Kryzysy walutowe i finansowe.
4/5.12.2012
Plan
tendencje w zakresie kryzysów walutowych i
finansowych;
teoretyczne podstawy kryzysów walutowych: modele
pierwszej, drugiej i trzeciej generacji;
współczesny system finansowy a kryzysy  studia
przypadków;
przypadków;
Stabilność finansowa
różne sposoby rozumienia:
gdy nie występują kryzysy finansowe objawiające się
gwałtownymi zmianami na rynku finansowym;
stan, w którym działalność gospodarcza nie jest zakłócona
przez zmiany cen aktywów ani przez problemy instytucji
finansowych związane z należytym wywiązywaniem się z ich
zobowiązań;
zobowiązań;
warunek, w którym system finansowy jest zdolny do sprostania
wstrząsom i do poradzenia sobie z nierównowagami
rynkowymi;
to stan, w którym system finansowy pełni wszystkie swoje
funkcje w sposób ciągły i efektywny, nawet w przypadku
wystąpienia nieoczekiwanych i niekorzystnych zaburzeń w
znacznej skali
Stabilność finansowa
stabilność systemu finansowego występuje, gdy:
stabilnie funkcjonujÄ… rynki finansowe,
stabilnie działają pośrednicy finansowi,
bez zakłóceń funkcjonuje infrastruktura finansowa
stabilność finansowa  dobro publiczne podlegające ochronie
prawnej;
prawnej;
rozwiÄ…zania instytucjonalno-prawne wykorzystywane
utrzymania stabilności finansowej:
wyłącznie obszaru stabilności do odpowiedzialności banku
centralnego,
za stabilność finansową odpowiada rząd  ministerstwo finansów;
za stabilność finansową odpowiada sieć bezpieczeństwa finansowego
(financial safety net)
Stabilność finansowa
stabilność systemu finansowego występuje, gdy:
sieć bezpieczeństwa finansowego - różne instytucje, zasady i
stabilnie funkcjonujÄ… rynki finansowe,
procedury, których celem jest zapewnienie (albo przynajmniej
stabilnie działają pośrednicy finansowi,
zwiększanie) bezpieczeństwa systemu finansowego.
bez zakłóceń funkcjonuje infrastruktura finansowa
-działania profilaktyczne
-zarzÄ…dzanie kryzysem
stabilność finansowa  dobro publiczne podlegające ochronie
prawnej;
prawnej;
są to zadania złożone, wykraczające poza możliwości jednej
są to zadania złożone, wykraczające poza możliwości jednej
rozwiÄ…zania instytucjonalno-prawne wykorzystywane
instytucji
w większości krajów sieć bezpieczeństwa finansowego tworzą:
utrzymania stabilności finansowej:
a) bank centralny  w funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji,
wyłącznie obszaru stabilności do odpowiedzialności banku
b) instytucje nadzoru nad sektorem finansowym,
centralnego,
systemy gwarantowania depozytów.
za stabilność finansową odpowiada rząd  ministerstwo finansów;
c) rząd, który jest dysponentem publicznych funduszy w
przypadku potrzeby nadzwyczajnego wsparcia finansowego
za stabilność finansową odpowiada sieć bezpieczeństwa finansowego
(financial safety net)
Niestabilność finansowa a kryzys
niestabilność systemu finansowego może prowadzić do
pojawienia siÄ™ kryzysu
kryzys  sytuacja, w której pojawiają się poważne
zakłócenia na rynku finansowym:
spadek cen aktywów;
upadłość wielu instytucji finansowych i niefinansowych;
upadłość wielu instytucji finansowych i niefinansowych;
typy kryzysów finansowych:
bankowy + systemowy kryzys bankowy;
walutowy;
zadłużenia (w tym zagranicznego);
kryzys (krach) giełdowy;
Kryzys finansowy
zaburzenie funkcjonowania rynków finansowych + spadek
cen aktywów + upadłości dłużników i pośredników =
niezdolność rynków do alokowania kapitału w
gospodarce
znaczna grupa instytucji finansowych ma zobowiÄ…zania
