1

Konsultacje: dr Jerzy G

łłłł

uszy

ńńńń

ski

Raport zosta

łłłł

przygotowany przez zespó

łłłł

w sk

łłłł

adzie:

Anna Kowalewska (lider projektu), Jacek Szut, Monika Wojtkiewicz

Raport z wyników
badania Delphi w
Narodowym Programie
Foresight
Polska 2020

Warszawa 2008 r.

3

Część 2 – Pole badawcze
Bezpieczeństwo

Raport z wyników badania
Delphi w Narodowym Programie
Foresight Polska 2020

Część 1

Wstęp

4

Niniejszy raport składa się z następujących części:
Część 1 – Wstęp
Przedstawiono w nim informacje na temat idei Narodowego Programu
Foresight Polska 2020 oraz roli, jaką pełni w nim badanie eksperckie
Delphi. Opisano także metodologię badania (próbę, technikę oraz
narzędzie badawcze) oraz procedury zastosowane dla potrzeb analizy
danych.

Kolejne części poświęcone są analizie wyników w poszczególnych polach
badawczych:
Część 2 – Pole badawcze Bezpieczeństwo
• główne wnioski dotyczące pola Bezpieczeństwo,
• tabelaryczne zestawienie ocen wszystkich tez,
• opis wyników dla każdej tezy.
Część

3

-

Pole

badawcze

Technologie

Informacyjne

i Telekomunikacyjne
• główne wnioski dotyczące pola badawczego,
• opis wyników dla każdej tezy.
Cześć 4 – Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski
• główne wnioski dotyczące pola badawczego
Część 4.1. Obszar społeczno-ekonomiczny
• główne wnioski dotyczące obszaru,
• tabelaryczne zestawienie ocen wszystkich tez z obszaru,
• opis wyników dla każdej tezy.
Część 4.2. Obszar ekologiczny
• główne wnioski dotyczące obszaru,
• tabelaryczne zestawienie ocen wszystkich tez z obszaru,
• opis wyników dla każdej tezy.
Część 4.3. Obszar technologiczny
•główne wnioski dotyczące obszaru,
• tabelaryczne zestawienie ocen wszystkich tez z obszaru,
• opis wyników dla każdej tezy.

5

Część 2 – Pole badawcze
Bezpieczeństwo

1. Idea Narodowego Programu
Foresight Polska 2020

6

1.1. Cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020

Narodowy Program Foresight Polska 2020 uruchomiono w grudniu 2006 r. w Ministerstwie Nauki
i Szkolnictwa Wyższego.

Foresight jest procesem systematycznego i wszechstronnego rozpoznawania dalekosiężnych
trendów rozwojowych w nauce i technologii oraz identyfikacji obszarów o kluczowym znaczeniu
dla maksymalizacji korzyści społecznych i gospodarczych. Stosowany jest na świecie jako
narzędzie kształtowania polityki naukowo-technicznej. Po raz pierwszy zastosowano go w
Japonii w roku 1970, upowszechniono zaś na przełomie XX i XXI wieku w takich krajach, jak:
USA, Holandia, Niemcy, Wielka Brytania, Nowa Zelandia, Szwecja, a także na Węgrzech i w
Czechach.

Istotą projektów foresight jest włączanie do dyskusji nad przyszłością ekspertów i przedstawicieli
innych środowisk: biznesu, mediów, rządu, ugrupowań politycznych i wreszcie szeroko
rozumianego społeczeństwa. Zaangażowanie tych środowisk pozwala poprawić efektywność i
trafność procesów decyzyjnych i osiągnąć szerokie porozumienie na temat bieżących i
przyszłych problemów oraz sposobów ich rozwiązywania.

Narodowy Program Foresight Polska 2020 jest zatem próbą racjonalnego wskazania priorytetów
w sferze badań i rozwoju w Polsce do roku 2020. Głównymi jego celami są:
• określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 roku;
• określenie, poprzez konsensus z głównymi interesariuszami, priorytetowych kierunków badań
naukowych i prac rozwojowych, które w perspektywie wieloletniej wpłyną na przyspieszenie
tempa rozwoju społeczno-gospodarczego;
• wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale
środków budżetowych;
• określenie obszarów i badań, w których możliwa jest komercjalizacja rezultatów i
sformułowanie niezbędnych do tego warunków,
• dostosowanie polskiej polityki naukowej do wymogów Unii Europejskiej;
• kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy.

Program realizowany jest przez Konsorcjum Koordynujące, wybrane w drodze konkursu, w
składzie: Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN (Koordynator Konsorcjum), Instytut
Nauk Ekonomicznych PAN i Pentor Research International. Pracami merytorycznymi w
Programie kieruje Panel Główny pod przewodnictwem prof. Michał Kleibera, prezesa Polskiej
Akademii Nauk.

1. Idea Narodowego Programu Foresight Polska 2020

7

Zakres realizacji Narodowego Programu Foresight „Polska 2020” obejmuje trzy pola badawcze
oraz dwadzieścia tematów szczegółowych wchodzących w zakres tych pól:

Pole badawcze

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ POLSKI

• Jakość życia
• Źródła i wykorzystywanie zasobów energetycznych
• Kluczowe problemy ekologiczne
• Technologie na rzecz ochrony środowiska
• Zasoby naturalne
• Nowe materiały i technologie
• Transport
• Integracja polityki ekologicznej z politykami sektorowymi
• Polityka produktowa
• Zrównoważony rozwój regionów i obszarów

Pole badawcze

TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I TELEKOMUNIKACYJNE

• Dostęp do informacji
• ICT a społeczeństwo
• ICT a edukacja
• eBiznes
• Nowe media

Pole badawcze

BEZPIECZEŃSTWO

• Bezpieczeństwo ekonomiczne (zewnętrzne i wewnętrzne)
• Bezpieczeństwo intelektualne
• Bezpieczeństwo socjalne
• Bezpieczeństwo techniczno-technologiczne
• Rozwój społeczeństwa obywatelskiego

1. Idea Narodowego Programu Foresight Polska 2020

8

Część 2 – Pole badawcze
Bezpieczeństwo

2. Cele i rola badania Delphi
w Narodowym Programie
Foresight Polska 2020

9

2. Cele i rola badania Delphi w Narodowym Programie

Foresight Polska 2020

Ostatecznym efektem Narodowego Programu Foresight Polska 2020 mają być
scenariusze przyszłego rozwoju Polski. W scenariuszach tych zarysowana zostanie
wizja rozwojowa Polski do roku 2020, łącząca perspektywę społeczną i technologiczną.
Wskazywać ona będzie zatem nie tylko na obecne i przyszłe potrzeby gospodarki i
społeczeństwa, ale także na priorytety technologiczne służące jak najlepszemu ich
zaspokojeniu.

Podstawą budowania scenariuszy mają być wyniki badania Delphi (w mniejszym
stopniu także wyniki innych analiz przeprowadzonych przez panele eksperckie
działające w Programie, np. SWOT).

Badanie Delphi, koncentrujące się na identyfikacji trendów rozwojowych i priorytetowych
technologii w polach badawczych objętych Programem, jest niczym innym jak
społecznym budowaniem obrazu przyszłości. Jego celem jest nie tylko identyfikacja
kluczowych trendów i technologii zwiększających konkurencyjność polskiej gospodarki i
przekładających się na wzrost jakości życia w Polsce, ale także prognoza
prawdopodobnego horyzontu czasowego ich realizacji, ocena ich skutków społeczno-
gospodarczych, analiza potencjału niezbędnego do ich realizacji oraz identyfikacja
związanych z nimi problemów i wyzwań.

W tym sensie badanie Delphi dostarcza więc wkładu do budowy scenariuszy rozwoju
dzięki identyfikacji przyszłych potrzeb społeczno-gospodarczych i priorytetowych
kierunków rozwoju badań.

Z drugiej strony, dzięki włączeniu do udziału w badaniu dużej liczby ekspertów i
interesariuszy z różnych środowisk, jest ono także formą społecznej debaty, służącej
oszacowaniu poziomu akceptacji społecznej dla nowych lub kontrowersyjnych idei czy
technologii.

Rolą Delphi w Narodowym Programie Foresight Polska 2020 jest zatem:
• Konsultacja ze środowiskami eksperckimi - zasięgnięcie opinii na temat oceny
określonych kierunków przyszłego rozwoju, w tym rozwoju nowych technologii, i
potencjału do ich realizacji (w tym sensie Delphi jest więc badaniem typowo
eksperckim);
• Poinformowanie

głównych

interesariuszy

o

najważniejszych

kwestiach

podejmowanych przez Narodowy Program Foresight Polska 2020;
• Pozyskanie ich zaangażowania i osiągnięcie konsensusu co do obrazu przyszłości i
kształtu polityki naukowo-badawczej.

10

Część 2 – Pole badawcze
Bezpieczeństwo

3. Metodologia badania

11

3.1. Idea metody Delphi

Metoda Delphi została opracowana w latach 50. w amerykańskim ośrodku studiów
strategicznych, RAND Corporation. Od tamtej pory stosowana była wielokrotnie w
programach typu foresight (Japonia, Korea Południowa, Niemcy, Francja, Wielka Brytania,
Węgry, Czechy) i studiach opracowywanych na potrzeby biznesu.

Metoda wykorzystywana jest do prognozowania długoterminowych procesów i zjawisk
rozwojowych, o których wiedza jest niewystarczająca lub niepewna: gdy nie istnieją na ich
temat żadne wiarygodne dane lub gdy determinujący wpływ mają na nie czynniki
zewnętrzne.

Metoda jest rodzajem badania eksperckiego. Zakłada ona, że osąd ludzki, oparty na wiedzy
i intuicji, to uprawniony i użyteczny wkład w formułowanie prognoz na temat przyszłości.

Metoda polega na co najmniej dwukrotnym ankietowaniu tej samej grupy ekspertów.
Eksperci wypełniają kwestionariusz, w którym formułują prognozy na temat przyszłego
rozwoju wydarzeń w danej dziedzinie w dłuższej perspektywie czasowej. W kolejnej rundzie
ankietowania respondenci wypełniają ten sam kwestionariusz, przy czym prezentowane są
im w postaci statystyk zbiorcze wyniki z pierwszej rundy badania. Respondenci mogą zatem
pod wpływem opinii ogółu ankietowanych zmienić swoją opinię na dany temat lub ją
podtrzymać. Taka procedura pozwala na uzyskanie bardziej jednoznacznych sądów na
dany temat. Dostarczanie informacji zwrotnej (wyników poprzedniej rundy) jest kluczową
cechą metody, odróżniającą ją od innych metod ankietowania. Drugą istotną cechą jest
anonimowość - wyniki pierwszej/ poprzedniej rundy prezentowane są w ujęciu zbiorczym, a
informacja o uczestnikach badania nie jest przekazywana w trakcie trwania badania, dzięki
czemu opinie jednostkowych osób nie mają szansy na ujawnienie.

