Ekonomia wk 2 12.10.2011
trochę historii
Lata 60  recesje?
1985- problemy ekologiczne, dostrzeżono problemy ekologiczne.
198~ - problemy demograficzne 70mil osób rocznie. Zaczyna się bezrobocie, recesja.
Największe problemy inflacja + bezrobocie:
Bezrobocie, liczba bezrobotnych do zasoby siły roboczej. Odsetek ludzi bez pracy.
Jest kilka rodzai:
 Płynne, nie przekracza 4-5% całej siły roboczej, nawet korzystne. Przyczyny wiążą się z
szukaniem lepszej pracy przekwalifikowanie się, sezonowość
 Strukturalne, mieści się w nim tech bezrobocie technologiczne (maszyny zastępują ludzi).
 Koniunkturalne, w okresach koniunktury rośnie
W 2007r. Opublikowano możliwości niwelowania. Przyczyny dzisiejszego bezrobocia:
 Okresowe osłabienie koniunktury
 Zmiany strukturalne w gospodarce
 Działalność związków zawodowych! - powodują blokady z okresowym spadkiem płac.
 Kategoria płacy minimalnej (bo nieefektywni pracownicy nie znajdą legalnej pracy).
 Programy pomocy socjalnej państwa, z zasiłku można dobrze żyć.
 Problemy proceduralne w prowadzeniu biznesu
 Bezrobocie technologiczne, ludzie zastępuje się maszynami.
 Zamożność społeczeństw, powoduje, że duża liczba ludzi jest wspierana przez rodziców.
 Konkurencja międzynarodowa z chinami i Indie
 Wysokie koszty pracy
Walka z bezrobocia:
 Aktywizacja bezrobotnym
 Ulgi podatkowych dla młodych
 Popieranie niekonwencjonalnych form zatrudnienia
 Uwzględnienie bezrobotnych w negocjacjach płacowych
 Zmniejszenie kosztów rotacji pracowników
 Ograniczenie siły związków zawodowych!
 Ograniczanie zasiłków
 Ułatwienie mobilności społeczeństwa, poprzez budowy infrastruktury
 Zmiany w systemie edukacji, nauka ogólne niż wyspecjalizowana, by była możliwa
łatwiejsza przekwalifikowanie.
 Popieranie inwestycji
 Subwencja dla firm zatrudniających bezrobotnych
 Wspieranie nowych przedsiębiorstw
Szkoła rynku pracy zakłada niską aktywność bezrobotnych, skupia się funkcjach ochronnych i na
dawaniu tymczasowego zatrudnienia. Resztka siły roboczej, jaka została na rynku bez zajęcia i
wymaga pomocy i tymczasowego zagospodarowania. Prowadzi to do reprodukcji zasiłkobiorcy.
Najlepiej przekonały się o tym kraje, gdzie była stosowana ta szkoła
2 teoria  szkoła integralnego zatrudnienia podstawowym do obniżenia to całkowita polityka
gospodarcza, której aspektem jest promowanie zatrudnienia. Programy rynki pracy powinny ją
tylko uzupełniać. Na tym opiera swoją politykę USA.
Inflacja: spadek siły nabywczej pieniądza. Wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary
i usługi.
Neoklasyczna ekonomia - inflacja traktowana jest jako zjawisko przejściowe, która może być
korygowane przez mechanizmy równoważące.
Teoria Keynesa: wyjaśnia inflacje przez czynniki ciągnione przez popyt oraz czynniki przez koszty.
Trzeba to tak wykorzystać aby wzrastała produkcja. Ale są wąskie gardła np. poprzez wyczerpanie
surowca naturalnego. Wzrost popytu globalnego nie musi prowadzić do wzrostu cen, lecz prowadzi
do produkcja i zatrudnienia. Niebezpieczeństwo w wąskich gardłach, które ograniczają produkcję.
Inflacja popytowa  gdy chcemy kupić więcej niż może państwo wyprodukować. Niebezpieczne
dla gospodarek w wojnie lub młodych. Często zaczyna się od jedzenia.
Inflancka pchana przez koszt  inaczej podażowa, odpowiedzialność ponoszą: związki zawodowe
(wyższe koszty wytwarzania), monopole (zwiększają zyski poprzez ceny towarów/usług), wzrost
cen surowców. Przyczyny o charakterze polityczna, częste zmiany rządu, niepokoje, spady kursów
wymiennych walut.
Inflacja strukturalna  gdy producenci nie mogą szybko zareagować na zmiany struktury
gospodarki, zmiana konkurencji, technik wytwarzania, ceny dóbr.
Inflacja ukryta  jest to trwała nadwyżka popytu nad ograniczoną podażą dóbr i usług, przy
względnie stałym i administracyjnie regulowanym poziomem cen.
Konsekwencja jest gospodarka niedoboru  olbrzymi spadek wzrostu gospodarczego.
Monetarystyczna teoria inflacji  nawiązuje do ilościowej teorii pieniądza, zakładają, że w krótkim
czasie prędkość obiegu pieniądza, jak również realne możliwości dochodu są stałe, a poziom cen
rynkowych będzie się zmieniał proporcjonalnie do wzrostu cen pieniądza. Udowadniają, że inflacja
to zjawisko czysto pieniężna. Sprowadza się to do regulacji pieniądza w obiegu.
Współczesne teoria neokeijnesowskie zakładają, że wzrostowi realnego dochodu narodowego
towarzyszy więcej niż proporcjonalny wzrost cen, przy założeniu zdolności produkcyjne nie są w
pełni wykorzystywane. Recepty
 Polityka dochodowa, hamowanie płac pieniężnych
 Polityka fiskalna, ograniczanie nadmiernego deficytu budżetowego, cięcia po stronie
wydatków, wzrost podatków
 Polityka monetarna, odpowiednia regulacja dopływu pieniądza do obiegu za pośrednictwem
polityki banku centralnego.
Krzywa philipsa:
Bezrobocie naturalne + chęć podjęcia pracy nie muszą się ziścić.
Stopa bezrobocia naturalnego to ok 4+5% i nie zależy od inflacji.
Krzywa monetarystów jest stała i nie zależy ??yalezod?? inflacji:
4-5%
Zdanie monetarystów, bez niczyjej interwencji sama wraca do normy.
Rząd powinien tylko pilnować stanu pieniędzy i nie powinien się dotykać do niczego innego.
