„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dorota Wójcik

Nagrywanie i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji
telewizyjnej 313[06].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Dariusz Janik
mgr Janusz Kalinowski



Opracowanie redakcyjne:
mgr Dorota Wójcik



Konsultacja:
mgr inż. Joanna Stępień

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej ,,Nagrywanie
i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji telewizyjnej” 313[06].Z2.02, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu asystent operatora dźwięku.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

13

5.1. Przekaz telewizyjny

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2. Produkcja dźwięku do różnych form audiowizualnych

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

18

7. Literatura

31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Nagrywanie i obróbka dźwięku na

potrzeby produkcji telewizyjnej”, który będzie pomocą w prowadzeniu zajęć dydaktycznych
w szkole kształcącej w zawodzie asystent operatora dźwięku.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne tj. zakres wiedzy, którą uczeń powinien już posiadać, aby mógł
swobodnie korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, które uczeń będzie nabywał podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ć

wiczenia – przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia – przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.

W materiale nauczania w Poradniku dla ucznia treści omówiono w sposób ogólny, ale

wystarczający do osiągnięcia celów kształcenia tej jednostki modułowej.

Wskazane jest zachęcenie uczniów do skorzystania z literatury zamieszczonej na końcu

poradnika.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, na przykład metody
przypadków oraz metody inscenizacji.

Zajęcia dydaktyczne powinny być realizowane w pracowniach wyposażonych

w odpowiednie urządzenia do nagrywania i obróbki dźwięku, w taki sposób, aby każdy
z uczniów miał możliwość samodzielnego wykonywania ćwiczeń związanych z poprawną
realizację materiału nauczania. Niezbędne jest również zorganizowanie zajęć w ośrodkach TV
lub firmach, stosujących na co dzień technikę telewizyjną.

Nauczyciel może zlecić wykonanie wszystkich ćwiczeń lub tylko wybranych. Może

skorzystać z podanych wskazówek lub realizować własne pomysły. W poradniku
zamieszczono dwa przykładowe scenariusze lekcji, ale nauczyciel może przedstawić swoje
propozycje.

Uczniowie powinni wykonywać ćwiczenia z poradnika samodzielnie, po czym mają

możliwość weryfikacji swoich wiadomości poprzez sprawdzian postępów zamieszczony na
końcu każdego podrozdziału. Zestaw pytań zawarty w sprawdzianie postępów jest podstawą
oceny przez nauczyciela wiedzy i umiejętności ucznia.

Obserwacja pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i ocena ich pracy zarówno

w grupie, jak i indywidualnie powinny dostarczyć dość informacji o zakresie i poziomie
realizacji celów kształcenia danej jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

313[06].Z2.01

Nagrywanie i obróbka warstwy

d

ź

wi

ę

kowej filmów

313[06].Z2.02

Nagrywanie i obróbka d

ź

wi

ę

ku

na potrzeby produkcji

telewizyjnej

313[06].Z2

Technologia produkcji

313[06].Z2.04

Rejestracje i obróbka d

ź

wi

ę

ku na

potrzeby produkcji fonograficznej

313[06].Z2.03

Nagrywanie i obróbka d

ź

wi

ę

ku na

potrzeby produkcji radiowej

313[06].Z2.05

Realizowanie nagra

ń

d

ź

wi

ę

kowych na potrzeby

spektakli teatralnych

i imprez estradowych

313[06].Z2.06

Konserwacja sprz

ę

tu d

ź

wi

ę

kowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać pojęcia: dźwięk, natężenie dźwięku, głośność dźwięku, barwa dźwięku,
wysokość tonu, zakres słyszalności, niskie, średnie i wysokie częstotliwości, dźwięk
monofoniczny, stereofoniczny,

−

rozróżniać sprzęt i nośniki stosowane w produkcji telewizyjnej,

−

poruszać się w środowisku popularnych systemów operacyjnych,

−

rozróżniać urządzenia do tworzenia efektów dźwiękowych,

−

rozróżniać urządzenia zapisujące i odtwarzające,

−

porozumiewać się ze współpracownikami i przełożonymi,

−

rozwiązywać problemy w sposób twórczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować technologie stosowane w produkcji telewizyjnej,

–

scharakteryzować kamery TV, formaty TV, urządzenia zapisujące i odtwarzające obraz
i dźwięk, stosowane w produkcji telewizyjnej,