Metoda przezwycięża wady tradycyjnych sposobów komunikowania się ekspertów (np.
dyskusji grupowych): dominację liderów, niechęć do podważania wcześniej wyrażonych
opinii w obecności innych osób (konformizm), komunikację nie na temat. W odróżnieniu od
typowych badań, których celem jest zbieranie informacji, Delphi zawiera więc elementy
dyskusji eksperckiej, wolnej od wpływu autorytetów i osobowości, której efektem jest
budowa konsensusu na temat wizji przyszłości.

3. Metodologia badania

12

3.2. Respondenci w badaniu Delphi

Założono, że ekspertami kwalifikującymi się do badania Delphi w Narodowym Programie
Foresight Polska 2020 będą osoby, które:
• reprezentują

naukę, biznes (innowacyjne przedsiębiorstwa działające w branżach

odpowiadających tematyce pól badawczych), administrację

rządową

i samorządową,

ugrupowania polityczne, organizacje pozarządowe, media lub studiują kierunki związane z
tematyką Programu;
• deklarują posiadanie wiedzy w którejś z dziedzin objętych Programem.

Rekrutacja kandydatów do badania eksperckiego Delphi prowadzona była w ramach szerszej
inicjatywy związanej z tworzeniem Zespołu Ekspertów Zewnętrznych Narodowego Programu
Foresight Polska 2020. Oprócz udziału w badaniu Delphi członkom Zespołu oferowano także

:

dostęp do wybranych materiałów powstałych w wyniku prac paneli eksperckich, uczestnictwo w
wydarzeniach publicznych: debacie publicznej i Konferencji Podsumowującej realizację
Programu, możliwość uczestnictwa w ankietach internetowych redagowanych na potrzeby
Programu.

W programach foresight w ostatnich latach obserwuje się tendencję do angażowania do badań
delfickich wielu różnych beneficjentów procesu foresight - w przeświadczeniu, że wielość opinii i
perspektyw jest cenną wartością projektu. Dlatego też definicja eksperta jest stale rozszerzana.
Do badania zapraszane są osoby, które posiadają wiedzę na temat przedmiotu badania,
niekoniecznie udokumentowaną formalnym wykształceniem i osiągnięciami w danej dziedzinie.
Postulat możliwie największego zróżnicowania dotyczy także innych zmiennych, np. płci i wieku
(Unido Technology Foresight Manual, volume 1).

Dlatego też uznano, że w rekrutacji ekspertów do badania Delphi priorytetem będzie zachowanie
następujących zasad:
• maksymalna różnorodność ekspertów - reprezentacja ekspertów z różnych dziedzin, o różnych
doświadczeniach zawodowych;
• zapewnienie możliwie największego udziału w próbie przedstawicieli biznesu;
• zapewnienie możliwie licznej reprezentacji osób młodych, do 35 roku życia;
• uspołecznienie procesu – zaangażowanie do procesu wielu środowisk, stworzenie poczucia
współuczestnictwa i zaangażowania dzięki otwartemu charakterowi rekrutacji.

3. Metodologia badania

13

Zastosowano następujące sposoby rekrutacji ekspertów do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych:
• nominacja kandydatów (dobór metodą kuli śniegowej) – eksperci wewnętrzni, skupieni w
panelach eksperckich Programu, przedstawiciele Instytucji Partnerskich, kierownicy innych
projektów foresight wskazywali ekspertów specjalizujących się w danej tematyce, ci wskazywali
kolejnych itd.;
•„otwarta” rekrutacja za pośrednictwem kwestionariusza zgłoszeniowego na stronie internetowej
Programu, pobudzana przez odpowiednie działania komunikacyjne – informacja o naborze
kandydatów do badania została rozesłana do wielu instytucji (uczelnie wyższe, instytuty PAN,
jednostki badawczo-rozwojowe, przedsiębiorstwa, w tym firmy innowacyjne, izby gospodarcze,
instytucje wspierające innowacyjność, organizacje pozarządowe, portale regionalne i branżowe);
• wykorzystanie istniejących baz danych, m.in. bazy pracowników nauki

www.bazy.opi.org.pl

.

3. Metodologia badania

14

3.3. Technika badawcza

Badanie Delphi było realizowane za pomocą techniki CAWI (Computer Assisted Web Interviewing).
CAWI należy do technik stosowanych w badaniach ilościowych i wraz z popularyzacją Internetu
staje się coraz bardziej powszechna w różnego typu badaniach – zarówno społecznych, jak
i marketingowych.

Badanie składało się z dwóch rund. Pierwsza runda została zrealizowana w dniach od 24 kwietnia
do 13 maja 2008r., druga – od 10 czerwca do 1 lipca 2008r.

Do udziału w drugiej rundzie badania Delphi zapraszani byli tylko ci eksperci, którzy wzięli udział w
rundzie pierwszej. Do każdego eksperta zewnętrznego Narodowego Programu Foresight Polska
2020 została przesłana za pośrednictwem poczty elektronicznej wiadomość

zawierająca

przypomnienie celów badania, instrukcję wypełniania ankiety oraz odsyłający do niej hiperlink.
Każde hiperłącze było indywidualizowane (unikalny numer identyfikacyjny dla każdego eksperta), co
z jednej strony uniemożliwiało korzystanie z kwestionariusza przez osoby nieuprawnione, z drugiej
zaś umożliwiało respondentom przerwanie wypełniania kwestionariusza i powrócenie do niego w
czasie dla nich dogodnym. Respondenci mieli także możliwość wydrukowania kwestionariusza,
wypełnienia go w sposób tradycyjny i przesłania do Pentor Research International.

W obydwu rundach badania respondentom, którzy nie wypełnili ankiety w wyznaczonym terminie,
wysyłano wiadomość z przypomnieniem o badaniu. Ponadto przeszkoleni ankieterzy telefoniczni
Pentor Research International dzwonili do respondentów przypominając o przesłanej wcześniej
ankiecie oraz prosząc o jej wypełnienie. Jednocześnie ankieterzy zbierali informacje o ewentualnych
problemach technicznych, utrudniających wypełnienie kwestionariusza. Na potrzeby II rundy
badania został

opracowany specjalny skrypt (kwestionariusz internetowy) umożliwiający

zaznajomienie się z wynikami uzyskanymi w I rundzie. Zgodnie z metodologią badania Delphi,
eksperci biorący udział w badaniu mogli podtrzymać swoje stanowisko lub też dokonać jego zmiany
w oparciu o wyniki wcześniejszego pomiaru.

3. Metodologia badania

Możliwość zapoznania

się z rozkładem

odpowiedzi wszystkich

respondentów …

… oraz z odpowiedziami
udzielonymi przez danego
respondenta

15

3.4. Narzędzie badawcze

Kwestionariusz Delphi opracowany został

przez Panele Tematyczne działające w

poszczególnych

polach

badawczych,

pod

kierownictwem

Paneli

Pól

Badawczych.

Kwestionariusz składał się z tez opisujących przyszłe trendy rozwojowe lub przyszłościowe
technologie oraz z pytań dodatkowych do każdej z tych tez.

Obejmował on w sumie 113 tez, z czego 20 przypadało na pole Bezpieczeństwo, 15 – na pole
Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne, 78 – na pole Zrównoważony Rozwój Polski. Na
potrzeby badania Delphi pole Zrównoważony Rozwój Polski zostało podzielone na trzy obszary
tematyczne: społeczno-ekonomiczny (obejmujący 25 tez), ekologiczny (26 tez) i technologiczny
(27 tez).

Tezy uporządkowane były według grup zagadnień (makropriorytetów). Respondenci mieli
możliwość wyboru do oceny tych tez, które znajdowały się w obszarze ich zainteresowań.

Szczegółowy wykaz tez w każdym polu badawczym przedstawiono w tabelach na kolejnych
stronach raportu. W tabelach umieszczono także skrócone nazwy tez, używane w raporcie w
przypadku braku możliwości posłużenia się pełnym brzmieniem tezy.

3. Metodologia badania

20

Bezpieczeństwo

25

Zagadnienia społeczno-ekonomiczne

78

Zrównoważony Rozwój Polski, w tym:

15

Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

113

RAZEM

27

Zagadnienia technologiczne

26

Zagadnienia ekologiczne (ochrona środowiska i zasoby naturalne)

Liczba tez

Pole badawcze

16

T13.
Wzrost

skuteczno

ści

przeciwdzia

łania biedzie

T13. Skuteczno

ść przeciwdziałania biedzie zwiększy się w wyniku rozwoju

profesjonalnych słu

żb socjalnych i koordynacji działań na różnych

szczeblach w

ładz samorządowych, wzmocnienia poczucia solidarności

spo

łecznej i wzrostu indywidualnej odpowiedzialności za własne losy

T12.
Wzrost zatrudnienia

T12. Nast

ąpi trwały wzrost zatrudnienia w następstwie lepszego

dostosowania

kszta

łcenia do wymagań rynku pracy, lepszego

funkcjonowania instytucji rynku pracy, rozwoju us

ług na rzecz jednostki i

rodziny oraz zmiany postaw pracodawców i pracowników

T11.
Uczestnictwo jednostek
w społecze

ństwie

dzi

ęki

us

ługom

edukacyjnym

T11. Mo

żliwości oraz potrzeba aktywnego uczestnictwa jednostek w

społecze

ństwie, w tym na rynku pracy, wzrosną dzięki zwiększeniu

dost

ępności usług edukacyjnych o wysokiej jakości, dostosowanych do

ró

żnych faz życia ludzkiego oraz zróżnicowanych potrzeb i poziomu wiedzy/

umiej

ętności

M3.
Bezpieczeństwo
socjalne

T10.
Swobodny

przep

ływ

zasobów ludzkich

T10. Rozwój i modernizacja kraju ulegną przyspieszeniu dzięki swobodnemu
przepływowi zasobów ludzkich

T9.
Wzrost jako

ści kapitału

intelektualnego

T9. Wzrośnie jako

ść kapitału intelektualnego w Polsce i poziom

innowacyjno

ści z powodu zmiany systemu edukacji

T8.
Wzrost

znaczenia

kapita

łu intelektualnego

T8. Znaczenie kapitału intelektualnego wzrośnie z powodu wprowadzenia
nowych organizacji

T7.
Kreowanie

kapitału

intelektualnego

w

ś

rodowisku pracy

T7. Środowisko pracy przedsi

ębiorstwa będzie sprzyjać kreowaniu kapitału

intelektualnego

T6.
Ochrona

w

łasności

intelektualnej

T6.

