1

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

1

Zaburzenia głosu

Zaburzenia głosu

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

2

Trudności klasyfikacyjne

Trudności klasyfikacyjne

zaburzeń głosu

zaburzeń głosu

• Wzajemne powiązanie patologii czynnościowej i

organicznej krtani

• Niejednorodność przyczyn powodujących

powstanie tych samych schorzeń

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

3

Stopień zaburzeń głosu

Stopień zaburzeń głosu

wg Unii Europejskich Foniatrów

wg Unii Europejskich Foniatrów

•

Głos prawidłowy

•

Głos obłożony, zachrypnięty

•

Lekka dysfonia

•

Umiarkowana dysfonia

•

Ciężka dysfonia

•

Afonia

•

Utrata głosu w następstwie usunięcia krtani lub
urazu, głos zastępczy (gardłowy, przełykowy,
przetokowy, uzyskany za pomocą protezy
krtaniowej

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

4

Dysfonia

Dysfonia

Wielopostaciowe zaburzenia głosu

• dotyczące jego wszystkich składowych

akustycznych pojedynczo lub w różnych
zestawieniach

• w dysfoniach ulega zmianom

– sposób emisji

– charakter głosu
– zakres głosu

2

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

5

Chrypka

Chrypka (raucedo)

• bywa składową dysfonii lub izolowaną

cechą głosu

• powstaje wskutek

– turbulencyjnego szmeru powietrza

przechodzącego w czasie fonacji przez
głośnię

– różnicy masy fałdów
– sztywności śluzówki fałdu głosowego
– nieprawidłowej wibracji fałdów głosowych

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

6

Przyczyny dysfonii

Przyczyny dysfonii

• zmiany chorobowe w samej krtani

• zmiany patologiczne pozakrtaniowe

• zaburzenia czynnościowe złożonego procesu

fonacji

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

7

Dysfonie organiczne

Dysfonie organiczne

• związane są ze zmianami patologicznymi,

(schorzeniami), które można zdiagnozować,
zdefiniować i opisać

• mogą być pierwotne i wtórne, a także

występować równolegle z czynnościowymi

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

8

Dysfonie czynnościowe

Dysfonie czynnościowe

Są wynikiem nieprawidłowych mechanizmów

fonacyjnych, wynikających z:

• nieprawidłowego działania mięśni wewnątrz – i

zewnątrzkrtaniowych (zmiany ich napięcia,
zakresu ruchów, precyzji ruchów)

• zakłócenia stosunków pomiędzy napinaniem i

rozluźnianiem mięśni antagonistycznych

• zaburzenia ich równoczesnej i harmonicznej

współpracy

3

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

9

Dysfonie czynnościowe

Dysfonie czynnościowe

• w dysfoniach czynnościowych często jest

zaburzona koordynacja oddechowo-fonacyjno-
artykulacyjna

• oddychanie wentylacyjne i funkcja obronna

krtani pozostają sprawne i niezmienione

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

10

Klasyfikacja zaburzeń głosu

Klasyfikacja zaburzeń głosu

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

11

I. Zaburzenia głosu

I. Zaburzenia głosu

w

w

dysplazjach

dysplazjach

krtani

krtani

•

•

Dysplazje

Dysplazje

wrodzone

wrodzone

•

•

Dysplazje

Dysplazje

nabyte

nabyte

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

12

Rowek głośni

Rowek głośni

• skutek hipoplazji lub

zaniku m. głosowego.

• wrodzony lub nabyty

4

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

13

Asymetrie krtaniowe

Asymetrie krtaniowe

•

wrodzone lub nabyte.

•

niedorozwój poszczególnych części krtani lub
dysproporcje endo – ektolaryngealne

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

14

II. Zaburzenia głosu w zmianach

II. Zaburzenia głosu w zmianach

organicznych krtani

organicznych krtani

Zmiany organiczne pierwotne z wtórnymi

Zmiany organiczne pierwotne z wtórnymi

zaburzeniami głosu

zaburzeniami głosu

• zapalenia ostre i przewlekłe
• zmiany przerostowe nabłonka krtani (w obrębie fałdów

głosowych [zmiany przednowotworowe!], w obrębie
wyrostków głosowych, brodawczaki krtani typu
dziecięcego)

