JAK PATRZEĆ NA OBRAZ?

Obraz można rozpatrywać na kilka sposobów: jako przejaw zainteresowań epoki, w
której powstał, jako przykład określonego stylu, jako wyraz pewnego momentu w
biografii artysty, jako ilustrację wydarzenia religijnego, historycznego czy dzieła
literackiego, jako odniesienie do symboliki itd. Jednak jest przede wszystkim
odrębnym środkiem przekazu artystycznego, który rządzi się własnymi prawami,
wynikającymi z jego ograniczonej brzegami płaskiej powierzchni.
Zanim przystąpimy do jakiejkolwiek interpretacji obrazu, warto mu się dokładnie
przyjrzeć. Oto kilka uwag, jak usprawnić spojrzenie na dzieło sztuki.

1. Ustal, w jakiej technice został wykonany dany obiekt:

malarstwo olejne, temperowe, akwarelowe, na płótnie, na desce, pastel, gwasz

2. Kto jest jego autorem, jaki jest tytuł dzieła sztuki, kiedy i w jakiej epoce powstało?

epoki i style: starożytność, średniowiecze (sztuka romańska i gotycka), renesans, manieryzm,
barok, neoklasycyzm, wiek XIX (romantyzm, realizm, akademizm, impresjonizm), Młoda Polska,
dwudziestolecie międzywojenne, sztuka współczesn

a

3. Dokładnie opisz świat przedstawiony

– Jaki temat malarski został ukazany: portret, pejzaż, martwa natura, scena
rodzajowa, malarstwo religijne, mitologiczne, historyczne?

– Co się dzieje na płótnie?
Elementy świata przedstawionego: kto jest głównym bohaterem, inne
osoby/przedmioty przedstawione, co robią poszczególne postaci, z kim się kontaktują
(na kogo patrzą, jaki towarzyszy im ruch rąk), jak są ubrane, jakie przeżywają emocje.

W celu utrzymania porządku opisu staraj się trzymać zasady „od ogółu do szczegółu”, czyli
najpierw opisuj, co robi główny bohater, a następnie – w co jest ubrany.

– Gdzie odbywa się scena: co znajduje się na pierwszym planie, co na drugim; co w
centrum a co po bokach (prawa i lewa strona obrazu, prawa i lewa strona elementów
świata przedstawionego).

Staraj się konsekwentnie trzymać wyznaczonego kierunku opisu. Jeśli np. opisujesz przestrzeń
„od dołu ku górze”, to również bardziej szczegółowe elementy przedmiotów umieszczonych w
przestrzeni opisuj w ten sam sposób.

– Kompozycja
kompozycja: otwarta, zamknięta, statyczna, dynamiczna, symetryczna,
asymetryczna, rzędowa, diagonalna, horyzontalna, wertykalna, dośrodkowa,
odśrodkowa

– Kolorystyka
kolor: podstawowy, pochodny, dopełniający, ciepły, zimny, lokalny, kontrastowy
– Perspektywa: malarska, geometryczna, żabia, z lotu ptaka, odwrócona

1

1

„Jak patrzeć na obraz” – Paulina Szeląg, Muzeum Narodowe w Poznaniu.

4. Interpretacja obrazu:
– Nastrój dzieła
nastrój: spokojny, smutny, refleksyjny, wesoły, radosny, romantyczny, ponury,
miłosny, melancholijny, przerażający, podniosły, nostalgiczny

– Emocje bohaterów:
emocje: radość, smutek, melancholia, refleksja, ekscytacja, strach, lęk, przerażenie,
wściekłość, żal, gorycz, namiętność, tęsknota, nostalgia, irytacja, niepokój, ekstaza

– Symbolika użytych barw czy przedmiotów

czerwony

– miłość, namiętność, odwaga, męskość, erotyzm, radość, szczęście,

energia, uczucie, zdrowie; krew, nieszczęście, śmierć, szał, brutalność, chaos,
męczeństwo

zielony

– nadzieja, wolność, życie, spokój, harmonia, szczęście; Szatan, zło, katastrofa

(głównie w średniowieczu; jaskrawa zieleń – trucizna; niebieskozielony - choroba

niebieski

– przyjaźń, wierność, uduchowienie, pokój, higiena, spokój, chłód; świeżość,

inspiracja, kreatywność, dynamizm; przygnębienie, smutek, ból, gorycz

żółty

– mądrość, rozsądek, wiedza, ciepło, szacunek; fałsz, zakłamanie, zdrada,

bezwstyd, wrogość; władza, odwaga
czarny – smutek, strach, przerażenie, ponurość, tragedia, katastrofa, śmierć, żałoba,
zniszczenia, grzech, błąd, pokusa, szał; tajemniczość, seksowność, władza, szacunek,
autorytet

biały

– czystość, doskonałość, lekkość, błogość, wierność, zwycięstwo; ocalenie,

ratunek (średniowiecze); starość, niewinność, miłość (renesans); śmierć, wolność,
pustka, obojętność (romantyzm); piękno, szlachetność, pokój (pozytywizm);

fioletowy

– poszukiwanie, wolność, przestrzeń, powaga, odpowiedzialność,

tajemniczość; władza, uduchowienie, szlachetność, ponurość, bunt, przemiana,
intuicja, prowokacja

brązowy

– zagrożenie, niepewność, brak wiary w siebie, potrzeba stabilizacji,

osłabienie; ziemia, przyroda, natura; pokora, bieda, codzienność, marność

różowy

– młodość, namiętność, radość, wdzięk, miłość, szczerość, przyjaźń, ciepło,

wierność, oddanie

pomarańczowy

– wesołość, radość, ożywienie, optymizm, spontaniczność, siła, ogień,

pobudzenie

Znaczenie koloru jest niejednoznaczne, zależne między innymi od otoczenia innymi barwami,
jasności, intensywności.

– Nawiązania literackie, religijne, historyczne
Nawiązania do innych dzieł sztuki, bitew, wydarzeń religijnych, mitologii.

– Własna opinia.