Upowszechni si

ę świadomość znaczenia ochrony własności

intelektualnej

M2.
Bezpiecze

ństwo

intelektualne

T5.
Zjawiska kryzysowe w
gospodarce

T5. W gospodarce wyst

ąpią zjawiska kryzysowe, spowodowane brakiem

zasadniczych reform w systemie finansów publicznych oraz pojawieniem się
nowych kategorii wydatków w bud

żecie państwa (np. związanych z

niekorzystnymi trendami demograficznymi) i ich lawinowym narastaniem

T4.
Zmniejszenie

luki

technologicznej

T4. Luka technologiczna Polski zmniejszy si

ę dzięki wzmocnieniu edukacji w

zakresie nauk przyrodniczo-technicznych i wi

ększej internacjonalizacji nauki

polskiej

T3.
Bezpiecze

ństwo

energetyczne

T3. Polska zapewni sobie bezpieczeństwo energetyczne poprzez włączenie
się do sprawnego wspólnego rynku energetycznego UE i efektywne
wykorzystanie własnych zasobów

T2.
Ograniczenie absorpcji
funduszy strukturalnych

T2. Absorpcja funduszy strukturalnych przez polskie podmioty ulegnie
silnemu ograniczeniu z powodu niew

łaściwego wykorzystania tych funduszy

w bie

żącym okresie finansowym i zmiany zasad rozdzielania funduszy UE

T1.
Ograniczenie

tempa

wzrostu gospodarczego

T1. Tempo wzrostu gospodarczego zostanie istotnie ograniczone z powodu
starzenia si

ę społeczeństwa, wzrostu emigracji oraz nieadekwatnego z

punktu widzenia potrzeb rynku pracy systemu kszta

łcenia

M1.
Bezpiecze

ństwo

ekonomiczne
(zewn

ętrzne i

wewn

ętrzne)

Skrócone brzmienie
tez

Tezy

Grupa

zagadnień

Tezy do badania Delphi w polu Bezpieczeństwo [1/2]

17

T20.
Brak poparcia instytucji
pa

ństwa dla rozwoju

spo

łeczeństwa

obywatelskiego

T20. Krótkookresowe interesy grup rz

ądzących w znaczącym

stopniu zredukuj

ą poparcie ze strony instytucji państwa dla

rozwoju spo

łeczeństwa obywatelskiego

T19.
Wzrost aktywno

ści

obywatelskiej

T19. Aktywno

ść obywatelska w Polsce wyraźnie wzrośnie

T18.
Obywatelskie
nieuczestnictwo –
zagro

żenie

dla rozwoju
spo

łeczeństwa

obywatelskiego

T18. Obywatelskie nieuczestnictwo stanie si

ę głównym

zagro

żeniem dla rozwoju w Polsce społeczeństwa obywatelskiego

M5. Rozwój
społeczeństwa
obywatelskiego

T17.
Standardy ryzyka
tolerowanego

T17. W polskim prawie wprowadzone zostan

ą standardy ryzyka

tolerowanego dotycz

ące człowieka oraz jego środowiska

naturalnego i technicznego

T16.
Polska miejscem
sk

ładowania starych

maszyn

T16. Polska stanie si

ę dogodnym miejscem do składowania lub/i

wykorzystywania starych maszyn, urz

ądzeń, instalacji, pojazdów,

technologii

T15.
Ograniczenie wp

ływu

ś

rodowiska na

technosfer

ę i odwrotnie

T15. Nastąpi ograniczenie zakresu nieprzewidywalnego wp

ływu

ś

rodowiska na technosfer

ę i technosfery na środowisko dzięki

skoordynowanym i sukcesywnie wdra

żanym działaniom na

poziomie krajowym (lokalnym i centralnym) i mi

ędzynarodowym

T14.
Zapa

ść innowacyjna w

technosferze

T14. Pogł

ębi się zapaść innowacyjna w obszarze technosfery

(sferze bada

ń i rozwoju dla potrzeb gospodarki)

M4.
Bezpiecze

ństwo

techniczno-
technologiczne

Tezy

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Tezy do badania Delphi w polu Bezpieczeństwo [2/2]

18

Tezy do badania Delphi w polu Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne [1/2]

T8.
Rewizja metod
finansowania edukacji

T8. Rozwój kształcenia ustawicznego wszystkich obywateli oraz
rozwój nowych metod i form kształcenia, powodowany rozwojem
technologii teleinformatycznych, zmusi do rewizji metod
finansowania systemów edukacji, jak i finansowania
indywidualnego rozwoju obywateli w społeczeństwie
informacyjnym (społeczeństwie wiedzy)

M6. Model
finansowania
kształcenia (się)
obywateli w
społeczeństwie
informacyjnym
(opartym na
wiedzy)

T7.
Nowe metody kształcenia
dzięki rozwojowi technologii
ICT

T7. Rozwój technologii teleinformatycznych przyniesie nowe
metody kształcenia, tym samym powiększając obszar
oddziaływań edukacyjnych i zwiększając szanse wszystkich
obywateli na dostęp do edukacji

M5. Nowe
metody i formy
kształcenia w
społeczeństwie
informacyjnym
(wiedzy)

T6.

Technologie ICT jako

nośniki nowych form
kształcenia

T6. Szybko zmieniająca się i zwiększająca wiedza wymaga
ciągłego kształcenia się obywateli, w różnych formach
edukacyjnych. Technologie teleinformatyczne już obecnie, i w
jeszcze większym stopniu w przyszłości, będą nośnikiem nowych
form kształcenia

M4. Kształcenie
ustawiczne w
społeczeństwie
informacyjnym
(wiedzy)

T5.
Rozwój wszechobecnej
inteligencji

T5. Przyszłość przyniesie szybki rozwój wszechobecnej
inteligencji, zwłaszcza dzięki rozwojowi systemów wbudowanych

T4.
Dostęp do informacji dzięki
systemom rozproszonym

T4. Dostęp do globalnej informacji stanie się powszechny dzięki
rozproszonym systemom gromadzenia, przechowywania,
przekazywania, przetwarzania i prezentacji informacji,
połączonym szybkimi systemami łączności

M3. Systemy
rozproszone i
sieciowe

T3.
Metody automatycznego
rozumienia informacji
obrazowych

T3. Metody automatycznego rozumienia informacji obrazowych
oraz innych zapisów multimedialnych przyczynią się do
przyspieszenia i pogłębienia trendu odchodzenia od informacji
tekstowych na rzecz informacji obrazowych i multimedialnych

T2.
Powszechne zastosowanie
systemów informacyjnych

T2. Systemy informacyjne, którymi będzie się można posługiwać
w sposób intuicyjny, znajdą powszechne zastosowanie w
gospodarce, administracji, edukacji i innych sektorach

M2. Systemy
informacyjne

T1.
Dostęp do informacji dzięki
niezawodnej infrastrukturze
teleinformatycznej

T1. Niezawodna infrastruktura teleinformatyczna umożliwi
społeczeństwu i podmiotom gospodarczym nieskrępowany
dostęp do wiarygodnej i budzącej powszechne zaufanie
informacji

M1.
Bezpieczeństwo
informacji i
infrastruktury
informatycznej

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa

zagadnień

19

T15.
Powszechne poparcie dla
rozwoju technologii ICT

T15. Rozwój technologii społeczeństwa informacyjnego w myśl
zasady „zawsze, wszędzie i dla każdego” zostanie wsparty przez
organizacje polityczne i gospodarcze wszystkich szczebli

T14.
Wzrost komfortu życia dzięki
systemom informatycznym

T14. Powszechne wykorzystanie systemów informatycznych
podniesie komfort życia i pracy

M9. Techniki
informacyjne w
ż

yciu

społeczeństwa

T13.
Nowe Media polem
partycypacji społecznej

T13. Nowe Media staną się polem szerokiej partycypacji
społecznej w tworzeniu nowych treści

T12.
Nowe Media w edukacji
ustawicznej

T12. Nowe Media odegrają istotną rolę w edukacji ustawicznej

M8. Nowe Media

T11.
Informacja udostępniana z
wykorzystaniem technologii
semantycznych podstawą
podejmowania decyzji przez
podmioty e-biznesu

T11. Zintegrowana i wiarygodna informacja udostępniana z
wykorzystaniem technologii semantycznych stanie się podstawą
podejmowania decyzji przez podmioty e-biznesu w warunkach
ciągłego redefiniowania ról uczestników wymiany rynkowej

T10.
Inicjatywy podejmowane
przez społeczeństwo w
dziedzinie e-biznesu

T10. Inicjatywy podejmowane przez społeczeństwo zastąpią
dotychczasowe formy organizacji życia gospodarczego i
społecznego w dziedzinie e-biznesu

T9.
Samoregulacja e-biznesu

T9. Normy prawne dla sfery e-biznesu i ich sprawne wdrażanie
przez instytucje państwa i samorządu terytorialnego będą
wspierały samoregulację e-biznesu

M7. E-Biznes

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Tezy do badania Delphi w polu Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne [2/2]

20

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski – zagadnienia społeczno-
ekonomiczne [1/4]

TS5.
Mniejsze

wykluczenie

społeczne

TS5.

Zwiększenie

i

bardziej

równomierny rozkład dochodów
gospodarstw domowych zmniejszy
wykluczenie społeczne i zwiększy
zapotrzebowanie na dobra i usługi
(w tym zwłaszcza usług wyższego
rzędu – edukacja, zdrowie, kultura,
rozrywka)

TS4.
Większy

wskaźnik

zatrudnienia kobiet

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej
opieki

nad

dziećmi

zwiększy

wskaźnik zatrudnienia kobiet do
poziomu rozwiniętych krajów UE

TS3.
Większy dostęp do rynku
pracy

TS3. Ograniczenie dyskryminacji w
zakresie

dostępu

do

systemu

edukacji

oraz

dostosowanie

struktury kształcenia do potrzeb
gospodarki

doprowadzi

do

zwiększenia dostępu do rynku
pracy i zwiększy tym samym
wskaźnik zatrudnienia

M3.

Ograniczenie

zakresu wykluczenia z
rynku dóbr i usług oraz z
rynku pracy

TS2b.
Wzrost

solidarności

międzypokoleniowej

TS2b. W efekcie starzenia się
ludności

wzrośnie

solidarność

międzypokoleniowa w wymiarze
rodzinnym,

ekonomicznym

i

społecznym

TS2a.
Odpowiedzialność

za

własną starość

TS2a.

Wzrośnie

ś

wiadomość

indywidualnej odpowiedzialności za
zabezpieczenie własnej starości

M2.

