„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Krzysztof Jakubowski

Rejestracje i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji
fonograficznej 313[06].Z2.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Dariusz Janik
mgr Janusz Kalinowski



Opracowanie redakcyjne:
mgr Krzysztof Jakubowski



Konsultacja:
mgr inż. Joanna Stępień

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej ,,Rejestracje
i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji fonograficznej” 313[06].Z2.04, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu asystent operatora dźwięku.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Urządzenia do nagrywania dźwięku

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Nagrywanie muzyki

12

5.2.1. Ćwiczenia

12

5.3. Mastering

14

5.3.1. Ćwiczenia

14

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

16

7. Literatura

30

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Rejestracje i obróbka dźwięku na

potrzeby produkcji fonograficznej”, który będzie pomocą w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystent operatora dźwięku.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne tj. zakres wiedzy, którą uczeń powinien już posiadać, aby mógł
swobodnie korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, które uczeń będzie nabywał podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ć

wiczenia – przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia – przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.

W materiale nauczania w Poradniku dla ucznia treści omówiono w sposób ogólny, ale

wystarczający do osiągnięcia celów kształcenia tej jednostki modułowej.

Wskazane jest zachęcenie uczniów do skorzystania z literatury zamieszczonej na końcu

poradnika.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, na przykład metody
przypadków lub metody inscenizacji.

Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone w pracowni z dostępem do podstawowego

sprzętu technicznego, umożliwiającego poprawną realizację materiału nauczania.
W przypadku braku własnego sprzętu należy zorganizować zajęcia w wytwórniach
fonograficznych, w których możliwe będzie stworzenie sytuacji, ilustrujących praktyczne
zastosowanie omawianych zagadnień.

Nauczyciel może zlecić wykonanie wszystkich ćwiczeń lub tylko wybranych. Może

skorzystać z podanych wskazówek lub realizować własne pomysły. W poradniku
zamieszczono dwa przykładowe scenariusze lekcji, ale nauczyciel może przedstawić swoje
propozycje.

Uczniowie powinni wykonywać ćwiczenia z poradnika samodzielnie, po czym mają

możliwość weryfikacji swoich wiadomości poprzez sprawdzian postępów zamieszczony na
końcu każdego podrozdziału. Zestaw pytań zawarty w sprawdzianie postępów jest podstawą
oceny przez nauczyciela wiedzy i umiejętności ucznia.

Obserwacja pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i ocena ich pracy zarówno

w grupie, jak i indywidualnie powinny dostarczyć dość informacji o zakresie i poziomie
realizacji celów kształcenia danej jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

313[06].Z2.01

Nagrywanie i obróbka warstwy

d

ź

wi

ę

kowej filmów

313[06].Z2.02

Nagrywanie i obróbka d

ź

wi

ę

ku

na potrzeby produkcji

telewizyjnej

313[06].Z2

Technologia produkcji

313[06].Z2.04

Rejestracje i obróbka d

ź

wi

ę

ku na

potrzeby produkcji fonograficznej

313[06].Z2.03

Nagrywanie i obróbka d

ź

wi

ę

ku

na potrzeby produkcji radiowej

313[06].Z2.05

Realizowanie nagra

ń

d

ź

wi

ę

kowych na potrzeby

spektakli teatralnych

i imprez estradowych

313[06].Z2.06

Konserwacja sprz

ę

tu d

ź

wi

ę

kowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać pojęcia: dźwięk, natężenie dźwięku, głośność dźwięku, barwa dźwięku,
wysokość tonu, zakres słyszalności, niskie, średnie i wysokie częstotliwości, dźwięk
monofoniczny, stereofoniczny,

−

poruszać się w środowisku popularnych systemów operacyjnych,

−

rozróżniać urządzenia do tworzenia efektów dźwiękowych,

−

rozróżniać urządzenia zapisujące i odtwarzające,

−

porozumiewać się ze współpracownikami,

−

rozwiązywać problemy w sposób twórczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować technologie stosowane w fonografii,

