Model IS-LM w gospodarce
zamkniętej. Podsumowanie polityki
makroekonomicznej państwa
Wykład 7
Wykład 7
LITERATURA zalecana, w szczególności:
- Podstawy ekonomii / red. nauk. R. Milewski, E. Kwiatkowski, rozdział
18.1.  18.3., ss.466  489.
- A. Baszyński, B. Kalinowska, M. Knapińska, Makroekonomia. Państwo
w gospodarce (ćwiczenia i przykłady), rozdział 4.
- Podstawy makroekonomii / red. nauk. W. Jarmołowicz, Wydawnictwo AE
w Poznaniu, Poznań 2008, Rozdział 21.
dr Katarzyna Szarzec 1
Model IS-LM  historia
" podstawy modelu IS-LM sformułowane
przez J.R. Hicksa w 30. latach XX wieku;
" odwołuje się do teorii J.M. Keynesa, czyli:
" odwołuje się do teorii J.M. Keynesa, czyli:
jak Hicks tłumaczył Keynesa?
" model łączy rynek pieniężny i rynek dóbr
(proces wydatkowania pieniędzy na zakup
dóbr).
2
Podstawowe twierdzenia wyróżniające
podejście keynesowskie_1
1. Gospodarka jest z samej swej natury niestabilna i
podlega nieregularnym wstrzÄ…som. WstrzÄ…sy te
przypisuje siÄ™ przede wszystkim zmianom
krańcowej efektywności inwestycji wynikającym ze
zmian stanu zaufania kół gospodarczych, czyli z
zmian stanu zaufania kół gospodarczych, czyli z
tego, co Keynes nazywał zmianami  zwierzęcych
instynktów inwestorów.
2. Zdana na swoje własne siły, po przebyciu pewnego
zakłócenia, gospodarka może potrzebować dużo
czasu na powrót do sytuacji zbliżonej do pełnego
zatrudnienia; znaczy to, że gospodarka samoczynnie
nie powraca szybko do równowagi.
3
Podstawowe twierdzenia wyróżniające
podejście keynesowskie_2
3. Poziom Å‚Ä…cznego produktu (AS) i zatrudnienia jest
zasadniczo wyznaczony przez Å‚Ä…czny popyt (AD), a
władze państwowe mogą podejmować interwencje
oddziałujące na poziom łącznego  efektywnego
popytu w celu zapewnienia szybszego powrotu do
pełnego zatrudnienia.
pełnego zatrudnienia.
4. W prowadzeniu polityki stabilizacyjnej preferuje siÄ™
na ogół politykę fiskalną, w odróżnieniu od polityki
pieniężnej, ponieważ skutki polityki fiskalnej uważa
się za bardziej bezpośrednie, przewidywalne i
oddziałujące szybciej na łączny popyt niż skutki
polityki pieniężnej
Cytat za: B.Snowdon, H.Vane, P.Wynarczyk, Współczesne nurty teorii
4
makroekonomii, PWN, Warszawa 1998, s. 99-100.
Model keynesowski 
Globalna podaż i
podstawowe
zatrudnienie
zależnosci
(NX=0)
Globalne planowane
Wydatki rzÄ…dowe
wydatki
(G)
Wydatki Wydatki
konsumpcyjne inwestycyjne
konsumpcyjne inwestycyjne
(C) (I)
Polityka
podatkowa (t)
Stopa
Oczekiwania przedsiębiorstw
procentowa
i krańcowa efektywność
kapitału
Niepewność
Popyt na
Podaż
pieniÄ…dz
pieniÄ…dza
5
y
ródło: B.Snowdon, H.Vane, P.Wynarczyk, op.cit., s. 77.
Model IS-LM - zmienne makroekonomiczne
" Zmienne zależne:
 Dochód Y
 Stopa procentowa r
" Zmienne niezależne:
 Zakupy rzÄ…dowe G
 Podaż pieniądza M
" Przeciętny poziom cen P  przyjmujemy, że
constans
6
Rynek dóbr  krzywa IS
" IS  Investment-Saving
" równowaga na rynku dóbr, gdy:
 Ipl=Spl,
 AD=Y
 AD=Y
AD
AD1
45°
Y1 Y
7
IS  zależności między zmiennymi_1
(1) Y = C + I + G  tożsamość dochodu
(2) C = Ca + ksk*(1-t)*Y  funkcja konsumpcji
(3) I = Ia  wi*r  funkcja inwestycji
" Ia  inwestycje autonomiczne
" wi  współczynnik informujący, o ile obniżą się
" wi  współczynnik informujący, o ile obniżą się
inwestycje jeśli stopa procentowa wzrośnie o 1
punkt %
r
I = Ia  wi*r
Ia I
(4) G=Ga
8
IS  zależności między zmiennymi_2
KONSUMPCJA (C)
INWESTYCJE (I)
" Y = Ca + ksk*(1-t)*Y + Ia  wi*r + Ga
1
1
" Y = *(C +I +G -w *r)
" Y = *(Ca+Ia+Ga-wi*r)
1- ksk * (1- t)
" Krzywa IS  prezentuje wszystkie kombinacje
stopy procentowej (r) i dochodu (Y), które
spełniają tożsamość dochodu, funkcję
konsumpcji, inwestycji.
