Uniwersytet Jagielloński
Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej
INSTYTUT EKONOMII I ZARZĄDZANIA
Kierunek: Zarządzanie
Studia stacjonarne
Patrycja Januś
Aleksandra Piszczek
Justyna Strońska
ASSESSMENT CENTER
PORADNIK DLA MENEDŻERA
Kraków 2014
2
Spis treści
Etapy wdrażania Assessment Center w przedsiębiorstwie .......................................... 6
Zastosowanie Assessment Center w firmie GlaxoSmithKline .................................... 8
4. Podsumowanie informacji dotyczących metody Assessment Center ............................... 10
1. Wprowadzenie do poradnika
Współczesne zarządzanie stawia wiele wyzwań. Dotyczą one nie tylko poprawy
jakości procesów, produktów, czy pracy w ogóle, ale także kontaktu z klientem, sposobów
3
na sprostanie jego zindywidualizowanym i kompleksowym wymaganiom, oraz racjonalnego
gospodarowania posiadanymi, ograniczonymi zasobami, w drodze maksymalizacji
produktywności. Te zagadnienia ściśle wiążą się ze spełnieniem jednego podstawowego celu,
bez którego nawet najlepiej przygotowana firma nie zajmie wiodącej pozycji na rynku –
wysoka jakość kadry kierowniczej, prowadząca do zorganizowania elastycznej firmy,
ukierunkowanej na stałą zmianę.
1
Podstawowymi problemami, z jakim borykają się dzisiejsi
pracodawcy są zazwyczaj pytania: Jak spośród dużej liczby osób aplikujących na dane
stanowisko wybrać tę najlepszą? Jak sprawdzić czy przyszły menedżer posiada kompetencje,
które są niezbędne na wakującym stanowisku?, a także co zrobić, aby upewnić się, że dana
osoba będzie potrafiła pracować w zespole i współdziałać z innymi pracownikami?
Najlepszym sposobem na uporanie się z powyższymi trudnościami jest wdrożenie
metody Assessment Center (Ośrodków Oceny), która poprzez wykorzystanie różnego rodzaju
testów i konieczność zrealizowania indywidualnych oraz grupowych zadań przez osoby
rekrutowane, pomaga określić, czy dana osoba posiada szereg kompetencji pracowniczych,
które są wymagane na wolnym stanowisku. Metoda ta stosowana jest w firmach nie tylko
przy rekrutacji nowych pracowników, ale również do awansu i oceny pracowników
już zatrudnionych. Pomaga planować szkolenia, kształtować ścieżki kariery zawodowej,
a także określać kierunki awansu. Przy rekrutacji i selekcji pracowników pozwala dowiedzieć
się czy dany pracownik będzie w stanie bez zbędnego stresu poradzić sobie z obowiązkami,
wymaganymi na wakującym stanowisku. Stosowanie metody Assessment Center jest
odpowiedzią na problemy optymalizacyjne firmy i prowadzi do ulepszenia i doskonalenia
metod doboru i selekcji pracowników.
Poradnik ten stanowi kompendium wiedzy na temat metody Assessment Center,
etapów jej wdrożenia, cech, które ją charakteryzują, a także jej wad i zalet. Celem jego
utworzenia była pomoc obecnym i przyszłym menedżerom w doborze najodpowiedniejszej
kadry kierowniczej, poprzez wewnętrzną lub zewnętrzną rekrutację, a także w minimalizacji
ryzyka, związanego z obsadzeniem wakującego stanowiska niekompetentną osobą.
1
N. Dudzińska – Korczak, Metody organizacji i zarządzania – wykład, Kraków, 2014.
4
2. Opis metody Assessment Center w ujęciu teoretycznym
Assessment Center (w skrócie AC) to metoda, której początki „sięgają ponoć czasów
antycznych, kiedy stosowano ją w rekrutowaniu oficerów rzymskich legionów”
2
. Później
stosowana była w Niemczech podczas powoływania korpusu oficerskiego w okresie
międzywojennym, a także po wybuchu II wojny światowej, kiedy to w Wielkiej Brytanii
weryfikowano kompetencje oficerów liniowych, a w Ameryce przeprowadzano proces
selekcji oficerów wywiadu.