–

wyjaśnić budowę, zasady działania i obsługi urządzeń dźwiękowych,

–

posłużyć się instrukcjami obsługi urządzeń elektrotechnicznych,

–

dobrać sprzęt dźwiękowy do określonej produkcji fonograficznej,

–

dokonać wyboru formatu końcowego nagrania,

–

zastosować analogową, cyfrową i komputerową technologię realizacji dźwięku,

–

dobrać urządzenia zapisujące i odtwarzające dźwięki,

–

połączyć elementy „żywego” nagrania z playbackiem i półplaybackiem,

–

przygotować i wykonać nagranie zespołu muzycznego wraz z wokalistą,

–

wykonać montaż gotowych nagrań, zgrania, mastering dla potrzeb CD,

–

przygotować materiały na potrzeby CD,

–

zastosować zasady archiwizowania i duplikowania materiałów oraz tworzenia kopii
bezpieczeństwa,

–

oznakować zapisane nośniki danych,

–

posłużyć się normami technicznymi obowiązującymi w fonografii,

–

sporządzić dokumentację dotyczącą nagrywania i obróbki dźwięku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

Asystent operatora dźwięku 313[06]

Moduł:

Technologia produkcji313[06].Z2

Jednostka modułowa:

Rejestracje i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji
fonograficznej 313[06]Z2.04

Temat: Tworzenie efektów muzycznych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności pracy z urządzeniami audio.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

dobrać sprzęt i nośniki do uzyskania i przekształcenia i rejestracji sygnału audio,

−

połączyć, uruchomić i skonfigurować sprzęt do pracy zgodnie z wymaganiami,

−

przeprowadzić proces miksowania i rejestracji sygnałów audio.

Metody nauczania – uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne

−

metoda przewodniego tekstu

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna

Czas: 180 min.
Środki dydaktyczne:

−

magnetofon kasetowy cyfrowy, magnetofon kasetowy analogowy, urządzenie miksujące,
słuchawki, mikrofon,

−

zestaw przewodów sygnałowych i zasilających potrzebnych do uruchomienia stanowiska,

−

kaseta CC z dowolnymi nagraniami, kaseta DAT.

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia

Zarejestruj na magnetofonie cyfrowym zmiksowane dźwięki z mikrofonu z podkładem

muzycznym pochodzącym z magnetofonu analogowego. W efekcie końcowym powinieneś
otrzymać nagranie z zapowiedziami utworów płynie wyciszanymi i zgłaśnianymi na czas
zapowiedzi.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metoda przewodniego tekstu.

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
1.

Na czym polega miksowanie dźwięków?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

2.

W jakich przypadkach stosuje się miksowanie dźwięków?

3.

Jakie parametry dźwięków można regulować w urządzeniach miksujących?

4.

Czy potrafisz dobrać odpowiedni sprzęt i przewody i prawidłowo je połączyć?

PLANOWANIE
1.

Ustal jakość i format, w którym zgrasz materiał audio.

2.

Ustal, jakie urządzenia, przewody i nośniki dźwięku będą ci potrzebne do wykonania
ć

wiczenia.

3.

Ustal, jakie regulacje i ustawienia będziesz musiał wykonać.

UZGODNIENIE
1.

Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.

2.

Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1.

Połącz wszystkie urządzenia przewodami i sprawdź poprawność połączeń elektrycznych.

2.

Skonfiguruj sprzęt zgodnie z wymaganiami.

3.

Próbnie uruchom stanowisko i wykonaj wstępną regulację urządzenia miksującego.

4.

Zarejestruj zmiksowane dźwięki.

5.

Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy nauczycielowi.

SPRAWDZANIE
1.

Czy prawidłowo zostały wykonane wszystkie niezbędne połączenia oraz ustawienia?

2.

Czy urządzenie miksujące zostało prawidłowo uruchomione i skonfigurowane?

3.

Czy zgrany materiał jest jakościowo do przyjęcia?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

Asystent operatora dźwięku 313[06]

Moduł:

Technologia produkcji313[06].Z2

Jednostka modułowa:

Rejestracje i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji
fonograficznej 313[06]Z2.04

Temat: Nagrywanie i obróbka dźwięku.