9
Krzywa IS
r
1
Y = *(Ca+Ia+Ga-wi*r)
1- ksk * (1- t)
Krzywa IS 
kombinacje stopy
r1
IS
procentowej (r) i
r2
dochodu (Y), które
spełniają tożsamość
dochodu, funkcjÄ™
Y2
Y1 Y
konsumpcji, inwestycji.
10
Rynek pieniÄ…dza  krzywa LM
" Równowaga na rynku
M
pieniężnym
(Liquidity-Money)
" L=M
" L=M
" L= Lt + Ls , gdzie:
r1
L
 Lt  popyt na pieniÄ…dz
r2
transakcyjny
M/P1 M/P2
 Ls  popyt na pieniÄ…dz
spekulacyjny
realne zasoby pieniÄ…dza (M/P)
11
LM  popyt na pieniÄ…dz transakcyjny Lt
Lt = wy*Y
gdzie:
 wy  współczynnik informujący, o ile wzrośnie/ spadnie
popyt na pieniądz jeśli dochód wzrośnie/ spadnie o jednostkę
Lt
Funkcja popytu
Lt = wy*Y
transakcyjnego na
pieniÄ…dz
12
Y
LM  popyt na pieniÄ…dz spekulacyjny Ls
Ls = Lsa  ws*r
gdzie:
 Lsa  autonomiczna część popytu na pieniądz spekulacyjny
 ws  współczynnik informujący, o ile spadnie/ wzrośnie popyt
na pieniądz jeśli stopa procentowa wzrośnie/ spadnie o 1
na pieniądz jeśli stopa procentowa wzrośnie/ spadnie o 1
punkt %
r
Ls =Lsa  ws*r
13
Ls
Lsa
Krzywa LM  podaż pieniądza (M)
" Realna podaż pieniądza: M/P
" Założenia:
 P = constans
 wielkość podaży pieniądza zależy od banku
centralnego
" Równowaga na rynku pieniądza, gdy L = M/P
" Równowaga na rynku pieniądza, gdy L = M/P
(popyt na pieniądz = realna podaż pieniądza)
" M/P = wy *Y+Lsa  ws *r
1 M
Y = (ws *r + - Lsa )
wy P
14
Krzywa LM
Krzywa LM  kombinacje
stopy procentowej (r) i
r
dochodu (Y), które
1 M
Y = (ws *r + - Lsa )
spełniają równanie popytu
wy P
na pieniądz przy stałym
na pieniądz przy stałym
poziomie podaży
r2 LM
pieniÄ…dza i przy ustalonym
przeciętnym poziomie cen.
r1
Y
Y1 Y2
15
Wykres IS-LM
IS
LM
r
r1
Y
Y1
IS:
LM:
1
Y= *(Ca+Ia+Ga-wi*r)
16
1-ksk*(1-t)
Polityka fiskalna  przesunięcie IS (1)
Ekspansywna polityka
AD
fiskalna, przykład:ę! G
AD2
AD1
IS2
Ä™!G
LM
r IS1
45°
Y1 Y2 Y
r2
M
r1
r
r2
L2
r1
L1
Y2
Y
Y1
17
M/P1 M/P
Polityka fiskalna  przesunięcie IS (2)
Restrykcyjna polityka
AD
fiskalna, przykÅ‚ad: “!G
AD1
AD2
IS1
“! G
LM
r IS2
45°
Y2 Y1 Y
r1
M
r2
r
r1
L1
r2
L2
Y1
Y
Y2
18
M/P1 M/P
Polityka monetarna  przesunięcie LM (1)
Restrykcyjna
M
polityka
monetarna
r1
LM2
IS1
LM1
r r0
L
r2
r2
M/P1 M/P0
r1
AD
AD1
AD2
“! I
Y1
Y
Y2
45°
19
Y2 Y1
Polityka monetarna  przesunięcie LM (2)
Ekspansywna
M
polityka
monetarna
r0
LM1
IS1
LM2
r r1
L
r1
r1
M/P0 M/P1
r2
AD
AD2
AD1
Ä™!I
Y2
Y
Y1
45°
Y1 Y2
20
Skuteczność polityki pieniężnej i fiskalnej -
ujęcie keynesowskie
% %
LM1 (płaska)
LM (płaska)
LM2
IS2
(stroma)
(stroma)
IS1
IS1
Y2 Y2
Y1 Y1
Y Y
ekspansywna polityka fiskalna  skuteczna ekspansywna polityka monetarna  nieskuteczna
" krzywa LM  dość płaska ze względu na stosunkowo wysoką wrażliwość popytu
na pieniÄ…dz na zmiany stopy procentowej;
" krzywa IS  dość stroma z powodu małej wrażliwości inwestycji na zmiany stopy