przekraczające wartość rynkową ich aktywów run an
przekraczające wartość rynkową ich aktywów run an
banki upadłość niektórych instytucji finansowych +
interwencja rzÄ…du
problemy negatywnej selekcji oraz pokusy nadużycia stają
wzrastają do takiego poziomu, że rynki finansowe stają się
niezdolne do efektywnego alokowania funduszy w celu
wykorzystania najbardziej produktywnych możliwości
inwestycyjnych
Systemowy kryzys finansowy
potencjalnie poważne zaburzenia na rynkach finansowych,
powodujące niezdolność do ich efektywnego
funkcjonowania, co może znacząco negatywnie
oddziaływać na gospodarkę realną
Kryzys bankowy
występuje
rzeczywisty lub
potencjalny run
na banki oraz ich
upadłości;
znaczÄ…ce
segmenty zawieszenie
segmenty zawieszenie
Kryzys
systemu regulowania
bankowego stają zobowiązań
bankowy
się niepłynne lub przez banki;
niewypłacalne
wymaga
interwencji rzÄ…du
na dużą skalę;
Kryzys bankowy
W celu identyfikacji poważnych kryzysów należy brać
pod uwagÄ™:
upadłości banków na dużą skalę;
wprowadzenie nadzwyczajnych środków przez rząd
wprowadzenie nadzwyczajnych środków przez rząd
(zablokowanie depozytów, nacjonalizacja, gwarancje
depozytów, plany rekapitalizacji banków);
znaczący run na banki ze strony deponentów;
znaczny rozmiar nieobsługiwanych pożyczek;
koszty programów ratunkowych;
Systemowy kryzys bankowy
" sektor przedsiębiorstw i sektor finansowy w kraju doświadczają wielu
upadłości;
" instytucje finansowe i przedsiębiorstwa mają wielkie trudności z
terminową spłatą zobowiązań
" szybko rosną niespłacane pożyczki;
" znaczna część systemu bankowego cierpi na brak kapitału;
" spadające ceny aktywów;
" gwałtowny wzrost realnych stóp procentowych;
" zanik lub odwrócenie kierunków przepływów kapitału;
" run na banki ze strony deponentów;
 Parametryzacja kryzysów bankowych
kryzys bankowy  przynajmniej jeden warunek spełniony:
1. relacja aktywów nierealizowalnych do aktywów ogółem
w systemie bankowym przekracza 10%;
2. koszt operacji ratunkowej wynosi przynajmniej 2% PKB;
3. problemy sektora bankowego skutkujÄ… nacjonalizacjami
banków na szeroką skalę;
banków na szeroką skalę;
4. występuje nasilony run na banki lub są stosowane środki
nadzwyczajne, jak np..:
zamrożenie depozytów;
wydłużenie dni wolnych (bank holidays);
powszechne gwarancje depozytów przez rząd w odpowiedzi na
kryzys;
Kryzys walutowy
następuje spekulacyjny atak na kurs waluty dewaluacja
lub ostra deprecjacja waluty konieczność obrony kursu
waluty podniesienie stóp procentowych i
uruchomienie rezerw walutowych;
masowa wyprzedaż waluty krajowej oraz aktywów
w niej wyrażonych silną presja na deprecjację waluty
w niej wyrażonych silną presja na deprecjację waluty
krajowej skokowy spadek nominalnego kursu
walutowego utrata rezerw walutowych
|w przypadku obrony kursu walutowego
Kryzys zadłużenia, zadłużenia zagranicznego
i krach giełdowy
kryzys zadłużenia:
pożyczkobiorca nie spłaca długu;
pożyczkodawca obawia się problemów ze spłatą długu 
odmawia udzielenia nowych kredytów i stara się  upłynnić już
istniejÄ…ce;
kryzys zadłużenia zagranicznego  kraj nie jest zdolny do
obsługi długu zagranicznego;
kryzys (krach) giełdowy  gwałtowne i utrzymujące się
przez dłuższy czas załamanie kursów akcji;
Kryzys finansowy
Czynniki wywołujące:
Wzrost stóp procentowych,
Spadek cen na rynku akcji,
Wzrost niepewności,
Panika w sektorze bankowym,
Nieoczekiwany spadek ogólnego poziomu cen.
Nieoczekiwany spadek ogólnego poziomu cen.