Cel ogólny: Przygotowanie podkładu muzycznego do widowiska scenicznego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

dobrać sprzęt i nośniki do uzyskania i przekształcenia i rejestracji sygnału audio,

−

połączyć, uruchomić i skonfigurować sprzęt do pracy zgodnie z wymaganiami,

−

dobrać urządzenia analogowe i cyfrowe konieczne do konwersji nagrania źródłowego na
potrzeby edycji komputerowej,

−

dobrać odpowiednie oprogramowanie i narzędzia edycyjne konieczne do poprawy jakości
nagrania i przygotowania do nagrania na nośnik odpowiedni do emisji nagrania w czasie
widowiska.

Metody nauczania – uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

grupy 2 - 4 osoby.

Czas: 2 godziny lekcyjne.
Środki dydaktyczne:

−

magnetofon analogowy do prezentacji nagrania,

−

nagranie źródłowe dokonane na kasecie audio w systemie „Dolby”B,

−

instrukcja obsługi programu Audacity,

−

instrukcja obsługi programu Nero Expres,

−

instrukcja obsługi karty dźwiękowej 16 bit zgodnej ze standardem SoudBlaster.

Przebieg zajęć:

1.

Sprawy organizacyjne.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć

3.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia,

4.

Realizacja tematu:

−

uczeń zapoznaje się z instrukcjami obsługi sprzętu,

−

uczeń dobiera sprzęt, przewody, nośniki dźwięku,

−

uczeń łączy urządzenia,

−

uczeń konfiguruje urządzenia,

−

uczeń dokonuje nagania.

5.

Po wykonaniu nagrania uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego ćwiczenia.

6.

Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

7.

Uczeń prezentuje swoje nagranie.

8.

Nauczyciel analizuje prace ucznia i stwierdza czy sposób i jakość nagrania były
właściwe.

9.

Uczeń wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny pracy.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Urządzenia do nagrywania dźwięku

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz i zainstaluj odpowiedni zestaw mikrofonowy w celu nagłośnienia wokalistów

i instrumentów.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się na podstawie dostępnej literatury z rodzajami i przeznaczeniem mikrofonów,

2)

dokonać wyboru optymalnego rodzaju mikrofonów w uzgodnieniu z reżyserem dźwięku,

3)

zapoznać się z instrukcją obsługi wybranych mikrofonów,

4)

zainstalować odpowiednie mikrofony dla poszczególnych instrumentów oraz dla
wokalistów,

5)

podłączyć mikrofony oraz urządzenie rejestrujące dźwięk do konsoli mikserskiej,

6)

wysterować poziom i barwę dźwięku uwzględniając warunki głosowe artystów oraz
brzmienie poszczególnych instrumentów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zestaw mikrofonów z okablowaniem,

−

konsola mikserska,

−

kolorowa taśma samoprzylepna do oznakowania mikrofonów i torów na konsoli,

−

komputer z oprogramowaniem do rejestracji dźwięku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.2. Nagrywanie muzyki

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj nagrań chóru lub orkiestry stosując różne metody rejestracji dźwięku.

Przesłuchaj poszczególne nagrania i przeanalizuj różnice brzmienia w zależności od sposobu
ustawienia mikrofonów.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją obsługi mikrofonów i urządzeń rejestrujących,

2)

dobrać charakterystykę mikrofonu na właściwą dla warunków nagrania,

3)

podłączyć mikrofony do odpowiednich gniazd stołu mikserskiego,

4)

ustawić poziom wejściowy sygnału na minimum,

5)

sprawdzić, czy pozostałe elementy regulacyjne są ustawione we właściwy sposób
i ewentualnie dokonać poprawek,

6)

dokonać nagania.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

co najmniej dwa mikrofony ze zmienną charakterystyką kierunkową,

–

słuchawki,

–

przewody do połączenia urządzeń,

–

instrukcje urządzeń,

–

stół mikserski

–

urządzenie rejestrujące, np. komputer z oprogramowaniem do rejestracji dźwięku

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2
Przygotuj i zrealizuj jednoczesne nagranie zespołu muzycznego (minimum trzy
instrumenty i wokalista).

