Kometa

na prima aprilis

By∏ to kometa pierwszej

wielkoÊci i mocy,

zjawi∏ si´ na zachodzie,

lecia∏ ku pó∏nocy...

P

rze∏om marca i kwietnia br. to
najlepszy okres, by podziwiaç ko-
met´ Hale-Bopp – zw∏aszcza na

wieczornym niebie powinna prezento-
waç si´ wspaniale, unoszàc si´ nad pó∏-
nocno-zachodnim horyzontem. B´dzie
ósmà Wielkà Kometà XX wieku. JeÊli,
oczywiÊcie, nie sp∏ata nam figla i z sobie
tylko znanych powodów nie osiàgnie
oczekiwanej (du˝ej!) jasnoÊci. W koƒcu
– jak powiada David H. Levy, znany
∏owca komet – „komety sà jak koty: ma-
jà ogony i robià to, na co majà ochot´”.

W po∏owie lutego przewidywania

astronomów, robione na podstawie do-
tychczasowego zachowania komety
Hale-Bopp, brzmia∏y bardziej ni˝ obie-
cujàco. Kometa mia∏a osiàgnàç jasnoÊç
0.5– – 0.5

m

i ciàgnàç za sobà sporej d∏u-

goÊci warkocz. A poniewa˝ na poczàtku
kwietnia Ksi´˝yc nie b´dzie rozjaÊnia∏
nieba w pierwszej cz´Êci nocy (31 mar-
ca – ostatnia kwadra, 7 kwietnia – nów),
prawdopodobnie ka˝dy, kto spojrzy go-
dzin´ lub dwie po zachodzie S∏oƒca na
pó∏nocno-zachodni niebosk∏on – nie

trzeba zadzieraç g∏owy! – powinien
dostrzec Wielkà Komet´ 1997 roku.

1 kwietnia kometa Hale-Bopp

osiàgnie peryhelium swej orbity. In-
nymi s∏owy, zbli˝y si´ na najmniej-
szà odleg∏oÊç do S∏oƒca: 0.914 AU
(AU to jednostka astronomiczna,
wielkoÊç odpowiadajàca Êrednie-
mu promieniowi ziemskiej orbi-
ty). Nie jest to szczególnie imponu-
jàcy rezultat. Inna Wielka Kometa
XX wieku – kometa Ikeya-Seki –
nieomal˝e musn´∏a w 1965 roku po-
wierzchni´ naszej gwiazdy.

Obecne przejÊcie komety Hale-

Bopp przez wewn´trzny Uk∏ad S∏o-
neczny spowoduje zmian´ jej orbi-
ty. Grawitacyjne oddzia∏ywanie
z planetami sprawi, ˝e okres orbi-
talny komety skróci si´ niemal dwu-
krotnie: z blisko 4200 do mniej wi´-
cej 2400 lat. Oznacza to, ˝e na dru-
gim kraƒcu swej orbity, zwanym
aphelium, kometa znajdzie si´ oko-
∏o 3200 roku. B´dzie jà wówczas
dzieli∏o od S∏oƒca 360 AU – odle-
g∏oÊç dziewi´ciokrotnie wi´ksza ni˝
Êredni promieƒ orbity najdalszej
planety Uk∏adu S∏onecznego.

Od momentu odkrycia komety

w lipcu 1995 roku, gdy znajdowa∏a
si´ ona w odleg∏oÊci 7 AU od S∏oƒ-
ca, astronomowie obserwowali jej
niezwyk∏à aktywnoÊç. W ka˝dej se-
kundzie z jàdra komety wydoby-
wajà si´ tony gazu i py∏u, z których
tworzy si´ koma o skomplikowa-
nej strukturze i warkocze.