• torbiele
• obrzęk Reinkego
• urazy krtani zewnętrzne i wewnętrzne

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

15

• Konsekwencje wysiłku głosowego w

czasie ostrego zapalenia krtani

– wylewy krwawe

– zapalenie mięśni

– polipy i guzki głosowe

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

16

Zmiany organiczne wtórne do niewłaściwej

Zmiany organiczne wtórne do niewłaściwej

emisji głosu

emisji głosu

• guzki głosowe

• polip fałdu głosowego
• zmiany naczyniowe i wylewy krwotoczne w fałdach

głosowych

5

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

17

III. Hormonalnie uwarunkowane

III. Hormonalnie uwarunkowane

zaburzenia głosu

zaburzenia głosu

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

18

Zaburzenia mutacji

Zaburzenia mutacji

wynikają z czynników

wynikają z czynników

• miejscowych

• neuropsychiatrycznych
• hormonalnych

• sensorycznych

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

19

Zaburzenia mutacji

Zaburzenia mutacji

•

•

Przetrwały głos fistułowy

Przetrwały głos fistułowy

•

•

Mutacja przedłużona

Mutacja przedłużona

•

•

Mutacja przedwczesna

Mutacja przedwczesna

•

•

Mutacja perwersyjna

Mutacja perwersyjna

•

•

Mutacja utajona

Mutacja utajona

•

•

Pseudomutacja

Pseudomutacja

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

20

Zaburzenia głosu w cyklu miesięcznym

Zaburzenia głosu w cyklu miesięcznym

-

- dysfonia przedmiesiączkowa

- dysfonia miesiączkowa

Laryngopatia

Laryngopatia

ciężarnych

ciężarnych

- postać obrzękowa (zmiany naczynioruchowe)

- postać sucha (często z wybroczynami
krwawymi)

- postać nerwowa (parestezje gardłowe)

Zaburzenia głosu w okresie przekwitania

Zaburzenia głosu w okresie przekwitania

Głos starczy

Głos starczy

6

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

21

Zmiany wirylizacyjne w narządzie

Zmiany wirylizacyjne w narządzie

głosu

głosu

• Stosowanie pochodnych androgenów

– przyspieszenie i nasilenie procesu wapnienia chrząstek krtani,

powiększenie masy fałdów głosowych, zmiany przerostowe w
nabłonku fałdów głosowych.

• Wczesne objawy

– zmatowienie głosu, wzmożona męczliwość, załamywanie się

głosu w górze skali

• Późne objawy

– obniżenie średniego położenia głosu mówionego i zawężenie

skali głosu

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

22

Zaburzenia głosu i mowy

Zaburzenia głosu i mowy

w akromegalii

w akromegalii

•

•

Zmiany morfologiczne w krtani

Zmiany morfologiczne w krtani

•

•

Dysfonia

Dysfonia

•

•

Dysglosja

Dysglosja

•

•

Nosowanie

Nosowanie

zamknięte

zamknięte

•

•

Duszność wydechowa

Duszność wydechowa

.

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

23

Zaburzenia głosu i mowy w dysfunkcji tarczycy

Zaburzenia głosu i mowy w dysfunkcji tarczycy

-

- w nadczynności: drżenie głosu, dystonowanie, podniesienie

średniej wysokości głosu, zmiany barwy

- w niedoczynności: obniżenie głosu, chrypka, zwężenie

skali, zmniejszenie dźwięczności

Zaburzenia głosu w chorobach przytarczyc

Zaburzenia głosu w chorobach przytarczyc

- w nadczynności: osłabienie siły mięśniowej przechodzące w

afonię

- w niedoczynności: nadpobudliwość i kurcze mięśniowe

[hypocalcemia !]

