19 Porozumiewanie się

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Monika Hewczuk – język angielski
Marzena Molecka-Reiniger – język niemiecki

Porozumiewanie się z wykorzystaniem słownictwa
ogólnego i ogólnotechnicznego 342[02].Z4.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Jolanta Pietraszko – Mizera
mgr Zofia Kotowska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Halina Bielecka

Konsultacja:
mgr inż. Halina Bielecka

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[02].Z4.01

Porozumiewanie się z wykorzystaniem słownictwa ogólnego i ogólnotechnicznego zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik-spedytor

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania – język angielski

4.1. Rodzaje czasów

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Stopniowanie przymiotnika i przysłówka

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Rodzaje trybów

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Strona bierna czasownika

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Mowa zależna

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Materiał nauczania – język niemiecki

5.1. Rodzajniki określone i nieokreślone

5.1.1. Materiał nauczania

5.1.2. Pytania sprawdzające

5.1.3. Ćwiczenia

5.1.4. Sprawdzian postępów

5.2. Stopniowanie przymiotnika i przysłówka

5.2.1. Materiał nauczania

5.2.2. Pytania sprawdzające

5.2.3. Ćwiczenia

5.2.4. Sprawdzian postępów

5.3. Rodzaje czasów i trybów

5.3.1. Materiał nauczania

5.3.2. Pytania sprawdzające

5.3.3. Ćwiczenia

5.3.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Strona bierna czasownika

5.4.1. Materiał nauczania

5.4.2. Pytania sprawdzające

5.4.3. Ćwiczenia

5.4.4. Sprawdzian postępów

5.5. Liczebniki główne i porządkowe. Podawanie czasu

5.5.1. Materiał nauczania

5.5.2. Pytania sprawdzające

5.5.3. Ćwiczenia

5.5.4. Sprawdzian postępów

5.6. Podstawowe słownictwo komputerowe

5.6.1. Materiał nauczania
5.6.2. Pytania sprawdzające
5.6.3. Ćwiczenia
5.6.4. Sprawdzian postępów

43
44
44
45
45
46

6. Sprawdzian osiągnięć – język angielski

7. Sprawdzian osiągnięć – język niemiecki

8. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten pomoże ci usystematyzować i uporządkować wiedzę z zakresu ogólnego

języka niemieckiego i angielskiego.

Wymagania wstępne informują, jakim zakresem wiedzy powinieneś dysponować

przystępując do nauki.

W celach kształcenia znajdziesz wykaz umiejętności, jakie powinieneś posiadać po danej

jednostce modułowej.

Materiał nauczania zawiera podstawową i niezbędną wiedzę do wykorzystania przy

przygotowaniu się do ćwiczeń i sprawdzianów.

Sprawdzian osiągnięć zawiera zestaw pytań, który weryfikuje, czy opanowałeś materiał

nauczania po danej jednostce modułowej, i czy zrealizowane zostały cele kształcenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych.

342[02].Z4

Język obcy zawodowy

342[02].Z4.01

Porozumiewanie się

z wykorzystaniem słownictwa

ogólnego i ogólnotechnicznego

342[02].Z4.02

Rozwijanie sprawności mówienia

i rozmienienia ze słuchu

w realizacji zadań transportowo-

spedycyjnych

342[02].Z4.04

Posługiwanie się językiem obcym

w działalności gospodarczej

342[02].Z4.03

Rozwijanie sprawności pisania

i czytania ze zrozumieniem

w realizacji zadań transportowo-

spedycyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do przyswajania wiedzy z tej jednostki modułowej powinieneś:

−

rozróżniać rodzajniki określone i nieokreślone oraz znać schematy ich deklinacji,

−

wymieniać liczebniki główne,

−

określać szyk elementów w zdaniu prostym i złożonym oraz w zdaniach pytających,

−

odmieniać czasowniki we wszystkich czasach,

−

rozróżniać czasowniki modalne i odmieniać w czasie teraźniejszym,

−

tworzyć formy czasowników nieregularnych,

−

przedstawiać schemat tworzenia strony biernej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

Po zrealizowaniu programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posłużyć się językiem obcym, stosując struktury morfosyntaktyczne umożliwiające
formułowanie prostych wypowiedzi w odniesieniu do teraźniejszości, przeszłości
i przyszłości oraz relacji przestrzennych,

−

udzielić ogólnej informacji o osobach, miejscach, przedmiotach,

−

wyrazić opinię i postawę wobec rozmówcy i tematu rozmowy,

−

zastosować werbalne i niewerbalne formy komunikowania się,

−

posłużyć się podstawowym słownictwem komputerowym,

−

rozróżnić podstawowe komendy komputerowe,

−

porozumieć

się

uczestnikami

procesu

pracy

wykorzystując

słownictwo

ogólnotechniczne,

−

opisać właściwości techniczne przedmiotów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA – język angielski

4.1. Rodzaje czasów

4.1.1. Materiał nauczania

Pojęcie czasu gramatycznego łączy się z rozróżnianiem trzech płaszczyzn czasowych:

teraźniejszości, przeszłości i przyszłości. Postrzeganie tych płaszczyzn jako odrębnych form
byłoby błędne, gdyż należy zdawać sobie sprawę z istnienia różnych aspektów i niuansów
czasów gramatycznych, które się mogą wzajemnie zazębiać i nakładać na siebie.

Simple Present

Tworzenie czasu

Czas Present simple tworzymy podając osobę oraz podstawową formę czasownika.

Wyjątek stanowi trzecia osoba liczby pojedynczej (he/she/it), dla której to do czasownika
dodajemy końcówkę `–s` lub `–es` np. he goes.

He goes to the cinema once a year.

Jeśli czasownik kończy się na końcówki: `-ss/-sh/-ch/-x/-o` wtedy to do czasownika

dodajemy końcówkę `–es` (finish-es). Jeśli czasownik kończy się na spółgłoskę + `-y` to
opuszczamy` –y` i czasownik otrzymuje końcówkę` –ies` (fly-flies)np. A pilot flies a plane.
Pytania tworzymy za pomocą operatora `do`, bądź `does`- w trzeciej osobie liczby
pojedynczej: Do you like Mary? Does he speak English?
Przeczenia tworzymy za pomocą operatora `do` i `does`- w trzeciej osobie liczby pojedynczej
łącznie z partykułą `not`: They don`t like Mary. He doesn`t speak English.
Zastosowanie
Czas Present Simple to czas teraźniejszy prosty, którego używamy dla wyrażania stanów
trwałych, czynności rutynowych i powtarzających się, dla prawd ogólnie przyjętych, dla
rozkładów jazdy i programów, oraz dla narracji, komentarzy sportowych i recenzji.
Zwroty charaktrystyczne:
usually, never, sometimes, often, always, seldom, rarely, every day/week/year...,on Mondays,
once a week.