–

scharakteryzować technologię analogową i cyfrową,

–

przygotować wozy transmisyjne, studia realizacyjne i emisyjne,

–

zorganizować ekipy mobilne do nagrywania dźwięku,

–

sporządzić zakresy obowiązków pracowników w różnych etapach produkcji telewizyjnej,

–

zaplanować kolejne etapy pracy nad dźwiękiem w toku produkcji telewizyjnej,

–

zaplanować montaż komputerowy AVID, FAST, FINAL CUT, dobrać stoły trickowe,
blue box i efekty komputerowe,

–

dobrać sprzęt dźwiękowy i niezbędne materiały do realizacji i emisji dźwięku,

–

zaprojektować konfigurację sprzętu dźwiękowego,

–

dobrać mikrofony, zależnie od rodzaju nagrania i warunków dźwiękowych,

–

zrealizować proste nagrania dźwięku w różnych warunkach akustycznych,

–

sporządzić kosztorysy i eksplikacje sprzętu dotyczące realizacji dźwięku,

–

posłużyć się instrukcjami obsługi urządzeń elektrotechnicznych,

–

sporządzić dokumentację dotyczącą nagrywania i obróbki dźwięku,

–

zastosować zasady archiwizowania i duplikowania materiałów oraz tworzenia kopii
bezpieczeństwa i oznakowania zapisanych nośników,

–

posłużyć się normami technicznymi obowiązującymi w produkcji telewizyjnej.

–

określić zasady obsługi bloku emisyjnego,

–

scharakteryzować telewizję kablową i satelitarną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

Asystent operatora dźwięku 313[06]

Moduł:

Techniki montażu dźwięku 313[06].Z3

Jednostka modułowa:

Nagrywanie i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji
telewizyjnej 313[06]Z2.02

Temat: Dobieranie i instalacja urządzeń wchodzących w skład zestawu sprzętu

dźwiękowego niezbędne do realizacji spektaklu telewizyjnego.

Cel ogólny: Dobieranie urządzeń wchodzących w skład zestawu sprzętu dźwiękowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

zorganizować stanowisko pracy do wykonywania zadania, zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

dokonać analizy całości „obrazu dźwiękowego” w spektaklu,

–

dobrać urządzenia wchodzące w skład zestawu sprzętu dźwiękowego,

–

zainstalować urządzenia wchodzące w skład zestawu sprzętu dźwiękowego,

–

uruchomić zestaw sprzętu dźwiękowego,

–

sprawdzić poprawność działania każdego z urządzeń.

Metody nauczania–uczenia się:
–

ć

wiczenia praktyczne,

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca grupowa, grupy 2 – 3 osobowe.

Czas pracy: 240 min.
Środki dydaktyczne:
–

Nagra mono z impulsami,

–

magnetofon DAT,

–

mikrofony,

–

mikroporty,

–

zestawy głośnikowe,

–

końcówki mocy,

–

krosownica z okablowaniem,

–

odtwarzacz CD,

–

equalizer, procesory efektów,

–

konsola mikserska,

–

przybory do pisania,

–

papier formatu A4.

Przebieg zajęć:
1.

Sprawy organizacyjne.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

3.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

4.

Realizacja tematu:
–

Uczniowie zapoznają się z instrukcją dotyczącą przebiegu ćwiczenia.

–

Uczniowie zapoznają się ze scenariuszem.

–

Uczniowie zapoznają się z instrukcją obsługi urządzeń niezbędnych do realizacji
ć

wiczenia.

–

Uczniowie dokonują analizy całości „obrazu dźwiękowego” w spektaklu
telewizyjnym.

–

Uczniowie dobierają i instalują urządzenia wchodzące w skład zestawu sprzętu
dźwiękowego.

–

Uczniowie konsultują z reżyserem spektaklu rozmieszczenie mikrofonów w studio.

–

Uczniowie pod nadzorem nauczyciela uruchamiają zestaw sprzętu dźwiękowego
oraz sprawdzają poprawność działania każdego z urządzeń.

–

Nauczyciel kontroluje czynności uczniów i pomaga w sytuacjach problemowych.

5.

Po wykonaniu zadania uczniowie dokonują analizy i interpretacji poprawności działania
urządzeń. W sprawozdaniu umieszczają swoje spostrzeżenia i wnioski.