Budowa

podstaw

nowego

modelu

solidarności
międzypokoleniowej

w

warunkach starzejącego
się społeczeństwa

TS1.
Równomierny dostęp do
usług edukacyjnych

TS1. Rozwój wirtualnych usług
edukacyjnych

zwiększy

równomierny

do

nich

dostęp,

pozwoli na ich indywidualizację i
upowszechni

umiejętności

cywilizacyjne

umożliwiające

osiągnięcie struktury wykształcenia
społeczeństwa

takiej,

jak

w

przodujących krajach UE

M1.

Zapewnienie

równomiernego dostępu
do usług edukacyjnych
na wszystkich szczeblach
dla wszystkich środowisk
społecznych
wyróżnionych ze względu
na

główne

kryteria

stratyfikacyjne
(miejscowość
zamieszkania, region, typ
gospodarstwa
domowego, wiek, płeć
itd.)

Zagadnienia

społeczno –

ekonomiczne

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok tematyczny

21

TS11.
Wzrost ilości zasobów wód

TS11.

Ilość

dyspozycyjnych

zasobów wód dobrej jakości
zwiększy się poprzez rozwój
mechanizmów ekonomicznych
dla

wspierania

wodo-

oszczędnych

i

przyjaznych

ś

rodowisku

technologii

korzystania z wód w przemyśle,
rolnictwie

i

sektorze

komunalnym

TS10.
Wzrost

ochrony

zasobów

wodnych

TS10.

Doskonalenie

zlewniowego

systemu

zarządzania

wodami

powierzchniowymi

z

uwzględnieniem

współpracy

między

jednostkami

administracyjnymi w układzie
regionalnym i transgranicznym
zwiększy

ochronę

zasobów

wodnych oraz obniży ryzyko
suszy i powodzi

M7. Tworzenie zintegrowanych
systemów

zarządzania

gospodarką wodną

TS9.
Rozwój

rynku

ż

ywności

ekologicznej

TS9.

Instytucjonalne

i

finansowe

wspomaganie

produkcji, promocji, dystrybucji
i przetwórstwa ekologicznych
produktów rolniczych w skali
krajowej

i

międzynarodowej

wzmocni

rozwój

rynku

konkurencyjnych ekonomicznie
produktów

rolniczych

korzystnie oddziałujących na
stan zdrowia ludności

TS8.
Poprawa stanu środowiska i
dobrobytu

na

obszarach

wiejskich

TS8.

Wsparcie

prośrodowiskowych

metod

produkcji

oraz

ś

wiadczenia

usług

na

rzecz

ochrony

ś

rodowiska

przyrodniczego

poprawi stan środowiska i
dobrobyt ludności obszarów
wiejskich

M6. Dążenie do zrównoważonego
rozwoju rolnictwa i obszarów
wiejskich,

z

uwzględnieniem

kosztów

i

korzyści

ś

rodowiskowych (związanych z

ekologizacją

rolnictwa

konwencjonalnego

oraz

rozwojem

rolnictwa

ekologicznego i rynku żywności
ekologicznej)

TS7.
Wzrost

uczestnictwa

w

kulturze

TS7. Nastąpi zmiana stylu życia
w kierunku wzrostu udziału
wydatków na kulturę i rozrywkę
w

budżetach

gospodarstw

domowych

do

poziomu

przodujących krajów UE

M5. Zwiększenie uczestnictwa w
kulturze i szeroko rozumianej
rozrywce

TS6.
Poprawa

stanu

zdrowia

społeczeństwa

TS6.

Rozwój

programów

prewencji

populacyjnej

w

zakresie

badań

profilaktycznych i zmiany stylu
ż

ycia poprawi stan zdrowia

fizycznego

i

psychicznego

społeczeństwa

i

zwiększy

przewidywaną długość życia

M4. Upowszechnienie zachowań
prozdrowotnych

(zwiększenie

indywidualnej odpowiedzialności
za zdrowie i szeroki dostęp do
badań profilaktycznych)

Zagadnienia
społeczno-
ekonomiczne

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok tematyczny

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski – zagadnienia społeczno-
ekonomiczne [2/4]

22

TS16.
Wzrost

ś

wiadomości

społecznej

na

rzecz

zrównoważonej produkcji i
konsumpcji

TS16.

Rozwój

nowych

technologii

sprzyjających

produkcji towarów i usług
proekologicznych (technologii
redukcji zanieczyszczeń oraz
utylizacji

odpadów)

upowszechni

się

w

ś

wiadomości

społecznej

w

Polsce

M11. Promowanie gospodarki
zrównoważonej

poprzez

kształtowanie

ś

wiadomości

społecznej

na

rzecz

zrównoważonej

produkcji

i

konsumpcji

TS15.
Poprawa

konkurencyjności

regionów

TS15. Wzrost społecznej i
ekologicznej
odpowiedzialności

biznesu

przyczyni się

do poprawy

zdolności

konkurencyjnej

regionów

i

zwiększy

ich

atrakcyjność

jako

miejsca

lokaty kapitału

M10. Promowanie gospodarki
zrównoważonej

poprzez

wzmacnianie

społecznej

i

ekologicznej odpowiedzialności
biznesu

TS14.
Ograniczenie

produkcji

towarów

o

wysokiej

szkodliwości dla środowiska

TS14. Rozwój środowiskowej
oceny cyklu życia produktu
przyczyni się do ograniczania
produkcji towarów o wysokiej
szkodliwości dla środowiska
naturalnego

oraz

odzysku

surowców i utylizacji odpadów

M9.

Promowanie

gospodarki

zrównoważonej

poprzez

zastosowanie

metody

oceny

ż

ycia produktu

TS13.
Ograniczenie ilości odpadów
składowanych w środowisku

TS13.

Rozwój

narzędzi

systemowych

(fiskalnych,

prawnych,

organizacyjnych,

administracyjnych)
stymulujących
wykorzystywanie odpadów w
procesach produkcji energii i
odzysku

surowców

będzie

miało istotne znaczenie dla
ograniczenia ilości odpadów
składowanych w środowisku

TS12.
Zmniejszenie

się

ilości

odpadów
zanieczyszczających
ś

rodowisko

TS12.

Ilość

odpadów

zanieczyszczających
ś

rodowisko

zdecydowanie

zmniejszy

się

dzięki

zintegrowanemu systemowi
ograniczania, wykorzystywania
i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych i przemysłowych
z

wykorzystaniem

najnowocześniejszych
technologii

M8.

Tworzenie

systemu

redukującego

powstawanie

odpadów

komunalnych,

przemysłowych

i

niebezpiecznych

poprzez

ograniczenie

wytwarzania,

odzysk i unieszkodliwianie

Zagadnienia
społeczno-
ekonomiczne

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok tematyczny

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski – zagadnienia społeczno-
ekonomiczne [3/4]

23

TS24.
Infrastruktura
transportowa nowej
generacji

TS24. Zaprojektowanie zintegrowanych form i
systemów infrastruktury transportowej nowej
generacji na obszarach zurbanizowanych
pozwoli zwiększyć jej przepustowość i lepiej
rozłożyć w ich przestrzeni ruch osobowy

TS23.
Zwiększenie
sprawności

i

efektywności
systemów
transportu osób

TS23.

Opracowanie

systemów

oraz

instrumentów

służących

analizowaniu,

planowaniu,

sterowaniu,

integracji

i

optymalizacji wykorzystania wszystkich form
pasażerskiego transportu miejskiego oraz
podmiejskiego

zwiększy

sprawność

i

efektywność systemów transportu osób na
obszarach zurbanizowanych

M16. Optymalizacja i integracja
miejskich oraz regionalnych
systemów transportu osób

TS22.
Rozwój
infrastruktury
transportowej

i

komunikacyjnej

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej
infrastruktury transportowej i komunikacyjnej
przyczyni

się

do

poprawy

spójności

ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju

M15.

Zwiększanie

spójności

społecznej,

gospodarczej

i

terytorialnej przez usprawnianie,
ekologicznie

uwarunkowanej,

infrastruktury

transportowej

i

telekomunikacyjnej

TS21.

Rozwój

policentrycznej sieci
osadniczej

TS21. Rozwój policentrycznej sieci osadniczej
zracjonalizuje przestrzenne relacje miejsc
pracy i zamieszkania, wyrówna dostęp do
podstawowych usług społecznych i podniesie
jakość życia

M14. Wyrównywanie dostępu do
usług

społecznych

oraz

racjonalizowanie przestrzennych
relacji

miejsc

pracy

i

zamieszkania

przez

rozwój

policentrycznej sieci osadniczej

TS20.
Usprawnienie
terytorialnej
organizacji kraju

TS20. Usprawnienie terytorialnej organizacji
kraju

oraz

decentralizacja

systemu

instytucjonalnego

korzystnie

wpłynie

na

efektywność gospodarki i rozwój społeczeństwa
obywatelskiego w poszczególnych regionach i
w skali kraju

M13. Usprawnianie terytorialnej
organizacji

kraju

oraz

decentralizacja

systemu

instytucjonalnego

(w

celu

zwiększenia

korzystnego

oddziaływania na efektywność
gospodarki

i

rozwój

społeczeństwa obywatelskiego)

TS19.
Zmniejszenie
szkodliwego wpływu
projektów
inwestycyjnych

na

ś

rodowisko

TS19.

Bezwzględne stosowanie kryteriów

ekologicznych

do

oceny

projektów

inwestycyjnych realizowanych ze środków
publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich
szkodliwego wpływu na środowisko

TS18.
Poprawa

stanu

ś

rodowiska

dzięki

ekologicznej
reformie podatkowej

TS18. Przeprowadzenie ekologicznej reformy
podatkowej

(polegającej

na

zmniejszeniu

podatkowego obciążenia kapitału i pracy przy
jednoczesnym

zwiększeniu

opodatkowania

zużywania zasobów naturalnych i degradacji
ś

rodowiska) przyczyni się do poprawy stanu

ś

rodowiska

TS17.
Bardziej
ekonomiczne
zużywanie zasobów

TS17. Rozwój nowych technologii w zakresie
rachunkowości środowiskowej (pozwalającej na
analizę

i ocenę

skutków podejmowanych

decyzji inwestycyjnych i produkcyjnych dla
ś

rodowiska naturalnego) przyczyni się

w

polskiej

gospodarce

do

bardziej

ekonomicznego

zużywania

zasobów

i

wdrażania metod „czystszej” produkcji

M12. Promowanie gospodarki
zrównoważonej

poprzez

instrumenty polityki produktowej -
rozwiązania

systemowe

(rachunkowość

ś

rodowiskowa,

ekologiczna reforma podatkowa,
„zielone” zamówienia publiczne,
analiza kosztów zewnętrznych)

Zagadnienia
społeczno-
ekonomiczne

Skrócone

brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok

tematyczny

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski – zagadnienia społeczno-
ekonomiczne [4/4]

24

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski – zagadnienia
ekologiczne (ochrona środowiska i zasoby naturalne) [1/3]

TE8.
Zmniejszenie
energochłonności

TE8. Układy rozproszonego wytwarzania i
wykorzystania elektryczności, ciepła i chłodu
w budynkach i niewielkich zintegrowanych
instalacjach przyczynią

się

do istotnego

zmniejszenia energochłonności w sektorze
gospodarstw domowych, usług i handlu

TE7. Zmniejszenie zużycia
energii

dzięki

technikom

inteligentnego

zarządzania

energią

TE7. Techniki „inteligentnego” zarządzania
energią

optymalizujące rozdział

obciążeń,

wykorzystanie

sprzyjających

warunków

otoczenia

(środowiska

naturalnego),

integrację

procesów

technologicznych,

przesył

i dystrybucję

przyczynią

się

do

istotnego zmniejszenia zużycia energii

M3.