Edmund Phelps  monetarysta, który zgodził się na krzywa Philipsa jest możliwa, ale tylko na
krótką metą (za to dano mu nobla O.o) Podaje jak walczyć z bezrobociem: zwiększenie
elastyczności rynku pracy, subsydiowanie najniższych płac, dla pracowników o najniższych
kwalifikacjach.
Kolejny nobel dla 3 panów: mówi jak zasiłki wpływają na zatrudnienie. Zasiłki powodują wzrost
bezrobocia.
Wk 3 19.10.2011
Rzadkość i możliwości produkcyjne:
1. Zawsze istnieje więcej niż 1 sposobów wykorzystanie zasobu.
2. Trzeba wybierać spośród alternatywnych sposobów wykorzystania zasobów. (jak coś
zrobimy to nie można innego).
3. Z każdym wyborem wiążę się koszt.
Koszt alternatywny to wartość najbardziej cennej, ale nie wykorzystanej alternatywy
Krzywe możliwości produkcyjnej  tzw. krzywa transformacji produktu, granica możliwości
produkcyjnej, jest graficznym przedstawieniem różnych kombinacji dóbr, które mogą być
wytworzone, gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane. Pokazuje wszystkie
możliwe kombinacje produkcyjne. Może przybierać rożne kształty np.:
A
konsumpcja
Krzywa jako linia prosta wskazuje, że ilość dobra, z której trzeba zrezygnować w zamiana za 2
dobro pozostaje stała.
Druga krzywa (wypukła) gdy wzrasta produkcja, trzeba rezygnować z coraz to większej ilości
drugiego dobra.
Dowolny (np. A) punkt na krzywej wskazuje pełne wykorzystanie zasoby, poniżej niepełne
wykorzystanie ponad niemożliwe do osiągnięcia.
Dobro konsumpcyjne  np. kanapka, bo można ją tylko zjeść.
Dobro inwestycyjne  dobro, które służy dalszemu rozwojowi, np. studia, urządzenia, kapitał i takie
tam.
1. Kosztem wyboru dóbr inwestycyjnych są dobra konsumpcyjne.
2. Dobra inwestycyjne będącymi środkami produkcji zwiększają one nasz majątek
produkcyjny. Zwiększają przyszłe możliwości produkcyjne. Krzywa możliwości
produkcyjnych zacznie przesuwać się w prawo. (to jest przejaw wzrostu gospodarczego).
3. Gdy krzywa się przesuwa w prawo, to wzrastają dobra produkcyjną.
4. Zwiększone zdolności inwestycyjne powiększają potencjał przyszłego wzrostu. Za każdym
razem gdy zwiększamy inwestycje to krzywa powinna iść w prawo.
5. Im więcej dany kraj inwestuje, tym bardziej wyraziste następuje wzrost. Wtedy trzeba
rezygnować z większej ilości dóbr konsumenckiej
Długo okresowy wzrost gospodarczy w dużym stopniu zależy od zdolności bieżącej konsumpcji w
celu produkcji. Położenie krzywej zależy od rodzajów projektów inwestycyjnych realizowanych.
Projekty innowacyjne dają większe zyski, ale są bardziej ryzykowane.
Gdy stawiamy na konsumpcje to krzywa idzie w lewo.
Wybór między dobrami prywatnymi i publicznymi.
inwestycja
Dobro prywatne
Dobro publiczne jest używane przez wiele osób. Np. filtry do ochrony środowiska (dzięki temu
ludzie mniej chorują) krzywa przesunie się w prawo, opieka socjalna (ale krzywa idzie w lewo)
Dobro prywatne, np.: prywatna ochrona (krzywa może iść w prawo, albo zazwyczaj idzie bardziej
w lewo).
Dostarczane przez rząd dobra, zazwyczaj przesuwają krzywą w lewo. To mniejsza motywacje do
pracy, chęci do oszczędzania
Techniki lepszego wykorzystania zasobów:
 Substytuując zasobów (zamiana jedna innymi) np.: energia i nawozy sztuczne.
 Specjalizacja pracy
 Korzyści skali, obniżka kosztu jednostkowego, wywołana zwiększeniem produkcji
(zjawisko przeciwne dyz ekonomia skali)
 Pieniądz, środek wymiany, usprawnił handel, skrócił czas na wyszukiwanie kupca.
 Handel, umożliwia kapitalizowanie, gromadzenie korzyści, dzięki uzyskaniu oszczędności
na kosztach wytwarzania, przewaga komparatywna.
 Recykling,
Kraj a ma przewagę komparatywną w produkcji dobra v:
A B
V 4 6
z 8 24
A: 1v = 2z;
B: 1v = :P
WK 4 26.10.2011
Rynek wolnej konkurencji, otwarty, równiejszy, przejrzysty.
Cena monopolowa ustalana przez monopolistę, istnieją bariery wejścia na ten rynek, często
Dobro publiczne
polityczne, prawne kapitalistyczne, rynek nie jest przejrzysty, aparat wytwórczy jest
nieprzestawialny (możliwość szybkich zmian).
Przykładem rynku pośredniego może być monopolistyczne, gdy wielość popytu jest po stronie
podaży??? Producenci robią wszystko by wyróżnić swoje produkty, poprzez znak firmy,
opakowanie. Bariery wejścia na jakiś rynek nie istnieją, jeżeli jest to gł. kapitałowa. Rynek jest w
miarę przejrzysty, Cenę wyznacza producent, nie może być zbyt wysoka.
Oligopol (inny przykład pośredniego), kilku po stronie podaży, dużo po podaży. Ceny są ustalane
poprzez obserwacje innych. Są bariery kapitałowe i technologiczne. (przykładem może być duopol)
3 cechy łączące rynki: popyt i podaż i cena.
Popyt:
 Potencjalny: chce coś, ale nie mam na to pieniążków.
 Efektywny: zapotrzebowanie na coś i stać
Determinanty popytu:
 Cena
 Jakość
 Marka
 Ceny substytutów
 Reklama, promocja
 Dochody konsumentów
 Moda, gusty, tradycja
 Spekulacja (jeżeli dochody się zmienią albo dobro potanieje).
Paradoks Giffena: mówi, że choćby ceny wszystkiego rosły to się kupuje więcej ziemniaków.
Efekt snoba: kupuje się najdroższe.
Podaż: reprezentowana przez producentów, oferta rynku, ilość dobra dostępna na rynku
Determinanty:
 Cena dobra, wyższa cena sprzedaży to zachęta to większej produkcji
 Ceny czynników produkcji, określają poziom kosztu wytwarzania i ceny zysków.
 Stosowane technologie, lepsze technologie zmniejszają ceny produkcji.