Sekwencja zdarzeń w kryzysie finansowym
Wzrost stóp Spadek cen na Wzrost
procentowych rynku akcji niepewności
Negatywna selekcja i pokusa nadużycia powodują spadek ogólnej aktywności
gospodarczej
Typowy
kryzys
Panika w sektorze
Panika w sektorze
finansowy
finansowy
bankowym
Negatywna selekcja i pokusa nadużycia powodują spadek ogólnej aktywności
gospodarczej
Deflacja
Spadek poziomu cen
Spadek poziomu cen
zadłużenia
Negatywna selekcja i pokusa nadużycia powodują spadek ogólnej aktywności
gospodarczej
Modele kryzysów walutowych
Modele kryzysów pierwszej generacji
(P. Krugman 1979r.),
Modele kryzysów drugiej generacji
Modele kryzysów drugiej generacji
(M. Obstfeld 1986r.),
Modele kryzysów trzeciej generacji
(C. P. Kindleberger  H.P. Minsky)
Model kryzysu walutowego pierwszej
generacji
Nierozważna polityka fiskalna prowadzi do powstania
znacznego deficytu budżetowego.
Nadmierne wydatki budżetowe zwiększają popyt wewnętrzny i
import.
Finansowanie deficytu budżetowego dodatkową emisją
pieniądza potęguje inflację.
W warunkach występowania stałego kursu walutowego
relatywnie tanieje import, a eksport staje siÄ™ mniej
konkurencyjny, co dodatkowo negatywnie wpływa na bilans
płatniczy.
TopniejÄ… rezerwy walutowe danego kraju.
Następuje atak spekulacyjny, powodując dalszy spadek rezerw
do poziomu, przy którym dalsza obrona kursu walutowego
staje się niemożliwa.
Model kryzysu walutowego pierwszej
generacji
Wg P. Krugmana okres poprzedzajÄ…cy kryzys
charakteryzuje siÄ™:
stopniowym lecz postępującym relatywnie szybko kurczeniem
siÄ™ rezerw walutowych oraz
gwałtownym wzrostem zadłużenia wewnętrznego, w wyniku
zwiększonego zapotrzebowania na pieniądz.
zwiększonego zapotrzebowania na pieniądz.
Modele kryzysów walutowych drugiej
generacji wg M. Obstfelda
I. Przypadek pierwszy
1. Spodziewany jest spadek kursu walutowego
2. Prowadzi to do wzrostu płac i bezrobocia
3. Rząd zmuszony jest uwolnić kurs waluty w obawie przed
spadkiem produkcji
II. Przypadek drugi
II. Przypadek drugi
1. Oczekiwany jest spadek kursu walutowego
2. Pociąga to za sobą wzrost stóp procentowych
3. ProwadzÄ…cy politykÄ™ gospodarczÄ… uwalniajÄ… kurs walutowy:
obawiając się zwiększonych kosztów obsługi długu publicznego (Obstfeld
1994)
obawiajÄ…c siÄ™ wybuchu kryzysu bankowego, ze wszystkimi jego
konsekwencjami (Obstfeld 1996)
Model drugiej generacji w ujęciu Gerlacha
i Smetsa
I. Dewaluacja waluty w jednym kraju prowadzi do
dewaluacji waluty u jego partnera handlowego, gdyż ten
obawia się utraty konkurencyjności;
II. Wyzwala się więc efekt  zarażania (contagion effect), co
oznacza, że kryzys walutowy w jednym kraju wywołuje
oznacza, że kryzys walutowy w jednym kraju wywołuje
kryzys w innym kraju;
Modele walutowe trzeciej generacji 
podejście pierwsze
1. Rząd danego kraju prowadzi niewłaściwą politykę
gospodarczą, w szczególności objawia się to m.in. w
poręczeniach i gwarancjach kredytowych udzielonych
sektorowi prywatnemu
2. Zachęca to przedsiębiorstwa do nadmiernego
zadłużania się i przeznaczania pozyskanych środków na
zadłużania się i przeznaczania pozyskanych środków na
mało efektywne lub nazbyt ryzykowne inwestycje
zgodnie z mechanizmem pokusy nadużycia
3. W rezultacie nawarstwiajÄ… siÄ™ ukryte zobowiÄ…zania
poszczególnych rządów, które nie są w stanie
skutecznie bronić waluty
Modele walutowe trzeciej generacji 
podejście drugie
1. Występuje niedopasowanie terminów zapadalności aktywów i
pasywów przedsiębiorstw w określonych krajach;
2. Banki udzielają kredytów krótkoterminowych na inwestycje o
dłuższym okresie zwrotu;
3. W tym terminie inwestycje te miały wysoką oczekiwaną stopę
zwrotu, ale ich przedterminowa likwidacja spowodowałaby
wysokie straty;
4. W warunkach utrzymującego się zaufania kredytodawców do
4. W warunkach utrzymującego się zaufania kredytodawców do
kredytobiorców kredyty byłyby prolongowane;
5. Jednak pojawienie się na rynku złej informacji wywołuje nastrój
paniki i żądanie spłaty zadłużenia;
6. W rezultacie likwidowane są ze stratą długoterminowe
niedokończone jeszcze inwestycje, co często prowadzi do
bankructw;
7. Gwałtowna i masowa ucieczka kapitału wywołuje kryzys
walutowy;
Współczesny system finansowy a kryzysy 
studia przypadków
bark stabilności we współczesnym systemie finansowym;
Wg MFW w okresie od 1970 r. do 2007 r. doszło do:
124 kryzysów bankowych,
208 kryzysów walutowych,
63 przypadków niewywiązania się dłużników suwerennych ze
zobowiązań bądz
renegocjacji spłaty długów.