3
Są to jedynie przykłady zastosowania opisywanej metody
w ściśle zamkniętym środowisku wojskowym. „Pierwsze zastosowania cywilne przypisuje się
amerykańskiej firmie The American Telephone and Telegraph, która w 1956 roku jako
pierwsza zaczęła stosować metodę AC do oceny kompetencji menedżerskich. W latach 60.
zaczęło stosować ją NASA do testowania kandydatów na przyszłych kosmonautów. Pełen
rozkwit Assessment Center to lata 80. XX wieku”
4
. W Polsce określa się ją mianem Ośrodka
Oceny, a jej rozwój można obserwować od lat 90. XX wieku, kiedy na polskim rynku zaczęły
pojawiać się zagraniczne firmy
5
.
2.1. Definicje Assessment Center
Zanim podejmiemy się scharakteryzowania opisywanej przez nas metody, poniżej
przedstawiamy kilka definicji Assessment Center, jakie można znaleźć w literaturze
dotyczącej zagadnień związanych z zarządzaniem zasobami ludzkimi.
„Assessment Center (centrum oceny, ośrodek oceny) to wielowymiarowy proces
oceny kompetencji kluczowych dla firmy/stanowiska pracy dokonywany przez zespół
asesorów, którego celem jest wyłonienie spośród badanych osób najlepiej spełniających
wybrane kryteria oceny (profil kompetencyjny). Wynik przedstawiony jest najczęściej
w formie listy rankingowej prezentującej uzyskane przez oceniających wyniki. Metoda może
być stosowana przez firmę zarówno w odniesieniu do własnych pracowników (awans
na stanowiska menedżerskie), jak i do kandydatów pozyskiwanych w procesach
rekrutacyjnych”
6
.
„Assessment Centre stanowi systematyczne zestawienie i rozwinięcie znanych,
lecz oddzielnie stosowanych technik badania uzdolnień, osobowości oraz zachowań
2
J. Wieczorek, Zatrudnianie i rozwój pracowników z zastosowaniem metody Assessment Center/Development
Center, Gdańsk, 2010, s. 10.
3
Tamże.
4
Tamże.
5
Tamże, s. 11.
6
Tamże, s. 8.
5
pracowników lub kandydatów do objęcia określonych stanowisk pracy; najczęściej
są to stanowiska kierownicze. Istotą Assessment Centre jest dokonywanie oceny grupy osób
przez zespół ekspertów przy wykorzystaniu spójnego zestawu technik oceniania”
7
.
„Metoda ta polega na poddawaniu pracowników serii indywidualnych oraz grupowych
zadań, ćwiczeń i testów w warunkach zbliżonych do zadań na przyszłym stanowisku pracy”
8
.
Ze względu na kompleksowy charakter definicji autorstwa Jacka Wieczorka –
pierwsza z wyżej wymienionych, postanowiłyśmy według niej charakteryzować metodę
Assessment Center w niniejszym poradniku.
2.2. Cele stosowania metody Assessment Center
Podczas wyboru Assessment Center na metodę wiodącą w danej firmie, należy dobrze
zapoznać się z jej celami i upewnić się, że jest ona „złotym środkiem”, którego potrzebuje
przedsiębiorstwo. Wspomnianymi celami są między innymi:
rozpoznanie zdolności pracowników;
rozpoznanie cech osobowości pracowników;
identyfikacja zachowań ocenianych osób dla potrzeb doboru i rozwoju personelu;
minimalizacja ryzyka związanego z obsadzeniem nieodpowiedniej osoby na danym
stanowisku;
ocena pracownika w odniesieniu do obowiązków, które ma wykonywać
na potencjalnym stanowisku;
stworzenie kadry rezerwowej;
wykreowanie systemu oceny okresowej.