6.

Uczniowie wskazują swoje mocne i słabe strony.

7.

Nauczyciel analizuje prace uczniów i stwierdza, czy zadanie zostało wykonane
poprawnie.

8.

Nauczyciel ocenia prawidłowość i estetykę wykonania ćwiczeń.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i ukształtowanych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

Asystent operatora dźwięku 313[06]

Moduł:

Techniki montażu dźwięku 313[06].Z3

Jednostka modułowa:

Nagrywanie i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji
telewizyjnej 313[06]Z2.02

Temat: Realizacja bezprzewodowej transmisji videoinformacji przy pomocy wozu

transmisyjnego.
Cel ogólny: Poznanie zasad realizacji transmisji videoinformacji przy pomocy wozu
transmisyjnego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń/słuchacz potrafi:
–

obsłużyć wóz transmisyjny,

–

obsłużyć wóz emisyjny,

–

obsłużyć agregat prądotwórczy,

–

obsłużyć tor kamerowy,

–

obsłużyć tor akustyczny,

–

dobrać osprzęt i urządzenia audio i video,

–

rozróżnić rodzaje połączeń audio i video,

–

ustalić miejsca instalacji urządzeń,

–

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz ochrony
ś

rodowiska.

Metody nauczania-uczenia się:
–

wykład informacyjny,

–

pokaz,

–

ć

wiczenia praktyczne,

–

dyskusja.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca z całym oddziałem,

–

praca grupowa.

Czas pracy: 300 min
Środki dydaktyczne:
–

dokumentacja techniczno-ruchowa wozu transmisyjnego,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa wozu emisyjnego,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa agregatu prądotwórczego,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa miksera wizyjnego,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa miksera audio,

–

instrukcja obsługi kamery TVC,

–

instrukcje obsługi mikrofonów przewodowych i bezprzewodowych

–

karty katalogowe kabli połączeniowych audio i video,

–

wóz transmisyjny,

–

wóz emisyjny,

–

agregat prądotwórczy,

–

kable połączeniowe,

–

kamery TVC,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

–

mikrofony przewodowe i bezprzewodowe,

–

rysunek obiektu,

–

stanowisko komputerowe,

–

projektor,

–

prezentacja multimedialna.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1.

Czynności organizacyjno-porządkowe.

2.

Sprawdzenie pracy domowej.

3.

Podanie tematu zajęć.

4.

Sprawdzenie obecności.
Faza właściwa:

5.

Wprowadzenie.

6.

Uświadomienie celów zajęć.

7.

Plan zajęć:
nauczyciel:

−

przeprowadza wykład na temat transmisji sygnałów przy pomocy radiolinii,

−

omawia wyposażenie studia fonicznego,

−

omawia wyposażenie studia wizyjnego,

−

omawia wyposażenie wozu transmisyjnego,

−

omawia wyposażenie wozu emisyjnego,

−

omawia zasadę działania agregatu prądotwórczego,

−

omawia działanie toru kamerowego,

−

omawia działanie toru akustycznego,

−

zwraca uwagę na przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów
przeciwpożarowych oraz ochrony środowiska,

uczniowie:

−

wykonują ćwiczenie praktyczne.

Ćwiczenie

Zrealizuj bezprzewodową transmisję widowiska sportowego przy wykorzystaniu wozu

transmisyjnego.

Cel:

Przygotowanie i przeprowadzenie bezprzewodowej transmisji widowiska sportowego

przy wykorzystaniu wozu transmisyjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Rys. 1. Schemat blokowy transmisji przy pomocy wozu transmisyjnego.

Praca w grupach 3-4 osobowych:

–

uczniowie zapoznają się z budową wozu transmisyjnego,

–

uczniowie zapoznają się z budową wozu emisyjnego,

–

uczniowie zapoznają się z budową agregatu prądotwórczego,

–

dyskutują w grupie na temat wykonania ćwiczenia,

–

dobierają urządzenia toru kamerowego,

–

dobierają urządzenia toru akustycznego,

–

dobierają kable połączeniowe audio i video,

–

ustalają miejsca instalacji urządzeń,

–

uzasadniają wybrane rozwiązanie,

–

przeprowadzają transmisję.