Rozwój

technologii
użytkowania,
magazynowania,
przesyłu i dystrybucji
energii w przemyśle,
w

sektorze

gospodarstw
domowych, usług i
handlu

oraz

w

rolnictwie

TE6.
Technologie poligeneracyjne
jako

alternatywa

wykorzystania węgla

TE6.

Technologie

poligeneracyjne

wykazujące wysoką efektywność energetyczną
oraz

bliską

zeru

emisję

substancji

szkodliwych, w tym CO2, dzięki między innymi
równoczesnemu wytwarzaniu kilku produktów
energetycznych (elektryczność, ciepło, chłód)
i

technologicznych

(chemikalia)

będą

atrakcyjną alternatywą wykorzystania węgla

TE5.
Obniżenie emisji substancji
szkodliwych

dzięki

technologiom

węglowym

nowej generacji

TE5. Technologie węglowe nowej generacji
oparte o spalanie i zgazowanie węgla
zapewnią

znaczące

obniżenie

emisji

substancji szkodliwych, w tym także CO2

TE4.
Rozwój klasycznej energetyki
węglowej

TE4.

Klasyczna

energetyka

węglowa

wykorzystująca technologię pyłową i fluidalną
o zwiększonej efektywności i dyspozycyjności
jednostek wytwórczych będzie się rozwijać
głównie poprzez podnoszenie parametrów
pary oraz poprawę

wykorzystania ciepła

odpadowego

M2. Rozwój czystych
oraz
wysokosprawnych
technologii
węglowych

nowej

generacji
zapewniających
dotrzymanie
wymagań

ochrony

ś

rodowiska, w tym

ograniczenie

emisji

CO

2

TE3.

Zastosowanie technologii z

wykorzystaniem

gazów

inertnych

TE3. Zastosowanie nowych technologii z
wykorzystaniem

gazów

inertnych

do

stymulacji

zaniechanych

złóż,

w

tym

szczególnie ropy i gazu powiększy ich zasoby
możliwe do gospodarczego wykorzystania

TE2.
Niekonwencjonalne
technologie eksploatacji złóż

TE2.

Niekonwencjonalne

technologie

eksploatacji

złóż,

w

tym

podziemne

zgazowywanie

złóż

węgla

oraz

zautomatyzowane

procesy

produkcyjne

ograniczą obecność człowieka w procesie
wydobywania surowców

TE1.
Efektywne

wykorzystanie

zasobów dzięki technologiom
rozpoznawania

złóż

surowców mineralnych

TE1. Stosowanie i rozwój technologii oraz
metod

poszukiwania

i

rozpoznawania

warunków występowania złóż

surowców

mineralnych (w tym wody), szczególnie
metod geofizycznych, umożliwi efektywne
wykorzystanie zasobów

M1. Rozpoznawanie
złóż

surowców

mineralnych (w tym
wody)

i

nowe

technologie

ich

pozyskiwania

Zagadnienia

ekologiczne

(ochrona

ś

rodowiska i

zasoby

naturalne)

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok

tematyczny

25

TE17.
Technologie

podtrzymujące

bioróżnorodność

TE17. Rozwój technologii ochrony i
rewitalizacji ekosystemów lądowych i
wodnych (w tym morskich) przyczyni się
do podtrzymania bioróżnorodności

M8. Rozwój technologii
podtrzymujących
bioróżnorodność

TE16.
Metody oceny stanu klimatu

TE16.

Wyniki

badań

w

zakresie

prognozowania

zmian

warunków

klimatycznych w Europie, w tym w
Polsce umożliwią wypracowanie metod
dostosowania

społeczeństwa,

gospodarki i środowiska do tych zmian

M7.

Rozwój

metod

oceny stanu klimatu i
modeli

zmian

klimatycznych

oraz

analizy

interakcji

klimatu z działalnością
człowieka

z

uwzględnieniem zjawisk
ekstremalnych

TE15.
Instrumenty

zarządzania

jakością środowiska

TE15.

Zaawansowane

instrumenty

zarządzania

jakością

ś

rodowiska

(ekonomiczne, prawne, edukacyjne i
ś

rodowiskowe, np. metod oceny jakości

ś

rodowiska) umożliwią

kompleksową

diagnozę i ocenę stanu, prognozę zmian
oraz wskazanie działań

na rzecz

ochrony środowiska

M6. Tworzenie metod
oceny

jakości

ś

rodowiska

oraz

doskonalenie
instrumentów
zarządzania
ś

rodowiskiem

wspierających
zrównoważony rozwój

TE14.
Hybrydyzacja

technologii

węglowych z alternatywnymi i
jądrowymi

TE14.Nastąpi

hybrydyzacja

tradycyjnych

technologii

węglowych

wykorzystywanych w energetyce z
technologiami

alternatywnymi

i

jądrowymi

TE13.
Technologie
wysokotemperaturowych
reaktorów jądrowych

TE13.

Rozwój

technologii

wysokotemperaturowych

reaktorów

jądrowych chłodzonych helem umożliwi
ich wykorzystanie do zgazowywania
węgla i taniej produkcji wodoru

TE12.
Jądrowe bloki energetyczne

TE12. Jądrowe bloki energetyczne
znajdą

zastosowanie

w

krajowym

systemie elektroenergetycznym

M5. Rozwój technologii
energetyki jądrowej, w
tym

połączenie

z

technologiami
węglowymi

TE11.
Odpady – źródło wytwarzania
energii i paliw

TE11. Odpady będą stanowić istotne
uzupełniające źródło wytwarzania
energii elektrycznej i paliw

TE10.
Biopaliwa w produkcji paliw
silnikowych

TE10.

Biopaliwa

(estry

kwasów

tłuszczowych roślin oleistych i etanol)
będą stanowić nie mniej niż 10% w
produkcji paliw silnikowych

TE9.
Technologie

wykorzystujące

biomasę

TE9.

Technologie

wykorzystujące

biomasę

(np. zgazowanie, procesy

fermentacyjne) będą

dominujące dla

rozproszonego

wytwarzania

energii

elektrycznej i ciepła

M4. Rozwój technologii
odnawialnych,
alternatywnych

ź

ródeł

energii

Zagadnienia

ekologiczne

(ochrona

ś

rodowiska i

zasoby

naturalne)

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok

tematyczny

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski – zagadnienia
ekologiczne (ochrona środowiska i zasoby naturalne) [2/3]

26

TE26.

Technologie

sortowania

odpadów komunalnych

TE26. Rozwój nowoczesnych technologii
sortowania

odpadów

komunalnych,

w

szczególności oddzielania frakcji odpadów
niebezpiecznych, zdecydowanie ograniczy
straty środowiskowe

TE25.

Technologie niskoodpadowe

TE25. Redukcja poziomu wytwarzanych
odpadów przemysłowych nastąpi dzięki
rozwojowi

alternatywnych

technologii

niskoodpadowych,

ukierunkowanych

na

sektor małych i średnich przedsiębiorstw

M10. Rozwój technologii
mało i bezodpadowych
oraz

wykorzystania

odpadów

TE24.
Sekwestracja CO2

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i
magazynowanie)

CO2 stanowić

będzie

istotny sposób zapobiegania globalnym
zmianom klimatycznym

TE23.
Redukcja

emisji

zanieczyszczeń powietrza

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń do
powietrza nastąpi głównie dzięki innowacjom
w dwóch sektorach: energii i transportu

TE22.
Technologie

kontroli

w

ś

rodowisku

substancji

niebezpiecznych

TE22. Zagrożenie dla zdrowia ludzi i
ekosystemów zmniejszy się

istotnie w

wyniku

rozwoju

technologii

kontroli

rozprzestrzeniania

i

ograniczania

występowania

w

ś

rodowisku substancji

uznanych za szczególnie niebezpieczne

TE21.
Metody

biologiczne

dla

poprawy stanu środowiska

TE21.

Metody

abiotyczne

(fizyczne,

chemiczne) stosowane do poprawy stanu
ś

rodowiska zostaną zastąpione w znacznym

stopniu przez metody biologiczne (np.
fitoremediacja,

bioremediacja,

biofiltry,

biobariery)

TE20.
GMO

w

technologiach

ochrony środowiska

TE20.

Organizmy

genetycznie

zmodyfikowane (GMO) w wysokim stopniu
będą

wykorzystywane

w

technologiach

ochrony środowiska

TE19.
Technologie kontrolowanego
samooczyszczania

TE19. W ochronie środowiska coraz większą
rolę

odgrywać

będą

technologie

kontrolowanego (stały monitoring stanu
ś

rodowiska, ingerencja techniczna w razie

zagrożenia

któregoś

z

komponentów

ś

rodowiska)

samooczyszczania

(natural

attenuation)

TE18.
Nowe systemy pomiarowe
dla celów monitoringu stanu
ś

rodowiska

TE18. Wzrastające wymagania dotyczące
technologii ochrony i odnowy środowiska
spowodują

zastosowanie

najnowszych

osiągnięć techniki do rozwoju systemów
pomiarowych nowych generacji dla celów
monitoringu stanu środowiska i kontroli
procesów technologicznych

M9. Rozwój technologii
ochrony środowiska

Zagadnienia

ekologiczne

(ochrona

ś

rodowiska i

zasoby

naturalne)

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok

tematyczny

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski – zagadnienia ekologiczne
(ochrona środowiska i zasoby naturalne) [3/3]

27

Skrócone brzmienie

tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok tematyczny

TT6.
Rozwój

urządzeń

plazmochemicznych

i

czystych technologii

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i

czystych technologii w inżynierii powierzchni
umożliwi

uszlachetnianie

produktów

pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości,
niezawodności i walorów estetycznych maszyn
i urządzeń technicznych

TT5.
Rozwój

technologii

i

urządzeń próżniowych

TT5.