2.3. Cechy metody Assessment Center
Nie każdy program mający na celu selekcję i odpowiedni dobór pracowników
na określone stanowisko może zostać nazwany typowym Ośrodkiem Oceny. Podstawowe
cechy Assessment Center, jego wytyczne i zasady zawiera stworzony w 2000 roku dokument
„Guidelines and Ethical Considerations for Assessment Center Operations”. „Jego celem jest
z jednej strony ustalenie profesjonalnych standardów, z drugiej zaś rozstrzygnięcie zagadnień
7
A. Pocztowski, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi. Strategie – procesy - metody, Warszawa, 2007, s. 245.
8
M. Sidor - Rządkowska, Kształtowanie nowoczesnych systemów ocen pracowników, Kraków, 2006, s. 106.
6
etycznych związanych ze stosowaniem tej metody”
9
. Poniżej przedstawiamy cechy
charakteryzujące metodę Assessment Center:
kryteria efektywnego wykonywania pracy, dotyczące kluczowych umiejętności,
wiedzy, cech charakteru potencjalnego pracownika oraz zadań i obowiązków
wynikających ze stanowiska pracy powinny zostać sformułowane na podstawie
wcześniejszej, wnikliwej analizy pracy;
zastosowanie różnorodnych technik oceny i selekcji, takich jak m.in.: testy,
kwestionariusze, symulacje, wywiady. Każda z nich powinna zostać opracowana
po szczegółowej analizie stanowiska pracy i na podstawie wcześniej określonych
kryteriów;
wykorzystanie zarówno ćwiczeń indywidualnych, jak i grupowych, ukazujących
interpersonalne umiejętności osób rekrutowanych;
każdy z kandydatów powinien być obserwowany przez kilku oceniających (asesorów),
najlepiej różniących się płcią, wiekiem bądź też pełnionymi w pracy funkcjami,
w celu wyeliminowania stronniczości i ocen subiektywnych;
ukończenie przez asesorów odpowiednich treningów i szkoleń;
przygotowanie przez asesorów raportów, zawierających ocenę każdego z kandydatów,
ustaloną na podstawie obserwacji zachowań potencjalnych pracowników podczas
każdego z ćwiczeń i technik selekcyjnych;
dyskusja końcowa asesorów po zapoznaniu się ze wszystkimi kandydatami, podczas
której odbywa się wymiana wzajemnych informacji i porównanie raportów.
Wynikiem spotkania powinno być wspólnie wypracowane stanowisko w sprawie
kandydatów.
2.4. Etapy wdrażania Assessment Center w przedsiębiorstwie
Assessment Center to procedura, którą można podzielić na poszczególne etapy:
1. Etap - Określenie celu realizacji procedury (na przykład: pozyskiwanie nowych
pracowników, awansowanie obecnie zatrudnionych, plany rozwojowe).
2. Etap - Określenie stanowiska pracy (jakie kompetencje i umiejętności będą
generować sukces). Realizowane jest to przez stworzenie profilu kompetencyjnego.
3. Etap - Sformułowanie narzędzi oceny i zestawu zadań.
9
J. Wieczorek, Zatrudnianie i rozwój pracowników z zastosowaniem metody Assessment Center/Development
Center, Gdańsk, 2010, s. 11.
7
4. Etap - Wybór kandydatów, którzy zostaną poddani ocenie, a także ekspertów,
którzy będą ich oceniać - tak zwanych asesorów.
5. Etap - Poinformowanie kandydatów o zakwalifikowaniu się do procedury oceny,
harmonogramie sesji oraz jej celu. Udzielenie wskazówek jak zachować się w trakcie
sesji.
6. Etap - Realizacja sesji oceniającej podczas której kandydaci wykonują przydzielone
im ćwiczenia.
