DEMOGRAFIA
Tematyka wykładów
1. Wprowadzenie do przedmiotu. Pojęcia wstępne. Zaludnienie świata, wielkich regionów oraz
wybranych krajów. Miejsce Polski na demograficznej mapie świata i Europy. Teorie
ludnościowe.
2. Struktura ludności według podstawowych cech społeczno-demograficznych.
3. Urodzenia i małżeoskośd. Tendencje zmian modelu rodziny.
4. Długośd życia i ekonomiczne konsekwencje jego zmian; tablice trwania życia. Umieralnośd.
5. Migracje: determinanty i kierunki. Globalizacja międzynarodowych migracji.
6. Metody prognozowania demograficznego.
7. Perspektywy zmian liczby ludności Polski i świata.
Literatura
Podstawowa:
1. Holzer J. Z.: Demografia. Warszawa, PWE 2005.
2. Kędelski M., Paradysz J.: Demografia. Poznao, Wydawnictwo AE w Poznaniu 2006.
3. Demografia. Metody analizy i prognozowania. Red. M. Cieślak. Warszawa, PWN 1992.
4. Okólski M.: Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie.
Warszawa. Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
5. Procesy demograficzne i metody ich analizy. Red. J. Kurkiewicz. AE Kraków 2007.
Uzupełniająca:
1. Balicki J., Frątczak E., Nam Ch. B.: Przemiany ludnościowe. Fakty  interpretacje  opinie.
Warszawa. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyoskiego 2003.
2. National Population Policies 2001. United Nations. New York 2002.
Strony internetowe:
www.prb.org
www.stat.gov.pl
1
WYKA
AD 1. WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU. POJ
CIA WST
PNE.
Demografia [gr. dmos  lud , gráphM
 piszÄ™ ]
Demografia jako nauka zajmuje się obserwacją, analizą i prognozowaniem procesów ludnościowych,
badaniem powiązao zdarzeo demograficznych oraz wzajemnym oddziaływao zjawisk
demograficznych i warunków bytu ludności.
Procesy demograficzne  przedmiot badao
Podstawową jednostką badanych zbiorowości w demografii jest pojedynczy człowiek, rodzina lub
gospodarstwo domowe.
Jednakże demografia nie zajmuje się analizą zachowania pojedynczych jednostek, lecz analizą
prawidłowości obserwowanych w procesach zachodzących w badanej, dostatecznie licznej,
zbiorowości, na którą składają się pojedyncze jednostki.
Zatem proces demograficzny jest skutkiem zachowania siÄ™ zbioru jednostek.
Demografia powiÄ…zana jest z:
o statystykÄ…
o ekonomiÄ…
o socjologiÄ…
o psychologiÄ…
o medycynÄ….
Główne procesy demograficzne
Ruch naturalny
" urodzenia
" zgony
" małżeostwa
" rozwody
Ruch wędrówkowy(migracyjny)
" emigracje
" imigracje
Konsekwencją ruchu naturalnego i wędrówkowego są zmiany w stanie i strukturze ludności danego
obszaru.
2
Statystyka ludności, dostarcza danych liczbowych niezbędnych przy badaniu prawidłowości rozwoju
ludności.
y
ródła informacji demograficznej:
1. Powszechne spisy ludności
2. Rejestracja bieżąca urodzeo, zgonów, zmian stanu cywilnego i miejsca zamieszkania ludności
3. Specjalne badania ankietowe przeprowadzane wśród odpowiednio wylosowanych respondentów.
Jak mierzyd procesy demograficzne?
Dla wykrycia lub potwierdzenia prawidłowości zjawisk ludnościowych posługujemy się wielkościami
absolutnymi i względnymi.
Wielkości absolutne
- zasoby - np. : liczba ludności, liczba kobiet
- strumienia - np.: liczba urodzeo, liczba zgonów.
Wielkości względne częściej są wykorzystywane w opisie procesów demograficznych. Stosuje się
współczynniki demograficzne.
Współczynniki demograficzne:
·ð struktury (udziaÅ‚u)
li
W =ð ×ð100
L
·ð natężenia
F
W =ð ×ð C, F  liczba faktów demograficznych, L  liczba ludnoÅ›ci, C  staÅ‚a (1, 100, 1000,
L
10000)
·ð dynamiki
Fn
W =ð ×ð100 , Fn  liczba faktów demograficznych w okresie badanym n, F0  liczba faktów
F0
demograficznych w okresie podstawowym 0
·ð inne  np. okreÅ›lajÄ…ce wiek
mediana wieku (średni wiek)
przeciętne dalsze trwanie życia
średni wiek kobiety w momencie porodu.
3
Co zapamiętad?
" Co jest przedmiotem badania w demografii?
" Jakie sÄ… podstawowe procesy demograficzne?
" Jakie sÄ… z
ródła danych demograficznych?
" Jakie wielkości wykorzystywane są do pomiaru zjawisk demograficznych?
Gdzie zgłębid wiedzę?
" Holzer  rozdz. 1, rozdz. 2, rozdz. 3.1, 3.2 (strony 13  78)
" Kędelski, Paradysz  rozdz. 1.1, 1.2, 1.3 (strony 5  20)
" Cieślak  rozdz. 1.1, rozdz. 2.1 (strony 9  22, 54  61)
" Kurkiewicz  rozdz. 1.1, 1.2, 1.4 (strony 15-22, 31-40)
4