 Oczekiwania producentów dotyczące przyszłych cen zarówno danego dobra
Im wyższa cena tym większa oferta rynkowa:
Krzywe popytu-podaży:
Nadwyżka rynkowa
cena podaż
popyt
Niedobór rynkowy
ilość
Cena: ilość środków, jaka jest potrzebna, aby móc pokonać kupna, dobra lub usługi.
Formuła kosztowa (rynkowa) przedsiębiorstwa różne formuły stosują, tak aby przynosiły zyski.
Inne formuły to popytowa, tak by cena była dostosowana do popytu.
Forumowa cenowa dostosowywana do konkurencji
Determinanty:
 Koszty wytwarzania
 Ceny konkurencji
 Gotowość konsumentów do akceptacji cen
Funkcje cen:
 Funkcja informacyjna informuje nabywca jak zmniejszą się jego dochody i jak wzrostu przy
sprzedaży.
 Na podstawie cen, kształtowana jest struktura produkcji.
 Redystrybucja, za pośrednictwem cen następuje przesunięcie dochodów od jednej grupy
społeczne do drugiej, w zależności od struktury i poziomów cen. np. VAT trafia do państwa.
Czasem jest proces odwrotny, np. gdy dobra i usługi są przez państwo dotowane. Państwo
dokonuje redystrybucji dochodów.
 Funkcja bodz
cowa, dobra sprzedaż powinna stymulować do unowocześnienia
wytwarzanych dóbr.
Rodzaje cen:
 Ceny kartelowe, administrowane, ustalane przez firmy, które mają wyłączność w produkcji,
sprzedaży dóbr i usług, lub są ustalane tych samych producentów.
 Ceny dumpingowe (nielegalne) poniżej kosztu produkcji, często za granicą
 Ceny urzędowe, ustalane przez państwo. Np. produkty rolne, żywnościowe, usługi
komunalne, Ceny maksymalne wprowadza się by chronić konsumentów, stosowane w
przypadku katastrof. Ceny minimalne chroni dostawców, wytwórców, dane dobro nie może
być sprzedawane taniej.
Współczynniki elastyczności popytu.
 Cenowa elastyczność popytu: jest to reakcja popytu na zmianę ceny. Zmiana cen wyższych
są podatne na zmiany cen, a dobra niższe nie wpływa na popyt.
 Współczynnik to stosunek zmiany ceny do zmiany popytu: E = delta d/ d * delta p / p �!
tam może być dzielenie.
 Dla E=1 zmiana ceny powoduje równe co do wartości popyt.
 Dla E > 1 popyt bardzo elastyczne popyt rośnie szybciej niż spadają ceny.
 Dla E < 1 mało elastyczny spadek ceny powoduje mniejszy przyrost.
 Dla E = 0 sztywny zmiany cen nie wpływają na popyt.
 Dla E = nieskończony popyt doskonale elastyczny
Zadanie podnoście z 4 k do 7 k popyt spada o 400. Popyt jest nieelastyczny??
Dochodowa elastyczność: dochodowa elastyczność popytu jest różna dla różnych artykułów i grup
społecznych. Dla podstawowych artykułów zmiana cen nie reaguje na popyt, dla dóbr wyższych
współczynnik jest wysoce elastyczny.
Dla ujemnych coś tam
Współczynnik elastycznościimieszanejj procentowe coś ;/ E = delta d /d : delta p /p
a a b b
Współczynniki służą do optymalnych poziomów podatków. Pozwala ustalić optymalną cenę.
Wpływa na wielkość i strukturę produkcji. Ta znajomość ma wpływ na decyzja inwestycyjne.
Pozwala regulować popyt na dobro. Można przewidzieć ewentualne zyski i straty.
Determinanty elastyczności popytu:
 Zmiana cen
 Substytutu, ich ilość, podobieństwo, różnorodność
 Konkurencja,
 Czas, w krótkim czasie popyt jest nieelastyczny.
WK 5 2.11.2011
Racjonalne postępowanie: to takie, które umożliwia maksymalizację satysfakcji.
1. Mamy preferencja i możemy ocenić swoje potrzeby i chęci, potrzeby.
2. Jednostka może uporządkować te potrzeby, od potrzebnych do mniej istotnych.
3. Dokonujemy takich wyborów, które przyniosą nam satysfakcje.
Wnioski:
1. mamy wiele alternatyw.
2. Aby dokonać, wyboru trzeba z czegoś rezygnować.
3. Dążąc do maksymalizacji należy wybierać tak aby było najwięcej korzyści.
2 Koncepcje: wybór i koszt.
Mamy dużo wyborów, ale są z ograniczeniami takimi jak ograniczenia środowiskowe, osobowe,
fizyczne.
E
E2
C
E1
G1
GRY!
Ta prosta to linia możliwości produkcyjnej. Studiowania i grania oraz znajdują się pod
powierzchnią tej linii. Jeśli chcemy maksymalizować to trzeba wybrać punkt na linii E1-G1. Punkt
c jest ponad naszymi możliwościami. Linia E2-G1 jak wzrasta nam możliwości studiowania.
Koszt: Analiza kosztów korzyści to rozważenie wszystkich kosztów i korzyści związanych z danym
kierunkiem postępowania.
Decyzje konsumenta - Przewidywalne przejawy zachowań:
Użyteczność krańcowa (marginalna) jest to dodatkowa satysfakcja uzyskana ze spożycia każdego
kolejnego dobra. Określa różnorodność oraz ilość dóbr i usług, które spożywamy. Jeżeli są 2 dobra
po tych samych cenach i te same satysfakcje to mamy Równowagę konsumenta, gdy krańcowe
użyteczności dóbr nabywane są sobie równe. Stan pewnej stabilności konsumenta, przy których
dana jednostka maksymalizuje swoją satysfakcję.
Prawo malejącej użyteczności krańcowej, im więcej danego dobra się nabywa tym jego
użyteczność krańcowa maleje.
Przykład herbata 50gr, kanapka 1zł, mam 3 zeta, co wezmą na śniadanie? Maksymalizacja, gdy 2
kanapki i 2 herbaty. Na drugi dzień herbata 75gr i herbata 75gr więc maksymalizujemy kupując 1
herbatę i 3 kanapki, bo chętniej kupuje się dobro, którego cena spadła.
WK 7
O gospodarkach,
Gosp. rynkowa, przedsiębiorstwo można traktować jak towar, cena zależy: kondycja (zadłużenia,
zasób majątkowy, zdolność do przynoszenia zysków, branża przedsiębiorstwa) cele
przedsiębiorstwa: rozwój przedsiębiorstwa, rejony, pracowników.