7. Etap - Stworzenie raportu oraz analiza rezultatów oceniania kandydatów.
8. Etap - Poinformowanie kandydatów o efekcie sesji oceniającej (kandydaci otrzymują
informację zwrotną o swoich mocnych i słabych stronach, a także wskazania
rozwojowe w obszarze badanych kompetencji).
9. Etap - Podjęcie optymalnych rozwiązań personalnych.
3. Przykłady wdrożenia Assessment Center w przedsiębiorstwach
3.1. Zastosowanie Assessment Center w firmie IBM
Firma IBM, jeden z najstarszych koncernów informatycznych, w procesie rekrutacji
od wielu lat stosuje Assessment Center. Na stronie internetowej przedsiębiorstwa możemy
znaleźć dokładne informacje jak wygląda ich proces rekrutacji. IBM podaje: „nasz proces
rekrutacji został zaprojektowany nie tylko dla nas byśmy dowiedzieli się czy jesteś dla nas
odpowiedni, ale również byś Ty się dowiedział czy my jesteśmy odpowiedni dla Ciebie”
10
.
Assessment Center w IBM jest trzecim etapem rekrutacji (po internetowej aplikacji CV
i wypełnieniu testu on-line). Podczas sesji Assessment Center można oczekiwać, że weźmie
się udział w następujących ćwiczeniach:
1. Ćwiczenia w grupach - rozwiązywanie logicznych problemów, dyskusje oparte
na tychże problemach, studium przypadku.
2. Potwierdzający test - ponowne rozwiązanie testu on-line (który poprzedzał etap
Assessment Center). Test sprawdza logiczne rozumowanie, a także szybkie
przetwarzanie informacji.
10
Application process, http://www-05.ibm.com/employment/uk/students/application_process.shtml [dostęp:
2014-05-13].
8
3. Prezentacja i wywiad - zaprezentowanie przed menedżerem materiału na temat
przydzielony jeden dzień wcześniej. Następnie udzielenie odpowiedzi na pytania
dotyczące prezentacji.
4. Rozmowa biznesowa - rozmowa z menedżerem personalnym w celu upewnienia się,
czy kandydat posiada wymagane umiejętności.
Kandydaci po odbyciu sesji Assessment Center muszą zmierzyć się z finałową
rozmową kwalifikacyjną i ponownie poddać się ocenie Assessment Center. Zadania są oparte
na tej samej regule co wcześniej, ale dodatkowo bada się również umiejętności
komunikacyjne. Asesorzy zapewniają, że warto być pewnym siebie, ignorować ich obecność
podczas sesji, a także nie pozwolić, by złe wykonanie jednego zadania, wpływało na jakość
wykonania następnego.
IBM to koncern, który między innymi dzięki dobrze dobranej kadrze, „od wielu lat
zajmuje pozycję lidera jeśli chodzi o liczbę zatwierdzonych i chronionych prawnie
technologii. Dodatkowo można rzec, że jej pracownicy są bardzo wydajni, ponieważ
pod względem wydatków na badania IBM znalazł się w zeszłym roku na 16 miejscu
na świecie, przeznaczając na ten cel 6,3 mld dolarów – o 0,5 mld mniej niż Google i o prawie
4 mld mniej niż Microsoft i Intel”
11
. Niewątpliwie jest to wzorowy przykład zastosowania
metody Assessment Center.
3.2. Zastosowanie Assessment Center w firmie GlaxoSmithKline
GlaxoSmithKline (GSK) to powstały w 2000 roku brytyjski koncern farmaceutyczny,
który corocznie zatrudnia około 50 osób
12
. W celu oceny, selekcji i doboru
najodpowiedniejszych pracowników na poszczególne stanowiska pracy, firma stosuje metodę
Ośrodków Oceny. Jednakże do uczestnictwa w sesji Assessment Center, zaproszone zostają
jedynie te osoby, które pomyślnie przeszły dwa pierwsze etapy rekrutacji (wstępny formularz
internetowy i rozmowę telefoniczną na jego podstawie). Zgodnie z informacjami
udostępnianymi przez firmę, przebieg procesu Assessment Center zależy od stanowiska,
na które aplikują kandydaci i trwa do dwóch dni. Zadania stawiane przed osobami
rekrutowanymi również zależą od tego, czy oferta dotyczy pracy stałej, stażu bądź
też możliwości odbycia praktyk. Techniki wykorzystywane przez firmę GSK podczas
typowej sesji Assessment Center to:
11
K. Kopańko, 5 faktów o IBM, które cię zaskoczą, http://antyweb.pl/5-faktow-o-ibm-ktore-cie-zaskocza/
[dostęp: 2014-05-13].