Oceniajàc tempo tego procesu, wy-

znaczono przybli˝one rozmiary jàdra
komety Hale-Bopp: ma ono prawdo-
podobnie 20–40 km Êrednicy. Jàdro ko-
mety Halleya to kartofel o rozmiarach
16 x 8 km. To z powodu tak du˝ej ak-
tywnoÊci komety Hale-Bopp obawiano
si´, czy choç zapowiada si´ na bardzo
jasnà, nie rozczaruje nas wszystkich.
Gwiazdy z ogonem wcià˝ wzbudzajà
wielkie emocje.

Jaros∏aw W∏odarczyk

Nie sposób wyliczyç wszystkich adresów

w Internecie, pod którymi mo˝na znaleêç
informacje o komecie Hale-Bopp. Z ca∏à pew-
noÊcià miejsce, od którego dobrze jest za-
czàç, to: http://cfa.www.harvard.edu/cfa/ps/
icg.html

16 Â

WIAT

N

AUKI

Kwiecieƒ 1997

ASTRONOMIA

KOMETA HALE-BOPP osiàgn´∏a

pod koniec lutego br. jasnoÊç 1

m

.

H. MIKURZ

Obs. Crni Vrh

KOMA komety Hale-Bopp

na poczàtku lutego mia∏a Êrednic´

ponad 6’. Zdj´cie to zosta∏o wykonane

za pomocà 3.5-metrowego teleskopu NTT

w Chile, gdy kometa znajdowa∏a si´

924 mln km od Ziemi

i 802 mln km od S∏oƒca.

ESO

Â

WIAT

N

AUKI

Kwiecieƒ 1997 17

STRUMIENIE MATERII wyrzucone z jàdra komety Hale-Bopp

zmieniajà swe nat´˝enie w miar´ zbli˝ania si´ komety

do S∏oƒca, jak to uwidoczniono na zdj´ciach wykonanych

w sierpniu (górne) i listopadzie (dolne) 1996 roku

przez specjalny filtr.

ESO

ESO

RYSUNEK KOMETY Hale-Bopp wykonany 4 lutego br.

przez japoƒskiego astronoma doskonale ukazuje

z∏o˝onà struktur´ komy.

H. FUKUSHIMA/

Japoƒskie Narodowe Obserwatorium Astronomiczne

WARKOCZE komety Hale-Bopp: gazowy (d∏u˝szy) i py∏owy

by∏y widoczne go∏ym okiem przy dobrych warunkach

obserwacyjnych ju˝ w po∏owie lutego.

Rozmyta plamka (u góry z lewej) to mg∏awica M27

.

D. DIMAI, O. i

C. FERRIGNO

Obs. Col Druscie

Kometa

na prima aprilis

By∏ to kometa pierwszej

wielkoÊci i mocy,

zjawi∏ si´ na zachodzie,

lecia∏ ku pó∏nocy...

P

rze∏om marca i kwietnia br. to
najlepszy okres, by podziwiaç ko-
met´ Hale-Bopp – zw∏aszcza na

wieczornym niebie powinna prezento-
waç si´ wspaniale, unoszàc si´ nad pó∏-
nocno-zachodnim horyzontem. B´dzie
ósmà Wielkà Kometà XX wieku. JeÊli,
oczywiÊcie, nie sp∏ata nam figla i z sobie
tylko znanych powodów nie osiàgnie
oczekiwanej (du˝ej!) jasnoÊci. W koƒcu
– jak powiada David H. Levy, znany
∏owca komet – „komety sà jak koty: ma-
jà ogony i robià to, na co majà ochot´”.

W po∏owie lutego przewidywania

astronomów, robione na podstawie do-
tychczasowego zachowania komety
Hale-Bopp, brzmia∏y bardziej ni˝ obie-
cujàco. Kometa mia∏a osiàgnàç jasnoÊç
0.5– – 0.5

m

i ciàgnàç za sobà sporej d∏u-

goÊci warkocz. A poniewa˝ na poczàtku
kwietnia Ksi´˝yc nie b´dzie rozjaÊnia∏
nieba w pierwszej cz´Êci nocy (31 mar-
ca – ostatnia kwadra, 7 kwietnia – nów),
prawdopodobnie ka˝dy, kto spojrzy go-
dzin´ lub dwie po zachodzie S∏oƒca na
pó∏nocno-zachodni niebosk∏on – nie

trzeba zadzieraç g∏owy! – powinien
dostrzec Wielkà Komet´ 1997 roku.