Present Continuous

Tworzenie czasu

Czas ten tworzymy za pomocą osoby w połączeniu z odpowiednią formą czasownika `to

be` w czasie present simple oraz imiesłowu teraźniejszego (forma –ing) wybranego
czasownika.

He is smiling.

I`m seeing Mary on Saturday. You`re always interrupting me!

Pytania w tym czasie tworzymy za pomocą inwersji tj. przestawienia szyku zdania:

Are you sleeping?

Is he talking to me?

natomiast przeczenia za pomocą dodania do odpowiedniej formy czasownika `to be` wyrazu
`not`: I am not going. They aren`t working.
Zastosowanie
Present Continuous to czas teraźniejszy ciągły, który dotyczy czynności wykonywanych
w chwili obecnej tj. w chwili mówienia, a także odnoszących się do zaplanowanych
czynności w bliskiej przyszłości lub czynności tymczasowych, a także do wyrażenia irytacji
w sytuacjach, które nas denerwują z przysłówkiem częstotliwości `always`.
Zwroty charaktrystyczne:
now, at the moment, at present.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Simple Past

Tworzenie czasu

Zdania twierdzące składają się z osoby łącznie z odpowiednią formą czasownika `to be`

w czasie przeszłym (I, he, she, it –`was`; you, we, they- `were`), bądź w przypadku, jeśli
chodzi o inne czasowniki niż czasownik być, wtedy do osoby dodajemy tzw. drugą formę
czasownika w przypadku czasowników nieregularnych np. go-went lub czasownik w formie
podstawowej z przybrana końcówką` –ed` w przypadku czasowników regularnych np. want-
wanted. Tim was absent because he was ill. They worked for the firm from 1998 to 1999.
Pytania w przypadku czasownika `być` tworzymy za pomocą inwersji: `were you.., was he..`
Natomiast dla pozostałych czasowników pytania tworzymy za pomocą operatora `did`, który
to stawiamy przed osobą uwzględniając jednocześnie zmianę formy czasownika na
podstawową. Did they play football? Did he work for XX Ltd.?
Przeczenia tworzymy za pomocą wyrazu `not` dodanego do form czasownika `to be`:
`was`(wasn`t) lub `were` (weren`t), bądź operatora `did` występującego po osobie (didn`t)
ponownie pamiętając o zmianie formy czasownika na podstawową, a więc w przypadku
czasowników regularnych bez końcówki –ed. I didn`t play football.
Zastosowanie

Czas Past Simple to czas przeszły prosty. Odnosi się do stanów lub czynności dokonanych,
mających miejsce w przeszłości w określonym czasie np. dwa lata temu, w roku 1998,
wczoraj etc. They played tennis yesterday. Gina and Mark got married in 1995.
Jest on używany głównie w opowiadaniach i relacjach zdarzeń.
Zwroty charaktrystyczne
Typowe wyrażenia charakterystyczne dla czasu Past Simple to: two days ago, yesterday, last
week..., in 1998.

Present Perfect

Tworzenie czasu

Zdania twierdzące w tym czasie tworzymy za pomocą osoby, odpowiedniej formy

czasownika `to have` tj. `have` dla osób: `I, you, we, they` oraz `has` dla: `he, she, it`,a także
imiesłowu biernego właściwego czasownika ( tzw. past participle).
They have eaten breakfast.

She has done her homework.

Pytania w czasie Present Perfect tworzymy za pomocą inwersji:
Has he written this report?

Have you seen Jane before?

Formę przeczącą tworzymy poprzez zaprzeczenie czasownika `to have` dodając wyraz `not`:
She has not (hasn`t) left the country.

They have not (haven`t) danced cha-cha before.

Zastosowanie
Jest to czas teraźniejszy, który ma ścisły związek z przeszłością, oscylując pomiędzy dwoma
płaszczyznami czasowymi. Używamy go do wyrażania czynności, które rozpoczęły się
w przeszłości i nadal trwają; dla czynności, które dopiero, co się zakończyły i których skutek
jest odczuwalny w obecnej chwili; dla czynności, które miały miejsce w bliżej nieokreślonym
czasie w przeszłości; dla czynności, które wydarzyły się kilka razy w przeszłości aż do chwili
obecnej z możliwością powtórzenia się ich po raz kolejny.
Peter has worked in the bank for 5 years.

I have just washed my hair.

Robert has sold his house.

They`ve been to Paris 3 times so far.

Zwroty charaktrystyczne
Typowe przysłówki dla tego czasu to: just, recently/ lately, already/ yet, ever/ never, since/
for, so far, before, still, always, how long. She has always wanted to be a lawyer.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Past Continuous

Tworzenie czasu

Czas ten tworzymy za pomocą osoby, odpowiedniej formy czasownika `to be` w czasie

przeszłym (was, were) oraz imiesłowu czasu teraźniejszego wybranego czasownika (~ing):
Yesterday at 5 o`clock she was talking to her boss.
Pytania w tym czasie tworzymy za pomocą inwersji:
Were you using this coffee machine yesterday? Was he reading that book when I phoned?
Przeczenia tworzymy poprzez dodanie wyrazu `not` do form czasownika `to be` w czasie
przeszłym (wasn`t, weren`t):
I wasn`t calling anybody yesterday at 4.

We were not sleeping.

Zastosowanie
Czas ten jest czasem przeszłym, który dotyczy czynności niedokonanych w przeszłości, które
także mogą stanowić tło do pewnego wydarzenia, a także mogą budować nastrój
w opowiadaniu. Czasu Past Continuous używa się często w zestawieniu z czasem Past
Simple.
Yesterday at 7 Mary was watching TV. While we were driving home we saw an accident.
Zwroty charakterystyczne
Typowe wyrażenia dla tego czasu to: while, when, as, all morning…etc.

Past Perfect

Tworzenie czasu

Zdania twierdzące w tym czasie tworzymy za pomocą osoby, formy had w zestawieniu

z imiesłowem biernym (past participle) dowolnego czasownika:
He had forgotten his driving licence.

Ms Tomson had read this book before.