Efektywność to stosunek uzyskanych efektów do wydatkowanych czynników produkcji.
Skuteczność stopień realizacji celów.
Właściwości przedsiębiorstw:
Kryterium: państwowe, prywatne, spółki, spółdzielcze i komunalne.
Komunalne  mają ważną rolę lokalną (oczyszczalnie, sprzątanie miasta),
Państwowe: powstają, gdy są ważne z ogólnego punktu widzenia, znaczenie strategiczne.
Tworzone, gdy prywatnych nie stać na tworzenie takiego przedsiębiorstwo, albo zbyt duże ryzyko
dla prywatnych. Często jest rozwijane i potem sprzedawane prywatnym.
Pozycje rynkowe: monopole oligopole, doskonale konkurencyjnej, ograniczonej konkurencji.
Podział ten ma znaczenia z punktu widzenia kształtowania kosztów i cen. Monopole mogą mieć
duże zyski przy małej produkcji.
Kryterium wielkości: wielkie, średnia, małe.
Wielkie: zalety: większe oddziaływanie, łatwiej pozyskać kapitał na działanie, korzyści skali
(mniejsza cena produkcji przy większej) mogą mieć zaplecze laboratoryjne. Stabilne na kryzysy,
mogą więcej osób zatrudniać. Wady: mało elastyczne, nie mogą zmienić struktury produkcji,
zatracają poczucie indywidualności, trudności w zakresie produkcji. Problem z integracją załóg
pracowniczych. Duże koszty prowadzenia, wymóg prowadzenia pełnej księgowości.
99% - udziały firm małych i średnich w PL i całym UE, siła napędowa gł. gosp.
Małe: zalety: elastyczne, szubko zmieniają strukturę produkcji, w załodze nie ma konfliktów,
szybko opracowują i wdrążają nowe technologie, innowacje. Mają szybszy przepływ informacji.
Wady: ciężej uzyskać kapitał, ograniczone rynki zbytu, konkurencja ze strony innych.
Rodzaj działalności: tu tego dużo jest np.: usługi transportowe, komunalne, produkcje, serwisy itp...
Gdy zatrudnia +250 osób do duże przedsiębiorstwo.
Główne formy przedsiębiorstw:
1. własności indywidualnej
2. spółka
3. korporacja
1. Każdy, kto ma przedsiębiorstwo może nim sterować, o wszystkim decyduje właściciel.
Wszystkie zyski są traktowane jak zwykłe dochody. Rozmiar, forma, skala nie mogą być
większe niż środki własne, kredyty. Wszystkie zyski trafiają do właściciela, ale ryzyko też
na niego trafia. Aspekty prawne znikają, gdy właściciel umiera. Gdy firma pada, długi
pokrywa się z zasobów firmy a jak nie starczy to z kieszeni właściciela.
2. Spółka:
1. Osobowe: odpowiedzialność do konkretnych osób
2. Kapitałowa odpowiedzialność zależy od kapitału.
Spółki cywilna: powstaje ze wszystkich spółek regulują przepisy prawa cywilnego, powstaje
z umowy wspólników. Jako jedyna może być umowa nie na piśmie, gentlemen-ska. Nie ma
osobowości prawnej, podmiotem są wspólnicy wnoszą majątek, który staje się majątkiem
spółki. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie. Jak ktoś rezygnuje
zabiera swój wkład. Jeżeli przychód w 2 lata przekroczy 8k euro to trzeba ją usunąć lub
przekształcić (np. w zoo, osobową jawną.
3. Spółka handlowa? Musi być wypisana do rejestru, prowadzenie można powierzyć
osobie trzeciej. Pełna odpowiedzialność najpierw płaci spółka potem osobista. Większe
koszty założenia, wszystkie umowy na piśmie.
4. Spółka partnerska: powoływana w celu wykonywania wolnego zawodu. Zazwyczaj to
prawnicy, farmaceuci, konstruktorzy. Odpowiedzialność wspólników jest ograniczona.
Wspólnicy są nazywane partnerami i za partnerów się nie odpowiada za błędy
merytoryczne. Ale inne to razem (za lokal, sekretarkę)
5. komandytowa. Komandytariusz to ten co daje pieniądze , komplementariusz ten ma
pomysł i jest odpowiedzialny.
6. Komandytowa-akcyjne, jeden odpowiada bez ograniczeń i akcjonariusz, który nie
odpowiada za zobowiązanie spółki. Trzeba mieć kapitał zakładowy, początkowy
przynajmniej 5k zł. Jest obowiązek rady nadzorczej, gdy liczba akcjonariuszy
przekroczy 25 osób.
7. Spółki kapitałowe, mają osobowość prawną, zarządzanie oddzielone od własności
kapitału, właścicieli może być wielu, mogą być anonimowi. Właściciele udziałów nie
ryzykują swoich własnych środków.
1. Zoo udziałowcem może być 1 osobowa, za straty spółki wspólnicy odpowiadają
tylko tyle ile wnieśli, min kapitał zakładowy 5k, dzieli się na udziały, mają charakter
imienny.
2. Akcyjna, musi mieć początkowy 50k zł, podzielony jest na akcje o równej wartości
nominalnej, akcje są imienne, większe mają charakter spółek publicznych. Taka musi
ujawniać stan swoich wydatków oraz muszą mieć publiczne obroty papierami. Akcje
mogą być kupowane sprzedawane na rynku zamknięty i otwartym ?? Akcjonariat
jest bardzo rozproszony. Posiadacze duże pakiety akcji muszą się ujawniać (mają
koło 5% akcji).
3. Korporacja: zarządza zarząd, kontrolowany przez rade nadzorczą, wybieraną przez walne
zgromadzenie akcjonariuszom. Liczba zależy od liczby posiadanych akcji. (15% to pakiet
kontrolny) Jest Manager który zajmuje się działaniem i zyskać opcje które może wymienić
ana akcje. Wiele ma postać holdingu, składającej się ze spółki matki. Wartość akcji spółki to
wg ceny rynkowej to kapitalizacja.
Wk 7 (chyba) 30.11.2011
Kosz wejścia na rynek i pozyskanie kapitału
Koszty:
 rejestracja działalności
 rekrutacja
 budowa siedziby
 reklama
 koszt pozyskania kapitału
Ważny element to czas.
