bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

46

Bliżej przedszkola

Zdarza się, iż trudne zachowania dziecka w młodszym wieku, uznawane jako
uciążliwe, dziwaczne, wzbudzają niepokój osób z najbliższego otoczenia.
Może to stanowić bodziec do podjęcia decyzji dotyczącej konsultacji
specjalistycznych w celu rozpoznania zachowania jako normy rozwojowej.

udział rodziców

w procesie

diagnostycznym

małego dziecka

Anna Saramowicz, Anna Wójcik-Zdyb

P

oczątkowo, kiedy pojawia się

jakiś kłopot dotyczący zacho-

wania dziecka, rodzice dają so-

bie zwykle czas na samodziel-

ne zrozumienie oraz podjęcie próby

poradzenia sobie z zaistniałą sytuacją.

Ważne jest jednak, aby wyznaczyć niez-

byt długi okres próby podejmowanych

działań zmierzających do rozwiązania

problemu (od 3 tygodni do 3 miesięcy).

Zachowanie traktujemy jako problemo-

we, jeśli jego natężenie, częstotliwość,

czas utrzymywania się i następstwa

znacząco różnią się od zachowań in-

nych dzieci w podobnym wieku. Zwyk-

le nie podlega ono zmianie w czasie,

a raczej nasila się i nie znika. Jeśli nie

ma obserwowanej poprawy, a narastają

bezradność i inne trudne uczucia, takie

jak złość, gniew, wówczas niezbęd-

na wydaje się pomoc profesjonalisty

– podkreślają A. Kołakowski i A. Pisu-

la. Wspólne poszukiwanie rozwiąza-

nia problemu może przebiegać w taki

sposób, iż rodzice przypisują trudnym

zachowaniom dziecka inne znaczenie

niż specjaliści, nie podejmując działań

zmierzających do dokonania właściwe-

go rozpoznania, bądź nie stosują się do

wskazówek i zaleceń odnoszących się

do pracy z dzieckiem.
W procesie diagnostycznym, oprócz

badań specjalistycznych zarezerwowa-

nych dla nauk medycznych (np. bada-

nie EEG), psychologicznych (ocena po-

ziomu intelektualnego, badanie osobo-

wości, itd.), istotny jest udział rodziców,

stanowiący elementy systemu rodzinne-

go, w jakim funkcjonuje dziecko. Opie-

kunowie, bowiem, są podstawowym

źródłem informacji na temat swego

dziecka. Ponadto, dzięki uzyskanym od

rodziców informacjom oraz obserwacji

ich zachowań (np. podczas spotkań),

diagnosta uzyskuje cenne wskazów-

ki na temat dominujących w rodzinie

wzorców zachowań. Perspektywa ta jest

konsekwencją przyjęcia systemowego

paradygmatu, gdzie objaw zawsze jest

„postrzegany w kontekście (rodzinnym,

środowiskowym, kulturowym, etnicz-

nym, itd.) oraz w systemie wzajemnych

(cyrkularnych) oddziaływań” – zauwa-

ża J. Bomba.

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

47

blizejprzedszkola.pl

Anna Wójcik-Zdyb – absolwentka pedagogiki UJ, adiunkt w In-

stytucie Pedagogiki Specjalnej UP w Krakowie. Ukończyła podyplo-

mowe szkolenie „Systemowa terapia rodzin” przy Zakładzie Terapii

Rodzin Katedry Psychiatrii CM UJ w Krakowie, jak również podyplo-

mowe studia „Poradnictwo i pomoc psychologiczna” Instytutu Psy-

chologii UJ. Aktualnie jest w trakcie szkolenia do certyfikatu Sekcji

Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

przy Zakładzie Terapii Rodzin Katedry Psychiatrii CM UJ w Krakowie.

Anna Saramowicz –absolwentka psychologii UJ, ukończyła po-

dyplomowe, całościowe, 5-letnie szkolenie do certyfikatu Sekcji

Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Autorka i realizatorka programów profilaktyczno-wychowawczych

promujących czas wolny od zachowań ryzykownych, zdrowy tryb

życia. Prowadziła warsztaty i szkolenia m.in. dla rodziców, nauczy-

cieli, pedagogów, kuratorów sądowych, pracowników socjalnych,

pracowników służb mundurowych i służby zdrowia.