Pytania w czasie Past Perfect tworzymy przez inwersję:
Had you written the letter before I told you to do it? Had he fixed that armchair?
Formy przeczące tworzymy poprzez zaprzeczenie czasownika `had` (hadn`t)po osobie
i dodanie formy imiesłowu biernego właściwego czasownika, np. hadn`t written.
She didn`t look tired because she hadn`t studied for a long time at night.
Zastosowanie
Czas ten określany jest jako zaprzeszły i używany jest stosunkowo rzadko (częściej w języku
pisanym, w zdaniach złożonych). W tym czasie mówimy o czynności, która miała miejsce
wcześniej w stosunku do innej czynności w przeszłości.
He realized he had lost his key. Before he enetered the cinema the film had already started.
Zwroty charaktrystyczne
Typowe wyrażenia charakterystyczne dla tego czasu: before, after, already, just, for, since,
until, when, by, by the time.

Future Simple

Tworzenie czasu

Zdania twierdzące formujemy stawiając po osobie formę `will` lub `shall` oraz

bezokolicznik właściwego czasownika.

We shall fill in this paper in two hours.

Pytania tworzymy przez inwersję:
Will you do it for me?

Shall we go to the cinema?

Przeczenia tworzymy poprzez dodanie wyrazu `not` do form : `will (won`t) i shall (shan`t)`:
They won`t come tomorrow.

She will not leave England in two day

Zastosowanie
Dzięki tej konstrukcji gramatycznej możemy wyrazić czynności lub stany dotyczące
przyszłości mając na uwadze przewidywanie, prognozowanie, składanie obietnic.

Tomorrow it will rain.

I`ll help you.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zwroty charaktrystyczne
Charakterystyczne wyrazy w tym czasie to: tomorrow, the day after tomorrow, tonight, soon,
next week, in a week.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Ile podstawowych czasów teraźniejszych rozróżniasz w języku angielskim?
2. Jak tworzymy pytania w czasie Simple Present?
3. Jakich charakterystycznych zwrotów używamy w czasie przyszłym?
4. W jaki sposób tworzymy zdania twierdzące w czasie Simple Past dla czasowników

regularnych?

5. W jakich dwóch czasach używamy imiesłowu biernego tzw. past participle?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeczytaj poniższe zdania i zapisz w zeszycie nazwy czasów gramatycznych, w jakich

te zdania występują.
1. She worked as a minute taker in 1995.

_________________

2. Before I reached the airport the plane had already landed.

_________________

3. We are expecting a new consignment of machinery soon.

_________________

4. The goods will be ready for shipment in two days.

_________________

5. We provide luxury goods and reliable after-sale-services.

_________________

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) rozpoznać formy gramatyczne w różnych czasach,
2) wykorzystać wcześniej zdobytą wiedzę oraz przykłady zawarte w materiale nauczania,
3) skorzystać ze słownika angielsko-polskiego w przypadku trudności leksykalnych,
4) zaprezentować ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski,

−

materiał nauczania (4.1.1.).

Ćwiczenie 2
Część 1) Zapoznaj się z danymi dotyczącymi fikcyjnej osoby, a następnie uzupełnij
w zeszycie poniższe zdania czasownikami w odpowiednim czasie.

1. John Brown_________ in Brighton as a freight forwarder for an international forwarding

company.

Name and surname: John Brown
Age: 36
Nationality: English
Place of residence: Brighton
Job: freight forwarder for AAA Ltd.
Family: married, two sons
Interests: music, cinema, exterme sports

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Every day he__________ transportation schedules.
3. He has recently________ some marketing strategies to be more competitive on the

market.

4. Last year he __________responsible for implementation of the new tracking technology.
5. At the moment he is away on holiday and right now he_________football with his sons.

Sugerowane czasowniki: be, work on, play, work, prepare

Część 2) Wraz z osobą z pary odegraj scenkę, przedstawiającą opisaną poniżej sytuację.

John Brown przebywając na wakacjach poznaje w hotelu pewną osobę z podobnej

branży. Nowopoznany znajomy, Tomasz Janicki, jest Polakiem pracującym dla dużej firmy
transportowej. John nawiązuje rozmowę. W rozmowie stara się dowiedzieć jak najwięcej
o nowopoznanym znajomym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać się w parę,
2) przeczytać opis sytuacji,
3) odwołać się do swojej wyobraźni, a także informacji podanych w części 1),
4) zastosować różne formy gramatyczne oraz leksykalne,
5) zastosować mechanizm domysłu językowego na podstawie podanych sugestii,
6) wykorzystać wcześniej zdobytą wiedzę oraz przykłady zawarte w materiale nauczania,
7) skorzystać ze słownika angielsko-polskiego w przypadku trudności leksykalnych,
8) odegrać scenkę,
9) po odegraniu scenki zamienić się rolami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski,

−

materiał nauczania (4.1.1.).

Ćwiczenie 3

Przypatrz się zdjęciu i spróbuj dowolnie odpowiedzieć na pytania w ramce.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zastosować różne formy gramatyczne oraz leksykalne,
2) zastosować mechanizm domysłu językowego na podstawie podanych sugestii,
3) skorzystać ze słownika angielsko-polskiego w przypadku trudności leksykalnych,
4) zapisać swoje odpowiedzi w zeszycie,
5) zaprezentować ćwiczenie na forum klasy,
6) porównać odpowiedzi swoje z odpowiedziami kolegów z klasy.

1. Who are they?
2. What are they doing?
3. What have they just done?
4. What will they do in a moment?
5. What do they usually do?
6. What did they do an hour ago?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski,

−

fotografie,

−

film.

Ćwiczenie 4

Przeczytaj uważnie list i uzupełnij właściwymi formami gramatycznymi czasowników

podanych w nawiasach.

Dear Mr Green,
Thank you for your letter, we……….(receive) two days ago. We………..(decide) to accept
the 6 per cent discount you offer and terms of payment- documents against payment.
We…….(find) your delivery date satisfactory. However, there………(be) some details to be
discussed. As you………(send) the goods by scheduled freighter we would like to know the
exact time of arriving the vessel in Cape Town. Moreover, we would like to discuss some
packing instructions. I think I …….(be) in London next Friday so we could meet in your
office and make everything clear. We………..(look forward) to hearing from you.
Yours sincerelly
Mark Fox

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zastosować różne formy gramatyczne w podanym kontekście,
2) wykorzystać wcześniej zdobytą wiedzę oraz przykłady zawarte w materiale nauczania,
3) skorzystać ze słownika angielsko-polskiego w przypadku trudności leksykalnych,
4) zaprezentować ćwiczenie na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznać konstrukcje różnych czasów gramatycznych?



