Przygotowała: K.Misiak

Psychologicznie rzecz biorąc, każda choroba

oczu rozgrywa się bardzo blisko Ja. Osoba ze
schorzeniem wzroku jest zawsze głęboko
dotknięta tym cierpieniem, emocjonalnie
labilna i lękliwa.

W. Leydecker

Zwyrodnienie plamki związane z

wiekiem

AMD, agerelated mascular

degeneration

Definicja

Jest to stan, w którym wystapiła utrata
widzenia związana z obecnością druz, czyli
szklistych złogów zwyrodnieniowych pod
nabłonkiem barwnikowym, zaniku
geograficznego nabłonka barwnikowego lub
zmian związanych z neowaskularyzacją
podsiatkówkową u osób powyżej 50 roku
życia. Zmiany te zazwyczaj występują
obustronnie, a stopieo ich zaawansowania
może byd różny.

Epidemiologia

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem dotyczy

ok. 25 milionów na świecie, a przewiduje się, że w

ciągu najbliższych 25 lat ta liczba potroi się. W

grupie chorych między 65 a 84 rokiem życia AMD

jest przyczyną ślepoty u 30-80%, a przyczyną

nieodwracalnego upośledzenia ostrości u ok. 17-

35% pacjentów okulistycznych. Wśród przyczyn

uposledzających funkcję widzenia zajmuje

czołowe miejsce, wyprzedzając jaskrę, retinopatie

cukrzycową i krótkowzrocznośd zwyrodnieniową.

Czas rozwoju choroby może wynosid od kilku

tygodni do kilku lat.

Czynniki ryzyka/przyczyny?

AMD jest schorzeniem uwarunkowanym wieloma czynnikami, w tym:

środowiskowymi, genetycznymi i niedokrwiennymi, m.in.:

• Płed żeoska, rasa biała, niebieskie oczy
• Występowanie AMD w rodzinie
• Wiek
• Palenie papierosów
• Dieta, niedobór przeciwutleniaczy (np. karotenoidów: luteiny i

zeaksantyny, witaminy C, witaminy E, cynku i selenu).

• Ekspozycja na światło, wieloletnie narażenie na intensywne światło

(np. podczas pracy na świeżym powietrzu)

• Zaburzenia gospodarni węglowodanowej
• Obecnośd choroby niedokrwiennej
• Wysokie stężenie trójglicerydów
• Zaburzenia krążenia mózgowego

Obraz

W początkowym stadium choroby

zniekszałcenia i przymglenie obrazu w
centrum widzenia, upośledzenie ostrości
wzroku do bliży i do dali, zaburzenia widzenia
kontrastu, pojawienie się ciemnej plamki w
centrum widzenia

Głęboki spadek widzenia osiowego powoduje
niemożnośd pisania, czytania, rozpoznawania
szczegółów twarzy. Ponadto dochodzi do
pogorszenia poczucia kontrastu, utraty
stereopsji. Około 1/chorych cierpi na depresję
z powodu zmian emocjonalnych związanych z
utratą samodzielności. U około 60% chorych
występuje zwiększone ryzyko urazów (upadki,
złamania). Widzenie obwodowe pozostaje
nieuszkodzone, co umożliwia chorym z AMD
samodzielne poruszanie się poza domem.

Postaci AMD

• Postad sucha to ok. 90% przypadkó AMD.

Najczęściej jest wynikiem wolno
postępującego zaniku nabłonka barwnikowego
i fotoreceptorów.

• Postad wysiękowa prowadzi do większej i

szybszej utraty widzenia (w przeciągu kilku
dni). Cechy postaci wysiękowej to:
odwarstwienie nabłonka barwnikowego
siatkówki i neowaskularyzacja naczyniówkowa.