Praca indywidualna:

–

uczniowie omawiają zastosowanie wozu transmisyjnego.

Prezentacja i analiza ćwiczenia:

–

uczniowie sprawdzają poprawność wykonania ćwiczenia,

–

uczniowie uzasadniają obraną metodę instalacji urządzeń,

–

przedstawiciele poszczególnych grup prezentują ćwiczenie na forum klasy,

–

dyskusja uczniów na forum klasy na temat zastosowania wozu transmisyjnego.

Faza kończąca:

1.

Podsumowanie zajęć:

−

podsumowując zajęcia nauczyciel wprowadza nowe pojęcie: zespół studyjny – część
wizyjna,

−

nauczyciel zadaje pracę domową.

2.

Ocena pracy uczniów:

−

nauczyciel ocenia stopień aktywności uczniów oraz ich zaangażowanie podczas

−

wykonywania ćwiczenia,

−

nauczyciel ocenia poprawność wykonania ćwiczenia,

Kamera 1

Kamera 2

Kamera 3

Kamera 4

Tory akustyczne

Tory kamerowe

Wóz

transmisyjny

Wóz

emisyjny

Agregat prądotwórczy

Antena

nadawcza

radiolinii

Mikrofony

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

−

nauczyciel ocenia każdego ucznia oraz grupę, w której on pracuje,

−

nauczyciel ocenia efekty końcowe pracy ucznia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i ukształtowanych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Przekaz telewizyjny

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj schemat organizacyjny stanowisk pracy w telewizji, oraz wymień z jakimi

pracownikami może współpracować operator dźwięku.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją do ćwiczeń, instrukcjami obsługi sprzętu oraz literaturą,

2)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

3)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami bhp i ergonomii pracy,

4)

zaplanować kolejne etapy pracy,

5)

scharakteryzować stanowiska pracy w telewizji pod kątem artystycznym i technicznym,

6)

określić i uzasadnić z jakimi pracownikami będziesz współpracował,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania,

−

plansze przedstawiające opisy stanowisk pracy w telewizji.

Ćwiczenie 2

Dobierz i zainstaluj odpowiedni zestaw mikrofonowy w celu nagłośnienia transmisji

koncertu.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się na podstawie dostępnej literatury z rodzajami i przeznaczeniem mikrofonów,

2)

dokonać wyboru optymalnego rodzaju mikrofonów,

3)

zapoznać się z instrukcją obsługi wybranych mikrofonów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

4)

zainstalować odpowiednie mikrofony dla poszczególnych instrumentów oraz wokalistów,

5)

podłączyć mikrofony do konsoli mikserskiej,

6)

wysterować poziom i barwę dźwięku mikrofonów uwzględniając warunki głosowe
wokalistów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zestaw mikrofonów z okablowaniem,

−

konsola mikserska,

−

kolorowa taśma samoprzylepna do oznakowania mikrofonów i torów na konsoli,

−

scenariusz koncertu.

Ćwiczenie 3

Zorganizuj wizytę stacji telewizyjnej. Zapoznaj się z procesem przygotowania i emisji

programu informacyjnego na żywo. Dowiedz się dokładnie, kto co robi. Przyjrzyj się
stosowanym urządzeniom, zapoznaj się z ich obsługą oraz zastosowaniem przy realizacji
różnych form audiowizualnych. przekonaj się, czy nadążasz za wszystkim, kiedy program jest
już na antenie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją do ćwiczeń, oraz literaturą,

2)

zorganizować wizytę w stacji telewizyjnej,

3)

wraz ekipą telewizyjną wyjść na nagranie materiału i zapoznać się ze sposobem
nagrywania obrazu i dźwięku

4)

odwiedzić reżyserkę podczas emisji programu informacyjnego zwracając uwagę na
wykorzystywany sprzęt (kamery, mikrofony, mikser wizji, mikser dźwięku, stoły
trickowe, generatory napisów) jego zastosowanie oraz obsługę,

5)

dokonać analizy,

6)

zapisać spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

studio telewizyjne,

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania.

−

dyktafon,

−

aparat fotograficzny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2.