edyta Gruszczyk-kolczyńska i ewa zielińska

Nauczycielska diagnoza gotowości do podjęcia nauki szkolnej

jak prowadzić obserwację dzieci, interpretować wyniki i formułować wnioski

zAmów

sklep internetowy Blizejedukacji.pl
tel. [phone]; fax. [phone]
[e-mail]

www.blizejedukacji.pl

wYkorzYstAj



gotowe narzędzie diagnostyczne

przeprowAdŹ



analizę i interpretację dziecięcych zachowań

oceŃ



gotowość przedszkolaków do podjęcia nauki

R E K L A M A

Istotne jest, aby praca z dzieckiem oraz

z jego rodziną miała miejsce możliwie

najwcześniej, poczynając od diagnozy,

aż po wsparcie, psychoedukację oraz

działania terapeutyczne obejmujące ca-

łą rodzinę wraz z indywidualną pracą

z poszczególnymi jej członkami. Dlatego

ważne jest, aby w procesie diagnos-tycz-

doświadczenia przez dziecko przemocy

fizycznej czy choroby jednego z człon-

ków rodziny), perspektywy choroby

dziecka (reakcja na propozycje konsul-

tacji medycznych – badanie EEG, psy-

chiatrycznych), konieczności dokona-

nia zmiany w systemie rodzinnym (np.

w zakresie wyznaczenia granic pomię-

Niemniej i ten okres bywa trudny dla

całej rodziny. Pierwszym specjalistą,

z którym rodzic dzieli swe obawy i tro-

ski, jest wychowawca. Bardzo istotne

jest wzajemne zrozumienie i zbudo-

wanie wspólnej strategii działań, ma-

jącej na celu jednolity system wsparcia

dziecka. Powstaje on zwykle w oparciu

o szczegółowe informacje, dotyczące

mocnych i słabych stron dziecka, któ-

re najlepiej zna rodzic, co bywa cenną

wskazówką dla wychowawcy.
Porozumienie dorosłych znosi niepokój

i napięcia, jakie są udziałem często zat-

roskanych rodziców i równie zdespe-

rowanych wychowawców. Dzięki temu

dzieci doznają ulgi i pojawia się nadzie-

ja na zmianę.



Niezgłoszenie się przez rodzica do specjalisty
może skutkować utrwaleniem niepożądanych
zachowań dziecka, a w następstwie doświadczaniem
przez dziecko niepowodzeń zarówno w nauce,
jak i w kontaktach interpersonalnych.

nym rodzic miał wiedzę na temat swe-

go udziału w nim, nie tylko jako źród-

ło informacji na temat rozwoju swego

dziecka, ale rozumienia go, jego reakcji

czy zachowań. Bez aktywnego, czynne-

go udziału rodziców w postępowaniu

trudno jest dokonać właściwego rozpo-

znania.
Dlatego ważna jest rozmowa z rodzicami

na temat niepokojących objawów, jakie

zauważa u dziecka. Sposób, w jaki zos-

taną przekazane informacje, ma istotne

znaczenie dla opiekunów w kontekście

podjęcia dalszych działań. Niezgłosze-

nie się przez rodzica do specjalisty może

skutkować utrwaleniem niepożądanych

zachowań dziecka, a w następstwie doś-

wiadczaniem przez dziecko niepowo-

dzeń zarówno w nauce, jak i w kontak-

tach interpersonalnych. W kontakcie ze

specjalistą może towarzyszyć rodzicom

niepokój dotyczący oceny ich kompe-

tencji rodzicielskich (np. w kategoriach

błędu rodzicielskiego, nadopiekuńczo-

ści czy nadmiernego rygoryzmu wobec

dziecka), ujawnienia tajemnicy (np. faktu

dzy podsystemami rodziców i dzieci,

zmiany reguł w rodzinie, wprowadze-

nia sytemu nagród i kar). Niezależnie

od poszukiwanej pomocy i możliwości

uzyskania wsparcia u profesjonalistów

nadal ważna jest próba zrozumienia

znaczenia zachowań dziecka przez ro-

dziców i najbliższe otoczenie wspierają-

ce jego rozwój.
Często o trudności za-

chowań mówimy rów-

nież w okresie adapta-

cji dziecka do nowego

środowiska (żłobka czy

przedszkola). Zachowa-

nie w pierwszych tygo-

dniach w nowym miej-

scu nie musi oznaczać

problemu, ale trudność

w przystosowaniu się

do nowego otoczenia.

Ten potrzebny czas na

przyzwyczajenie i zrozu-

mienie reguł jest różny

dla każdego, i decyduje

o tym szereg czynników.

Bibliografia:

Bomba J., Zaburzenia zachowania, [w:] Psychia-

tria dzieci i młodzieży, pod red. I. Namysłow-

skiej, Warszawa 2007.
Kołakowski A., Pisula A., Sposób na trudne dzie-

cko. Przyjazna terapia behawioralna, Sopot 2011