Wojewódzka Stacja

Sanitarno- Epidemiologiczna

w Opolu

Ryzyko związane z narażeniem

pracowników w małych zakładach

zajmujących się przetwórstwem

drewna

Opracowała:

Grażyna Adamczyk-Prokopowicz

OPOLE

Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie
działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004r. Nr 173
poz.1807)

Art.105 za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę

który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat
obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 50
pracowników.

Art.109 średnioroczne zatrudnienie nie uwzględnia

pracowników przebywających na urlopach
macierzyńskich i wychowawczych a także zatrudnionych
w celu przygotowania zawodowego, zatrudnienie określa
się w przeliczeniu na pełne etaty.

Narażenie zawodowe pracowników obejmuje:

-

pyły drewna,

-

czynniki chemiczne,

-

czynniki fizyczne,

-

czynniki biologiczne.

Główne składniki drewna:

-

celuloza,

-

hemiceluloza,

-

lignina

oraz

-

węglowodany,

-

alkohole,

-

olejki eteryczne,

-

białka,

-

tanina,

-

chinina.

Rodzaje drewna:

drewno twarde – generalnie drewno drzew liściastych
(np. buk, dąb, klon, orzech włoski, mahoń),

drewno miękkie – z reguły drzewa iglaste

(sosna, jodła, świerk).

Twardość drewna to odporność na odkształcanie
wywołane przez siły działające na jego
powierzchnię

Wg. F.Krysika drewno podzielono na 6 klas twardości:

-

drewno bardzo miękkie – o twardości 35MPa (osika, topola, wierzba,
ś

wierk, jodła, limba, sosna wejmutka),

-

drewno miękkie – o twardości 36-49 MPa (brzoza, olcha czarna, lipa,
jawor, leszczyna, kasztan szlachetny, platan, sosna, modrzew, jałowiec),

-

drewno średnio twarde – o twardości 50-59 MPa (wiąz, orzech, sosna
czarna),

-

drewno twarde – o twardości 60-65 MPa (dąb szypułkowy, jesion,
grusza, jabłoń, wiśnia),

-

drewno bardzo twarde - o twardości 66-149 MPa (buk, grab, dąb
bezszypułkowy, akacja, palisander, cis),

-

drewno „twarde jak kość” – o twardości ponad 150 MPa (heban,
drewno gwajakowe, kokos).

Przemysł drzewny pod względem metody
obróbki i przerobu drewna dzielimy na trzy
działy:

1)

mechanicznej obróbki drewna - polega na przetwarzaniu
surowca drzewnego wyłącznie metodami mechanicznymi,
nie zmieniającymi istotnych właściwości drewna

-

obróbka pierwiastkowa (tartacznictwo, wyrób oklein, sklejek i wełny
drzewnej)

-

obróbka uszlachetniająca prosta (wyrób opakowań, podłóg zwykłych
i deszczułkowych)

-

obróbka uszlachetniająca złożona (wyrób mebli stolarskich,
tapicerskich i giętych, wyrób galanterii drzewnej)

C.D.

Przemysł drzewny pod względem metody
obróbki i przerobu drewna dzielimy na trzy
działy:

2)

wyrobu drewna ulepszonego - obejmujący wytwarzanie płyt
pilśniowych, drewna zagęszczonego i warstwowego oraz
drzewnych mas plastycznych.
Na pograniczu drewna ulepszonego i obrabianego
mechanicznie są sklejki – najczęściej traktuje się je jako
drewno obrabiane mechanicznie.

3)

chemicznej przeróbki drewna - polegającej na przetwarzaniu
drewna metodami chemicznymi i fizyko-chemicznymi na
materiały nowe, nie będące już drewnem bądź też
wydobywaniu z drewna jego części składowych np. celulozy.

Czynniki chemiczne w zakładach produkcji
drewna:

-

formaldehyd,

-

różnego rodzaju rozpuszczalniki,

-

ś

rodki konserwujące drewno.

Czynniki fizyczne:

-

hałas,

-

drgania mechaniczne,

-

mikroklimat

Czynniki biologiczne:

-

bakterie,

-

grzyby,

-

pasożyty.

Frakcja biologiczna może zawierać:

-

bakterie żywe,

-

ich formy przetrwalnikowe,

-

grzyby pleśniowe w postaci strzępków, grzybni lub
zarodników,

-

fragmenty wysuszonych roślin niższych.

Czynniki te są źródłem alergenów i toksyn.
Najbardziej niebezpieczne dla zdrowia są grzyby
pleśniowe z rodzaju Aspergillius, Penicillius i
Alternaria.
Ź

ródło alergenów – Maczugowiec Brevibacterium

Lineris

Badania próbek pyłu drzewnego różnych
gatunków drewna wykazały:

ś

rednie skażenie przez mikroorganizmy

- w pyle tartacznym sosny 5,3x10

4

( gł. maczugowce i laseczki)

- w pyle ze spleśniałych zrębków bukowych 1,3x10

8

(gł. Aspergillius fumigatus i Corynebacterium sp.)

W większości pyłów różnych gatunków drewna dominują

mikroorganizmy potencjalnie chorobotwórcze – pałeczki
Gram ujemne o właściwościach endotoksycznych oraz
promieniowce i grzyby pleśniowe wytwarzające mykotoksyny
o działaniu wielokierunkowym, a także rakotwórczym.

Obecność makrocząstek roślin niższych i drobnych stawonogów

może przyczyniać się do alergicznych dermatoz.

Zawodowa ekspozycja na pył drewna może być
przyczyną następujących schorzeń:

-

dermatoz na tle uczuleniowym,

-

stanów zapalnych błon śluzowych nosa,

-

stanów zapalnych spojówek,

-

astmy oskrzelowej,

-

alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych,

-

gruczolakoraka przegrody nosowej i zatok obocznych
nosa.