2) utworzyć zdania w różnych czasach gramatycznych?



3) utworzyć pytania w różnych czasach gramatycznych?



4) podać właściwą formę czasownika w odpowiednim czasie?



5) wypowiedzieć się używając poprawnie różnych form czasów

gramatycznych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Stopniowanie przymiotnika i przysłówka

4.2.1. Materiał nauczania

Przymiotniki

Przymiotniki w języku angielskim mają taką samą formę bez względu na rodzaj,

przypadek czy liczbę i zawsze określają rzeczowniki. Niektóre przymiotniki mają taką samą
formę jak przysłówki np. fast. Opisując dowolny przedmiot należy pamiętać o uwzględnieniu
określonej kolejności przymiotników, co ukazuje poniższa tabelka:

Tabela 1. Kolejność przymiotników

OPINION SIZE/LENGTH SHAPE/WIDTH COLOUR ORIGIN MATERIAL

OBJECT

smart

small

triangular

brown

Italian

leather

suitcase

źródło: opracowanie własne

Stopniowanie przymiotników

Przymiotniki w języku angielskim stopniujemy na dwa sposoby: poprzez dodanie

końcówek dla przymiotników jedno ( sporadycznie dwu) sylabowych oraz w sposób opisowy
poprzedzając przymiotniki wielosylabowe wyrazami `more` i `the most` (lub `less`,`least`), co
ukazuje tabela 2:

Tabela 2. Schemat stopniowania przymiotników.

Stopień podstawowy

Stopień wyższy

Stopień najwyższy

(fast)

-er (faster)

-est (the fastest)

(expensive)

more~ (more expensive)

the most~ (the most expensive)

less~ (less expensive)

the least~ (the least expensive)

źródło: opracowanie własne

Aby porównać dowolne przedmioty, miejsca itd. stosujemy stopień wyższy przymiotnika oraz
wyraz `than` (niż).

Mark is taller than Adam.

Your flat is more comfortable than mine.

Stopień najwyższy służy wyodrębnieniu z określonej grupy: przedmiotu, miejsca etc.

określając je jako najlepsze, najgorsze, największe np.:

This building is the highest in my town.

Tom is the fattest in my family.

Istnieje także grupa przymiotników, które stopniuje się nieregularnie:
Good- better- the best; bad- worse- the worst; far- farther- the farthest (o odległości) lub
furhter- the furthest (o kolejności).

Dla

przymiotników

jednosylabowych,

zakończonych

spółgłoską

poprzedzoną

samogłoską podwaja się końcową spółgłoskę w stopniu wyższym i najwyższym np. big-
bigger- the biggest. W przypadku przymiotników zakończonych `-y` (poprzedzone
spółgłoską), w stopniu wyższym i najwyższym otrzymujemy końcówki: -ier i –iest np. easy-
easier- the easiest.
W konstrukcjach typu: `as...as`; `not as...as`, stosujemy podstawową formę przymiotnika:

Kim is as pretty as Lisa.

Paris is not as polluted as Lyon.

Przysłówki

Przysłówki w języku angielskim tworzy się najczęściej od innych części mowy

(przymiotników, rzeczowników, liczebników) poprzez dodanie końcówki `–ly`. Należy
jednak pamiętać, że pewne wyrazy o końcówce `–ly` pełnią funkcję przymiotnika, a nie
przysłówka np. lonely, lovely. Przysłówki zawsze określają czynność np. run fast, sing
beautifully.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stopniowanie przysłówków

Przysłówki w języku angielskim stopniujemy w podobny sposób jak przymiotniki.

Wszystkie przysłówki zakończone na` –ly` ( beautifully, heavily) stopniuje się opisowo za
pomocą słów: `more~ ` and `most~` np. more beautifully; most politely, pozostałe
stopniujemy, tak jak przymiotniki jednosylabowe za pomocą końcówk:`-er`, `-est`: faster, the
fastest. He runs faster than me.

They sing more beautifully than we do.

Przysłówki stopniowane w sposób nieregularny to:
Badly-worse-worst; well-better-best; much-more-most; little-less-least; far-farther-farthest.
W porównaniach stosujemy konstrukcje takie same jak dla przymiotników: `as…as` np.

She swims as well as Tina.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak tworzymy stopień wyższy przymiotników wielosylabowych ?
2. Co oznacza słowo `than` w zdaniu porównującym dwa dowolne przedmioty?
3. Jakie przymiotniki stopniuje się w sposób nieregularny?
4. W jaki sposób stopniujemy przysłówki zakończone na `-ly`?
5. Kiedy używamy konstrukcji `as....as`?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Część 1) Podaj ustnie stopień wyższy i najwyższy następujących przymiotników:

1. fast_____________________________
2. expensive________________________
3. reliable__________________________

4. hot________________________
5. noisy______________________
6. dangerous___________________

Część 2) Wykorzystaj sugestie z tabelki oraz przykłady z części 1) i napisz w zeszycie zdania
porównujące trzy niżej podane środki transportu.

CAR

TRAIN

PLANE

fast

lll

reliable

lll

dangerous

lll

noisy

lll

expensive

lll

1. A car is_____________________than a plane.
2. A train is____________________than a plane.
3. A plane is___________________than a train.
4. A plane is___________________than a car.
5. A car is_____________________than a train.
6. A train is____________________than a car.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) w części 1) podać ustnie stopień wyższy i najwyższy przymiotników,
2) w części 2) porównać środki transportu zgodnie z sugestiami z ramki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) odwołać się do wiadomości zawartych w materiale nauczania 4.2.1.,
4) wyrazić własne sądy i opinie na temat zalet i wad podanych środków transportu

korzystając z wyrażeń: I think, in my opinion, in my point of view itp.

5) zaprezentować obie części ćwiczenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania (4.2.1.).

Ćwiczenie 2

Na podstawie informacji podanych poniżej zapisz w zeszycie zdania porównujące

komputery PCX i PCY. Przygotuj prezentację dokonującą oceny każdego z nich.