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją obsługi sprzętu

2)

dobrać i ustawić mikrofony dla poszczególnych instrumentów oraz wokalisty,

3)

podłączyć mikrofony oraz urządzenie rejestrujące do stołu mikserskiego

4)

wysterować poziom i barwę dźwięku dla poszczególnych instrumentów oraz wokalisty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5)

przeprowadzić nagranie

6)

nałożyć efekty dźwiękowe

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

zestaw mikrofonów,

–

stół mikserski,

–

komputer z oprogramowaniem do rejestracji i obróbki dźwięku

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przygotuj i zrealizuj wielościeżkowe nagranie zespołu muzycznego z wokalistą.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją obsługi sprzętu

2)

zaplanować kolejność nagrywania poszczególnych ścieżek

3)

dla każdego instrumentu i wokalisty dobrać i ustawić mikrofony

4)

nagrywać kolejne ścieżki (po uprzednim wysterowaniu poziomu i barwy dźwięku)
z jednoczesnym odsłuchiwaniem tych ścieżek, które zostały nagrane wcześniej

5)

na każdą ze ścieżek nałożyć efekty dźwiękowe

6)

zmiksować nagrane ścieżki.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

zestaw mikrofonów,

–

stół mikserski,

–

komputer z oprogramowaniem do wielośladowej rejestracji o obróbki dźwięku

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.3. Mastering

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystując nagrania zrealizowane w poprzednich ćwiczeniach sprawdź działanie

poszczególnych efektów masteringowych.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania,

2)

dobrać właściwe oprogramowanie,

3)

kolejno stosować poszczególne efekty masteringowe,

4)

odsłuchać każde nagranie po zastosowaniu efektu i zapisać spostrzeżenia,

5)

zaprezentować wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

komputer z kartą dźwiękową i głośnikami

−

komputerowy program do masteringu dźwięku,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wybierz ścieżkę, na której powstało - Twoim zdaniem - najefektowniejsze brzmienie

utworu z ćwiczenia 1. Nagraj je na płycie CD oraz DVD

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania,

2)

przeanalizować wyniki pracy z ćwiczenia 1,

3)

dobrać oprogramowanie i nagrać płytę CD,

4)

dobrać oprogramowanie i nagrać płytę DVD.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ś

rodki dydaktyczne:

−

komputer z kartą dźwiękową, nagrywarką CD i DVD oraz z głośnikami

−

komputerowy program do masteringu i edycji dźwięku,

−

płyty CD i DVD,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test pisemny dwustopniowy do jednostki modułowej „Rejestracje
i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji fonograficznej”

Test składa się z 22 zadań, z których:

−

zadania 2, 3, 5, 9, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 4, 6, 7, 8, 10, 11, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8/15 zadań z poziomu
podstawowego,

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego w tym co
najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 17 zadań z poziomu podstawowego co
najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić do czego służy mikrofon