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

24

Zaburzenia głosu w chorobach kory nadnerczy

Zaburzenia głosu w chorobach kory nadnerczy

- w niedoczynności: niewydolność mięśni, głos jest

cichy, może wystąpić afonia

- w nadczynności: zmiany dotyczą głównie głosu

kobiecego i mają cechy androfonii

Zaburzenia głosu w chorobach grasicy

Zaburzenia głosu w chorobach grasicy

- Miastenia gravis: szybka męczliwość głosu do afonii,

chrypa, nosowanie otwarte, dyzartria

7

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

25

IV. Zaburzenia głosu

IV. Zaburzenia głosu

w porażeniach nerwów krtaniowych

w porażeniach nerwów krtaniowych

Ośrodkowe porażenia krtani

Ośrodkowe porażenia krtani / ok. 10%

wszystkich porażeń krtani/

Obwodowe porażenia krtani

Obwodowe porażenia krtani

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

26

• W warunkach

prawidłowych głośnia ma

kształt trójkątny o

powierzchni ♀ 100 – 150

mm

2

♂ 190 – 250 mm

2

.

• Adaptacja do

zmniejszonej powierzchni

oddechowej jest

osobniczo różna i zależy

od wielu czynników.

• Zmniejszenie o ½

powierzchni oddechowej

krtani nie powoduje

niewydolności

oddychania.

Zmniejszenie o ¾

ogranicza wydolność

wysiłkową.

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

27

• chorzy

z

z

jednostronnym porażeniem krtani

jednostronnym porażeniem krtani

mają głównie dysfonię porażenną

• chorzy

z

z

obustronnym porażeniem krtani

obustronnym porażeniem krtani

niewydolność oddechową spoczynkowo –
wysiłkową i zaburzenia głosu

• chorzy

po arytenoidektomiach

po arytenoidektomiach –

pooperacyjne zaburzenia głosu

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

28

V. Zaburzenia głosu po leczeniu

V. Zaburzenia głosu po leczeniu

zmian nowotworowych w krtani

zmian nowotworowych w krtani

– leczenie energią promienistą

– operacje wewnątrzkrtaniowe wczesnych

zmian nowotworowych

– laryngektomie częściowe
– laryngektomia całkowita

8

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

29

VI.

VI.

Czynnościowe zaburzenia głosu

Czynnościowe zaburzenia głosu

• Laryngoskopowo nie stwierdza się organicznego

schorzenia krtani, natomiast zaburzenia
czynności fonacyjnej oraz obraz patologiczny w
badaniu stroboskopowym

• Głos jest zmienny w zależności od sposobu

fonacji, natomiast jego jakość jest generalnie zła

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

30

Fonoponozy

Fonoponozy

•

nieprawidłowości
konstytucjonalne narządu
głosu

•

schorzenia narządu
oddechowego

•

schorzenia ogólne

•

brak kontroli słuchowej
pochodzenia obwodowego i
ośrodkowego

•

nieprawidłowe nawyki
fonacyjno-artykulacyjne

•

przeciążenia narządu głosu

•

praca głosem w
nieodpowiednich warunkach
higienicznych

Fononeurozy

Fononeurozy

•

reakcje stresowe ostre i
przewlekłe

•

u osób ze zmianami
osobowości, skłonnych do
reakcji konwersyjnych
(rozładowanie konfliktu
psychicznego poprzez objawy
choroby organicznej),
histerycznych

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

31

Zachowanie się układu mięśniowego
(wewnętrznego i zewnętrznego) krtani

• postać hiperfunkcyjna (hiperkinetyczna)

• postać hipofunkcyjna (hipokinetyczna)

• postać dysfunkcyjna (dyskinetyczna)

• postać mieszana

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

32

VII. Zawodowe zaburzenia głosu

VII. Zawodowe zaburzenia głosu

Profesjonalnym użytkownikiem głosu jest osoba, która w
sposób regularny i przedłużony posługuje się swoim
głosem w czasie wykonywania pracy zawodowej.

• Zawody wymagające

specjalnej jakości

specjalnej jakości głosu (śpiewacy

solowi, śpiewacy chóralni, aktorzy, spikerzy i lektorzy

radiowi i telewizyjni )

• Zawody stawiające

znaczne wymogi

znaczne wymogi narządowi

głosowemu (nauczyciele, przedszkolanki i inne zawody

pedagogiczne, tłumacze symultaniczni, telefonistki,

politycy )