Im niższe są kaszty wejścia na rynek tym lepsze są warunki do prowadzenia działalności. Większe
koszty zakładanie firm w nisko rozwiniętych, łapówki, biurokracja itp.
Można wejść na rynek poprzez franczyza, dostaję się od jakiejś firmy szyld, receptury zezwoenia,
ale dzielimy się tym co osiągnięciem. Innym sposobem to może być przejęcie firmy.
Metody pozyskiwania kapitału, każdy musi go pozyskać w sposób.
1. Własny
1. Udziałowy
2. Akcyjny
1. Kosztem jest oczekiwany przez inwestora zysk, w postaci dywidendy.
3. Oszczędności
2. Obcy, dłużne
1. Kredyt bankowy
1. Uzyskanie odsetek, jakie firma musi zapłacić za kredyt.
2. Bony komercyjne
3. Obligacje
4. Lizing
5. Faktoring
Każdy kapitał ma swój koszt, niezależnie od z
ródła. Koszt kapitału jest średnią ważona kosztów
kapitału ze wszystkich z
ródeł finansowania z których uzyskuje się ten kapitał dla tego
przedsięwzięcia,
Teoria Medigllianiego-Millera zakłada, że struktura finansowania nie ma znaczenia, występuje tu
stała oczekiwana stopa zysku, uzależniona jedynie od aktywów, od majątku produkcyjnego firmy.
Twórcy dowodzą że koszt kapitału jest stały.
Teoria tradycyjna dowodzi, że istnieje optymalny poziom finansowania dający minimalny koszt
kapitału, czyli wraz ze zmianą ryzyka, następuje oczekiwana zmiana stopy zysku.
Teorie dowodzą, że powinno się brać kapitał obcy, jest tylko sytuacja, w której można brać własny,
wtedy gdy firma upada.
y
ródła finansowanie:
 Emisja akcji, forma kapitału własnego, pakiet praw własności do spółki, który uprawnia do
zysków w postaci dywidendy. Są akcje zwykłe i uprzywilejowane? Różnice są 3 dywidenda
jest stała dla specjalnych, (niezależnie czy firma ma duży czy niski zysk), zysk nie może być
reinwestowany (w uprzywilejowanych), jedna akcja uprzywilejowana to 5 głosów. Spółka
decyduję się na emisję gdy po krótkim czasie będą przewartościowane
 Kredyt bankowy:
 Kredyt obrotowy, krótko terminowy, odnawialne, ok 20%
 Długo okresowy, inwestycyjny (3-5 lat) ok 9-13%
Banki głównie patrzą na zdolność kredytową, aktualnie firmy zostały odcięte od kredytów
bankowych.
 Emisje Bonów komercyjnych, obcy, często zleca się to bankowi (rynek zbytu + reklama)
finansowanie na 365 dni, na koniec trzeba płacić odsetki, stale można je rolować (umowa na
kolejne 365 dni) oprocentowanie się umawia na ok12% (zazwyczaj firmy się wywiązują).
Tanie i szybkie pozyskanie kapitału, kwestia 2-3 dni. Uproszczona procedurę emisji,
elastyczność finansowania,
 Obligacje przedsiębiorstw: pożyczka, zobowiązanie dłużne emitenta w stosunku do każdego
kolejnego właściciela tego dokumentu, emitent zobowiązuję się zwrócić dług i odsetki Jest
to instrument nr 1, najczęściej stosowany, ale nie w Polsce. Obligacje mogą emitować
przedsiębiorstwa, państwo (gdy się łata dziurę budżetową)., komunalne (gmina powiat).
Najpopularniejsze obligacje  Samuraj Bond (jakieś u japsów) mają 2-3%. Obligacje
śmieciowe np.  Microsoft o dużym oprocentowaniu.
 Obligacje zamienne na akcje. Mają elementy długu, ale są wymieniane na akcje a nie na
wypłatę odsetek. Finansowanie długów długookresowych.
 Faktoring: pożyczka pod zastaw nie zapłaconej faktury. Otrzymanie zależy od: czasu bycia
w banku, prowizja (%). Bank za nie zapłacenie ogranicza się do wysyłanie upomnień,
nalicza oprocentowanie potem? Coś się dzieje :P Korzyści dla wystawcy faktury, nie traci
się płynności zysku, dla drugiego że może korzystać z kredytu kupieckiego. 2 typy:
 Pełny, droższy, ryzyko nie wypłacalności kontrahenta przynosi na siebie bank, bo bank
wykupuje ubezpieczenie.
 Nie pełny, odpowiedzialność bierze wystawca faktury, im wyższa wartość faktury niższa
cena faktoringu. Jest też tańszy niż kredyt roczny, obrotowy o kilka %.
 Lizing, z
ródło finansowania działalności gospodarczych poprzez udostępnianie środków
stałych poprzez opłaty leasingowe, głównie samochody, komputery. A
atwiejsza do
uzyskania, łagodniej podchodzą do klienta, bo nadal pozostają właścicielami, w tej chwili
można samofinansować, nie mal każdą inwestycję. Można w dowolny sposób spłacać raty.
Prosta procedura, szybko się to załatwia. Najważniejsza zaleta to wartość wlicza się w
koszty. Rodzaje:
 Operacyjny: całość wrzuca sobie w koszty, zmniejsza opodatkowanie, nie pogarsza
wskaz
nika zadłużenia.
 Finansowy: w koszty wrzuca się cześć raty (odsetkowy).
 Lizing zwrotny: polega na odsprzedaniu, a następnie wylizingowaniu przedmiotu.
 Lizing konsumencki dostępny od 1 lipca 2011, skierowany do osób fizycznych
Każdy przedsiębiorstwa finansujący inwestycje lizingiem operacyjnym czy finansowym
może się starać o dotacje unijne.
 New connect, dla młodych prężnie rozwijających się firm, działa od 2009 r. Na tę formę
mogą liczyć nowe firmy przedsiębiorstwo musi być akcyjne lub komandytowo-akcyjnej.
Pozyskanie polega na sprzedaży akcji, których cena uwzględnia przyszłe wyniki spółki, nie
uwzględnia aktualnych wyników spółki. Można w to wejść poprzez przeprowadzenie ofertę
prywatną skierowaną do max 99 inwestorów, albo poprzez ofertę publiczną (podlega takim
samym rygorom jak ?) Wprowadzeniu papierów kosztuje 3000 zł.
 Anioły biznesu, ciekawa forma, anioła może dostać przedsiębiorca pomysłowy człowiek, od
50k do 500k zł. Ale po otrzymaniu zysku musi się zyskami podzielić z inwestorem. Potem
te udziały się sprzedaje inwestorowi giełdowemu albo wchodzi się na giełdę.