C

PP

a

2

Podać na czym polega czułości mikrofonu

B

P

b

3

Podać charakterystykę częstotliwościową
mikrofonu

A

P

a

4

Zastosować separowania dźwięków

C

PP

d

5

Podać charakterystykę kierunkową mikrofonu

B

P

a

6

Zastosować umieszczenie mikrofonów
w studiu

C

PP

d

7

Zastosować ustawianie poziomów nagrań

C

PP

b

8

Zastosować działanie miksera

C

PP

a

9

Zastosować techniki nagrań
wielościeżkowych

B

P

a

10 Określić ciśnienie graniczne

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

11

Zastosować

rozmieszczeniae

mikrofonów

prezentera audycji muzycznej na żywo
z udziałem publiczności

C

PP

a

12 Zastosować mikrofony do nagrań lektorskich

B

P

a

13

Nazwać zniekształcenie powstające po
przekroczeniu ciśnienia granicznego

A

P

d

14 Określić mikrofonowanie instrumentów dętych

C

PP

b

15

Podać podział mikrofonów pojemnościowych
na różne typy

A

P

a

16 Podać na czym polega mikrofonowanie

B

P

d

17

Podać kiedy membrana tylko z jednej strony
dostępna jest dla fal dźwiękowych

A

P

c

18 Podać co nie jest narzędziem obróbki dźwięku

A

P

b

19 Podać zastosowanie mikrofonu kierunkowego

B

P

d

20 Podać zastosowanie mikrofonu kardioidalnego

B

P

c

21

Podać gdzie można stosować efekty
masteringowe

A

P

c

22 Podać do czego służą excitery i enhancery

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

3.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu.

4.

Przed rozpoczęciem rozwiązywania testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

5.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.

6.

Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie zadań.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test pisemny zawiera 22 zadania czterokrotnego wyboru i sprawdza Twoją wiedzę
i umiejętności z zakresu nagrywanie i obróbka dźwięku w produkcji fonograficznej.

5.

Odpowiedzi udzielaj na KARCIE ODPOWIEDZI.

6.

Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d.

7.

Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Pracuj samodzielnie.
8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut, od momentu przekazania instrukcji i zadań.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Mikrofon jest urządzeniem służącym do
a. do przetwarzania przebiegów akustycznych na przebiegi elektryczne.
b. do nagrywania.
c. do wychwytywania zakłóceń.
d. przetwarzania dźwięków.

2. Czułość mikrofonu to
a. skuteczność zależąca od konstrukcji.
b. zdolność odbierania bardzo cichych sygnałów.
c. to wychwytywanie zakłóceń.
d. przetwarzanie dźwięków.

3. Charakterystyka częstotliwościowa mikrofonu to
a. czułość w różnych zakresach pasma częstotliwości.
b. czułość w jednym zakresie.
c. czułość pasma częstotliwości.
d. czułość na dźwięk o różnej głośności.

4. W przypadku wewnętrznego współbrzmienia wykonawców
a. trzeba zadbać o ich separację.
b. trzeba stosować wiele mikrofonów.
c. możliwe jest nagranie stereofoniczne.
d. można użyć jednego mikrofonu.

5. Charakterystyka kierunkowa mikrofonu mówi nam
a. jak zmienia się wartość sygnału w zależności od kąta padania fali dźwiękowej
na membranę mikrofonu.
b. o zdolności przetwarzania wielkich ciśnień akustycznych.
c. o szumie jaki wytwarza sam mikrofon.
d. o przesterowaniu mikrofonu.

6. W studiu mikrofony umieszcza się tak
a. aby każdy miał mikrofon.
b. by zbierał dźwięki z innych instrumentów.
c. aby każdy mikrofon był widoczny.
d. by nie zbierały dźwięków z pozostałych instrumentów.

7. Sprzęt cyfrowy
a. ma nieograniczony zapas poziomu.
b. nie ma zapasu poziomu.
c. ma zapas poziomu sięgający 5 dB.
d. ma zapas poziomu sięgający 10 dB.

8. Mikser pozwala:
a. ustawić proporcje poziomów różnych dźwięków.
b. regulować tempo muzyki.
c. zachować stały rytm.
d. tworzyć pętlę dźwięku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

9. Nagrywanie wielościeżkowe
a. pozwala na jednoczesne nagranie kilku ścieżek.
b. wymaga zawsze nagrania każdej ścieżki osobno.
c. jest jedyną metodą uzyskania efektu stereo.
d. pozwala tworzyć efekty masteringowe.

10. Ciśnienie graniczne oznacza
a. jak zmienia się wartość sygnału w zależności od kąta padania fali dźwiękowej
na membranę mikrofonu.
b. zdolność przetwarzania wielkich ciśnień akustycznych.
c. szum, jaki wytwarza sam mikrofon.
d. niebezpieczeństwo przesterowania nagrania.