Rozwój

technologii

oraz

urządzeń

próżniowych do rafinacji metali lekkich i ziem
rzadkich

oraz

do

obróbki

cieplnej

i

cieplnochemicznej

stopów metali umożliwi

wytwarzanie materiałów konstrukcyjnych i
funkcjonalnych

nowej

generacji

oraz

komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego i
maszynowego

z

wykorzystaniem

metod

czystych technologii

M3.
Zaawansowane
urządzenia

i

procesy dla bez- i
niskoemisyjnych
technologii
materiałowych
nowej generacji

TT4.
Nowe

biomateriały

zwiększające
bezpieczeństwo
pacjenta

TT4. Nowe biomateriały oraz powierzchniowa

modyfikacja istniejących, zapewnią

wzrost

biokompatybilności

i

tolerancję

układu

immunologicznego pacjenta, poprawiając jego
komfort życia

M2.

Rozwój

nowych materiałów
i

technologii

ich

wytwarzania

dla

inżynierii
biomedycznej,
zwiększających
bezpieczeństwo
pacjenta

TT3.
Urządzenia

dla

nanotechnologii

oraz

mikro- i nanorobotyki

TT3.

Rozwój

urządzeń

oraz

narzędzi

badawczych i procesowych dla nanotechnologii
oraz

mikro-

i

nanorobotyki

umożliwi

uruchomienie

ich

produkcji

w

skali

przemysłowej

TT2.
Cienkie

warstwy

funkcjonalne

oraz

technologie

ich

depozycji

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz

technologie

ich

depozycji

(metodami

plazmowymi, elektronowiązkowymi, laserowymi
itp.)

stworzą

bazę

technologiczną

dla

wytwarzania czujników oraz niskotarciowych
skojarzeń

ciernych w wymiarze mikro-

i

nanometrycznym

TT1.
Nanomateriały

i

nanotechnologie

dla

wytwarzania
mechatronicznych
podzespołów
wykonawczych

TT1. Nanomateriały oraz nanotechnologie

stworzą

bazę

technologiczną

wytwarzania

mechatronicznych podzespołów wykonawczych
nowej generacji w skali przemysłowej

M1. Rozwój nowej
generacji
materiałów
konstrukcyjnych,
funkcjonalnych
oraz

procesów

inżynierii
powierzchni

dla

urządzeń
mechatronicznych
oraz

mikro-

i

nanorobotyki nowej
generacji

Zagadnienia

technologiczne

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski –

zagadnienia

technologiczne [1/4]

28

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok tematyczny

TT11.
Zaawansowane

rozwiązania techniczne w
transporcie pasażerskim

TT11. Zaawansowane rozwiązania techniczne i
systemy zarządzania transportem pasażerskim na
obszarach

zurbanizowanych

zapewnią

racjonalizację korzystania z różnych jego form

M6.

Zaawansowane

rozwiązania
techniczne i systemy
zarządzania
transportem

w

miastach i przyległych
regionach

TT10.
Rozwój

biodegradowalnych
materiałów

TT10. Rozwój biodegradowalnych, podlegających

recyklingowi

materiałów

konstrukcyjnych

przyczyni się do oszczędności zużycia surowców
oraz zracjonalizowania gospodarki odpadami

TT9.
Nowe

materiały

dla

rozwoju

alternatywnych

źródeł energii

TT9. Opracowanie nowych materiałów dla

technologii

ogniw

paliwowych

i

energetyki

wodorowej

przyczyni

się

do

rozwoju

alternatywnych

źródeł

energii,

zwłaszcza

przeznaczonych

dla transportu, poprawiając

bezpieczeństwo

energetyczne

i

ochronę

środowiska

TT8.
Nowe

materiały

o

wysokim

ilorazie

wytrzymałości do gęstości

TT8.

Nowe

materiały

o wysokim ilorazie

wytrzymałości do gęstości (np. monokryształy,
kompozyty)

oraz

warstwy

niskotarciowe

i

żaroodporne nowej generacji pozwolą obniżyć
zużycie paliwa i emisję spalin w transporcie i
przemyśle

M5.

Zaawansowane

materiały inżynierskie i
technologie

dla

transportu i energetyki
o zamkniętym „cyklu
życia”

TT7.
Rozwój zaawansowanych
materiałów dla przemysłu
elektronicznego

i

narzędziowego

TT7. Rozwój mikro- i nanotechnologii materiałów
amorficznych, polimerowych, ceramicznych i
kompozytowych zapewni osiągnięcie standardów
światowych przez polski przemysł elektroniczny i
narzędziowy

M4.

Rozwój

zaawansowanych
materiałów
funkcjonalnych

i

technologii

ich

wytwarzania

dla

elektroniki, fotoniki

Zagadnienia
technologiczne

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski –

zagadnienia

technologiczne [2/4]

29

Skrócone brzmienie

tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok tematyczny

TT18.
Integracja

technologii

wykorzystujących
węgiel,

surowce

ropopochodne,
biomasę…

TT18. Integracja technologii wykorzystujących

węgiel, surowce ropopochodne, biomasę oraz
odpady

komunalne

i

inne

surowce

alternatywne

w

technologie

hybrydowe

stworzy podstawy wytwórcze dla produkcji
wysoko

przetworzonych

produktów

chemicznych i paliw nowej generacji

M10. Bezodpadowe i

małoodpadowe,
energooszczędne oraz
materiałooszczędne,
przyjazne

dla

środowiska,
zrównoważone
technologie chemiczne
przetwarzania

ropy

naftowej,

gazu

ziemnego,

węgla,

biomasy oraz odpadów
w wysoko przetworzone
chemikalia masowego
stosowania i paliwa

TT17.
Inteligentne instrumenty
obserwacji i sterowania
ruchem

TT17. Inteligentne instrumenty obserwacji i

sterowania ruchem pozwolą na integrację
różnych podsystemów transportowych oraz
poprawę bezpieczeństwa ruchu i przewozów,
zmniejszenie

kongestii

(zatłoczenie

na

szlakach komunikacyjnych) i uciążliwości
ekologicznej

TT16.
Inteligentne

systemy

zarządzania

krajową

infrastrukturą
transportową

TT16.

Inteligentne

systemy

zarządzania

krajową infrastrukturą transportową zapewnią
zwiększenie jej przepustowości, spójności oraz
interoperacyjności

z

infrastrukturą

międzynarodową, a także podniesienie jej
efektywności ekonomicznej i usprawnienie
pobierania opłat

M9.

Nowoczesne

systemy

organizacji,

zarządzania
i

finansowania

infrastruktury
transportowej

TT15.
Infrastruktura
transportowa

nowej

generacji

TT15.

Infrastruktura

transportowa

nowej

generacji i nowoczesne środki zarządzania
transportem osób zapewnią zrównoważony
rozwój systemów transportu pasażerskiego

TT14.
Zintegrowany

system

komunikacji lotniczej

TT14.

Zintegrowany

system

komunikacji

lotniczej

z

rozwiniętą

siecią

lotnisk

regionalnych i nowoczesnymi rozwiązaniami
w zakresie dojazdów do lotnisk zapewni
większą spójność przestrzenną i społeczną
Polski

TT13.
Pociągi

pasażerskie

dużej prędkości

TT13. System pociągów pasażerskich dużej

prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę
w dostępie społeczeństwa do masowych usług
przewozowych

w

krajowym

i

międzynarodowym ruchu na duże odległości

M8.

Systemy

zwiększające
konkurencyjność
i

atrakcyjność

zbiorowego transportu
pasażerskiego

–

lokalnego,
międzyregionalnego

i

krajowego

TT12.
Pojazdy

energooszczędne

i

niekonwencjonalne

TT12.

Pojazdy

energooszczędne

i

niekonwencjonalne

przyczynią

się

do

zmniejszenia zużycia nieodnawialnych źródeł
energii oraz ograniczenia uciążliwości dla
ś

rodowiska

M7.

Pojazdy

energooszczędne

i

niekonwencjonalne

Zagadnienia
technologiczne

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski –

zagadnienia

technologiczne [3/4]

30

Skrócone brzmienie tez

Tezy

Grupa zagadnień

Blok

tematyczny

TT27.
Nowe

metody

transformacji

wiedzy,

transferu i komercjalizacji
technologii

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy,
transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań
naukowo-badawczych

będą

miały

kluczowe

znaczenie

dla

podniesienia

efektywności

gospodarki

TT26.
Zintegrowane

nano-

i

biotechnologie

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz
technologie inspirowane osiągnięciami bioniki
będą miały kluczowe znaczenie dla rozwoju
wysoko zaawansowanych produktów i technologii
przemysłowych, rolniczych, w zakresie ochrony
zdrowia i ochrony środowiska

TT25.
Rozwój

systemów

ekspertowych

TT25. Rozwój systemów ekspertowych do
sterowania urządzeń i procesów przemysłowych
nowej generacji stworzy przewagę konkurencyjną
polskiego przemysłu środków produkcji na
światowym rynku technologii

M15.

Zaawansowane

metody

i

technologie

kształtujące
konkurencyjność
gospodarki

TT24.
Rozwój urządzeń i technik
pomiarowych

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiarowych,

wykorzystujących

zintegrowane

technologie

laserowo-wizyjne,

sensorykę,

sztuczną

inteligencję

i

automatyzację

procesów

technologicznych umożliwią precyzyjne i zdalne
monitorowanie

produkcji,

zarówno

w

skali

jednostkowej jak i produkcji masowej

TT23.

Wysokospecjalizowane
urządzenia i narzędzia dla
obróbki

elementów

i

podzespołów

TT23. Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń

i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej obróbki
elementów

i

podzespołów

umożliwi

automatyzację

procesów

technologicznych,

podwyższy ich jakość i efektywność

M14.

Zaawansowane

techniki

wytwarzania,

aparatura

kontrolno-

pomiarowa oraz systemy
sztucznej

inteligencji

w

procesach
technologicznych inżynierii
mechanicznej

i

mechatronice

TT22.
Integracja

zaawansowanych
rozwiązań

z

zakresu

technologii

materiałów

budowlanych

TT22. Integracja zaawansowanych rozwiązań z

zakresu technologii materiałów budowlanych,
systemów

pomiarowo-regulacyjnych

i

komputerowych systemów sterowania spowoduje
obniżenie zużycia energii i mediów w obiektach
budowlanych przy jednoczesnym podwyższeniu
komfortu użytkowania

TT21.
Inteligentne

systemu

monitoringu

w

budownictwie

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w
budownictwie

z

uwzględnieniem

czynników

klimatycznych i eksploatacyjnych przyczynią się
do efektywnego i bezpiecznego użytkowania
obiektów budowlanych

M13.