• Zawody

wymagające większej niż przeciętna wydolności

wymagające większej niż przeciętna wydolności

głosowej

głosowej oraz zawody wykonywane w hałaśliwym

środowisku prawnicy, sędziowie, lekarze, wojskowi,

sprzedawcy, pracownicy zatrudnieni w przemyśle

9

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

33

Kandydaci

Kandydaci do pracy głosem
powinni mieć:
•

prawidłową anatomicznie krtań
i narządy artykulacyjne

•

sprawny układ oddechowy

•

prawidłowy słuch

•

skalę głosu należną rodzajowi
głosu

•

prawidłowe natężenie i barwę
głosu

•

prawidłową artykulację i dykcję

Bezwzględne przeciwwskazania

Bezwzględne przeciwwskazania
do pracy głosem:
•

porażenie nerwów krtaniowych

•

przewlekłe zaawansowane
zapalenia krtani (zanikowe,
alergiczne)

•

brodawczaki, polipy, guzki
głosowe

•

zmiany przerostowe fałdów
głosowych

•

niedomykalność fonacyjna
głośni

•

niewydolność podniebienno –
gardłowa

•

niewydolność socjalna słuchu

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

34

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30

lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób
zawodowych, szczególnie zasad postępowania
w sprawie zgłaszania podejrzenia,
rozpoznawania i stwierdzania chorób
zawodowych oraz przedmiotów właściwych w
tych sprawach (Dz. U. 2002.132.1115)

• Załącznik z wykazem chorób zawodowych,

punkt 15:

przewlekłe choroby narządu głosu

przewlekłe choroby narządu głosu

związane z nadmiernym wysiłkiem głosowym

związane z nadmiernym wysiłkiem głosowym

–

guzki głosowe twarde

–

wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych

–

niedowład mięśni przywodzących i napinających

fałdy głosowe z niedomykalnością fonacyjną

głośni i trwałą dysfonią.

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

35

VIII. Zaburzenia głosu

VIII. Zaburzenia głosu

w chorobach neurologicznych

w chorobach neurologicznych

•

•

Encefalopatie

Encefalopatie

•

•

Porażenie

Porażenie

rzekomoopuszkowe

rzekomoopuszkowe

•

•

Porażenie opuszkowe

Porażenie opuszkowe

•

•

Zaburzenia układu

Zaburzenia układu

pozapiramidowego

pozapiramidowego

•

•

Zespoły móżdżkowe

Zespoły móżdżkowe

•

•

SM

SM

•

•

Myasthenia

Myasthenia

gravis

gravis

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

36

IX. Zaburzenia głosu w chorobach

IX. Zaburzenia głosu w chorobach

genetycznie uwarunkowanych

genetycznie uwarunkowanych

Zaburzenia genetyczne są przyczyną

• anomalii w budowie narządu fonacyjnego

• nieprawidłowości innego narządu, która wtórnie

wpływa na budowę lub funkcję krtani

• ogólnoustrojowych zaburzeń metabolizmu ze

zmianą dróg enzymatycznych i nieprawidłową
aktywnością nerwowo - mięśniowa.

• zaburzeń czynności wyższych OUN. Niemal

wszystkim zespołom towarzyszy oligofrenia.

10

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

37

• Zespół Lejeune’a [„cri du chat”]
• Zespół Downa

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

38

X. Zaburzenia głosu

X. Zaburzenia głosu

w wieku rozwojowym

w wieku rozwojowym

• Zaburzenia głosu

– w formie izolowanej (zaburzenie budowy lub

funkcji krtani)

– towarzyszą innym schorzeniom

ogólnoustrojowym (dysfunkcje OUN,
schorzenia hormonalne, uszkodzenie słuchu).

• Dysfonie organiczne lub czynnościowe.

Dr n. med. Anna Domeracka-

Kołodziej

39

XI. Zaburzenia głosu dziecka

XI. Zaburzenia głosu dziecka

z uszkodzonym słuchem

z uszkodzonym słuchem

Problemy głosowe towarzyszą wszystkim
typom uszkodzenia słuchu.
Dziecko głuche:
• Nie ma samokontroli słuchowej wysokości,

natężenia, rytmu i barwy głosu

• Nie może porównać własnego głosu i mowy z

głosem i mową osób otaczających

Upośledzenie słuchu prowadzi do zaburzeń
głosu (

dysphonia

dysphonia

audiogenes

audiogenes) i zaburzeń

mowy (

dyslalia

dyslalia

audiogenes

audiogenes).