11. Mikrofon prezentera audycji muzycznej na żywo z udziałem publiczności
a. musi być podłączony do systemu nagłośnienia.
b. wymaga dodatkowej osłony.
c. zbiera dźwięki sprzed siebie w obrębie kąta półpełnego.
d. daje najsilniejszą kierunkowość.

12. Do nagrań lektorskich najlepsze są mikrofony
a. pojemnościowe i wstęgowe.
b. dynamiczne.
c. kierunkowe.
d. wstęgowe i kierunkowe.

13. Zniekształcenie powstające po przekroczeniu ciśnienia granicznego nazywamy
a. ciśnieniem granicznym.
b. granicznym mikrofonem.
c. ciśnieniem mikrofonu.
d. przesterowaniem mikrofonu.

14. Instrumenty dęte drewniane są mikrofonowane
a. tak jak instrumenty blaszane.
b. poprzez skierowanie mikrofonu na otwory.
c. z oddali.
d. przy użyciu dwóch mikrofonów.

15. Mikrofony pojemnościowe dzielą się na różne typy
a. pod względem wielkości membrany.
b. pod względem materiału, z jakiego wykonana jest membrana.
c. pod względem pojemności.
d. pod względem rodzaju ruchomej cewki.

16. Mikrofonowanie to
a. dobieranie mikrofonu do warunków nagrania.
b. przetwarzanie dźwięku w chwili nagrania.
c. łączenie dźwięku z kilku mikrofonów.
d. odpowiednie ustawianie mikrofonów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

17. Membrana tylko z jednej strony dostępna jest dla fal dźwiękowych w
a. mikrofonie ciśnieniowo – gradientowym.
b. mikrofonie gradientowym.
c. mikrofonie ciśnieniowym.
d. mikrofonie interferencyjnym.

18. Narzędziem obróbki dźwięku nie jest
a. kompresor.
b. mikser.
c. limiter.
d. korektor.

19. Mikrofon kierunkowy
a. wymaga dodatkowej osłony.
b. zbiera dźwięki wzdłuż jednej osi.
c. daje najsilniejszą kierunkowość.
d. odbiera dźwięki napływające z przodu.

20. Mikrofon kardioidalny
a. zbiera dźwięki wzdłuż jednej osi.
b. wymaga dodatkowej osłony.
c. zbiera dźwięki sprzed siebie w obrębie kąta półpełnego.
d. daje najsilniejszą kierunkowość.

21. Efekty masteringowe można stosować na
a. jednej ścieżce.
b. dwóch ścieżkach.
c. dowolnej liczbie ścieżek jednocześnie.
d. dowolnej liczbie ścieżek, ale na każdej z osobna.

22. Excitery i enhancery
a. pomagają w miksowaniu dźwięków.
b. podbijają basy.
c. gwarantują brak przesterowań.
d. dodają nagraniu dawkę przesterowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .........................................................................................................................

Nagrywanie i obróbka dźwięku w produkcji fonograficznej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedzi

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Test 2
Test pisemny do jednostki modułowej „Rejestracje i obróbka dźwięku na
potrzeby produkcji fonograficznej”

Test składa się z 22 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21, 22 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 7, 9, 10, 11, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego w tym co
najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego co
najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zastosować efekt separacji

B

P

d

2

Rozpoznać elementy sztucznego tworzenie
obrazu dźwiękowego

B

P

b

3

Podać poziomy tak, by sygnał zbliżał się do
granicy

A

P

d

4

Podać możliwości techniczne studia

B

P

a

5

Podać co oznacza overdubbing

A

P

a

6

Scharakteryzuj korekcje

C

PP

d

7

Scharakteryzuj kompresję w procesie
masteringu

C

PP

c

8

Rozpoznać efekt wydzielania (separacji)

