BUDOWA JAJKNIKA KROWY

Termin jajniki istnieje w anatomii od XII wieku; przed tym okresem jajniki określano

jako jądra kobiece.

Jajnik to parzysty gruczoł płciowy żeński, będący odpowiednikiem jądra samców.

Produkuje on komórki jajowe oraz hormony płciowe żeńskie. Położenie jajników jest
zmienne i zależy od długości i zasięgu rogów macicy. U przeżuwaczy leżą tuż przy wpuście
do jamy miednicy, posiadają one nieznaczną wielkość jajnika w stosunku do masy ciała.
Długość jajnika krowy wynosi około 4 cm przy grubości 1-2 cm, wysokości 2 cm, i masie 15-
19 g. Pozbawiona okrywy otrzewnowej powierzchnia owulacyjna jajnika jest rozległa. Jajnik
podwieszony jest na krezce jajnika. W okolicy brzegu krezkowego jajnik jest okryty otrzewną
i gładki. W krezce tej biegną naczynia i nerwy zaopatrujące tę gonadę. Zewnętrzne
ukształtowanie jajnika zmieniają przebyte owulacje.

W jajniku wyróżnia się:

- brzeg krezkowy
- brzeg wolny
- powierzchnię przyśrodkową
- powierzchnię boczną
- koniec jajowodowy
- koniec maciczny.

Na brzegu krezkowym znajduje się wnęka jajnikowa , przez która przechodzą tętnica i żyła
jajnikowa, naczynia chłonne, nerwy współczulne ze splotu jajnikowego oraz przywspółczulne
z nerwu błędnego. Koniec jajowodowy styka się z lejkiem jajowodu, natomiast koniec
maciczny łączy się z rogiem macicy wiązadłem jajnika własnym. Wiązadło to zawiera włókna
sprężyste oraz mięśniowe gładkie, dzięki czemu może się ono wydłużać i skracać . Z zewnątrz
jajnik pokrywa jednowarstwowy nabłonek płciowy, zbudowany z komórek cylindrycznych
bądź sześciennych. Pod nim leży łącznotkankowa błona biaława jajnika. Na przekroju jajnik
wykazuje budowę dwuwarstwową. Powierzchownie ułożona jest kora jajnika lub warstwa
miąższowa, w niej powstają komórki jajowe. W zrębie tej warstwy rozmieszczone są
pęcherzyki jajnikowe zawierające komórki jajowe, w różnych stadiach rozwoju. Bezpośrednio
pod błoną białawą leżą pęcherzyki jajnikowe pierwotne. Głębiej położone są pęcherzyki
jajnikowe dojrzewające i dojrzałe. Tu również można znaleźć ciałka żółte. Ciałko żółte w
przekroju podłużnym osiąga 3 cm. Funkcjonują one w trakcie ciąży nosi nazwę ciałka
żółtego prawdziwego lub ciążowego. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, żywot ciałka żółtego
jest krótki. Nazywa się je wówczas ciałkiem żółtym rzekomym albo okresowym. Pozostaje
ono na jajniku kilkanaście dni i zaczyna stopniowa zanikać. Komórki luteinowe ulegają
zwyrodnieniu tłuszczowemu, ich miejsce zajmuje tkanka łączna, a cały twór przekształca się
w ciałko białawe, które z czasem zanika i pozostaje po nim niewielka blizna. Niekiedy ciałko
żółte okresowe nie zanika i pozostaje na jajniku, jako ciałko żółte przetrwałe. Nie dopuszcza

ono do następnej owulacji i sprawia, że samica staje się nie płodna. W tej warstwie znajdują
się także komórki śródmiąższowe jajnika, produkujące hormony, oraz fibrocyty zrębowe, o
zmiennej strukturze, zdolne do podejmowania różnych funkcji.

Pod korą jajnika położony jest rdzeń jajnika inaczej warstwa naczyniowa, bogaty w

naczynia krwionośne odżywiające warstwę miąższową. Zawiera ona również tkankę łączną
z włóknami sprężystymi oraz mięśniowymi gładkimi.

Powierzchnia jajnika jest tylko częściowo pokryta otrzewną. Krezka jajnika, krezka

jajowodu i wiązadło jajnika właśnie tworzą kieszonkę jajnikową.

Istnieje wielkościowa asymetria jajników- u noworodków lewy jajnik bywa większy od

prawego, u osobników dorosłych- odwrotnie. Jajniki starszych zwierząt mają szczególnie
dobrze rozwinięte umięśnione krezki jajnika.

Dostęp palpacyjny do jajników, jest możliwy przy badaniu przez odbytnicę.

Bezpośredni dostęp do jajników uzyskuje się , wykonując laparotomię od strony jamy
pochwy. Jajniki bada się u samic w przypadku niepłodności, chorób jajników lub w razie
potrzeby wykonania zabiegu trzebienia.

Schemat budowy jajnika:

1.

Nabłonek rozrodczy

2.

Kora pęcherzykowa

3.

Rdzeń (warstwa naczyniowa)

4.

Wnęka jajnikowa

5.

Naczynia krwionośne

6.

Przejście nabłonka rozrodczego w nabłonek otrzewnowy

7.

Pęcherzyk jajnikowy

8.

Komórka jajowa

Narządy rozrodcze krowy:

1.

Pochwa

2.

Warga sromowa

3.

Łechtaczka

4.

Szyjka macicy

5.

Otwór pochwowy macicy

6.

Trzon macicy

7-8. Rogi macicy

9.

Jajowód

10.

Jajnik

11.

Wiązadło szerokie macicy

12.

Ujście cewki macicy