zobowiązań bądz
renegocjacji spłaty długów.
W 55% przypadków kryzys bankowy wystąpił łącznie z
kryzysem walutowym, a tylko w 11% przypadków  z
kryzysem zadłużenia.
y
ródło: Laeven L., Valencia F. : Systemic Banking Crises. A New Database, IMF Working Paper WP/08/224 November 2008
Współczesny kryzys finansowy
(modelowa sekwencja zjawisk)
Pogorszenie salda
Wzrost popytu na import
bilansu obrotów
towarów i usług
Sukces reform
bieżących
Wzrost produkcji
gospodarczych
Wzrost popytu na import
Brak zabezpieczenia!!!
kapitału (kredyty zagr.)
Spekulacja na spadek Inwestorzy oczekują, że Obawa, że dojdzie do
kursu waluty wcześniej czy póz
niej nastąpi nierównowagi BP w długim
dewaluacja waluty okresie
Dewaluacja i Obrona kursu i spadek
obrona nowego rezerw walutowych
poziomu kursu
poziomu kursu
walutowego
Ograniczone możliwości
obrony kursu
Utrata kontroli Inwestorzy zagraniczni i krajowi Kurs gwałtownie spada w Skokowy wzrost inflacji
przez władze masowo sprzedają walutę krajową sposób niekontrolowany 
monetarne oraz aktywa wyrażone w tej walucie głęboka deprecjacja waluty
 ucieczka kapitału
Konieczność utrzymywania
Raptowny wzrost
stóp procentowych na
kosztów importu
Płynność systemu bankowego
wysokim poziomie
gwałtownie spada
Raptowny wzrost kosztów działalności
Skokowy wzrost stopy procentowej
przedsiębiorstw
Krótkotrwała recesja +kryzys  złych długów
Kryzysy
1929  1933 Wielki Kryzys Ekonomiczny
1973  1974 kryzys naftowy w połączeniu z krachem giełdowym
Lata 80 XX wieku kryzys zadłużenia międzynarodowego zapoczątkowany w
Polsce i w Meksyku
1987 r. krach giełdowy zapoczątkowany na NYSE
1989 r. krach giełdowy zapoczątkowany na NYSE
Lata 90 XX wieku kryzys w Japonii ( stracona dekada )
1992  1993 ataki spekulacyjne na waluty uczestniczÄ…ce w Europejskim
Systemie Walutowym, szczególnie funta sterlinga i
franka francuskiego
1994  1996 kryzys ekonomiczny w Meksyku
1997  1998 kryzys finansowy w krajach Azji Południowo-Wschodniej
1998 r. kryzys rosyjski
1999 r. kryzys brazylijski
2000 r. internetowa bańka spekulacyjna
2007 - ? globalny kryzys finansowy
Kryzys meksykański ( tequila crisis )
Niektóre czynniki sprzyjające wybuchowi kryzysu:
niewłaściwa prywatyzacja sektora bankowego;
kryzys na rynku nieruchomości;
boom kredytowy;
słabość nadzoru bankowego i procedur zarządzania ryzykiem w
bankach;
bankach;
niestabilna sytuacja polityczna i społeczna;
niekonsekwentnie prowadzona polityka gospodarcza;
zła struktura napływającego kapitału z zagranicy;
niska skłonność do oszczędzania;
deficyt bilansu płatniczego;
Kryzys meksykański ( tequila crisis )
Przebieg kryzysu meksykańskiego:
wybuch paniki na rynkach finansowych w wyniku ogłoszenia w
grudniu 1994 r. przez bank centralny,
że drastycznie spadły rezerwy walutowe (z 25 mld $ na
poczÄ…tku roku do 10 mld $ na poczÄ…tku grudnia 1994 r.),
gwałtowna ucieczka kapitału z zagranicy;
gwałtowna ucieczka kapitału z zagranicy;
dewaluacja peso przeprowadzona 20 grudnia 1994 r.