B

P

a

9

Określić kiedy można stosować kontrolę
dynamiczną

C

PP

d

10

Określić charakterystykę Delay, chorus,
flanger

C

PP

d

11

Określić charakterystykę kierunkową
mikrofonu

C

PP

c

12

Określić charakterystykę częstotliwościową
mikrofonu

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

13

Określić ustawienie mikrofonów w metodzie
nagrywania AB mikrofony

B

P

c

14 Podać co oznacza mastering

B

P

b

15

Zastosować mikrofony do nagrywania
fortepianu

B

P

c

16

Podać skrajny sposób osiągnięcia efektu
separacji

B

P

a

17

Zastosować użycie mikrofonów przy dużej
przestrzeni scenicznej

C

PP

b

18

Zastosować umieszczenie mikrofonów
w studiu

C

PP

d

19 Podać specyfikę nagrania orkiestry

B

P

a

20

Zastosować

ustawienie

mikrofonów

w metodzie nagrywania XY

B

P

a

21 Podać co to jest DAT

B

P

b

22

Określić mikrofonowanie instrumentów dętych
drewnianych

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

3.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu.

4.

Przed rozpoczęciem rozwiązywania testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

5.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.

6.

Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie zadań.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test pisemny zawiera 22 zadania czterokrotnego wyboru i sprawdza Twoją wiedzę
i umiejętności z zakresu nagrywanie i obróbka dźwięku w produkcji fonograficznej.

5.

Odpowiedzi udzielaj na KARCIE ODPOWIEDZI.

6.

Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d.

7.

Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

8.

Pracuj samodzielnie.

9.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut, od momentu przekazania instrukcji i zadań.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Aby osiągnąć efekt separacji, ciche instrumenty i wokaliści
a. powinni nie używać mikrofonów.
b. powinni wyjść ze studia.
c. powinni znajdować się blisko głośników.
d. nie powinni znajdować się blisko głośników.

2. Sztuczne tworzenie obrazu dźwiękowego wymaga
a. zastosowania jednego mikrofonu pojemnościowego.
b. zastosowania wielu mikrofonów.
c. nagrywania każdego instrumentu po kolei.
d. stosowania zabiegów masteringowych.

3. Poziomy należy ustawiać tak, by sygnał zbliżał się do granicy:
a. – 10 dB.
b. – 5 dB.
c. 8 dB.
d. 0 dB.

4. Układ studia jest częściowo wynikiem możliwości technicznych
a. mikrofonów.
b. miksera dźwięku.
c. komputera.
d. głośników.

5. Overdubbing to:
a. nakładanie śladów.
b. nagrywanie w pętli.
c. metoda unikania przesterowania.
d. nagrywanie wielościeżkowe.

6. Korekcja to:
a. poprawianie błędów wykonawczych w utworach muzycznych.
b. regulacja poziomu sygnału.
c. usuwanie dysproporcji dynamicznych w nagraniach.
d. regulacja barwy dźwięku.

7. Kompresja w procesie masteringu to:
a. zmiana formatu pliku dźwiękowego.
b. usuwanie z dźwięku pasm nie słyszalnych przez człowieka.
c. wyciszanie najgłośniejszych fragmentów.
d. podnoszenie poziomu najcichszych fragmentów.

8. Efekt wydzielania (separacji) jest tym silniejszy
a. im bliżej instrumentu znajduje się mikrofon.
b. im dalej instrumentu znajduje się mikrofon.
c. im bliżej instrumentu znajduje się głośnik.
d. im dalej instrumentu znajduje się głośnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

9. Kontrolę dynamiczną można stosować
a. automatycznie poprzez odłączenie mikrofonów od ograniczników.
b. poprzez wyciszenie dowolnego zakresu częstotliwości.
c. poprzez wzmocnienie.
d. automatycznie poprzez podłączenie mikrofonów do ograniczników.

10. Delay, chorus, flanger to:
a. metody mikrofonowania instrumentów muzycznych.
b. metody nagrywania wokalistów.
c. urządzenia regulujące panoramę dźwięku.
d. specjalne efekty dźwiękowe.

11. Charakterystyka kierunkowa mikrofonu to
a. czułość w różnych zakresach.
b. czułość na dźwięki napływające z jednego kierunku.
c. czułość na dźwięki napływające z różnych kierunków.
d. czułość na dźwięki o tej samej głośności.