Diagnostyka

• Badania specjalistyczne: ostrośd wzroku, poczucie

kontrastu, stereoskopowe badanie dna oka,
fotografia kolorowa dna oka, angiografia
fluoresceinowa, angiografia indocjaniniowa a
także perymetria preferująca hipetoksyznośd i
optyczna koherentna tomografia

• Test AMSLERA – łatwy i skuteczny sposób

diagnozowania zaburzeo widzenia, możliwy do
zastosowania w warunkach domowych

Prewencja

• Zmiana stylu życia: zaprzestanie palenia,

ograniczenie spożywania alkoholu,
zwiększenie aktywności fizycznej, zmniejszenie
masy ciała, dieta z ograniczeniem tłuszczów
zwierzęcych i zwiększoną podażą
nienasyconych kwasów tłuszczowych,
stosowanie antyoksydantów

• Ochrona oczu przed promieniowanien UV

Leczenie-zatrzymuje postęp choroby

• Fotokoagulacja laserowa stosowana u części

chorych wysiękową postacią AMD przy
ograniczonych zmianach z neowaskularnych
połozonych pozadołkowo

• Fototerapia dynamiczna w przypadku

neowaskularyzacji poddołkowych

• Leczenie niestandardowe

Leczenie

Nie istnieje przyczynowe leczenie AMD,

dlatego tak wiele zależy od profilaktyki i
wczesnej diagnozy zmian. Zgodnie z obecnym
stanem wiedzy, jedyną metodą profilaktyki lub
zahamowania istniejących procesów
chorobowych w przypadku formy suchej AMD
(90% przypadków) jest stosowanie
odpowiedniej diety. Dieta ma także
niebagatelny wpływ na spowolnienie rozwoju
wilgotnej formy AMD.

Rehabilitacja

• Rehabilitacja optyczna
• Pomoce dla osób słabo widzących (lupa,

urządzenia powiększające tekst, filtry
wyostrzające obraz

TEST AMSLERA

• Opracowanie: Amsler 1947 r.
• Służy do wykrywania mroczków środkowych oraz

jakościowego badania czynności plamki i jej

okolicy.

• Oko łatwo dostrzega zniekształcenie linii prostej,

kwadratu i okręgu.

• Badany obserwuje siatkę i rysuje (lub opisuje) co

na niej widzi.

• Badanie jednooczne, wzrok zafiksowany na

środku siatki

• duży kwadrat 10*10 cm,
• 20*20 małych

kwadracików (5*5 mm),

• odległośd badania: 30

cm,

• kąt ±10° wokół punktu

fiksacji,

• wielkośd na siatkówce

(20*0,27
mm)*(20*027mm),

• Pytanie 1: Czy widad biały punkt w środku? - do wykrycia mroczka

środkowego

• Pytanie 2: Czy widad wszystkie wierzchołki i krawędzie dużego

kwadratu? - do wykrycia mroczków obwodowych

• Pytanie 3: Czy kreskowanie jest całe, czy występują dziury lub plamy?

- do wykrycia mroczków względnych i bezwzględnych przyśrodkowych

i okołośrodkowych.

• Pytanie 4: Czy wszystkie linie są odpowiednio równoległe a kwadraciki

regularne i jednakowe? - do wykrycia metamorfopsji.

• Pytanie 5: czy niezależnie od zniekształceo lub plam widad inne

zjawiska (ruchy, wibracje, przesunięcia, zmiany barw)? - do wykrycia

świeżych zmian patologicznych w plamce.

• Pytanie 6: W jakiej odległości od punktu fiksacji znajduje się plama lub

zniekształcenie siatki, jaka jest wielkośd zmiany? - do zlokalizowania
zmian w obrębie dołeczka.

Pielęgnacja oka

Uwagi:

 Właściwa pielęgnacja oka jest niezbędna zwłaszcza w przypadku tych

pacjentów, których aktywności życiowe są ograniczone.

 Celem pielęgnacji oka jest przywrócenie bądź utrzymanie odpowiedniego

stanu fizjologicznego oka zewnętrznego. Regularna pielęgnacja chroni oko
przed wysuszeniem, owrzodzeniem i infekcjami.

 Przypadek szczególny stanowią pacjenci w śpiączce. Odruch rogówkowy

jest u nich mocno ograniczony lub zupełnie nie występuje. Mechanizmy
ochrony i samooczyszczania się oka są zakłócone. Intensywna pielęgnacja
oka jest tu niezbędna, aby zapobiec wysuszeniu rogówki i związanej z tym
możliwości utraty wzroku. Po konsultacji z lekarzem, w celach
profilaktycznych można zabezpieczyd oczy pacjenta np. za pomocą
specjalnego opatrunku.

