Przyczyny bogactwa narodów 
podstawowy problem
makroekonomii
Wykład 15
Wykład 15
dr Katarzyna Szarzec 1
 Skazani na sukces&
PKB per capita (USD z 2000r. )
45000
40000
35000
30000
25000
25000
20000
15000
10000
5000
0
USA W.Brytania Japonia Niemcy (od 1971) Francja
2
0
3
6
9
2
5
8
1
4
7
0
3
6
9
2
6
6
6
6
7
7
7
8
8
8
9
9
9
9
0
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
BRIC  nowe potęgi&
PKB per capita (USD z 2000r.)
4000
3500
3000
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
3
Chiny Brazylia Indie Rosja (od 1989)
0
3
6
9
2
5
8
1
4
7
0
3
6
9
2
6
6
6
6
7
7
7
8
8
8
9
9
9
9
0
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
PKB w mln USD z 2000r.
USA
12000000
W.Brytania
10000000
Japonia
8000000
Niemcy (od
Niemcy (od
1971)
Chiny
6000000
Francja
4000000
Brazylia
2000000
Indie
0
Rosja (od
1989)
4
0
4
8
2
6
0
4
8
2
6
0
6
6
6
7
7
8
8
8
9
9
0
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
AFRYKA: PKB per capita, 1960-2002
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
500
0
1960 1970 1973 1980 1983 1990 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Afryka Subsaharyjska. y
ródło: HDR 1997, s. 160
Afryka Subsaharyjska. y
ródło: African Economic Indicators 2004, s. 33
Afryka Subsaharyjska bez RPA (metoda Atlas World Bank)
RPA. y
ródlo: Africa at the Glance, 1995, s. 42
5
y
ródło: wykład prof. Jana J. Milewskiego, Uniwersytet Warszawski, 18.05.2007
PKB na osob
PKB na osob
ę
(w U SD )
 Cudy roczna stopa wzrostu  Katastrofy roczna stopa
produkcji na 1 wzrostu
zatrudnionego w l. produkcji na 1
1960-1990 (%) zatrudnionego w
l. 1960-1990 (%)
Korea Płd. 6,1 Ghana -0,3
Botswana 5,9 Wenezuela -0,5
Hongkong 5,8 Mozambik -0,7
Tajwan 5,8 Nikaragua -0,7
Singapur 5,4 Mauretania -0,8
Japonia 5,2 Zambia -0,8
Malta 4,8 Mali -1,0
Cypr 4,4 Madagaskar -1,3
Seszele 4,4 Czad -1,7
Lesoto 4,4 Gujana -2,1
y
ródło: B. Snowdon, H.R. Vane, Rozmowy z wybitnymi ekonomistami, PTE, Warszawa 2003, s. 94.
Fundamenty wzrostu gospodarczego
PRODUKCJA
WZROST GOSPODARCZY
CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO
CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO
Y=f (L, K, TFP)
INSTYTUCJE
KULTURA GEOGRAFIA
PAC
STWA
L  praca K  kapitał TFP  Total Factor Productivity
[całkowita produktywność czynników wytwórczych]
Przyczyny bogactwa narodów,
czyli warunki wejścia na ścieżkę wzrostu
gospodarczego i poprawy dobrobytu obywateli kraju
" Stabilizacja polityczna
" Istnienie  instytucji państwa , w tym
tworzenie rozwiązań prawnych i
tworzenie rozwiązań prawnych i
instytucjonalnych, umożliwiających
efektywne funkcjonowanie i rozwój
przedsiębiorstw
" Stabilizacja makroekonomiczna
" Postęp technologiczny i wiedza
8
ZAMACHY STANU W AFRYCE
Państwo w gospodarce wg Adama Smith a
" do wzrostu dobrobytu kraju (& ) mało co więcej
potrzeba jak pokoju, niskich podatków, znośnej
administracji i sprawiedliwości, a cała reszta
pójdzie sama naturalnym biegiem.
" W tym celu ingerencja państwa powinna być
ograniczona tylko do spełnienia trzech
ograniczona tylko do spełnienia trzech
obowiązków:
 obrony społeczeństwa przez gwałtem lub inwazją ze
strony innych niezależnych społeczeństw,
 ustanowienia i ścisłego przestrzegania wymiaru
sprawiedliwości i
 ustanowienia i utrzymywania pewnych urządzeń
publicznych i publicznych instytucji.