Produkcja dźwięku do różnych form audiowizualnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj nagranie materiału informacyjnego w terenie. Przećwicz użycie mikrofonu na

uchwycie rewolwerowym w terenie. Nie zapomnij o słuchawkach, by móc jednocześnie
ś

ledzić efekt.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją do ćwiczeń, instrukcjami obsługi sprzętu oraz literaturą,

2)

skompletować sprzęt, czyli kamerę, mikrofon i oświetlenie,

3)

podłączyć urządzenia,

4)

nagrać rozmowę z wybraną osobą,

5)

zwrócić uwagę na możliwości nagrania efektów dźwiękowych,

6)

dokonać analizy jakości nagrania przy użyciu programu edycyjnego,

7)

zapisać spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kamera telewizyjna,

−

mikrofon na uchwycie rewolwerowym,

−

słuchawki,

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wraz z operatorem kamery przygotuj ścieżkę dźwiękową reklamy telewizyjnej. Zwróć

uwagę na to, by w czasie nagrań mikrofon znajdował się poza kadrem.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją do ćwiczeń, instrukcjami obsługi sprzętu oraz literaturą,

2)

opracować scenariusz reklamy,

3)

dobrać sprzęt: kamera, mikrofon kierunkowy, tyczka, oświetlenie,

4)

nagrać scenkę reklamową,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5)

skorzystać z zasobów fonoteki,

6)

przy użyciu programu montażowego zastosować efekty dźwiękowe oraz zmiksować

muzykę i słowa,

7)

przedstawić wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

kamera, mikrofony, tyczka, oświetlenie,

–

komputer z programem do montażu.

Ćwiczenie 3

Zrealizuj bezprzewodową transmisję widowiska sportowego przy wykorzystaniu wozu

transmisyjnego.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

−

zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,

−

zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową wozu transmisyjnego,

−

zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową wozu emisyjnego,

−

zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową agregatu prądotwórczego,

−

zapoznać się z instrukcją obsługi kamery,

−

zapoznać się z instrukcją obsługi mikrofonu,

−

zapoznać się z parametrami technicznymi kabli połączeniowych,

−

wybrać urządzenia do wykonania ćwiczenia,

−

zainstalować urządzenia,

−

uruchomić agregat prądotwórczy,

Kamera 1

Kamera 2

Kamera 3

Kamera 4

Tory akustyczne

Tory kamerowe

Wóz

transmisyjny

Wóz

emisyjny

Agregat prądotwórczy

Antena

nadawcza

radiolinii

Mikrofony

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

−

uruchomić wóz transmisyjny,

−

uruchomić wóz emisyjny,

−

przeprowadzić transmisję,

−

spisać wszystkie spostrzeżenia

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

instruktaż, ćwiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−

wóz transmisyjny,

−

wóz emisyjny,

−

agregat prądotwórczy,

−

kamery,

−

mikrofony,

−

kable połączeniowe,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa wozu transmisyjnego,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa wozu emisyjnego,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa agregatu prądotwórczego,

−

instrukcja obsługi kamery,

−

instrukcja obsługi mikrofonu,

−

karty katalogowe kabli połączeniowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test pisemny dwustopniowy do jednostki modułowej „Nagrywanie
i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji telewizyjnej”

Test składa się z 22 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 19, 22, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 7, 12, 14, 18, 20, 21 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego w tym co
najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 17 zadań z poziomu podstawowego co
najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Podać system dziennikarstwa elektronicznego

A

P

b

2

Podać system pojedynczej przenośnej kamery

A

P

a

3

Podać wyposażenie dźwiękowca

B

P

b

4

Określić możliwości techniczne studia

B

P

a

5

Zastosować użycie mikrofonu prezentera
audycji muzycznej na żywo z udziałem
publiczności

C

PP

a

6

Podać

działanie

mikrofonu

wstęgowego

o ósemkowej charakterystyce kierunkowości

B

P

b

7

Zastosować

działanie

mikrofonu

kardioidalnego

C

PP

c

8

Podać

kto

odpowiada

za

właściwe

rozstawienie mikrofonów odpowiada

A

P

a

9

Podać kto nie włącza się w nagranie studyjne

A

P

d

10

Podać kto jest kapitanem w studiu
telewizyjnym

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

11

Podać

kto

odpowiada

za

powielanie

scenariusza

i

dystrybucję

kopii

wśród

członków ekipy oraz synchronizację czasową
programu

B

P

c

12 Scharakteryzować pracę kontrolera dźwięku

C

PP

c

13

Podać program realizowany z wykorzystaniem
ś

miechów

B

P

d

14

Określić ile zajmuje zgranie tonu
międzynarodowego w godzinnym filmie
telewizyjnym