Programy dofinansowań:
 Ulga technologiczna, że można odliczyć od komputerów.
 Small biznes akt, (EU bank inwestycyjny) daje łatwiejszy dostęp do kredytu, niższe
oprocentowanie, dostęp do nowych rynków, promowane działalności internetowe, (w pl. 4
banki np.: PKO są). Wspólne przepisy, które regulują spory, szybkie odszkodowania.
 Pierwszy biznes, polski program, skierowany do ludzi, którzy po raz pierwszy rejestrują
firmę. Bezzwrotna dotacja ok 5x przeciętne wynagrodzenie. W banku pożyczka na dobry
kredyt na niski proc. W ramach programów bez zwrotne & dwa lata niższa składka na ZUS,
mniej niż połowa ~40%
Ponoć wszystkiego można się dowiedzieć w izbie pracy?
Wraz ze wzrostem efektywności (zbiór info do podjęcia założenia firmy) powoduje spadek ryzyka,
wzrasta płynność rynku. Płynność dla emitenta oznacza, szybkie uzyskanie kapitału i
dywersyfikacja zróżnicowani z
ródeł pozyskania tego kapitału. Możliwość odsprzedaży posiadanych
walorów, przed okresem ich zapadalności bez utraty należnych odsetek. Większa efektywność
sprzyja w jednakowym stopniu inwestorom i emitentom.
Wk
Be-zwrotność, czyli podatek
 Podatki bezpośredni wynikają z określonego tytułu mp.: za psa z dochodu, podatek
dochodowy od osób fizycznych pit, cit z osób prawnych.
 Pośredni, VAT, akcyza, od gier. Zawiera się w cenie kupowanych dóbr i usług.
Inny podział w zależności zasilania gmin, lokalny.
 Dochodowe, VAT i akcyza
 Lokale to pies, coś tam
Gmina partycypuje 16% wpływów z pity (od osób fizycznych) i 5% z cit zarejestrowanych na
terenach gminy.
Funkcje podatków:
 Fiskalna, zapewniają państwu dochody.
 Stymulacja pozwala prowadzić politykę budżetową (stymuluje wzrost gospodarczy).
 Redystrybucyjna, zmniejszanie nie równości społecznych.
Zasady opodatkowania:
 Podatki powinny być proporcjonalne do uzyskiwanych dochodów.
 Powinny być określony w sposób precyzyjny, niearbitralny. Termin i metody płatności
powinny być wygodne dla podatnika.
 Podatek powinien być ściągany możliwie najwygodniejszy dla podatnika.
 Podatek powinien być tak przemyślany, aby nie zniekształcał działania rynku.
Podatki powinny być proste, łatwe, niezbyt wysokie i neutralne.
Zły system podatkowy to taki, który wstrzymuje wzrost gospodarczy, zbyt skomplikowane podatki,
podatki nie neutralne, które utrudniają przemieszczenie kapitału od tych co mają do tych, co
potrzebują.
1. Podatek od fizycznych: wprowadzony ok 1990r. Zmieniał się wiele razy. Płaci go 24,5mil
osób w Polsce, 2,5mil przedsiębiorstw i 10min emerytów i rencistów Charakteryzuje się
progresją. (85k płacę 18%) Są ulgi rodzinne (niższy o 1,1k x dzieci). Ulga internetowa, ulga
od darowizn, ulga dla osób, którzy nabywają pierwsze mieszkanie.
2. Podatek dochodowy od firm CIT 19%, była zmieniana kilka razy. Jeden z najniższych w
europie
3. Podatki pośrednie, najważniejsze dla dochodów państwa. Między innymi VAT,
wprowadzony 1 lipca 1993r. Opracował go niemiec, Simens, po raz pierwszy wprowadzony
we Francji. Nie ma go w USA, Kanada (podatek na przyrost wartości produktu
przerabianego i sprzedawanego przez kilka firm, ten przyrost to wartość dodana i od tej
wartości płaci się VAT). W Polsce VAT to 23%, co znaczy że jest bardzo wysoki. Średnia w
europie to 15%.
4. Podatek pośredni akcyza, może być nakładany proc. lub kwotowo. Akcyza dotyczy benzynę
i olej napedowy 2. spirytus i alkochol, 3. papierosy. Inne sól, broń myśliwska, futra,
perfumy, karty do gry O.o! I parę innych.
4 opodatkowania firmy:
1. Zasady ogólne 18-32% ta forma pozwala na wspne opodatkowanie ze współmałżonkiem i z
dzieckiem co się samo wychowuje. Można korzystać ze wszystkich dostępnych ulg.
Rozliczenia kwartalny lub miesięczny.
2. Podatek korporacyjny 19% dochodu. Inaczej trochę liczony i traci się ulgę na samotnie
wychowywane dziecko no i prawo do wszelkich innych ulg. Rozliczenia kwartalny lub
miesięczny.
3. Ryczałt, jest to określony proc. przychodu firmy. 3% dla handlu, 5,5% wytwórcza i roboty
budowlane, 8,5% dla usług, 17% dla niektórych usług (hotel, wynajem samochodu) 20% dla
przychodów dla wolnych zawodów. Z tego mogą korzystać ci którzy nie mieli przychodu
większego niż 250k euro. Z tego podatku wyłączono apteki, detektywi, tłumacze itp. Planuje
się zniesienie tego. Nie można wspólnie się rozliczać z dzieckiem wsp. małżonkiem. Można
korzystać z ulg podatkowych.
4. Karta podatkowa. Co miesiąc płaci się stałą kwotę. Kwotę ustala się na podstawie rodzaju i
liczebności mieszkańców w której działalność jest prowadzona. Często wybierają np.
kowale, zegarmistrzowie. Nie trzeba mieć żadnych księgowości. Robi się przelew i tyle.
Krzywa Laffera pokazuję zależność między wpływami do budżetu a stawką podatkową:
Wpływ do budżetu
100% podatku
Rynek finansowy
Jest to miejsce wymiany pomiędzy uczestnikami (podmioty emitujące,
nabywające(inwestorzy), podmioty, które umożliwiają (pośrednicy, bank)).