Rozwój

nowoczesnych systemów
oszczędnych
energetycznie

i

monitorujących

dla

inteligentnych

budynków

mieszkalnych,
infrastruktury użyteczności
publicznej,

budowli

przemysłowych

TT20.
Rozwój

przemysłowej

biotechnologii

TT20.

Biotechnologiczne

wykorzystanie

mikroorganizmów do syntezy i transformacji
związków organicznych przeznaczonych dla
farmacji, przetwórstwa żywności i ochrony
zdrowia będzie stanowić jeden z wiodących
kierunków gospodarki narodowej

M12. Rozwój przemysłowej
biotechnologii dla produkcji
chemikaliów,

leków,

biokatalizatorów i innych,
zwłaszcza

z

surowców

odnawialnych

TT19.
Technologie

produkcji

wysokoprzetworzonych
związków chemicznych

TT19.

Rozwój

technologii

produkcji

wysokoprzetworzonych związków chemicznych
pozwoli zwiększyć konkurencyjność polskiego
przemysłu technologii procesowych

M11.

Rozwój

produkcji

wysokoprzetworzonych
związków

chemicznych

przedłużających

łańcuch

produktów Wielkiej Syntezy
Chemicznej

Zagadnienia
technologiczne

Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski –

zagadnienia

technologiczne [4/4]

31

W odniesieniu do każdej z tez zadawanych było kilka pytań dodatkowych.

W polach Bezpieczeństwo i Zrównoważony Rozwój Polski pytania te były następujące:
1. Znajomość zagadnień będących przedmiotem tezy (skala: „wysoka”, „średnia”, „niska, ale
pozwalająca na ocenę tezy”, „niska, ale nie pozwalająca na ocenę tezy”);
2. Efekty realizacji tezy (uniwersalna dla wszystkich tez – z nielicznymi wyjątkami - cafeteria
efektów, każdy z nich oceniany na skali 4-stopniowej: „nie”, „raczej nie”, „raczej tak”, „tak”);
3. Wpływ różnych czynników na realizację tezy (uniwersalna dla wszystkich tez cafeteria
czynników, każdy z nich oceniany na 5-stopniowej skali: „negatywny wpływ”, „niewielki
negatywny wpływ”, „brak wpływu”, „ niewielki pozytywny wpływ”, „ pozytywny wpływ”;
4. Działania niezbędne dla realizacji tezy (uniwersalna dla wszystkich tez – z nielicznymi
wyjątkami - cafeteria działań i instrumentów, każdy z nich oceniany na skali 4-stopniowej: „nie”,
„raczej nie”, „raczej tak”, „tak”);
5. Czas realizacji wydarzenia opisanego w tezie: do 2013 roku, w latach 2014-2020, po 2020
roku, nigdy;
6. Ocena pozycji Polski w tematyce objętej tezą w porównaniu z wiodącymi gospodarkami w
skali globalnej (z wyjątkiem tez o charakterze negatywnym): „wysoka”, „przeciętna”, „niska”.

W polu Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne w przypadku każdej z tez zadawano
następujące pytania, w których szczegółowe propozycje odpowiedzi dostosowywane były
każdorazowo do specyfiki tezy:
1. Znajomość zagadnień będących przedmiotem tezy (skala analogiczna jak w pozostałych
polach);
2. Czy respondent zgadza się z potrzebą realizacji tezy w Polsce?;
3. Czynniki stymulujące realizację tezy (teza zostanie zrealizowana dzięki….);
4. Działania niezbędne dla realizacji tezy (realizacja tezy będzie wymagała…);
5. Efekty realizacji tezy (realizacja tezy spowoduje…);
6. Znaczenie tezy dla perspektyw społeczno-ekonomicznego rozwoju Polski – 5-stopniowa
skala: „bardzo istotna”, „istotna”, „raczej istotna”, „raczej nieistotna”, „nieistotna”;
7. Czas realizacji wydarzenia opisanego w tezie – przedziały czasowe takie same jak w
pozostałych polach;
8. Inne oczekiwane efekty realizacji tezy;
9. Bariery związane z realizacją tezy.

Pytania dodatkowe dotyczące tez

32

3.5. Struktura próby

a. zakładana struktura próby vs. struktura Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska
2020 (przed realizacją badania)

Ze względu na cele Programu założono, że najliczniej reprezentowanymi w próbie grupami
powinni być przedstawiciele nauki oraz przedstawiciele biznesu, w dalszej kolejności -
przedstawiciele administracji państwowej, samorządowej i politycy. Założono także udział w
przedstawicieli organizacji pozarządowych, mediów i studentów ostatnich lat studiów
związanych z tematyką pól badawczych.

W efekcie szeregu działań

informacyjnych i rekrutacyjnych skierowanych do wyżej

wymienionych grup zainteresowanie udziałem w badaniu wyraziły 5413 osoby. Zdecydowaną
większość wśród nich stanowili przedstawiciele nauki (87%). Drugą grupą pod względem udziału
procentowego były osoby związane ze światem biznesu, zaś na trzecim miejscy znaleźli się
przedstawiciele organizacji pozarządowych.

2%

2%

4%

8%

14%

87%

przedstawiciele mediów

studenci

przedstawiciele

ugrupowań politycznych

i administracji

przedstawiciele NGO

przedstawiciel biznesu

pracownik nauki

Rysunek. Struktura Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020

3. Metodologia badania

Badani mogli udzielić więcej niż jedną odpowiedź. Dlatego odpowiedzi nie sumują się do 100

33

Wśród członków Zespołu przeważali mężczyźni (66%). Względnie często też członkowie
zespołu byli osobami w wieku powyżej 45 lat (41%). Do Zespołu zrekrutowano także znaczną
grupę osób młodych, w wieku do 34 lat (31%).

66%

34%

mężczyzna

kobieta

Osoby wyrażające chęć wzięcia udziału w badaniu eksperckim były zróżnicowane pod
względem zainteresowań tematyką poszczególnych Pól Badawczych, przy czym najczęściej
wskazywanym obszarem badawczym było pole Zrównoważony Rozwój Polski, zainteresowanie
którym wyraziło 84% osób. Co drugi ekspert deklarował chęć oceny tez związanych z polem
Bezpieczeństwo, a 42% za najbardziej dopasowany kompetencyjnie wskazało pole Technologie
Informatyczne i Telekomunikacyjne.

Rysunek. Zainteresowanie blokami tematycznymi funkcjonującymi w poszczególnych polach
badawczych

3. Metodologia badania

7%

10%

10%

12%

12%

13%

15%

17%

18%

19%

19%

20%

22%

23%

25%

26%

26%

28%

32%

39%

ZRP polityka produktowa

ZRP integracja polityki ekologicznej z s ektorowym i

ZRP trans port

Bezpieczeńs two ekonom iczne wewnętrzne i zewnętrzne

Bezpieczeńs two s ocjalne

ZRP zas oby naturalne

ICT e-biznes

ICT nowe m edia

Bezpieczeńs two techniczno technologiczne

Bezpieczeńs two intelektulane

ZRP żródła i wykorzys tanie zas obów energetycznych

ICT a s połeczeńs two

ICT dos tęp do inform acji

Bezpieczeńs two rozwój s połeczeńs twa obywatels kiego

ZRP kluczowe problem y ekologiczne

ZRP rozwój regionów i obs zarów

ZRP technologie na rzecz ochrony ś rodowis ka

ICT a edukacja

ZRP nowe m ateriały i technologie

ZRP jakoś ć życia

Rysunek. Struktura Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020 ze względu na płeć

34

b. struktura próby uczestników badania eksperckiego Delphi

Kwestionariusz I-szej rundy badania Delphi został rozesłany do 9281 osób. Wśród nich było
5413 osób zrekrutowanych do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020. Pozostałą
grupę stanowiły osoby, które w procesie rekrutacji zidentyfikowano jako potencjalnych
uczestników badania, a które nie zgłosiły akcesu do Zespołu lub których kompetencje były
powszechnie uznane, w związku z czym przechodzenie przez standardową procedurę
rekrutacyjną nie było w ich przypadku konieczne.

W pierwszej rundzie badania udział wzięło 2833 respondentów, co daje 31%-owy współczynnik
realizowalności próby. Wśród uczestników I rundy badania najliczniej, jak można było
oczekiwać, reprezentowani byli członkowie Zespołu Ekspertów Zewnętrznych – stanowili oni
91% ogółu badanych. Tym samym właśnie w przypadku tej grupy zanotowano najwyższą
wartość współczynnika realizowalności próby (47%; analogiczny wskaźnik dla drugiej grupy
wyniósł 9%).

Zgodnie z założeniami metody delfickiej wysyłka ankiety II rundy badania eksperckiego została
skierowana tylko do tych respondentów, którzy wypełnili kwestionariusz I rundy badania (2833).
Kwestionariusz II rundy badania został ukończony przez 2560 respondentów (90%-owy
współczynnik realizowalności próby).

3. Metodologia badania

Struktura próby w obydwu rundach badania odzwierciedlała strukturę osób wstępnie
wyrażających zainteresowanie badaniem eksperckim Delphi (czyli strukturę Zespołu Ekspertów
Zewnętrznych NPF Polska 2020). Największy udział w próbie mieli przedstawiciele świata nauki,
na drugim miejscu znalazły się osoby reprezentujące sferę biznesu, na trzecim przedstawiciele
administracji państwowej i samorządowej oraz ugrupowań politycznych.

35

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę próby w obydwu rundach badania eksperckiego Delphi.

3. Metodologia badania

Rysunek. Struktura płci uczestników obydwu rund badania eksperckiego Delphi

Rysunek. Struktura uczestników obydwu rund badania eksperckiego Delphi ze względu na
reprezentowaną grupę zawodową (badani mogli wskazać więcej niż jedną kategorię dlatego
odpowiedzi nie sumują się do 100)

Kobi eta

M ężczyzna

35%

35%

65%

65%

I r unda

II r unda

83%

17%

5%

1%

9%

3%

6%

84%

16%

6%

1%

9%

3%

6%

Pracownicy nauki

Przedstawiciele biznesu

Przedstawiciele ugrupowań pol itycznych i

administracji

Przedstawiciele mediów

Przedstawici ele organi zacji pozarządowych

Studenci

Inne

I runda

II runda

36

3. Metodologia badania

Rysunek. Struktura wieku uczestników obydwu rund badania eksperckiego Delphi

31%

30%

39%

31%

30%

39%

Do 35 lat

36-45 lat

Powyżej 45 lat

I runda

II runda

37

3.6. Procedury analityczne

3.6.1. Indeksy

W celu uproszczenia analizy dużej ilości danych zebranych w wyniku badania niektóre zmienne
kwestionariusza zostaną przedstawione w raporcie w postaci indeksów, tj. złożonych mierników, które
syntetyzują i porządkują wyniki większej liczby szczegółowych obserwacji. W polu Technologie
Informacyjne i Telekomunikacyjne - ze względu na różnorodne cafeterie odpowiedzi w pytaniach do
tez - obliczenie indeksów nie było możliwe.