Instytucje wg D. North a
" Państwo to reguły gry (rules of the game), przez
nie wyznaczone, które określają fundamentalne
zasady konkurencji i kooperacji, zapewniające
funkcjonowanie praw własności.
" Ich ustanowienie przyczynia się do redukcji  w
oparciu o te dwie zasady  kosztów
transakcyjnych i w rezultacie do maksymalizacji
dochodu dla społeczeństwa, a wpływów
podatkowych dla państwa.
Państwo w gospodarce  dlaczego?
" zapewnienie ładu instytucjonalno-prawnego,
" niwelowanie przez państwo ułomności rynku,
" ułomności rynku (ang. market failures) - sytuacje, w
których rozwiązania rynkowe nie są efektywne i interwencja
państwa jest uzasadniona:
państwa jest uzasadniona:
 skłonność do monopolizacji gospodarki,
 pozytywne i negatywne efekty zewnętrzne,
 dostarczanie dóbr publicznych,
 istnienie dóbr szczególnie pożądanych przez społeczeństwo,
 monopol naturalny.
Ale są jeszcze government failures....
 Idealne państwo wg Landes a
(1)  zapewnia prawa do własności prywatnej;
(2) gwarantuje prawo do wolności osobistej, broniąc go
zarówno przed zakusami tyranii, jak i przestępczością i
korupcją;
(3) egzekwuje prawa wynikające z umów;
(4) zapewnia stabilny rząd, niekoniecznie demokratyczny, ale
(4) zapewnia stabilny rząd, niekoniecznie demokratyczny, ale
kierujący się powszechnie znanymi zasadami (rządy
prawa, a nie rządy ludzi);
(5) zapewnia rząd odpowiedzialny;
(6) zapewnia rząd uczciwy;
(7) zapewnia rząd umiarkowany, skuteczny i niezachłanny.
D.S. Landes, Bogactwo i nędza narodów, Muza, Warszawa 2005, s. 251.
Instytucje państwa a wzrost
gospodarczy
" Wolność gospodarcza
" Własność
" Rządy prawa (praworządność, rule of law)
" Rządy prawa (praworządność, rule of law)
" Demokracja
14
Postęp technologiczny i wiedza
15
GHANA I KOREA POA
UDNIOWA 1957-2007
STAN POCZ
TKOWY 1954-1957
GHANA KOREA POA
UDNIOWA
ok. $ 230 PKB NA OSOB
ok. $ 230
6.5 LICZBA LUDNOŚCI (1960) w mln 24
po ok.100 l. kolonializmu ogólny stan kraju po 50 l. okupacji i dwu wojnach
Zacofana gospodarka
 tradycyjne dominacja rolnictwa  tradycyjne
brak przemysł brak
CECHY POLITYKI ROZWOJU (1957-2007)
Małe nakłady 1. Edukacja na wszystkich poziomach intensywna
brak 2. Polityka gromadzenia prywatnych intensywna
oszczędności  kapitału rodzimego.
oszczędności  kapitału rodzimego.
brak 3. Polityka industrializacji i modernizacji intensywna
technologii
brak 4. Ekspansja eksportu towarów przemysł. intensywna
(Znaczna część okresu w obu krajach reżimy wojskowe, ograniczenie demokracji, wolności, zmiany systemów i polityki gospodarczej)
REZULTATY PO 50 LAT (1957-2007)
mld
$ 5.5 mld PKB $ 473
$ 230 PKB NA OSOB
(2005) $ 9930
21 LICZBA LUDNOŚCI (2005) MLN 47
112 MIEJSCE W ŚWIATOWYM RANKINGU PKB 13
169 W ŚWIATOWYM RANKINGU PKB NA OSOB
39
58% (1999-2000) EDUKACJA PODSTAWOWA 100%
34% (1995)  -  ŚREDNIA 94%
 -  WYZSZA 82%
16
y
ródło: wykład prof. Jana J. Milewskiego, Uniwersytet Warszawski, 18.05.2007
PKB per capita w tys. USD z 1986 r.
Korea Płd.
6
Ró\
nica
przypisywana
wiedzy
4
Ró\
nica
przypisywana
kapitałowi
2
rzeczowemu i
ludzkiemu
Ghana
1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990
17
y
ródło: World Bank 1998/1999
Stabilizacja makroekonomiczna
Stabilizacja makroekonomiczna  w szerokim ujęciu 
rozumiana jest jako dynamiczny układ gospodarczy
wyróżniający się zarówno zrównoważeniem strumieni jak i
zasobów rozwoju gospodarczego danego kraju
Cele stabilizacji makroekonomicznej:
" stabilny i długookresowy wzrost gospodarczy (wyrażany
" stabilny i długookresowy wzrost gospodarczy (wyrażany
poprzez tempo zmian realnego PKB lub PKB per capita);
" niskie tempo inflacji;
" niska stopa bezrobocia;
" zrównoważony budżet państwa;
" równowaga w międzynarodowych stosunkach
gospodarczych.
