Handel zagraniczny.
Kurs walutowy
Wykład 13
Wykład 13
LITERATURA zalecana, w szczególności:
- Podstawy ekonomii / red. nauk. R. Milewski, E. Kwiatkowski, rozdział 16
i 17.
- Makroekonomia. Zagadnienia wybrane / red. nauk. W. Jarmołowicz,
Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 2006, Rozdział 21.
dr Katarzyna Szarzec 1
Międzynarodowe stosunki gospodarcze
Powiązania gospodarcze:
" wymiana dóbr i usług,
" przepływ czynników produkcji (kapitał
" przepływ czynników produkcji (kapitał
rzeczowy, zasoby siły roboczej),
" przepływy kapitału finansowego,
" przekaz informacji.
2
3
World Development Report, World Bank, 2009
World Development Report, World Bank, 2009
Przepływy pracowników
4
" Istnieje związek pomiędzy poziomem
rozwoju gospodarczego danego kraju a jego
pozycją w wymianie międzynarodowej,
gospodarce światowej.
" Ale pozycja ta nie jest dana na zawsze,
podlega zmianom w związku z
podlega zmianom w związku z
efektywnością gospodarowania w danym
kraju, jak i ze zmianami w efektywności
zachodzącymi w innych, konkurujących
krajach.
5
6
World Development Report, World Bank, 2009
Cechy handlu światowego
" udział w handlu w wysokości ok. 70% mają kraje
rozwinięte,
" struktura przedmiotów transakcji  dominują
dobra, ale zwiększa się udział usług,
dobra, ale zwiększa się udział usług,
" wzrasta udział wysokich technologii - transfer
technologii (kapitał rzeczowy, know-how, patenty,
licencje),
" kraje słabo rozwinięte - eksport dóbr
nieprzetworzonych, surowce,
" kraje wysoko rozwinięte - dobra przetworzone
7
Wielkość eksportu (mln USD)
10000000
8000000
6000000
4000000
4000000
2000000
0
Świat Afryka Subsaharyjska USA Chiny Kraje OECD
8
UWAGA: Chiny  dane
World Development Indicators, World Bank, 2005
od 1970 r.
0
3
6
9
2
5
8
1
4
7
0
3
6
9
2
6
6
6
6
7
7
7
8
8
8
9
9
9
9
0
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
Główne przyczyny rozwoju eksportu
" trwałe lub przejściowe dysponowanie określonymi
produktami przy równoczesnym niedysponowaniu tymi
produktami przez inne kraje:
 teoria kosztów absolutnych  A.Smith
 niedysponowanie zw na zasoby naturalne, klimat, poziom rozwoju
gospodarczego, przewagę technologiczną, wypadki losowe
(wojny, strajki)
(wojny, strajki)
" eksport zgodnie z teorią przewag (kosztów)
komparatywnych (D.Ricardo)  podstawowa zasada
racjonalnego gospodarowania w skali międzynarodowej
" eksport mający na celu zaspokojenie zróżnicowanego
popytu na towary i usługi (zróżnicowane preferencje)
9
Teoria przewag komparatywnych_1
W tabeli pokazano dzienną wydajność pracy w każdym mieście
Miasta Wino Sukno
Porto 6 2
Manchester 2 1
1. Jaki jest wewnętrzny stosunek wymienny w każdym mieście?
" Porto: 3w:1s a Manchester: 2w:1s
" Porto ma przewagę absolutną w produkcji obu dóbr: jest w stanie
wyprodukować je mniejszym nakładem pracy
2. Jaka jest komparatywna przewaga (wyższa wydajność)? Tam gdzie jest
większa, to dany kraj powinien się specjalizować w produkcji tego dobra.
" Porto ma większą przewagę komparatywną w produkcji wina, bo 3
wina na 1 sukno, podczas gdy Manchester 2 wina na 1 sukno. Większy
stosunek wymienny jest w przypadku wina w Porto.
10
" Manchester ma większą przewagę komparatywną w produkcji sukna.
Teoria przewag komparatywnych_2
3. Ile wina opłaca się Porto oddać Portsmouth za kawałek
sukna? Za ile dzbanów wina opłaca się Portsmouth oddać
kawałek sukna?
1s=2w w Manchester 1s=3w w Porto
4. Rozpoczęto handel zagraniczny. Jakie dobra będą
sprzedawały poszczególne miasta? Po jakiej cenie?
" Porto  wino; Manchester  sukno; granice 2 do 3w za 1 s.
11
Korzyści z prowadzenia handlu
zagranicznego
" specjalizacja - lepsza alokacja zasobów, niższe koszty
produkcji,
" przedsiębiorstwa - korzyści skali,
" dostęp do nowych technologii - transfer technologii - nie
trzeba prowadzić kosztownych badań,
trzeba prowadzić kosztownych badań,
" konsument - bogatsza oferta,
" gospodarka - większa produkcja, wyższe dochody
czynników produkcji, wyższe zatrudnienie = wzrasta
dobrobyt ekonomiczny
" wyższa konkurencja - wyższa jakość, niższe ceny
12
Negatywne strony otwartej gospodarki
" duża konkurencja  producenci krajowi nie są
gotowi jej sprostać i mogą zbankrutować,
" stosowanie cen dumpingowych (nieuczciwa
konkurencja)  gorsza pozycja producentów
konkurencja)  gorsza pozycja producentów
krajowych,
" napięcia społeczne,
" napływ na krajowy rynek towarów o niższej
jakości  dotyczy to w szczególności produktów
rolno-spożywczych (choroba BSE)
" SARS,  świńska grypa
13
Polityka handlowa
" CEL: ochrona krajowego rynku poprzez
stosowanie różnych barier w wolnym handlu w
postaci instrumentów o taryfowych i
pozataryfowym charakterze
" Przyczyny jej stosowania:
" Przyczyny jej stosowania:
 pozaekonomiczne  związane są z przyjętą polityką
zagraniczną
 ekonomiczne  wspieranie określonych sektorów
gospodarki,
 społeczne  przeciwdziałanie bankructwu
przedsiębiorstw narażonych na bardziej konkurencyjne
towary z zagranicy i zwiększaniu bezrobocia.
