12. ZAGROÚENIA ÂWIATA
ROÂLIN I ZWIERZŃT
Od setek milionów lat jedne gatunki giną, nowe się poja-
wiają. Bardzo wcześnie działalność człowieka zaczęła wy-
woływać zgubne skutki dla zwierząt. Uważa się, że już
w czasach prehistorycznych ludzie przyczynili siÄ™ do wy-
marcia mamutów i innych zwierząt.
Polowania cz"owieka mia"y fatalne skutki
dla Ęwiata oŻywionego
Ludzie zwykle polowali tak intensywnie, że ilość zdobyte-
go w ten sposób pożywienia przekraczała ich potrzeby. Gdy
śmiertelność populacji zwierząt danego gatunku przekracza
jej rozrodczość, czyli liczbę rodzących się zwierząt, a nad-
mierne polowania często do tego doprowadzają, populacja
wymiera. Jeśli liczne polowania dotykają wszystkich popu-
lacji gatunku, ginie cały gatunek.
Od XVII wieku tempo wymierania gatunków znacznie się
nasiliło, wiele z nich znalazło się w stanie zagrożenia z po-
wodu nadmiernego odstrzału, niszczenia siedlisk, sprowa-
dzania przez ludzi gatunków silnie konkurujących z rodzi-
mymi gatunkami.
Gołąb wędrowny (ryc. 12.1) jest przykładem zwierzęcia, któ-
re mimo masowego występowania zostało wytrzebione przez
myśliwych. Do zniknięcia tego ptaka, zamieszkującego nie-
gdyś lasy liściaste Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej
i południowej Kanady, przyczyniło się także zniszczenie jego
siedlisk. Kwaga  zwierzÄ™ spokrewnione z zebrÄ…  w od-
ległych czasach wędrowała w olbrzymich stadach przez rów-
niny Afryki. Gdy biali osadnicy dotarli do tej części świata,
zaczęli zabijać te ssaki w celu zdobycia mięsa i skór. W 1883
roku ostatni osobnik tego gatunku padł w ogrodzie zoologicz-
nym. Podobny los spotkał dronta dodo  ptaka żyjącego
82
Zagrożenia świata roślin i zwierząt
WYMAR¸E GATUNKI
GO¸ÅƒB
KWAGA
WóDROWNY 
 1883
1914
TYGRYS
BALIJSKI 
1952
WILK
ALKA OLBRZYMIA  1844
WORKOWATY 
DRONT DODO  1681
1936
Ryc. 12.1. Te zwierz´ta Å»y"y niegdyĘ na naszej planecie. Obok ich nazw
podano lata, które uznaje si´ za czas wymarcia tych gatunków
niegdyÅ› na wyspie Mauritius, alkÄ™ olbrzymiÄ…  wystÄ™-
pującą na wybrzeżach Oceanu Atlantyckiego, papugę
karolińską  w Stanach Zjednoczonych Ameryki Pół-
nocnej, a także bizony, o których pisaliśmy w trzeciej
części podręcznika.
Zwierzętami, które bezpowrotnie zniknęły z powierzchni Pol-
ski i całej Ziemi są tarpan i tur. Głównymi przyczynami wy-
ginięcia tarpana były polowania, kłusownictwo, odłowy w ce-
lu udomowienia i krzyżowania z już udomowionymi końmi.
Tur (p. ryc. 5.1) był chroniony zarządzeniami królów pol-
skich, a polowanie na niego było zastrzeżone wyłącznie dla
monarchy. To jednak nie ocaliło zwierzęcia od zagłady. Ostat-
ni tur padł w 1627 roku. Przyczynami wyginięcia tych zwie-
rząt były polowania, kłusownictwo i rozwój osadnictwa, któ-
re ograniczały obszary występowania tego ogromnego ssaka,
oraz rozprzestrzenianie siÄ™ zakaz
nych chorób bydlęcych.
Na naszych oczach giną dropie, najcięższe latające ptaki.
W Polsce nastąpiło to w latach 1980 1990. Próba hodowli
tych ptaków zakończyła się niepowodzeniem. Być może
www.wsip.com.pl 83