SPECIFICATION

PCX

PCY

Processor

Intel Pentium II 350 Mhz

AMD Atlon 2 Ghz

Ram

64Mb 5D Ram

512 Mb

Hard disk drive

6.4 Gb EIDE Hard disk

40 Gb

Graphics card

8Mb

128 Mb

Sound card

64-bit soundblaster compatible
PnP card with speakers

64-bit

Software

Adobe Photoshop 5

Operating system

Windows 95/98

Windows XP

Price

£1099.95

£3649.95

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) porównać informacje dotyczące dwóch typów komputera zapisując zdania w zeszycie,
2) wykorzystać swoją wiedzę ogólnotechniczną,
3) dobrać się w parę i porównać swoje zdania ze zdaniami osoby z pary,
4) przygotować krótką prezentację na dany temat formułując własne opinie używając

zwrotów typu:` in my opinion`, `I think` lub `as far as I know`,

5) zaprezentować ćwiczenie nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania (4.2.1.),

−

arkusz papieru,

−

markery.

Ćwiczenie 3

Uporządkuj niżej podane przymiotniki tworząc spójny opis przedmiotów.

1. MOBILE PHONE: Swedish, tiny, colourful,

oval, plastic, eye-catching.

2. CALCULATOR: rectangular, metal, silver,

German, big, practical.

3. WATCH: plastic, Swiss, round,

pink, water-resistant, small.

4. FOLDER: big, leather, Italian, black,

stylish, square.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) opisać powyższe przedmioty stosując właściwą kolejność przymiotników,
2) znaleźć dowolny przedmiot w otoczeniu,
3) dokonać analizy cech przedmiotu,
4) dokonać prezentacji opisu przedmiotu w klasie bez podawania jego nazwy,
5) odgadnąć jaki przedmiot jest opisywany przez innego ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania (4.2.1.).

Ćwiczenie 4
Część 1) Wykorzystując informacje z wykresu uzupełnij zdania przysłówkami: slightly,
considerably, sharply i zapisz je w zeszycie.

1. In 2000 the rate of the effectiveness of the staff`s performance in XX Plc rose____.
2. But fortunately it increased _____in 2002 and 2003.
3. But fortunately it increased ______in 2002 and 2003.
Jak mógłbyś zinterpretować pozostałe dane z wykresu?

Część 2) Narysuj w zeszycie lub na kartce dowolny, prosty wykres. Określ parametry i temat
badania, a następnie poproś wybraną osobę z grupy o określenie zachodzących zmian (na
podstawie wykresu).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zinterpretować dane z wykresu,
2) zastosować odpowiednie przysłówki,
3) narysować prosty wykres,
4) określić temat i parametry potrzebne do przedstawienia zależności,
5) zaprezentować nauczycielowi ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania (4.2.1.).

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) odróżnić przymiotnik od przysłówka?



2) wykonać stopniowanie dowolnego przymiotnika?



3) porównać trzy dowolne przedmioty, miejsca?



4) porównać wybrane parametry, informacje z wykresu formułując własne

opinie dotyczące tematu badania?



5) zinterpretować

informacje

wykresu

używając

właściwych

przysłówków?



1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

80%

40%

10%

Effectiveness of the
staff`s performance

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Rodzaje trybów

4.3.1. Materiał nauczania

Tryb rozkazujący

Aby utworzyć polecenie, rozkaz lub prośbę w języku angielskim, używamy czasownika

w formie podstawowej bez poprzedzania go formą zaimka osobowego np. go! W przypadku
prośby należy dodać formę grzecznościową `please` np. Open the door, please.
Dla rozkazu w liczbie mnogiej stosujemy dodatkowo formę `let`s`, po której używamy
podstawowej formy czasownika, tak jak dla liczby pojedynczej, np. Let`s go!
W przypadku formy przeczącej trybu rozkazującego czasownik w formie podstawowej
zostaje poprzedzony operatorem czasu Present Simple w zaprzeczeniu tj. `do not (don`t)` np.
don`t go.
Trybu rozkazującego używamy często przy pisaniu procedur postępowania, instrukcji
obsługi, czy wydawaniu poleceń.
Tryby warunkowe

Typowy okres warunkowy składa się z dwóch części:

Wyróżniamy trzy podstawowe tryby (okresy) warunkowe:
I typu: ten tryb warunkowy odnosi się do sytuacji możliwych do spełnienia w przyszłości. Tu
wyraz `if` oznacza `jeśli`. Okres warunkowy typu I konstruujemy w następujący sposób:
W `if-clause` stosujemy czas Present Simple, natomiast w main clause- czas future simple,
konstrukcje z czasownikiem modalnym `can`, lub tryb rozkazujący:

If I don`t feel better, I will call a doctor.

II typu: okres warunkowy II typu dotyczy sytuacji hipotetycznych, a wiec warunków
niemożliwych do spełnienia w tym momencie, w teraźniejszości. Tu `if` oznacza `gdyby`. W
`if clause` stosujemy formy czasu past simple (biorąc pod uwagę to , iż dla wszystkich osób
dla czasownika `to be` stosujemy jednakowo formę `were`), natomiast w `main clause`
stosujemy czasownik modalny `would` bądź `could` łącznie z bezokolicznikiem czasu
teraźniejszego:

If I were rich, I would buy a car.

III typu: tryb warunkowy III typu odnosi się do sytuacji, które miały miejsce w przeszłości,
gdzie określony warunek nie został spełniony. `If` oznacza tu `gdyby`. W `if –clause`
stosujemy czas Past Perfect, w `main clause` czasownik modalny `could` lub `would` oraz
bezokolicznik czasu przeszłego (have been).

If I had seen Ann, I would have told her about this problem.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak tworzymy tryb rozkazujący w języku angielskim?
2. W jakich sytuacjach używamy trybu rozkazującego?
3. Z jakich dwóch części składa się każdy okres warunkowy?
4. Jak tworzymy tryb warunkowy typu II?
5. Co oznacza wyraz if w I okresie warunkowym?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższe komendy komputerowe odpowiednimi czasownikami z ramki i zapisz

pełne komendy w zeszycie. Zapisz dodatkowo trzy inne komendy, z którymi się dotąd
spotkałeś.

If-clause

main clause

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

___________on the window.

5. ___________a new document.

___________to the net.

6. Let`s___________from the file MENU

___________the password.

___________the website to your PC.

Don`t ___________files onto

your hard disk.

___________ the floppy.

log on

read

enter

click

download

select

create

save

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wykazać się umiejętnością stosowania trybu rozkazującego oraz znajomością w stopniu

podstawowym komend komputerowych,

2) skorzystać ze słownika angielsko-polskiego w przypadku trudności leksykalnych,
3) zaprezentować ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski.

Ćwiczenie 2

Przekształć lub dokończ poniższe przykłady, aby utworzyć zdania warunkowe:

1) typu I

1. you fill in the form properly/ you have not problems with the customs office.
2. he not file a motion/ he lose the opportunity for training.
3. John be a chairman/ we not finish on time.
4. you accept this decision/ we have to quit.