o 15%;
upłynnienie kursu peso 22 grudnia 1994 r.;
gwałtowny spadek kursów akcji na giełdzie papierów
wartościowych w Meksyku;
Kryzys meksykański ( tequila crisis )
Program ratunkowy dla Meksyku
specjalne linie kredytowe uruchomione zwłaszcza przez USA, MFW i
BRM o wartości ponad 50 mld $;
ogłoszenie przez rząd Meksyku w marcu 1995 r. programu stabilizacji
gospodarki zakładającego prowadzenie restrykcyjnej polityki
pieniężnej i budżetowej;
wartość eksportu wzrosła w 1995 r. o 31%, a importu spadła o 8%, co
wartość eksportu wzrosła w 1995 r. o 31%, a importu spadła o 8%, co
prowadziło do prawie zrównoważonego bilansu obrotów bieżących;
spadła inflacja, wzrosły rezerwy walutowe;
w 1996 r. PKB Meksyku wzrósł o 5,15% i tendencja ta utrzymała się w
następnych latach, gdyż w okresie 1996-2000 średnioroczne tempo
wzrostu PKB wyniosło 5,5%;
Kryzys azjatycki ( azjatycka grypa )
Niektóre czynniki sprzyjające wybuchowi kryzysu:
wysoki poziom deficytu bilansu obrotów bieżących
(szczególnie w Malezji i Tajlandii);
spowolnienie tempa wzrostu eksportu od połowy dekady lat
90 XX wieku;
napływ krótkoterminowego kapitału zagranicznego, co groziło
potężnymi perturbacjami na rynkach finansowych w przypadku
potężnymi perturbacjami na rynkach finansowych w przypadku
jego panicznego wycofywania;
zbyt duże zobowiązania krótkoterminowe wobec wierzycieli
zagranicznych w relacji do rezerw walutowych;
błędna polityka kursowa oraz polityka stóp procentowych;
przeinwestowanie gospodarki w warunkach inwestowania w jej
nierentowne sektory;
Kryzys azjatycki ( azjatycka grypa )
Przebieg kryzysu:
2 VII 1997 r. dewaluacja bahta (Tajlandia);
11 VII 1997 r. dewaluacja peso (Filipiny);
14 VII 1997 r. dewaluacja ringita (Malezja);
14 VIII 1997 r. dewaluacja rupii (Indonezja);
17 XI 1997 r. dewaluacja wona (Korea Południowa);
między czerwcem a końcem 1997 r. średni spadek wartości w/w
walut wyniósł 80%;
upadłości i likwidacje banków (szczególnie dotkliwie odczuła to
Indonezja);
znaczne koszty restrukturyzacji systemu bankowego i szerzej
systemu finansowego (największe w Tajlandii  32% PKB i Indonezji
29-45% PKB);
Kryzys azjatycki ( azjatycka grypa )
Kurs Zmiana PKB Wzrost Spadek płacy
walutowy per capita bezrobocia realnej [%]
[%] [%] [%]
Filipiny
“! 27,9 “! 2,7 Ä™! 21,5 “! 2,0
Indonezja
Indonezja
“! “! Ä™! “!