18
Destabilizacja makroekonomiczna 
casus Argentyny
" Kryzys walutowy  1995
" Kryzys walutowy i gospodarczy - 2001
19
Argentyna, 1995
Sekwencja wydarzeń poprzedzających Przebieg i skutki
kryzys kryzysu
" Radykalny plan Cavallo z 1991 r. " Pogorszenie
porządkuje gospodarkę (prywatyzacja, bilansu obrotów
liberalizacja handlu zagr., redukcja bieżących.
wydatków publicznych i reforma
" Podniesienie stopy
" Podniesienie stopy
podatkowa).
procentowej.
" Powiązanie waluty argentyńskiej z USD i
" Trudności systemu
usztywnienie kursu walutowego eliminuje
bakowego.
inflację i prowadzi do aprecjacji waluty.
" Załamanie
" Aprecjacja powoduje pogorszenie
gospodarki i wzrost
konkurencyjności eksportu.
bezrobocia.
" Atak spekulacyjny na walutę argentyńską
20
A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006, s. 415.
Argentyna, 2001
Sekwencja wydarzeń poprzedzających Przebieg i skutki
kryzys kryzysu
" Utrzymanie reżimu izby walutowej " Ucieczka obywateli
eliminuje inflację. od waluty krajowej.
" Powiązanie waluty argentyńskiej z " Zamrożenie
USD obniża konkurencyjność eksportu wkładów bankowych.
USD obniża konkurencyjność eksportu wkładów bankowych.
w okresie aprecjacji USD wobec walut
" Uwolnienie kursu
europejskich.
peso i ogromna
" Niemożność zwiększenia podaży deprecjacja.
pieniądza (wynikająca z reżimu izby
" Załamanie
walutowej) prowadzi do olbrzymiego
gospodarki i kryzys
zadłużenia zagranicznego sektora
polityczny.
publicznego.
21
A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006, s. 416.
Argentyna
Wskaz
nik 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Zmiany PKB per
capita % 4,3 6,9 2,7 -4,4 -1,8 -5,4 -11,7 7,8 8,0 7,6
Zmiany CPI % 0,1 0,3 0,7 -1,8 -0,7 -1,5 41,0 3,7 6,1 12,0
Udział salda
budżetu
centralnego w
centralnego w
PKB % -2,8 -1,4 -1,8 -3,0 -2,1 -3,8 -0,3 0,3 2,0 1,3
Stopa bezrobocia
% 17,2 14,9 12,9 14,3 15,1 17,4 19,7 17,3 13,6 11,6
Udział salda na
rachunku
obrotów
bieżących w
PKB % -2,5 -4,2 -4,9 -4,2 -3,2 -1,2 8,5 6,2 2,2 2,5
y
ródło: Preliminary overview of the economies of Latin American and the
22
Caribbean 2005, United Nations ECLAC, 2005.
film& .
23
Podsumowanie
" Gospodarka, głupcze
" Państwo, głupcze
" Państwo, głupcze
 Government matters
" Ale równolegle:
 Technologia, głupcze
No science in the world is more
elevated, more necessary and
more useful than economics
Karol Linneusz (1707-1778)
25
Pytania& ?
dr Katarzyna Szarzec 26
Kwestie organizacyjne_1
" EGZAMIN pisemny z Makroekonomii 
15 czerwca 2009 r. (poniedziałek) - sala 311 A
" Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest
pozytywna ocena z ćwiczeń z Makroekonomii
" Materiał na egzamin:
 Wykład
 Ćwiczenia
 Podręczniki do makroekonomii
27
Kwestie organizacyjne_2
" EGZAMIN pisemny z Makroekonomii 
15 czerwca 2009 r. (poniedziałek), sala 311 A
TURY:
" 14:00-15:30  grupy 4,5,6,7
" 15:30- 17:00  grupy 1,2,3
" 15:30- 17:00  grupy 1,2,3
Na egzamin proszę przynieść kalkulator (telefon
komórkowy jako kalkulator jest niedopuszczalny).
Nie są potrzebne żadne kartki.
28