2) typu II

1. If I had lots of money, I.....
2. Your job seems to be boring. If I were you,…..
3. If….. , I would agree with you.
4. What …….If I offered a 5% discount?

3) typu III

Anna Brown, working for XYZ Plc had a horrible day yesterday. She was in a hurry
so she lost some important notes on her way to the office. She wasn`t prepared for her
meeting with a new client, so the meeting was a disaster. The client was dissatisfied
and he refused to do business with the company. If Anna hadn`t been in a hurry……..

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) utworzyć zdania warunkowe typu I, II, III, przekształcając lub dokończając odpowiednio

zdania,

2) skorzystać ze słownika angielsko-polskiego w razie trudności leksykalnych,
3) zaprezentować ćwiczenie nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania (4.3.1.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Część 1) Przetłumacz poniższe zdania warunkowe na język angielski korzystając

z wyrażeń z ramki.
1. Jeśli komputer się zawiesi, przyciśnij klawisze Ctrl+Alt+Del.
2. Otworzyłbym ten plik, jeżeli miałbym lepszą kartę graficzną.
3. Gdybyś wtedy zainstalował ten program, zrobiłbyś swój projekt znacznie szybciej.
4. Wprowadziłbym wtedy te dane do komputera, gdybym miałbym więcej czasu.
5. Jeśli będzie pan chciał dowiedzieć się więcej na temat naszej firmy, proszę odwiedzić

naszą stronę internetową.

to hang (up)

to press the key (Alt key) graphics card

to open a file

to install a programme to keyboard the data

to get to know

Web page/ Web site

Część 2) Korzystając z podanego banku słownictwa odegraj scenkę z podziałem na role A i B
do sytuacji opisanej poniżej:
Twój przyjaciel (A) chciałby kupić najnowszej klasy komputer. Ty (B) postaraj się
zasugerować, na co najbardziej powinien zwrócić uwagę.

Osoba A

Osoba B

1 Sugeruje typ komputera, jaki

chciałby kupić

Odradza ten typ komputera i podaje uzasadnienie

2 Prosi o zarekomendowanie innego

typu komputera

Podaje nazwę komputera oraz podstawowe
parametry dotyczące np. pamięci operacyjnej lub
procesora

3 Jest pod wrażeniem wiedzy kolegi/

koleżanki na ten temat. Dziękuje za
tak dokładne dane

Proponuje pomoc przy zakupie komputera oraz
oprogramowania. Sugeruje, ile A stracił by gdyby
nie skorzystał z jego pomocy

4 Potwierdza, że gdyby nie skorzystał

z tej pomocy popełniłby błąd

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wykorzystać swoją wiedzę o stosowaniu struktur trybu warunkowego różnych typów,
2) pracować w parach,
3) przetłumaczyć zdania korzystając z wyrażeń z ramki lub słownika specjalistycznego

w części 1),

4) odegrać scenkę w części 2) zadania,
5) zaprezentować ćwiczenia na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania (4.3),

−

słownik polsko-angielski komputerów i Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zastosować formy trybu rozkazującego?



2) rozróżnić rodzaje trybów warunkowych?



3) zastosować różne formy trybu warunkowego typu I, II i III?



4) zastosować odpowiedni tryb warunkowy do danej sytuacji?



5) utworzyć dowolne zdanie warunkowe?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Strona bierna czasownika

4.4.1. Materiał nauczania

W języku angielskim, znacznie częściej niż w języku polskim, stosuje się konstrukcje

w stronie biernej. Dotyczy to zwłaszcza listów formalnych, pism urzędowych, tekstów
naukowych i instrukcji. Konstrukcja strony biernej w języku angielskim jest podobna do
konstrukcji strony biernej w języku polskim. Za pomocą tej konstrukcji określamy, co zostało
wykonane, lub też, co powinno być wykonane bez względu na to czy znamy lub podajemy
wykonawcę czynności. Aby utworzyć stronę bierną w języku angielskim należy przekształcić
dopełnienie strony czynnej w podmiot w stronie biernej np.:

They build houses.

Houses are built by them.

Następnie podajemy odpowiednią formę czasownika `to be`, uwzględniając odpowiedni

czas gramatyczny oraz imiesłów czasu przeszłego (past participle (pp) od głównego
czasownika w zdaniu. English is spoken all over the world.

W stronie biernej wykonawcę czynności można uwzględnić na końcu zdania po

przyimku `by`:

This report was written by Mr Tomson.

Oto przykłady zdań w stronie czynnej i biernej dla podstawowych czasów gramatycznych

Tabela 3. Schemat tworzenia strony biernej

Czasy gramatyczne

Strona czynna

Strona bierna

Konstrukcja strony biernej

Present simple

He sends the parcels.

The parcels are sent.

Am/are/is+ pp

Present continuous

He is sending the
parcels.

The parcels are being
sent.

Am/are/is being + pp

Past simple

He sent the parcels.

The parcels were sent. Was/were+ pp

Past continuous

He was sending the
parcels.

The parcels were
being sent

Was/were being+ pp

Present perfect
simple

He has sent the parcels.

The parcels have been
sent.

Have/has been+ pp

Past perfect simple

He had sent the parcels. The parcels had been

sent.

Had been+ pp

Future simple

He will send the parcels. The parcels will be

sent.

Will be+ pp

Czsowniki modalne He may send the

parcels.

The parcels may be
sent.

May/can/should etc. be +pp

Opracowanie własne na podstawie [2].

O ile wykonawca czynności nie jest dla nas ważny lub określony został jako: `people`,

`one`, `someone`, `they` lub `he` to często jest pomijany w stronie biernej. W przypadku
konieczności użycia zaimków jako wykonawcy czynności stosujemy zaimki osobowe
w formie dopełnienia tj.: (po przyimku `by`) me, you, him, her, it, us, you, them.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak tworzymy konstrukcję strony biernej w języku angielskim?
2. Co oznacza przyimek `by` w stronie biernej?
3. Jaką formę przyjmuje czasownik `to be` dla czasu Past Simple?
4. Jaką wspólną cechę posiadają wszystkie czasy continuous w stronie biernej?
5. Co to jest past participle i jak tworzymy tę formę czasownika?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z poniższą sytuacją i uzupełnij w zeszycie brakujące formy czasownika `to

be` w odpowiednich czasach gramatycznych.

