www.greszka.eu.interia.pl
Materiały z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie
Przywileje szlacheckie (podstawa Demokracji szlacheckiej)
Rok i miejsce
wydania przywileju
Wystawca i okoliczności
wydania
Treść ogólna
1374 rok (Koszyce)
Ludwik Węgierski;
zagwarantowanie sukcesji
w Polsce
Potwierdzenie zwolnienia majątków rycerskich
z podatków z wyjątkiem poradlnego z łanów
chłopskich (2 gr z łana rocznie)
1388 rok (Piotrków)
Władysław Jagiełło;
zagwarantowanie sukcesji
w Polsce
Zatwierdzenie praw i przywilejów rycerstwa
1422 rok (Czerwińsk) ¹
Władysław Jagiełło; zgoda
na udział szlachty w
wojnie z Zakonem
Nietykalność majątku rycerskiego bez wyroku
sądowego, ograniczenie władzy starostów,
zakaz łączenie przez nich urzędów ziemskich
1423 rok (Warta) ¹
Władysław Jagiełło;
ugruntowanie pozycji
gospodarczej szlachty
Ustalanie przez wojewodów maksymalnych
cen na produkty miejskie (taksy
wojewodzińskie), sankcje karne dla sołtysów
nie wywiązujących się z obowiązków -
moŜliwość ich usuwania z majątków;
ograniczenie wychodźctwa ze wsi
1430/1433 rok
(Jedlnia/Kraków) ¹
Władysław Jagiełło;
zagwarantowanie sukcesji
Jagiellom
Nietykalność osobista szlachty bez wyroku
sądowego; ograniczenie "nieszlachcie" dostępu
do najwyŜszych urzędów kościelnych
1454 rok
(Cerkwica/Nieszawa)
Kazimierz Jagielończyk;
zgoda na udział
pospolitego ruszenia w
wojnie trzynastoletniej
Zwoływanie pospolitego ruszenia; wydawanie
nowych praw za zgodą sejmików ziemskich;
całkowita wolność handlu w państwie
1496 rok (Piotrków)
Jan Olbracht; uchwalenie
podatków na wyprawę
antyturecką
Potwierdzenie wcześniejszych przywilejów;
dalsze ograniczenie praw chłopskich do
opuszczania wsi; zwolnienie szlachty z opłat
celnych za własne towary; taksy
wojewodzińskie
1501 rok (Mielnik)
Aleksander; elekcja na
tron polski
Senat najwyŜszym organem władzy w państwie
1504 rok (Piotrków)
Aleksander; walka z
magnaterią i senatem
Ograniczenie rozdawnictwa dóbr koronnych;
zakaz łączenia w jednym ręku kilku urzędów
(incompatibilitas), zwłaszcza wysokich
godności
1505 rok (Radom)
Aleksander; walka z
magnaterią
Anulowanie ustawy mielnickiej; konstytucja
Nihil novi; potwierdzenie roli Sejmu
dwuizbowego, jako najwyŜszego organu
stanowiącego prawa w państwie
¹ Te trzy przywileje określamy mianem neminem capitativabimus, poniewaŜ gwarantowały szlachcie
nietykalność osobistą bez wyroku sądowego