12
GSK Assessment Centre and Interview Preparation, http://www.jobtestprep.co.uk/gsk-assessment [dostęp:
2014-05-13].
9
1. Test zdolności i umiejętności – każdy z potencjalnych pracowników otrzymuje
różnego rodzaju scenariusze i jest proszony o to, by dopasować je do odpowiedniej
sytuacji.
2. Zadanie grupowe mające na celu zbadanie interpersonalnych zdolności kandydata,
jego umiejętności współpracy i zajmowanej zazwyczaj roli grupowej.
3. Odgrywanie ról, sprawdzające zdolności przywódcze – pierwsza część ćwiczenia
bada reakcje kandydata na różnego rodzaju sytuacje przytaczane przez asesora,
druga zaś ma formę rozmowy, podczas której osoba rekrutowana wciela się w rolę
menedżera firmy, a asesor w rolę pracownika. Zadaniem potencjalnego pracownika
jest przekonanie podwładnego do wykonania określonej czynności.
4. In Tray Exercise – kolejne z ćwiczeń ma na celu ocenę umiejętności kierowniczych,
sposób ustalania priorytetów, rozwiązywania problemów oraz zarządzanie czasem.
Każdy z uczestników procesu Assessment Center otrzymuje pewnego rodzaju
informacje, badania i raporty, na podstawie których musi rozwiązać wyimaginowany
problem.
5. Prezentacja – kilka dni przed zaplanowaną sesją Assessment Center każdy
z kandydatów dostaje informacje, dotyczące jednej z firm działających w tym samym
sektorze, w obszarze stanowiska, o które się stara. W dniu rekrutacji, przedstawione
zostają różne opcje inwestycji danej firmy. Osoba rekrutowana na podstawie
wcześniej otrzymanych informacji, własnych umiejętności i wiedzy musi wybrać
jedną z możliwości. Podczas prezentacji, odbywającej się przed dwoma asesorami,
każdy z uczestników procesu musi uzasadnić swój wybór i odpowiedzieć na zadane
mu pytania.
6. Test techniczny - przeprowadzany w zależności od rodzaju wakującego stanowiska.
Jeśli dochodzi do jego wykorzystania, polega on na analizie określonego przypadku,
rozwiązaniu konkretnego problemu.
7. Wywiad,
przybierający podobną formę do drugiego etapu rekrutacji.
Skupia się głównie na ocenie kompetencji i motywacji kandydata.
Jeden z uczestników, starający się o miejsce w programie „Engineering and Science
Graduate”, któremu udało się pomyślnie przejść przez pierwsze dwa etapy rekrutacji i wziąć
udział w sesji Assessment Center uznał ją za „jedną z najbardziej wyczerpujących z pośród
wszystkich, w których miał przyjemność uczestniczyć”
13
. Dodał jednak, że „wszyscy pomimo
13
GSK - Engineering and Science Graduate Programmes, http://www.graduate-jobs.com/scheme/gsk/interview
[dostęp: 2014-05-13].
10
to, byli bardzo mili i pomocni”. Według drugiej opinii, sam proces Assessment Center został
przeprowadzony bardzo sprawnie i w sposób naprawdę bezpośredni, otwarty i szczery
14
.