 Rynek pieniężny
krótko okresowe lokaty i kredyty, certyfikaty pieniężne, weksle czeki,
 rynek bankowy (rynek długu)
 Rynek papierów wartościowych, akcje i obligacje
 Rynek kapitałowy
 Rynek walutowy
kupno sprzedaż walut, długo okresowe lokaty i kredyty, bony komercyjne,
Cechy charakterystyczne aktywów: Płynność (dla tych, co w warunkach dużego ryzyka),
podzielność (określana minimalny odcinek, depozyty mają nie ograniczoną podzielność, ale
obligacje skarbu państwa mogą być wielokrotność), zamienność (związany jest z kosztem nabycia i
zbycia), czasy trwania (odpowiada liczbie lat do dnia, gdy zostanie instrument wykupiony przez
emitenta lub gdy właściciel jest upoważniony do wymiany). Zwrot wielkość dochodów inwestora z
np. dywidendy, plus różnica między ceną zbycia i nabycia aktywów, wielkość zwrotu określa w
sposób jednoznaczny dzisiejszą wartość instrumentu finansowego. Inwestor stara się
maksymalizować wzrost. Ryzyko podstawowa cecha każdego waloru i określa jego wartość,
definiowany jako nie możliwość określenia przyszłego strumienia napływających do inwestora.
Wartość zależy od oczekiwanego strumienia gotówki jak również stóp procentowych użytych do
wyliczenia dzisiejszej wartości. Nie możliwość wyliczenia tego świadczy o dużej zmienność
danego instrumentu. Im dłuższy czas wykupu sprawia, że większe jest ryzyko.
Funkcje rynku finansowego:
 Informacyjna, czerpać informacje, jaka wartość i koszt, rynek jest miejscem gdzie dokonuję
się wymiany po ustalonej cenie, taka transakcja dostarcza info o zwrocie, o koszcie zwrotu
kapitału.
 Druga funkcja sprowadza się do stożenia instrumentów by inwestor mógł się w dowolnym
momencie pozbyć nabyte walory, oznacza to płynność waloru finansowych. A
atwość
sprzedaży dowolnego waloru określa płynność całego rynku. Ta funkcja pozwala rozróżniać
rynki pod kątem płynności.
 Ograniczenie kosztów transakcji, dzięki wzrostowi efektywności spada różnica między
lokatami branymi a udzielanych, ceną kupna a sprzedaży waluty, ograniczenie kosztów
transakcji, jest funkcją efektywności rynku, wraz ze wzrostem spada ryzyko, i mniejszy
zwrot.
Fundusze inwestycyjne w Polsce, dotarły w 1992r. Największe zainteresowanie 2003-2007, średnia
stopa z funduszy było ok 50%, najlepsze były akcyjne. Ta idea sprowadza się do zebrania pieniędzy
przez przeciętnych ludzi, i jak się zbierze duża pula, to zostaje ona inwestowane. Fundusz otwarte
dla wszystkich i zamknięty dla tych co mają więcej pieniędzy. Aby nabyć trzeba kupić coś tam
uczestnictwa : P, a dla zamkniętych trzeba certyfikaty. Funkcje:
 Pośrednik finansowy, pośrednik ma dostęp do rynku dowolnego.
 Emitent, fundusz emituje jednostki uczestnictwa, lub certyfikaty uczestnictwa, aby
zrealizować cel swojej działalności.
 Fundusz jest dostosowany na długi inwestycje.
Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną a działalności jest lokowanie środków pieniężnych
zebranych od inwestorów zebranych od inwestorów.
 Inwestor prywatny nie musi posiadać wiedzy z zakresu rynku finansowego, kapitał jest
zarządzany przez licencjonowanych specjalistów, on decyduje w naszym imieniu decyzje
inwestycyjne.
 Inwestor prywatny unika wysokich kosztów transakcji, ponieważ koszty dzielą się na
wszystkich uczestników. Fundusz inwest dysponuje bardzo dużym kapitałem może
korzystać ze skali.
 Fundusz dokonuje dywersyfikacji portfela. Dysponując tak dużą ilością kapitału, może sobie
pozwolić na utworzenie portfela.
Rodzaje otwarte:
 Fundusz akcyjny,
 fundusz skarbu państwa, papierów dłużnych,
 fundusz w zł
 Fundusz w zagranicznej (euro, dolar)
 zrównoważony,
 Fundusz stabilnego wzrostu, czas 8-10 lat (40 akcje, 60 obligacje)
 Fundusz rynku pieniężnego, stopień najmniejszy ryzyka, bony skarbowe, lokaty bankowe
Zamknięte:
 Fundusz nieruchomości, nabywa się nieruchomości umowa 8-10 lat.
 Fundusz sekularyzacyjny, fundusz zabiera kapitał i nabywa wierzytelność.
wk 4.01.2012
Rodzaj produktów strukturyzowanych, nowe od 2006 roku są to instrumenty, których cena zależy
od pewnego wskaz
nika rynkowego, np. kurs akcji, kurs koszyka akcji, kursy walut. Emituje je
instytucje finansowe np. banki, emitent zobowiązuję się do wypłacania nabywcy kwoty według
określonego wzoru, w dniu wykupu. W zależności od konstrukcji są:
 Produkty ochronę kapitału, bezpieczne, dają określony wskaz
nik w zyskach. Dają 100%, że
zyska
 Produkty, które nie gwarantują pewności ochrony kapitału. Inwestor bierze udział w
zyskach i stratach
Inwestor napotyka wiele barier, gdyby zwykły inwestor chciał inwestować i nie było prod.
Strukturyzowanych np.:
 Bariera techniczna, inwestor nie może wybierać inwestycji w dalekim kraju.
 Prawna, przepisy podatkowe utrudniające inwestycje
 Ekonomiczne, zbyt wysokie koszty transakcji
Można wyróżnić:
1. Lokata strukturyzowana kupuje się papiery dłużne od państwa i w coś ryzykownego np.:
85% do skarbu państwa a 15% na coś ryzykownego np. zakup opcji. Kiedy jest nagła
sytuacja nie należy zrywać lokaty i należy wziąć nisko oprocentowany kredyt, bo
zabezpieczeniem jest lokata.
2. Strukturyzowane certyfikaty depozytowe. Ogólnie takie same zasady ale są przedmiotem
obrotu giełdowego. Dostępne od 2008 roku w Polsce.
3. Obligacja strukturyzowana daje się 100zł, zyskuje się tyle ile wzrośnie wartość koszyka.
4. Polisa strukturyzowana, strategia inwestycyjna, taka sama jak poprzednia, pozbawiona
podatku Belki. Są ty wyższe prowizje banku, wysokie sankcje przy zerwaniu i najniższa
płynność.
