www.greszka.eu.interia.pl

Materiały z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie

Przywileje szlacheckie (podstawa Demokracji szlacheckiej)

Rok i miejsce

wydania przywileju

Wystawca i okoliczności

wydania

Treść ogólna

1374 rok (Koszyce)

Ludwik Węgierski;

zagwarantowanie sukcesji

w Polsce

Potwierdzenie zwolnienia majątków rycerskich

z podatków z wyjątkiem poradlnego z łanów

chłopskich (2 gr z łana rocznie)

1388 rok (Piotrków)

Władysław Jagiełło;

zagwarantowanie sukcesji

w Polsce

Zatwierdzenie praw i przywilejów rycerstwa

1422 rok (Czerwińsk) ¹

Władysław Jagiełło; zgoda

na udział szlachty w

wojnie z Zakonem

Nietykalność majątku rycerskiego bez wyroku

sądowego, ograniczenie władzy starostów,

zakaz łączenie przez nich urzędów ziemskich

1423 rok (Warta) ¹

Władysław Jagiełło;

ugruntowanie pozycji

gospodarczej szlachty

Ustalanie przez wojewodów maksymalnych

cen na produkty miejskie (taksy

wojewodzińskie), sankcje karne dla sołtysów

nie wywiązujących się z obowiązków -

możliwość ich usuwania z majątków;

ograniczenie wychodźctwa ze wsi

1430/1433 rok

(Jedlnia/Kraków) ¹

Władysław Jagiełło;

zagwarantowanie sukcesji

Jagiellom

Nietykalność osobista szlachty bez wyroku

sądowego; ograniczenie "nieszlachcie" dostępu

do najwyższych urzędów kościelnych

1454 rok

(Cerkwica/Nieszawa)

Kazimierz Jagielończyk;

zgoda na udział

pospolitego ruszenia w

wojnie trzynastoletniej

Zwoływanie pospolitego ruszenia; wydawanie

nowych praw za zgodą sejmików ziemskich;

całkowita wolność handlu w państwie

1496 rok (Piotrków)

Jan Olbracht; uchwalenie

podatków na wyprawę

antyturecką

Potwierdzenie wcześniejszych przywilejów;

dalsze ograniczenie praw chłopskich do

opuszczania wsi; zwolnienie szlachty z opłat

celnych za własne towary; taksy

wojewodzińskie

1501 rok (Mielnik)

Aleksander; elekcja na

tron polski

Senat najwyższym organem władzy w państwie

1504 rok (Piotrków)

Aleksander; walka z

magnaterią i senatem

Ograniczenie rozdawnictwa dóbr koronnych;
zakaz łączenia w jednym ręku kilku urzędów

(incompatibilitas), zwłaszcza wysokich

godności

1505 rok (Radom)

Aleksander; walka z

magnaterią

Anulowanie ustawy mielnickiej; konstytucja

Nihil novi; potwierdzenie roli Sejmu

dwuizbowego, jako najwyższego organu

stanowiącego prawa w państwie

¹ Te trzy przywileje określamy mianem neminem capitativabimus, ponieważ gwarantowały szlachcie

nietykalność osobistą bez wyroku sądowego