C

PP

a

15

Zastosować mikrofony w pomieszczeniach,
gdzie nie ma problemu z wiatrem

B

P

a

16

Podać jakie zgranie wymaga wykreowania
przestrzeni i stworzenia nierealnego świata

B

P

b

17 Podać wyposażenie technika dźwięku

A

P

a

18 Określić czas udźwiękowienia telenoweli

C

PP

c

19

Podać najbardziej pracochłonne efekty
w filmie animowanym

B

P

c

20 Zastosować mikrofony do nagrań lektorskich

C

PP

a

21 Określić znaczenie szerszego ujęcia

C

PP

a

22

Podać

metody

opracowywania

napisów,

nagrań lektorskich, dubbingu

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

3.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu.

4.

Przed rozpoczęciem rozwiązywania testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

5.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.

6.

Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie zadań.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test pisemny zawiera 22 zadania czterokrotnego wyboru i sprawdza Twoją wiedzę
i umiejętności z zakresu nagrywania i obróbki dźwięku w produkcji telewizyjnej.

5.

Odpowiedzi udzielaj na KARCIE ODPOWIEDZI.

6.

Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d.

7.

Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

8.

Pracuj samodzielnie.

9.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut, od momentu przekazania instrukcji i zadań.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. System dziennikarstwa elektronicznego to
a. DE.
b. EJ.
c. AV.
d. DW.

2. System pojedynczej przenośnej kamery to
a. PSC.
b. PKW.
c. SPP.
d. PLT.

3. Wyposażenie dźwiękowca obejmuje
a. różne głośniki.
b. różnego rodzaju mikrofony.
c. system nagłośnienia.
d. różne kamery.

4. Układ studia jest częściowo wynikiem możliwości technicznych
a. mikrofonów.
b. studia.
c. komputera.
d. głośników .

5. Mikrofon prezentera audycji muzycznej na żywo z udziałem publiczności
a. musi być podłączony do systemu nagłośnienia.
b. wymaga dodatkowej osłony.
c. zbiera dźwięki sprzed siebie w obrębie kąta półpełnego.
d. daje najsilniejszą kierunkowość.

6. Mikrofon wstęgowy o ósemkowej charakterystyce kierunkowości
a. wymaga dodatkowej osłony.
b. zbiera dźwięki wzdłuż jednej osi.
c. daje najsilniejszą kierunkowość.
d. zbiera dźwięki sprzed siebie.

7. Mikrofon kardioidalny
a. zbiera dźwięki wzdłuż jednej osi.
b. wymaga dodatkowej osłony.
c. zbiera dźwięki sprzed siebie w obrębie kąta półpełnego.
d. daje najsilniejszą kierunkowość.

8. Za właściwe rozstawienie mikrofonów odpowiada
a. mikrofoniarz.
b. scenograf.
c. reżyser.
d. montażysta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

9. Nagrania studyjne nie wymagają zaangażowania
a. reżysera.
b. technika oświetlenia.
c. technika dźwięku.
d. imitatora dźwięku

10. Kapitanem w studiu telewizyjnym jest
a. reżyser.
b. kierownik studia.
c. asystent produkcji.
d. sekretarz produkcji.

11. Za powielanie scenariusza i dystrybucję kopii wśród członków ekipy oraz

synchronizację czasową programu odpowiada

a. kierownik studia.
b. reżyser.
c. asystent produkcji.
d. redaktor.

12. Na końcu pulpitu kontrolnego lub w przyległym pomieszczeniu, oddzielonym od
reżyserki szklaną ścianą umożliwiającą kontakt wzrokowy, siedzi kontroler dźwięku, który
a. steruje światłami.
b. zmienia oświetlenie.
c. steruje poziomem dźwięku wszystkich mikrofonów w studiu.
d. dodaje efekty dźwiękowe.

13. Program realizowany z wykorzystaniem śmiechów to
a. teatr telewizji.
b. film animowany.
c. telenowela.
d. sitcom.

14. Zgranie tonu międzynarodowego w godzinnym filmie telewizyjnym zajmuje
a. 10 godzin.
b. 5 godzin.
c. 20 godzin.
d. 30 godzin.