Wpływ realizacji tezy na różne aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego (pola
Bezpieczeństwo i Zrównoważony Rozwój Polski)

Dla każdego z efektów uwzględnionych w pytaniu (korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze,
wzrost zatrudnienia, poprawa stanu zdrowia, wzrost dobrobytu, poprawa jakości życia obywateli,
wzrost spójności społecznej, wzrost uczestnictwa w kulturze, wzrost konkurencyjności krajowej
gospodarki, wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej, rozwój nauki
w Polsce, wzrost spójności przestrzennej i społecznej, zwiększenie zakresu komercjalizacji wyników),
ocenianych za pomocą skali „nie”, „raczej nie”, „raczej tak”, „tak”, obliczono indeks według wzoru:
(Liczba odpowiedzi “tak” *100
+ liczba odpowiedzi „raczej tak”*75
+ liczba odpowiedzi „raczej nie”*25
+ liczba odpowiedzi „nie”*0 )
/ liczba odpowiedzi dla danego czynnika (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”.)

Interpretacja indeksu:
Indeks przyjmuje wartości z zakresu od 0 do 100; im wartość indeksu bliższa 100, tym dany efekt
przypisywany jest tezie w większym stopniu. Poniżej znajdują się przykłady rozkładów procentowych,
odpowiadających indeksom o wartościach 99, 75, 50 i 24.

3. Metodologia badania

98%

22%

2%

37%

39%

14%

1%

20%

30%

7%

12%

56%

5%

23%

27%

Indeks 99

Indeks 75

Indeks 50

Indeks 24

[4] Tak

[3] Raczej tak

[2] Raczej nie

[1] Nie

Nie wiem / trudno powiedzieć

38

Globalne oddziaływanie tez

Dla każdej z tez obliczono także indeks globalnego wpływu, informujący o sile całkowitego
oddziaływania tezy (na wszystkie uwzględnione aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego).
Obliczono go na podstawie indeksów szczegółowych dla poszczególnych aspektów, przy założeniu
różnego ich wkładu w globalne pozytywne oddziaływanie tezy. Wkład ten ilustrują wagi
przedstawione w poniższej tabeli.

3. Metodologia badania

n.d.

n.d.

n.d.

Zwiększenie zakresu komercjalizacji wyników

n.d.

n.d.

5

Wzrost spójności społecznej

5

n.d.

n.d.

Wzrost spójności przestrzennej i społecznej
kraju

100

10

5

20

5

20

5

10

10

10

Obszar

społeczno-

ekonomiczny w

polu

Zrównoważony

Rozwój Polski,

Pole

Bezpieczeństwo

100

10

10

20

n.d.

20

n.d.

15

10

15

Obszar

ekologiczny w

polu

Zrównoważony

Rozwój Polski

100

n.d.

15

20

n.d.

20

10

10

10

Obszar

technologiczny

w polu

Zrównoważony

Rozwój Polski

Wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski
na arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Suma wag

Wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki

Wzrost dobrobytu

Poprawa stanu zdrowia

Wzrost zatrudnienia

Korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze

Wzrost uczestnictwa w kulturze

Poprawa jakości życia obywateli

Wagi

Interpretacja indeksu:
Indeks przyjmuje wartości z zakresu od 0 do 100; im wartość indeksu bliższa 100, tym globalne
pozytywne oddziaływanie tezy większe.

39

Wpływ czynników sprzyjających i barier na realizację tezy (pola Bezpieczeństwo i
Zrównoważony Rozwój Polski)

Dla każdego czynnika uwzględnionego w pytaniu (kompetencje ludzi, potencjał naukowy, możliwości
techniczne, koszty realizacji, obowiązujące regulacje prawne, akceptacja społeczna, przyzwyczajenia
i tradycja, interesy grupowe, bariera surowcowa, bariera etyczna i ograniczony popyt), ocenianego za
pomocą skali „negatywny wpływ”, „niewielki negatywny wpływ”, „brak wpływu”, „niewielki pozytywny
wpływ”, „pozytywny wpływ” obliczono indeks według wzoru:
(Liczba odpowiedzi “pozytywny wpływ” * 100
+ liczba odpowiedzi „niewielki pozytywny wpływ”*75
+ liczba odpowiedzi „brak wpływu”*50
+ liczba odpowiedzi „niewielki negatywny wpływ”*25
+ liczba odpowiedzi „negatywny wpływ”*0)
/ liczba odpowiedzi dla danego czynnika (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”).

Interpretacja indeksu:
Indeks przyjmuje wartości od 0 do 100. Wartości wyższe niż 50 świadczą o tym, że danemu
czynnikowi przypisywany jest wpływ pozytywny (im wartość bliższa 100, tym sprzyjające działanie
czynnika jest większe). Wartości poniżej 50 wskazują na negatywne działanie czynnika (im wartość
bliższa 0, tym negatywny wpływ większy). Wartości oscylujące wokół 50 świadczą o tym, że opinie na
temat wpływu danego czynnika są podzielone lub też dominują opinie o braku jego wpływu na
realizację tezy. Poniżej znajdują się przykłady rozkładów procentowych, odpowiadających indeksom
o wartościach 95, 76, 51, 49 i 27.

3. Metodologia badania

88%

64%

6%

11%

12%

9%

5%

15%

5%

3%

71%

23%

3%

2%

12%

6%

20%

35%

1%

13%

8%

1%

9%

12%

40%

3%

6%

22%

Indeks 95

Indeks 76

Indeks 51

Indeks 49

Indeks 27

[5] Pozytywny wpływ

[4] Niewielki pozytywny wpływ

[3] Brak wpływu

[2] Niewielki negatywny wpływ

[1] Negatywny wpływ

Trudno powiedzieć

40

Działania niezbędne dla realizacji tezy (pola Bezpieczeństwo i Zrównoważony Rozwój
Polski)

Dla każdego z działań uwzględnionych w pytaniu (badań podstawowych, prac badawczo-
rozwojowych, wprowadzenia nowych regulacji prawnych, reform systemowych, zastosowania
instrumentów ekonomicznych, zintegrowanych systemów informacyjno-komunikacyjnych,
rozwoju technologii przyjaznych użytkownikowi, zmiany systemu wartości, edukacji społecznej)
ocenianych za pomocą skali „nie”, „raczej nie”, „raczej tak”, „tak”, obliczono indeks według
wzoru:
(Liczba odpowiedzi “tak” *100
+ liczba odpowiedzi „raczej tak”*75
+ liczba odpowiedzi „raczej nie”*25
+ liczba odpowiedzi „nie”*0 )
/ liczba odpowiedzi dla danego czynnika (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”).

Interpretacja indeksu:
Analogiczna jak w przypadku indeksu – wpływ realizacji tezy.

Pozycja Polski w zakresie tematyki tezy w porównaniu z wiodącymi gospodarkami w skali
globalnej

Dla każdej tezy obliczono indeks według wzoru:
(Liczba odpowiedzi “wysoka” * 100
+ liczba odpowiedzi „przeciętna”*50
+ liczba odpowiedzi „niska”*0 )
/ liczba wszystkich odpowiedzi (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”).

Interpretacja indeksu:
Indeks przyjmuje wartości od 0 do 100. Wartości powyżej 50 wskazują na wysoką pozycję (im
wartość bliższa 100, tym pozycja wyższa). Wartości poniżej 50 wskazują na pozycję niską (im
wartość bliższa 0, tym pozycja niższa). Wartości jedynie nieznacznie przekraczające 50 (in plus
lub in minus) wskazują na pozycję przeciętną.

Porównywanie ocen tez z wartościami przeciętnymi

Oceny tez, wyrażone w postaci indeksów, w raporcie odnoszone są do przeciętnego poziomu
tych indeksów, tj. mediany (czasem również do wartości odpowiadających 1-szemu i 3-ciemu
kwartylowi). W obliczaniu kwartyli wzięto pod uwagę wszystkie tezy należące do pól badawczych
Zrównoważony Rozwój Polski i Bezpieczeństwo (dla przykładu: wynik uzyskany przez tezę X
pod względem kryterium y, wyrażony w postaci konkretnej wartości liczbowej indeksu,
odnoszony będzie do przeciętnej wartości tego indeksu, obliczonej na podstawie wyników tez
reprezentujących obydwa pola badawcze.

3. Metodologia badania

41

3.6.2. Czas realizacji tez

W obliczeniu czasu realizacji tez – we wszystkich polach badawczych - wykorzystano
następujące miary: dolny (pierwszy) kwartyl, medianę (drugi kwartyl), górny (trzeci) kwartyl.
Ich interpretacja jest następująca:

1-szy kwartyl
zdaniem 25% respondentów teza zostanie zrealizowana przed datą odpowiadającą temu
kwartylowi;
75% stwierdziło, że teza zostanie zrealizowana po tej dacie

Mediana
zdaniem 50% respondentów teza zostanie zrealizowana przed datą odpowiadającą medianie;
50% stwierdziło, że teza zostanie zrealizowana po tej dacie

3-ci kwartyl
zdaniem 75% respondentów teza zostanie zrealizowana przed datą odpowiadającą temu
kwartylowi;
25% stwierdziło, że teza zostanie zrealizowana po tej dacie.

W analizach dotyczących czasu realizacji mediana traktowana jest jako miara podstawowa,
wskazująca na przewidywaną datę realizacji tezy. Odległość między 1-szym a 3-cim kwartylem
informuje natomiast o stopniu konsensusu w opiniach na temat czasu realizacji.

Opinie na temat czasu realizacji przedstawiane są w raporcie dla dwóch grup badanych: ogółu
respondentów i ekspertów, tj. osób, które swoją wiedzę na temat zagadnień opisanych w tezie
uznały za wysoką.

1-szy
kwartyl

mediana

3-ci
kwartyl

3. Metodologia badania

Do obliczeń wykorzystano następującą skalę czasu (górny przedział domknięto umownie):

•do 2013 roku [2008 – 2013]
•2014 – 2020
•po roku 2020 [2021 – 2040]

42