Wszystkie z wykorzystanych technik skoncentrowane były na analizie i ocenie
poszukiwanych umiejętności. Na podstawie znalezionych opinii o procesie rekrutacji GSK,
wykorzystywany przez nich sposób przeprowadzania sesji Assessment Center można uznać
za dobry przykład wdrożenia tej metody.
4. Podsumowanie informacji dotyczących metody Assessment
Center
4.1. Porównanie skuteczności metod selekcji
„Dzięki ocenie tych samych obiektywnych kryteriów przez grono asesorów i metodzie
generowania oceny końcowej, metoda Assessment Center uznawana jest za najtrafniejszą
spośród innych metod oceny końcowej”
15
.
METODA SELEKCJI
TRAFNOŚĆ
Assessment Center
56%
Testy zdolności
50%
Wywiad ustrukturyzowany
48%
Próbki pracy
45%
Selekcja CV
43%
Testy osobowości
35%
Tabela 1 Porównanie skuteczności metod selekcji
16
.
4.2. Zalety i wady metody Assessment Center
Jak wiadomo, każda z metod ma swoje wady i zalety. Warto dogłębnie
przeanalizować każdą z nich, aby uniknąć zbędnych niespodzianek podczas wdrażania
Assessment Center w swoim przedsiębiorstwie.
14
GlaxoSmithKline Interview Questions & Reviews, http://www.glassdoor.com/Interview/GlaxoSmithKline-
Interview-Questions-E3477.htm [dostęp: 2014-05-13].
15
J. Wieczorek, Zatrudnianie i rozwój pracowników z zastosowaniem metody Assessment Center/Development
Center, Gdańsk, 2010, s. 13.
16
Tamże.
11
Zalety metody:
rezultaty osiągają bardzo wysoką trafność (obiektywne kryteria, ekspercki poziom
oceniających);
wyniki ćwiczeń można ze sobą porównywać, kandydat i jego kompetencje mogą być
konfrontowane z pozostałymi uczestnikami sesji;
ocena kandydata tworzona jest w oparciu o kryteria, obowiązujące na przyszłym
stanowisku, a nie na obecnym;
uczestnicy otrzymują rozbudowaną informację zwrotną (mocne i słabe strony,
wskazania rozwojowe);
podniesienie reputacji firmy, stosowanie Assessment Center to informacja
dla otoczenia, że firma inwestuje w kapitał ludzki;
propaguje pożądane zachowania i kulturę organizacji;
minimalizuje ryzyko błędów personalnych;
jest uważana wśród pracowników za obiektywną, sprawiedliwą i akceptowalną.
Jest traktowana jako „zdrowa rywalizacja”.
Wady metody:
jest kosztowna, przygotowanie, realizacja (często przez zewnętrzne firmy) niesie
ze sobą relatywnie duże koszty. Koszt przeprowadzenia Assessment Center
dla jednego uczestnika może kosztować od dwóch do kilkunastu tysięcy złotych;
przeprowadzenie Assessment Center pochłania wiele czasu. Samodzielne
zrealizowanie procedury to okres minimum czterech tygodni, natomiast firma
zewnętrzna będzie potrzebowała około dwóch tygodni;
jest pracochłonna, do realizacji typowej sesji potrzeba koordynatora projektu, trzech
asesorów, a także osób tworzących narzędzia;
istnieje ryzyko popełniania błędów przez niedoświadczone zespoły.