1 kwietnia kometa Hale-Bopp

osiàgnie peryhelium swej orbity. In-
nymi s∏owy, zbli˝y si´ na najmniej-
szà odleg∏oÊç do S∏oƒca: 0.914 AU
(AU to jednostka astronomiczna,
wielkoÊç odpowiadajàca Êrednie-
mu promieniowi ziemskiej orbi-
ty). Nie jest to szczególnie imponu-
jàcy rezultat. Inna Wielka Kometa
XX wieku – kometa Ikeya-Seki –
nieomal˝e musn´∏a w 1965 roku po-
wierzchni´ naszej gwiazdy.

Obecne przejÊcie komety Hale-

Bopp przez wewn´trzny Uk∏ad S∏o-
neczny spowoduje zmian´ jej orbi-
ty. Grawitacyjne oddzia∏ywanie
z planetami sprawi, ˝e okres orbi-
talny komety skróci si´ niemal dwu-
krotnie: z blisko 4200 do mniej wi´-
cej 2400 lat. Oznacza to, ˝e na dru-
gim kraƒcu swej orbity, zwanym
aphelium, kometa znajdzie si´ oko-
∏o 3200 roku. B´dzie jà wówczas
dzieli∏o od S∏oƒca 360 AU – odle-
g∏oÊç dziewi´ciokrotnie wi´ksza ni˝
Êredni promieƒ orbity najdalszej
planety Uk∏adu S∏onecznego.

Od momentu odkrycia komety

w lipcu 1995 roku, gdy znajdowa∏a
si´ ona w odleg∏oÊci 7 AU od S∏oƒ-
ca, astronomowie obserwowali jej
niezwyk∏à aktywnoÊç. W ka˝dej se-
kundzie z jàdra komety wydoby-
wajà si´ tony gazu i py∏u, z których
tworzy si´ koma o skomplikowa-
nej strukturze i warkocze.

Oceniajàc tempo tego procesu, wy-

znaczono przybli˝one rozmiary jàdra
komety Hale-Bopp: ma ono prawdo-
podobnie 20–40 km Êrednicy. Jàdro ko-
mety Halleya to kartofel o rozmiarach
16 x 8 km. To z powodu tak du˝ej ak-
tywnoÊci komety Hale-Bopp obawiano
si´, czy choç zapowiada si´ na bardzo
jasnà, nie rozczaruje nas wszystkich.
Gwiazdy z ogonem wcià˝ wzbudzajà
wielkie emocje.

Jaros∏aw W∏odarczyk

Nie sposób wyliczyç wszystkich adresów

w Internecie, pod którymi mo˝na znaleêç
informacje o komecie Hale-Bopp. Z ca∏à pew-
noÊcià miejsce, od którego dobrze jest za-
czàç, to: http://cfa.www.harvard.edu/cfa/ps/
icg.html

16 Â

WIAT

N

AUKI

Kwiecieƒ 1997

ASTRONOMIA

KOMETA HALE-BOPP osiàgn´∏a

pod koniec lutego br. jasnoÊç 1

m

.

H. MIKURZ

Obs. Crni Vrh

KOMA komety Hale-Bopp

na poczàtku lutego mia∏a Êrednic´

ponad 6’. Zdj´cie to zosta∏o wykonane

za pomocà 3.5-metrowego teleskopu NTT

w Chile, gdy kometa znajdowa∏a si´

924 mln km od Ziemi

i 802 mln km od S∏oƒca.

ESO