BUDOWA JAJNIKA

Jajnik (łac. ovarium) – parzysty narząd, występujący u kobiet, odpowiednik rozwojowy jąder.

U dojrzałej kobiety ma kształt spłaszczonej elipsoidy o długości 2—5 cm, szerokości 1,5—3 cm i grubości 0,6—1,5 cm oraz masie 6-8 g. Jajniki leżą wewnątrz jamy otrzewnej przy bocznych ścianach miednicy na tylnej powierzchni wiązadeł szerokich macicy, do których przywiązane są za pomocą krótkich krezek. Górne bieguny jajników objęte są przez jajowody. Jajniki służą podwójnemu celowi – wytwarzaniu komórek jajowych oraz wydzielaniu żeńskich hormonów płciowych, estrogenów, progesteronu, relaksyny i androgenów.

Struktura jajnika dzieli się na: nabłonek powierzchniowy, błonę białawą, korę ( warstwa miąższowa) oraz rdzeń ( warstwa naczyniowa ). W korze znajduje się zrąb łącznotkankowy który spełnia funkcje podporowe, ogólnometaboliczne oraz wytwarza hormony, w korze znajdują się również pęcherzyki jajnikowe. Do kryteriów klasyfikacji pęcherzyków należy: ilość komórek ziarnistych, wygląd komórek ziarnistych oraz obecność jamki. Pęcherzyki dzielimy na:

Pęcherzyki primordialne – mogą być wytwarzane przez cały okres rozrodczy, pojawiają się około 16 tygodnia ciąży, występują w warstwie korowej, zbudowane są z komórki jajowej otoczonej komórkami pregranulozy.

Pęcherzyki pierwotne – rozpoczynają swój rozwój 180-150 dni przed cyklem menstruacyjnym i jest ich ok. 1000, komórka jajowa powiększa się, a komórki otaczające przybierają kształt sześcienny.

Pęcherzyki wtórne – w tych pęcherzykach dochodzi do namnażania się komórek ziarnistych w kilka warstw, następuje synteza glikoprotein przez komórkę jajową i powstanie osłonki przejrzystej, komórka jajowa nadal się powiększa, dochodzi do pojawienia się komórek tekalnych w zrębie, pęcherzyki wtórne przemieszczają się w stronę rdzenia.

Pęcherzyki antralne – w pęcherzykach antralnych dochodzi do pojawienia się płynu centralnie między komórkami ziarnistymi, płyn zawiera substancje produkowane przez komórki ziarniste, rozwój tych pęcherzyków trwa około 65 dni do fazy gonado zależnej.

Pęcherzyki dojrzałe – pęcherzyk dojrzały jest to owocyt II rzędu, zahamowany w metafazie II podziału mejotycznego, o wielkości 16-22mm, osłonka przejrzysta zawiera frakcje glikoproteinowe, które umożliwiają rozpoznanie i przyłączanie plemników, płyn pęcherzykowy zawiera chłonkę, kwas hialuronowy, estrogeny i androgeny oraz OMI – polipeptyd wytwarzany przez komórki pęcherzykowe. Osłonka pęcherzykowa składa się z warstwy wewnętrznej i zewnętrznej. Pęcherzyki dojrzałe znajdują się na wzgórku jajonośnym

Dojrzewanie pęcherzyka zachodzi pod wpływem FSH, zaś pod wpływem LH dochodzi do zwiększenia ilości płynu w pęcherzyku i wreszcie jego pęknięcia. Gdy pęcherzyk pęka, jajo, z którego rozwija się ciałko żółta, dostaje się do jajowodu, a z pozostałej części pęcherzyka powstaje ciałko czerwone. Ciałko żółte jest to gruczoł dokrewny powstały po owulacji, zanika błona postawna z komórkami ziarnistymi i tekalnymi, naczynia penetrują do wnętrza powstaje ciałko żółte krwotoczne, komórki ziarniste uzyskują dostęp do substratu, którym jest cholesterol, komórki pęcherzykowe zmieniają się w komórki luteinowe właściwe komórki osłonki w komórki paraluteinowe przebudowa dokonuje się po wpływem LH. Funkcje jaki spełnia ciałko żółte to: produkcja: progesteronu, estrogenów, androgenów, inhibiny, relaksyny, wazopresyny, oksytocyny oraz zmiany w błonie śluzowej macicy umożliwiające zagnieżdżenie zarodka, stworzenie odpowiednich warunków do wczesnego rozwoju zarodka. Ciałko żółte dzielimy na: menstruacyjne (miesiączkowe, rzekome) - 14dni oraz ciążowe ( do 3 m-ca ciąży)
Zawadzka Dorota gr5