Gina Davis, MD is planning her bussines trip to Hong Kong. This is what she has noted in her
notebook:
a. All the documents_______packed. (Present Perfect)
b. I _________driven to the airport at 12:05. (Future Simple)
c. My presentation_______typed. (Present Continuous)
d. My baggage______checked in at least an hour before the flight. (Modal Verb)
e. All my belongings ______insured yesterday. (Past simple)

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) wykazać się umiejętnością stosowania czasownika `być` w odpowiedniej formie

gramatycznej, dopasowując go jednocześnie do odpowiedniej formy rzeczownika
w zdaniu,

2) wykorzystać zdobytą wiedzę oraz przykłady zawarte w materiale nauczania (4.3.1.),
3) skorzystać ze słownika angielsko-polskiego w przypadku trudności leksykalnych,
4) zaprezentować ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski.

Ćwiczenie 2

Na podstawie poniżej podanych zdań dotyczących systemu transportu w Londynie oraz

czasowników w ramce rozwiąż krzyżówkę zapisując uzyskane hasła w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

open complete make adapt need form upgrade operate note create

1. A special customer-oriented system was__________to satisfy customers` needs.
2. A new metrobus was being______to pick up passengers outside the station.
3. About 100 routes are _________by independent companies under contract.
4. Each day 2,8 million passenger journeys are______on 470 Underground trains.
5. The Victoria Line was_____in 1971.
6. This line is currently being_______at the cost of £7200.
7. The newest tube line was_____in 1976.
8. London Underground LTD was_____in April 1985
9. More staff and vehicles will be ____to run the route.
10. Considerable modernisation of the fleet has been________.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wykazać się umiejętnością tworzenia imiesłowu czasu przeszłego,
2) dopasowywać czasowniki do podanego kontekstu i uzupełnić krzyżówkę,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie zwracając uwagę na wymowę nowopoznanych

wyrazów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski.

Ćwiczenie 3

Przekształć podane zdania w stronie czynnej na zdania w stronie biernej. Zapisz je

w zeszycie. Następnie przetłumacz na język polski trzy dowolne - przekształcone na stronę
bierną zdania.
1. This company constructs motorways, bridges, railroads, runways and ports.
2. Last year they lowered costs for waste containers and waste removal.
3. These types of surfaces improve road safety.
4. “XX” is currently building workplaces for about 2,000 people.
5. Employees can read up-to-date information, policies and regulations in the personnel

newsletter.

6. They have carried out more tests on the roads.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) wykazać się umiejętnością tworzenia konstrukcji strony biernej,
2) przeanalizować zdania pod kątem składni,
3) przetłumaczyć zdania na język polski,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik angielsko-polski,

−

repetytorium gramatyczne lub materiał nauczania (4.3.1.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) samodzielnie utworzyć zdanie w stronie biernej?



2) samodzielnie przekształcić zdanie ze strony czynnej na stronę bierną?



3) podać właściwą formę czasownika `to be` w odpowiednim czasie?



4) podać schemat tworzenia strony biernej?



5) opowiedzieć o zachodzących zmianach używając strony biernej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Mowa zależna

4.5.1. Materiał nauczania

Zdania twierdzące

Mowa zależna stosowana jest wtedy, kiedy chcemy przytoczyć czyjąś wypowiedź,

relacjonując ją za pośrednictwem wprowadzającego zwrotu np. On powiedział, że... (He said
that...). Aby wykonać taką operację w języku angielskim należy zastosować tzw. następstwo
czasów kierując się poniższymi wytycznymi z ramki. Należy uwzględnić zmiany czasów przy
przekształcaniu mowy niezależnej w mowę zależną.

Tabela 4. Schemat przekształcania czasów w mowie zależnej.

Present Simple

Past Simple

Present Continuous

Past Continuous

Past simple, Present perfect, Past Perfect

Past Perfect

Past Continuous

Past Perfect Continuous

can, may, will

could, might, would

must

had to / would have to / must

could, should, might, ought to, would

He said that…

could, should, might, ought to,
would

Opracowanie własne na podstawie [2].

Np. “ I waited for you yesterday”

He said he had waited for me the day before.

Jak widać z przykładu zmianie ulegają także przyimki i określenia czasu:

Tabela 5. Schemat zmian określeń czasu w mowie zależnej.

Here

There

Now

Then

Today

That day

Tomorrow

The next day

Yesterday

The day before

Next week, month

The following week, month

Last week, month

The week, month before

This/ these

That/ those

Opracowanie własne na podstawie [2].

Należy jednak pamiętać, że w sytuacji, która jeszcze nie uległa zmianie, lub należy do

prawd natury, czy prawd ogólnie przyjętych, nie dokonujemy zmian czasów np. ‘He said that
water boils in 100

C’. Podobnie jest w przypadku, kiedy zdanie wprowadzające jest wyrażone

w czasach teraźniejszych np. ‘He says’ lub ‘He has said’.
Pytania

W pytaniach mimo tego, iż następuje zmiana czasów, to dodatkowo tak jak w pytaniach

zależnych przekształcamy strukturę zdania pytającego na formę zdania oznajmującego. Poza
tym w przypadku pytań ogólnych wstawiamy łącznik `if` (lub `whether`), a zdanie
rozpoczynamy zwrotem wprowadzającym: `He asked (if)...`:

Can you help her?

He asked me if I could help her.

W przypadku pytań szczegółowych

(wh-questions) zachowujemy te same wyrazy

pytające:

Where did you buy this jacket? He asked me where I had bought that jacket.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Prośby i rozkazy

Aby zrelacjonować prośbę lub rozkaz w mowie zależnej należy zastosować poniższy

schemat:
ask, beg, tell, order

someone

(not) to do

something

Np. “( Don`t) touch it!”

He told me (not) to touch it.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób relacjonujemy wypowiedzi innych osób?
2. W jaki sposób zmieniamy czasy w mowie zależnej?
3. Jak przekształcamy pytania w mowie zależnej?
4. Jakich czasowników używamy, aby zrelacjonować prośby lub rozkazy?
5. W jakich sytuacjach nie zmieniamy czasów w relacjonowanych zdaniach?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przekształć poniższe zdania w mowie niezależnej na mowę zależną rozpoczynając

zdaniem wprowadzającym: `He said that...`:
1. “The two negotiating teams shook hands and sat down at the conference table.”
2. “You can apply for the post as soon as possible”.
3. “ The shipment will be sent by rail”.
4. “ It always snows in December”.
5. “ She has already written this report.”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zastosować teorię dotyczącą przekształcania zdań oznajmujących na mowę zależną,
2) zrelacjonować podane wypowiedzi rozpoczynając każde zdanie od: He said that...,
3) skorzystać ze słownika angielsko- polskiego w przypadku trudności leksykalnych,
4) zaprezentować ćwiczenie nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania,

−

słownik angielsko-polski.