Korzyści produktów strukturyzowanych. Daje możliwość ochrony kapitału, zyski są wyższe niż z
tradycyjnych form, znana formuła wypłaty. Możliwość dostępu domowych rynków. Możliwość
bezpośredniego dostępu do usług, którzy mieli tylko inwestorzy instytucjonalnych. Możliwość
sprzedaży w każdym terminie. Więkrza Dywersyfikacja portfela.
Giełda  rynek formalny instytucjonalny, zorganizowany w określony sposób, może się różnić
zakresem działania. Można podzielić na modele amerykańską i europejską. Amerykański 
instytucja prywat-no prawna, spółka akcyjna handlowców przemysłowców bankierów by lepiej
realizować działania, dba o siebie sama, rola państwa ogranicza się do sprawdzania czy jest zgodna
z prawem. Europejski, giełda jest publicznoprawna państwo daje zezwolenie prowadzenia takiej
działalności.
Ze względu na obroty:
 Giełdy towarowe, papierów wartościowe, giełdy usługowe (frachtowe).
Ze względu na funkcje:
 specjalistyczne,
 jakieś jeszcze i wiele innych
Wskaz
niki:
 Cena do zysku c/z rynkowa cena akcji do zysku akcji przypadającego na jedną akcje.
Pokazuje po ilu latach zwraca się inwestycja w akcje, obrazuje efektywność danego zakupu
danego waloru, określa ile kosztują złotówka rocznego zysku netto, wypracowanego przez
spółkę. Im wskaz
nik niższy tym akcja tańsza
 Cena akcji do wartości księgowej netto majątku spółki c/wk przypadającą na 1 akcje
informuje, jaka jest stopień zabezpieczenia akcji na majątku spółki. Im wyższy wskaz
nik
tym większe ryzyko.
Przyczyny, dlaczego inwertujemy:
 Chęć zysku
 Przygoda??
 Coś tam jeszcze
Rodzaje inwestorów:
 Bierny traktuje je jako długotrwałą lokatę.
 Aktywny ten, co często wpłaca wypłaca.
 Inwestorzy instytucjonalni ci z dużych instytucji ??
Zyski inwestorów pochodzą:
 Ze wzrostów cen akcji
 Z dywidendy wypłacanych przez spółkę
Straty:
 Obniżka akcji
 Brak dywidendy
Ryzyko finansowe spowodowane trudności finansowych spółki, która wyemitowała akcje. Ryzyko
rynkowe to straty spowodowane wahaniem cen na danym rynku, ryzyko gospodarcze
spowodowane (inflacje, koniunktura). Ryzyko polityczne związane ze zmianami politycznymi
Analizy:
 Fundamentalne, całą gospodarka branży i konkretna spółka
 Techniczna, wskaz
niki rysunki, wykresy jak wyglądały na przestrzeni lat.
 Psychologiczna,
Wykład:
Handel preferencyjne:
 każde z krajów 3 ma własną indywidualną politykę;
Fazy:
 Niska strefa integracji, ograniczenie barier
 Wyższa faza integracji, wolny handel, likwidacja barier między krajami w grupie? A z
krajami 3 każde z państw ma własną politykę, przykładem może być  Efta epta... potem
powstała nafta (do dzisiaj największe stowarzyszenie integracji), jest też cefta
(stowarzyszenie w europie środkowej). Unia celna, wprowadza uzgodnienie polityki
względem krajów trzecich, np. jednolita taryfa celną w handlu zagranicznym, integruje się
(zaczyna się od wspólną polityką rolną). Najlepszym przykładem unii celnej jest EWG,
powołana w 1957roku, (powołały kraje Beneluksu, Francja Niemcy włochy) potem
przekształca się w UE.
 Kolejny etap to swobodny przepływ kapitału i pracy.
 Najwyższy stopień to unia gospodarcza, jedyna, ale nie pełna to UE, prowadzą
ujednolicenie w polityce monetarnej i podatkowej.
51 węgiel stal, potem energia atomowa itp. :P które przyczyniły się powstania UE.
Wymogi:
1. Każde państwo musi być państwem demokratycznym.
2. Kraje muszą być oparte na gospodarce rynkowej.
3. Kraj musi zaakceptować zestaw aktów prawnych.
4. Warunek rzeczywisty, ale możliwy do ustępstwa, żeby ludzie mieli wysoki poziom
standardu życia ludności.
Polska bardzo szybko dostosowała swoje prawo do wymogów, ale w przypadku gospodarki było
dużo problemów. Zamiana przemysłu zbrojeniowego, zmniejszenie 44% rolnictwa,
Korzyści:
1. Zacieśnienie związków
2. Udział w instytucjach unijnych
3. Większe bezpieczeństwo
Gospodarcze:
1. Wolny rynek, przepływ towarów
2. Dostęp do funduszy strukturalnych
3. Swobodne podróżowanie
Społeczne:
1. Wyższy poziom życia
2. Wdrożenie norm ekologicznych, lepsze zużycie energii i surowców
Warunki przystąpienia do strefy euro, wymogi:
1. Kryterium inflacji, w ciągu roku, średnia inflacja musi być < 1.5 punktu procentowego, od
średniego wskaz
nika 3 krajów o najniższym wskaz
niku.
2. Kryterium kursu walutowego, przez 2 lata. Kurs złotego do euro musi się mieścić w
dopuszczalnym przedziale wahań, od ustalonej wartości. I nie może się wahać +/- 10%.
3. Długoterminowa stopa procentowa, nie wyższa niż 2 punkty od średniej stopy procentowej
w krajach o najniższej stopy procentowej.
4. Kryterium budżetowe, nie może przekraczać 3% PKB. Teraz tylko 3 kraje to spełniają. Dług
publiczny nie wyższy jak 60% PKB
5. Kryterium zgodności prawa, ustawodawstwo zgodne z unijnym
Korzyści:
 Wahania kursowych, eliminacja ryzyka
 Eliminacja kosztów transakcyjnych, co prowadzi do obniżenia kosztów działalności.
 Zwiększa się konkurencja i spadek cen.
 Rozwój rynku kapitałowego (finansowego) nasila się konkurencja, dzięki temu niższy koszt
pozyskania kapitału przez przedsiębiorstwo.
 Stabilność cen i wzrost gospodarczy
27 krajów unii, 50% z budżetu na politykę rolną, komisja  robi dyrektyw, derogacja  wyłączenie
państwa z pełnienie części zobowiązań takie państwo traci część korzyści.
Inflacja, bezrobocie, krzywe możliwości produkcyjnych, metody pozyskania kapitału integracja
gospodarcze