21
procentowej
Skuteczność polityki pieniężnej i fiskalnej -
ujęcie monetarystyczne
(stroma)
LM LM1 LM2
% %
(stroma)
IS
IS2
(płaska) (płaska)
IS1 IS1
Y2 Y Y2
Y1 Y1 Y
ekspansywna polityka fiskalna  nieskuteczna ekspansywna polityka monetarna  skuteczna
" krzywa LM  dość stroma ze względu na słabą wrażliwość popytu na
pieniÄ…dz na zmiany stopy procentowej;
" krzywa IS  stosunkowo płaska z powodu dość wysokiej wrażliwości 22
inwestycji na zmiany stopy procentowej (wywołuje efekt wypierania)
Efekt wypierania
" Sytuacja, gdy wzrost wydatków rządowych
G powoduje wzrost Y, ale i wzrost stopy
procentowej, co zmniejsza inwestycje
" wzrost G może być finansowany z
" wzrost G może być finansowany z
zaciąganego długu publicznego, co
zwiększa rynkową stopę procentową.
" RzÄ…d  wypiera /  wypycha inwestycje
podmiotów prywatnych.
23
Pułapka płynności
" Pułapka płynności  sytuacja, w której stopa
procentowa jest na tak niskim poziomie, że
niemożliwe jest dalsze jej obniżanie przez
BC;
" W wypadku nieskończonej wrażliwości
popytu na pieniądz względem r, krzywa LM
jest pozioma i w rezultacie polityka
pieniężna staje się nieefektywna.
24
Model keynesowski 
podstawowe
zależnosci
(NX=0)
Globalne planowane
wydatki
Wydatki Wydatki
konsumpcyjne inwestycyjne
konsumpcyjne inwestycyjne
(C) (I)
Polityka
podatkowa (t)
Stopa
Oczekiwania przedsiębiorstw
procentowa
i krańcowa efektywność
kapitału
Niepewność
25
y
ródło: B.Snowdon, H.Vane, P.Wynarczyk, op.cit., s. 77.
Pułapka płynności  przykład Japonii
Rok Nominalna Realna r
Wskaz
nik
r (%) (%)
inflacji(%)
1991 7,46 4,22
1992 4,58 2,86
1993 3,06 1,78
1994 2,20 1,49
1995 1,21 1,34
1996 0,47 0,33
1997 0,48 -1,25
1998 0,37 -0,28
1999 0,06 0,40
2000 0,11 0,78
26
2001 0,06 0,79
y
ródło: M. Brzozowski, A. Cieślik, Przewodnik po zadaniach z makroekonomii, WSPiP, Warszawa 2004, s. 68.
Pułapka płynności  Japonia
Rok Nomina Podaż Tempo Inwestycje
lna pieniądza wzrostu w kapitał
r (%) M2 (bln realnego trwały
Ä„) PKB (%) (mld Ä„)
1991 7,46 376,48 3,12 149 018
1992 4,58 370,66 0,93 146 796
1993 3,06 372,57 0,42 142 047
1994 2,20 382,44 1,00 138 694
1995 1,21 377,04 1,57 138 126
1996 0,47 373,00 3,47 145 324
1997 0,48 374,11 1,80 146 595
1998 0,37 387,86 -1,10 138 679
1999 0,06 383,27 0,67 134 222
2000 0,11 381,76 2,36 132 914
2001 0,06 361,53 -0,58 129 874
27
Stopa funduszy
FED, w %
28
Raport o inflacji, Luty 2009, NBP.
Zmiany wartości indeksu Nikkei225
29
Podsumowanie
" Polityka fiskalna  krzywa IS.
" Polityka monetarna  krzywa LM.
" Model IS-LM  narzędzie do analizy
wpływu polityki fiskalnej i monetarnej na
wpływu polityki fiskalnej i monetarnej na
sytuacjÄ™ gospodarczÄ… dla studenta UE,
ekonomisty  praktyka, polityka
gospodarczego, etc.
30
Pytania& ?
dr Katarzyna Szarzec 31