Procedura

Na podstawie dokumentacji zapoznad się ze specyfiką pacjenta.
 Udzielid pacjentowi niezbędnych informacji objaśniających.
 Ułożyd pacjenta na wznak, przy czym górna częśd ciała powinna byd nieco

uniesiona.

 Dobrze nawilżonym maczakiem obmyd szparę powiekową, powieki, rzęsy i

wewnętrzne kąciki oczu.

 W razie potrzeby oczyścid także okolice oka.
 Na koniec wymaczad do sucha, bez pocierania.
 W przypadku zaskorupienia oka zastosowad płukanie: Płyn do płukania

(0,9% NaCl lub roztwór Ringera) ostrożnie wprowadzid do oka przez lekkie
naciśnięcie tłoku strzykawki,płyn powinien spływad w kierunku nosa, w
miarę możliwości tamowad i osuszad spływający płyn kompresami, jeżeli
pacjent jest świadomy, może ułatwid zabieg przez skierowanie wzroku do
góry, podawanie kropli/maści

Podawanie kropli/ maści

Uwagi:

 Jeżeli krople są zbyt zimne, tzn. jeżeli różnica temperatur pomiędzy

kroplami a rogówką wynosi 16-18 stopni Celsjusza, wówczas często
dochodzi do odruchowego skurczu oka. Dlatego przed użyciem należy
opakowanie kropli ogrzad w dłoniach.

 Dla każdego pacjenta należy przeznaczyd osobne opakowanie lekarstwa

(ryzyko zawleczenia zarazków).

 Po upływie 4-6 tygodni od otworzenia opakowania, krople należy wyrzucid

(ryzyko rozwinięcia się flory bakteryjnej).

Procedura

 Udzielid pacjentowi koniecznych informacji objaśniających.
 Zdezynfekowad ręce.
 Polecid pacjentowi (leżącemu lub siedzącemu), aby przechylił lekko głowę do tyłu, a

spojrzenie skierował ku górze.

 Lekko obciągnąd powiekę dolną, używając do tego maczaka.
 Z pionowo trzymanej buteleczki lub pipetki wkroplid lek na środek dolnego worka

spojówkowego, uważając przy tym, by nie dotknąd ani oka, ani rzęs.

 W przypadku podawania maści rozprowadzid ją od wewnętrzego do zewnętrznego

kącika oka za pomocą 5-10 mm szpatułki.

 Gdy pacjent zamknie oko, jeszcze przez kilka sekund przytrzymad powiekę dolną, by

zapobiec wyciśnięciu kropli lub maści.

 Polecid pacjentowi, aby z zamkniętymi oczami spojrzał w lewo, w prawo, w dół i w górę

(ruch gałek ocznych pomoże w równomiernym rozprowadzeniu leku).

 Pacjent może też przez 1-2 minuty nie otwierad oczu, co spowolni odpływanie kropel

przez kanały łzowe.

 Usunąd za pomocą wacików łzy lub pozostałości maści.

Obchodzenie się z protezami ocznymi

Uwagi:

 Protezę oczną należy raz dziennie wyjmowad w celu

jej oczyszczenia.

 Protezę oczną czyści się w letniej wodzie lub

roztworze fizjologicznym chlorku sodowego. Po 10
minutach protezę należy wyjąd z kąpieli i wytrzed do
sucha.

 Podczas nieużywania protezę przechowuje się w

specjalnym pudełku, owiniętą w suchy, miękki
materiał.

Procedura - wyjmowanie

Przygotowad miękki ręcznik, aby proteza nie

uległa uszkodzeniu.

Naciągnąd w dół dolna powiekę.
Nacisnąd poniżej brzegu protezy (ewentualnie

można sobie pomóc ostrożnym użyciem
szpatułki). Proteza powinna sama wysunąd się
z oczodołu.

Procedura - wkładanie

 Przemyd wodą szparę powiekową.
 Protezę zwiliżyd i ogrzad.
 Ująd ją w najszerszym miejscu.
 Podczas gdy pacjent patrzy w górę, wsunąd protezę

pod naciagniętą lekko do góry powieke górną.

 Lekko obciągnąd powiekę dolną, by proteza przyjęła

właściwe położenie (szersza częśd protezy wskazuje w
kierunku skroni, węższa - w kierunku nosa).