Po rozpatrzeniu wszystkich opisanych powyżej informacji, dotyczących metody
Assessment Center, przyszedł czas na jej podsumowanie. Każdy, kto przeczyta ten poradnik,
wysnuje zapewne własne wnioski, jednakże szczególnie zależy nam na podkreśleniu,
że aby wdrożenie opisywanej przez nas metody zakończyło się sukcesem, decyzja o tym,
nie może zostać podjęta zbyt pochopnie. Niezwykle ważne jest, by od początku szła ona
w parze z misją i celami, przyświecającymi danemu przedsiębiorstwu. Jeżeli menedżerowie
12
mają świadomość, iż w czasach ciągłej zmiany i wielu wyzwań współczesnego zarządzania,
pracownik jest najważniejszym zasobem firmy, w który bez wątpienia warto inwestować,
a jego motywowanie, szkolenie i rozwój są nieodzownym elementem zatrudnienia,
przedsiębiorstwo jest na dobrej drodze, prowadzącej do osiągnięcia sukcesu. Menedżer,
który po rozpatrzeniu wad i zalet metody Ośrodka Oceny postanowi wdrożyć ją we własnej
firmie, powinien przede wszystkim zainwestować w dobór odpowiednich asesorów. Mając
pewność, że osoby prowadzące sesję oceniającą, będą robiły to w pełni profesjonalnie, może
on być spokojny o dobór najodpowiedniejszych pracowników. Jest to metoda, którą polecamy
głównie w doborze kadry menedżerskiej i menedżerów średniego szczebla, ponieważ
uważamy, że pomimo wysokich kosztów jej przeprowadzenia, warto inwestować w dobór
najlepszych kandydatów na strategiczne stanowiska w przedsiębiorstwie. Przytoczone przez
nas przykłady posługiwania się metodą Assessment Center w firmie IBM oraz GSK świadczą
o tym, że warto ją wdrożyć, ponieważ jej formuła jest uniwersalna niezależnie od obszaru
działalności organizacji. Modyfikowane są jedynie treści poszczególnych zadań podczas sesji
oceniającej w zależności od wakującego stanowiska. Utwierdziło nas w tym przekonaniu
zapoznanie się z wieloma przychylnymi komentarzami internautów, którzy mieli do czynienia
z taką formą oceny. Mamy nadzieję, że Państwo również będą z niej zadowoleni.
13
BIBLIOGRAFIA
Application process,
http://www-05.ibm.com/employment/uk/students/application_process.shtml
[dostęp: 2014-05-13].
Dobór personelu. Koncepcje – narzędzia – konteksty, red. Witkowski Tomasz,
Taszów, Biblioteka Moderatora, 2007.
Dudzińska – Korczak Natalia, Metody organizacji i zarządzania – wykład, Kraków,
opracowanie własne, 2014.
GlaxoSmithKline Interview Questions & Reviews,
http://www.glassdoor.com/Interview/GlaxoSmithKline-Interview-Questions-
E3477.htm [dostęp: 2014-05-13].
GSK Assessment Centre and Interview Preparation,
http://www.jobtestprep.co.uk/gsk-assessment [dostęp: 2014-05-13].
GSK - Engineering and Science Graduate Programmes,
http://www.graduate-jobs.com/scheme/gsk/interview [dostęp: 2014-05-13].
Jamka Beata, Kierowanie kadrami – pozyskiwanie i rozwój pracowników, Warszawa,
Oficyna Wydawnicza SGH, 1998.
Kopańko Karol, 5 faktów o IBM, które cię zaskoczą,
http://antyweb.pl/5-faktow-o-ibm-ktore-cie-zaskocza/ [dostęp: 2014-05-13].
Pocztowski Aleksy, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi. Strategie – procesy - metody,
Warszawa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A., 2007.
Sidor – Rządkowska Małgorzata, Kształtowanie nowoczesnych systemów ocen
pracowników, Kraków, Oficyna Ekonomiczna, Oddział Polskich Wydawnictw
Profesjonalnych Sp. z o.o., 2006.
Wacławska Patrycja, Jak dobrać bezbłędnych pracowników, czyli minimalizowanie
ryzyka osobowego na etapie poprzedzającym nawiązanie stosunku pracy, Warszawa,
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2008.
Wieczorek Jacek, Zatrudnianie i rozwój pracowników z zastosowaniem metody
Assessment Center/Development Center, Gdańsk, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia
Kadr Sp. z o.o., 2010.
Spis rysunków i tabel
Tabela 1 Porównanie skuteczności metod selekcji………………………………..…s.9