“!70,9 “!14,4 Ä™! 36,2 “! 41,0
Korea
“!32,1 “!7,4 Ä™! 161,5 “! 9,3
Południowa
Malezja
“! 28,3 “! 9,5 Ä™! 41,7 “! 1,1
Tajlandia
“! 24,2 “! 11,4 Ä™! 277,8 “! 7,4
Kryzys rosyjski
Niektóre czynniki sprzyjające wybuchowi kryzysu:
spadek cen surowców na rynkach międzynarodowych, powodujący
spadek eksportu, produkcji i wpływów budżetowych;
odpływ kapitału zagranicznego z rosyjskiego rynku finansowego;
przyczyny wewnętrzne makroekonomiczne: deficyt budżetowy, deficyt
bilansu obrotów bieżących, polityka stałego kursu walutowego, niska
stopa oszczędności, poziom i tempo wzrostu zadłużenia zagranicznego
stopa oszczędności, poziom i tempo wzrostu zadłużenia zagranicznego
i wewnętrznego;
i wewnętrznego;
przyczyny wewnętrzne mikroekonomiczne: małe kapitały własne
banków rosyjskich, niska jakość aktywów bankowych, pokusa
nadużycia realizowana przez banki, nadmierna koncentracja i
działalność banków na rynkach finansowych;
przyczyny wewnętrzne instytucjonalne: niedorozwój systemu
bankowego, nieefektywny nadzór bankowy, brak systemu
gwarantowania depozytów;
Kryzys rosyjski
Bezpośrednie przyczyny :
spadek cen surowców na rynkach międzynarodowych;
odpływ kapitału zagranicznego;
przyczyny wewnętrzne makroekonomiczne: deficyt budżetowy, deficyt bilansu
obrotów bieżących, polityka stałego kursu walutowego, niska stopa oszczędności,
poziom i tempo wzrostu zadłużenia zagranicznego i wewnętrznego,
przyczyny wewnętrzne mikroekonomiczne: małe kapitały własne banków
rosyjskich, niska jakość aktywów bankowych, pokusa nadużycia realizowana przez
banki, nadmierna koncentracja i działalność banków na rynkach finansowych,
banki, nadmierna koncentracja i działalność banków na rynkach finansowych,
przyczyny wewnętrzne instytucjonalne: niedorozwój systemu bankowego,
nieefektywny nadzór bankowy, brak systemu gwarantowania depozytów.
obniżenie oceny wiarygodności finansowej Rosji przez agencje ratingowe;
załamanie się rynku GKO w wyniku panicznej ich wyprzedaży przez banki
rosyjskie;
upłynnienie kursu rubla rosyjskiego 17 sierpnia 1998 r. oraz zawieszenie przez
rzÄ…d Rosji wykupu GKO;
bankructwa banków;
Efekt zarażenia
sytuacja kiedy kryzys w gospodarce jednego kraju może wywołać
zaburzenia (kryzys) w gospodarce innego kraju;
podział:
efekt monsunowy;
rozlew;
zaraza;
obszary działania:
handel zagraniczny;
handel zagraniczny;
kanał finansowy;
ceny surowców;
charakter:
faktyczny;
psychologiczny;
przenoszenie:
zmiany niektórych wielkości makroekonomicznych np. kursów walutowych;
za pośrednictwem wspólnych dla dwóch krajów instytucji finansowych np. wspólny
system walutowy;
za pośrednictwem czynników związanych bezpośrednio z funkcjonowaniem rynków
finansowych np. giełda;
Efekt zarażenia  kraje dotknięte efektem
zarazy
y
ródło: F. Caramazza, L. Ricci, R. Salgado, Trade and Financial Contagion in Currency Crises, IMF Working Paper WP/00/55,
IMF, March 2000, Appendix II, ss. 45-46
Bańka internetowa (dot-com bubble)
Podłoże kryzysu:
swoista moda na zakupy akcji spółek z branży IT i z sektorów
pokrewnych w latach 1995-2000 zwizana z nadziejami na szybki
wzrost ich wartości;
szczególną aktywność funduszy venture capital;
łatwa dostępność kapitału w warunkach obowiązywania niskich
łatwa dostępność kapitału w warunkach obowiązywania niskich
stóp procentowych w USA;
Bańka internetowa (dot-com bubble)
Panika na giełdach:
krach na rynku NASDAQ zapoczÄ…tkowany 10 marca 2000
r.  w ciągu kilku miesięcy indeks NASDAQ Composite
Index spadł z poziomu 5132 punktów do 2 tys. punktów;
pierwsze upadłości dot-comów jako konsekwencja paniki
na giełdzie w kontekście ujawnienia skandali księgowych;
na giełdzie w kontekście ujawnienia skandali księgowych;
spadek wartości rynkowej spółek notowanych na
NASDAQ w okresie marzec 2000 r.  paz
dziernik 2002 r.
szacowany na 5 bln USD;
Czynniki sprzyjajÄ…ce powstawaniu
współczesnych kryzysów finansowych
deregulacja wielu dziedzin gospodarki oraz
współczesnego rynku finansowego;
liberalizacja przepływów kapitałowych;
globalizacja rynków finansowych;
rosnąca liczba rynków off-shore oraz rajów podatkowych;
innowacyjność w zakresie tworzenia instrumentów
innowacyjność w zakresie tworzenia instrumentów
finansowych;
rozwój sektora IT powstanie i rozwój pieniądza
elektronicznego a więc i wirtualnych platform
transakcyjnych zwiększenie strumieni
międzynarodowych przepływów kapitału odznaczających
się zarazem dużą zmiennością;