12. Charakterystyka częstotliwościowa mikrofonu to
a. czułość w różnych zakresach pasma częstotliwości.
b. czułość w jednym zakresie.
c. czułość pasma częstotliwości.
d. czułość na dźwięk o różnej głośności.

13. W metodzie nagrywania AB mikrofony ustawione są:
a. pod kątem 90 stopni.
b. pod kątem 120 stopni.
c. równolegle.
d. pod kątem od 30 do 60 stopni.

14. Mastering to:
a. proces przygotowania studia do nagrania.
b. proces przygotowania dźwięku do nagrania na trwały nośnik.
c. odsłuchiwanie i wybieranie nagranego materiału.
d. analizowanie jakości nagrania.

15. Przy nagrywaniu fortepianu preferowane są
a. mikrofony dynamiczne.
b. mikrofony wstęgowe.
c. mikrofony pojemnościowe.
d. mikrofony dwukierunkowe.

16. Skrajnym sposobem osiągnięcia efektu separacji jest
a. całkowita rezygnacja z użycia mikrofonów.
b. użycie mikrofonów.
c. użycie nagłośnienia.
d. wyciszenie głośników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

17. Przy dużej przestrzeni scenicznej najlepiej jest użyć
a. jednego mikrofonu umieszczonego z przodu sceny.
b. dwóch podwieszonych pod sufitem mikrofonów stereo.
c. dwóch mikrofonów umieszczonych z tyłu sceny.
d. jednego głośnika.

18. W studiu mikrofony umieszcza się tak
a. aby każdy miał mikrofon.
b. by zbierał dźwięki z innych instrumentów.
c. aby każdy mikrofon był widoczny.
d. by nie zbierały dźwięków z pozostałych instrumentów.

19. Kontrolę nad dynamiką związku między poszczególnymi instrumentami i sekcjami

w dobrej orkiestrze sprawuje

a. dyrygent.
b. producent radiowy.
c. scenarzysta.
d. reżyser.

20. W metodzie nagrywania XY mikrofony ustawione są:
a. pod kątem i ich osie przecinają się.
b. pod kątem, ale ich osie nie przecinają się.
c. równolegle.
d. w przeciwnych kierunkach.

21. DAT to:
a. magnetofon analogowy.
b. magnetofon cyfrowy.
c. system rejestracji komputerowej.
d. wieloślad.

22. Instrumenty dęte drewniane są mikrofonowane
a. tak, jak instrumenty blaszane.
b. poprzez skierowanie mikrofonu na otwory.
c. z dużej odległości.
d. przy użyciu dwóch mikrofonów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.........................................................................................................................

Rejestracje i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji fonograficznej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedzi

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

7. LITERATURA

1.

Abel J. i Glass I.: Radio An Illustrated Guide. WBEZ Alliance Inc. 1999

2.

Body A.: Dziennikarstwo radiowo – telewizyjne. Techniki tworzenia programów
informacyjnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006

3.

Butrym W.: Dźwięk cyfrowy Systemy wielokanałowe. Wydawnictwo Komunikacji
i Łączności, Warszawa 2002

4.

Geisler J.: Techniczne problemy nagrań muzycznych. WKŁ, Warszawa 1979

5.

Gmerek – Rajchel M.: Formatowanie radia lokalnego. Copyright by Wydawnictwo Adam
Marszałek, Toruń 2005

6.

Kirk P.: Digital Audio. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007

7.

Korbecki M.: Komputerowe przetwarzanie dźwięku. Wydawnictwo MIKOM, Warszawa
1999

8.

Lasocki J. Podstawowe wiadomości z nauki o muzyce. PWM, Kraków 1999

9.

Madurski Ł. I Świerk G.: Podstawy Multimedia Obróbka dźwięku i filmów.
Wydawnictwo Helion, Gliwice 2004

10.

McLeish R.: Produkcja radiowa. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
2007

11.

Puzyna Cz.: Podstawowe wiadomości o dźwiękach i ich oddziaływanie na człowieka.
Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1985

12.

Reiss J.: Mała historia muzyki. PWM, Kraków 1987

13.

BBC Producers Guidelines. BBC – strony internetowe