15. W pomieszczeniach, gdzie nie ma problemu z wiatrem , z reguły wykorzystuje się
a. kilka mikrofonów na klipsie.
b. kilka mikrofonów kierunkowych.
c. dwa mikrofony pojemnościowe.
d. dwa mikrofony pojemnościowe i jeden kierunkowy.

16. Wykreowanie przestrzeni i stworzenie nierealnego świata wymaga zgranie
a. teatru telewizji.
b. filmu animowanego.
c. telenoweli.
d. reklamy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

17. Ważnym elementem wyposażenia technika dźwięku jest
a. mikrofon radiowy.
b. nagrywarka.
c. kamera.
d. zestaw głośników.

18. Czas udźwiękowienia telenoweli to
a. 35 godzin.
b. 30 godzin.
c. 12 do 20 godzin.
d. 5 godzin.

19. W filmie animowanym najbardziej pracochłonne są
a. efekty uboczne.
b. dialogi.
c. efekty synchroniczne.
d. efekty muzyki.

20. Do nagrań lektorskich najlepsze są mikrofony
a. pojemnościowe i wstęgowe.
b. dynamiczne.
c. kierunkowe.
d. na rodzaje zależne od ruchomej cewki.

21. Im szersze ujęcie,
a. tym większa odległość od mikrofonu mówiącego .
b. tym czulszy mikrofon.
c. tym mniejsza odległość od mikrofonu mówiącego.
d. tym szersza charakterystyka mikrofonu.

22. Napisy, nagrania lektorskie, dubbing są to metody opracowywania
a. filmów promocyjnych.
b. reklam.
c. filmów obcojęzycznych.
d. reportaży.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko .........................................................................................................................

Nagrywanie i obróbka dźwięku na potrzeby produkcji telewizyjnej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedzi

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

7. LITERATURA

1.

Abel J. i Glass I.: Radio An Illustrated Guide. WBEZ Alliance Inc. 1999

2.

Bakalarz A.: Montaż nieliniowy krok po kroku. PC World, luty 2002

3.

Body A.: Dziennikarstwo radiowo – telewizyjne. Techniki tworzenia programów

informacyjnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006

4.

Butrym W.: Dźwięk cyfrowy Systemy wielokanałowe. Wydawnictwo Komunikacji

i Łączności, Warszawa 2002

5.

Czyżewski M.: Poradnik filmowca amatora. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony

Narodowej, Warszawa 1983

6.

Geisler J.: Techniczne problemy nagrań muzycznych. WKŁ, Warszawa 1979

7.

Kingdon T.: Sztuka reżyserii filmowej. Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2007

8.

Kirk P.: Digital Audio. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007

9.

Korbecki M.: Komputerowe przetwarzanie dźwięku. Wydawnictwo MIKOM, Warszawa

1999

10.

Lasocki J.: Podstawowe wiadomości z nauki o muzyce. PWM, Kraków 1999

11.

Madurski Ł. I Świerk G.: Podstawy Multimedia Obróbka dźwięku i filmów.

Wydawnictwo Helion, Gliwice 2004

12.

Murch W.: W mgnieniu oka Sztuka montażu filmowego. Wydawnictwo Wojciech

Marzec, Warszawa 2006

13.

Pijanowski L.: Małe abecadło filmu i telewizji. Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe,

Warszawa 1973

14.

Przedpełska – Bieniek M.: Dźwięk w filmie. Agencja Producentów filmowych, Warszawa

2006

15.

Puzyna Cz.: Podstawowe wiadomości o dźwiękach i ich oddziaływanie na człowieka.

Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1985

16.

Reiss J.: Mała historia muzyki. PWM, Kraków 1987

17.

Schid. W. i Pehle T.: Wideofilmowanie Techniki filmowania Udźwiękowienie Montaż.

Muza S.A., Warszawa 1993

18.

Stradomski W.: Realizujemy film amatorski. Wydawnictwo Centralnego Ośrodka

Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1999

19.

Uhma M.: Elementy technologii telewizyjnej, Warszawa 2008

20.

Zonn L.: O montażu w filmie dokumentalnym. Centralny Ośrodek Metodyki

Upowszechniania Kultury, Warszawa 1986

21.

BBC Producers Guidelines. BBC – strony internetowe