14
Polityka handlowa  instrumenty
" Instrumenty taryfowe - cło
 opłata, którą importer lub eksporter musi uiścić na rzecz budżetu państwa
przy dokonywaniu transakcji zagranicznej - zazwyczaj nakładane na import,
w postaci %-owej wartości danego dobra;
" Instrumenty pozataryfowe:
 ograniczenia ilościowe (tzw. kwoty) - stosowane w imporcie (rzadziej w
eksporcie); wydawane są licencję na przywóz do kraju określonych dóbr; ich
stosowanie przyczynia się kontrolowania podaży danego dobra na rynku;
regulacje lub praktyki administracyjne utrudniające dostęp zagranicznych
towarów do rynku wewnętrznego; np.: bardzo szczegółowo określone normy
towarów do rynku wewnętrznego; np.: bardzo szczegółowo określone normy
techniczne i standardy dla importowanych dóbr; przepisy sanitarne.
 subsydia eksportowe - służą promowaniu eksportu; budżet państwa
wyrównuje różnice pomiędzy kosztami produkcji nieefektywnych (w
porównaniu z konkurencją zagraniczną) producentów krajowych a ceną
uzyskiwaną przez nich za swój towar zagranicą.
Instrumenty stosowane przez państwo w ramach polityki handlowej są
odstępstwem od stosowania zasad wolnego handlu, pozbawiającym
płynących z niego korzyści wynikających z zasady korzyści
komparatywnych. Znajdują jednak zastosowanie w polityce handlowej
wszystkich państw w imię różnorakich celów politycznych, ekonomicznych
i społecznych.
15
16
World Development Report, World Bank, 2009
Bilans płatniczy
" zestawienie wartości wszystkich transakcji
gospodarczych zawartych między krajem
a zagranicą w danym okresie
" w jego skład wchodzą:
" w jego skład wchodzą:
 rachunek obrotów bieżących
 rachunek obrotów kapitałowych
 rachunek finansowy
 zmiana rezerw dewizowych
17
Bilans płatniczy w Polsce
2002 2005 2006 2007 2008
w mln EUR
A. Rachunek obrotów bieżących -5 924 -3 016 -7 445 -14 586 -19 613
Saldo obrotów towarowych -7 701 -2 242 -5 539 -12 369 -16 538
Saldo usług 777 585 582 3 408 3 441
Saldo dochodów -1 126 -5 373 -7 712 -11 827 -11 774
Saldo transferów bieżących 2 126 4 014 5 224 6 202 5 258
B. Rachunek kapitałowy -7 786 1 666 3 418 3 936
B. Rachunek kapitałowy -7 786 1 666 3 418 3 936
C. Rachunek finansowy, w tym: 7 646 12 190 10 459 28 801 27 611
Polskie ZIB za granicą -228 -2 767 -7 122 -3 505 -2 333
ZIB w Polsce 4 371 8 330 15 741 16 674 10 970
D. Saldo błędów i opuszczeń -1 039 3 506 -2 649 -8 253 -14 451
Razem A - D
E. Oficjalne aktywa rezerwowe -676 -6 454 -2 031 -9 380 2 517
18
NBP
19
Raport o inflacji, NBP, 2009
20
Kurs walutowy
" kurs walutowy  cena danej waluty
wyrażona w innej walucie
 1 USD = 3,2699 PLN
" główne systemy walutowe:
 System kursu stałego  administracyjne ustalanie kursu
 System kursu stałego  administracyjne ustalanie kursu
walutowego
" dewaluacja / rewaluacja (spadek / wzrost kursu walutowego
wywołany decyzją administracyjną)
 System kursu płynnego  rynek walutowy
" deprecjacja / aprecjacja (spadek / wzrost kursu walutowego
wskutek działań rynkowych)
21
Od czego zależy kurs walutowy:
" obowiązujący system kursu walutowego;
" wielkość obrotów handlowych  eksport i import;
" przepływy finansowe  zagraniczne inwestycje
bezpośrednie (ZIB), kapitał lokowany w papierach
wartościowych (giełda, papiery skarbowe);
wartościowych (giełda, papiery skarbowe);
" polityka monetarna  wysokość stopy
procentowej;
" czynniki polityczne;
" czynniki psychologiczne.
22
Kurs walutowy w Polsce  w PLN
23
Podsumowanie
" Przyczyny eksportu i importu  decyzja
racjonalnie działającego przedsiębiorstwa
" Liberalizacja przepływów handlowych,
finansowych
" Ograniczenie roli polityki handlowej
" Wszyscy korzystamy z wymiany
zagranicznej&
" Kurs walutowy  płynny w Polsce, ustala
się na rynku.
24
Pytania& ?
dr Katarzyna Szarzec 25