Ćwiczenie 2

Z poniższych zdań utwórz dialog i zrelacjonuj wypowiedzi rozpoczynając każdą od

odpowiedniego zdania wprowadzającego, np. Sam asked Betty....

Betty: I won`t have enough time. Can
you help me?

Betty: Oh, Mrs Philips will arrive
tomorrow morning. but… I`m having a
meeting with MD at 9 o`clock.

Sam: OK, I can do it for you.

Betty: Did anyone phone me when I
was out?

Betty: But please, don`t be late!

Sam: Yes, I`ve taken a message.

Sam: Do you have to collect her
from the airport?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) ułożyć zdania w odpowiedniej kolejności,
2) zrelacjonować

podane

wypowiedzi

rozpoczynając

odpowiednich

zdań

wprowadzających, np. Betty asked Sam...

3) zaprezentować ćwiczenie nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania (4.5.1.).

Ćwiczenie 3

Przypatrz się obrazkowi. Zastanów się i wpisz w zeszycie w „chmurki” dowolnie

wypowiedzi Mike`a i Paula. Poproś kolegę lub koleżankę o zrelacjonowanie tych
wypowiedzi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) przerysować schematycznie obrazek do zeszytu,
2) zapisać wymyślone wypowiedzi Mike`a i Paula,
3) poprosić partnera o zrelacjonowanie tych wypowiedzi,
4) skonsultować poprawność wykonania ćwiczenia przez kolegę z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał nauczania

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać zasady przekształcania zdań na mowę zależną?



2) samodzielnie przekształcić zdanie z mowy niezależnej w zależną?



3) zrelacjonować pytania?



4) zrelacjonować prośby i rozkazy?



5) samodzielnie zrelacjonować wypowiedzi w języku angielskim?



Mike

Paul

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. MATERIAŁ NAUCZANIA -

język niemiecki

5.1. Rodzajniki określone i nieokreślone

5.1.1. Materiał nauczania

Rodzajniki określone i nieokreślone wskazują na rodzaj danego rzeczownika.

Rzeczowników można używać zarówno z rodzajnikiem określonym jak i nieokreślonym,
w niektórych przypadkach możliwie jest również opuszczenie rodzajnika.
Rodzajniki nieokreślone

Rodzajniki te występują jedynie w liczbie pojedynczej, w liczbie mnogiej rodzajników

nieokreślonych nie ma. Używamy ich wtedy, gdy:
1) rzeczownik, o którym jest mowa nie jest bliżej określony, niewiele o nim wiemy lub gdy

mówimy o nim po raz pierwszy:

−

Dort liegt eine Brille

−

Sie bekommt Blumen.

2) rzeczownik występuje w zdaniu jako orzecznik:

−

München ist eine Stadt

3) po wyrażeniu es gibt

−

Im Zimmer gibt es einen Computer und eine Stereoanlage

Rodzajniki określone

Rodzajniki te występują zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej. Używamy ich

wtedy, gdy:
1) rzeczownik o którym mowa jest dobrze znany (lub jego cechy są dobrze znane) albo była

o nim mowa wcześniej :

−

Hier steht das Auto meines Vaters.

2) rzeczownik jest nazwą kraju lub krainy geograficznej i jest on rodzaju męskiego lub

żeńskiego lub występuje w liczbie mnogiej:

−

der Sudan, die Schweiz, die Türkei, die Niederlande

3) rzeczownik, który jest imieniem, nazwiskiem lub oznacza nazwę miasta, państwa części

świata i występuje z przydawką:

−

das kalte Russland, der kleine Max, das alte Prag

4) rzeczownik jest nazwą góry, morza, rzeki:

−

die Ostsee, der Großglockner, die Oder

5) rzeczownik jest jedyny na świecie:

−

die Sonne, der Mond, die Luft

Nieużywanie rodzajnika
W niektórych przypadkach możliwe jest opuszczenie rodzajnika, stosuje się to wtedy, gdy:
1) rzeczownik oznacza imię, nazwisko, nazwę kraju (tylko rodzaju nijakiego), miasta lub

części świata:

−

Katja ist 5 Jahre alt

−

Danzig liegt im Nordpolen

2) rzeczownik jest rzeczownikiem materiałowym i nie jest bliżej określony:

−

Ich trinke täglich Tee

−

Die Kette ist aus Gold

3) rzeczownik występuje po wyrazach określających miarę, ilość i wagę:

−

3 Flaschen Cola

−

- ein Paar Schuhe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) przed rzeczownikiem występuje liczebnik główny:

−

- 3 Kinder

5) przed rzeczownikiem występuje zaimek:

−

meine Eltern, welche Bücher, diese Leute

6) rzeczownik oznacza zawód, narodowość, funkcję i nie jest bliżej określony:

−

Er ist Leiter

−

Wir sind Italiener

7) cytujemy przysłowia lub zwroty

−

Morgenstunde hat Gold im Munde

8) rzeczownik występuje po przyimkach ohne, zu, vor (ale tylko w określonych przypadkach)

−

Kaffee ohne Zucker, zu Ostern, vor Beginn

Schemat odmiany rodzajników określonych i nieokreślonych przez przypadki

Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Liczba mnoga

Nominativ ein/der

eine/die

ein/das

-/die

Genitiv

eines/des

einer/der

eines/des

-/der

Dativ

einem/dem

einer/der

einem/dem

-/den

Akkusativ einen/den

eine/die

ein/das

-/die

opracowanie własne

5.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na co wskazuje rodzajnik?
2. Czy rodzajniki nieokreślone występują w liczbie mnogiej?
3. Jakiego rodzajnika używamy po wyrażeniu es gibt ?
4. Czy przy nazwach krain geograficznych krajów i miasta używamy rodzajnika?
5. Czy przy nazwach własnych imionach i nazwiskach używamy rodzajnika?
6. Czy używamy rodzajnika, gdy rzeczownik występuje po określeniach miary, wagi

i ilości?

5.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poszukaj w słowniku, jakie rodzajniki mają następujące rzeczowniki. Podaj zarówno

rodzajnik określony i nieokreślony danego rodzajnika:

−

Mond, Kunde, Maus, Geld, Welt, Spediteur, Wagen, Bahn, Nacht, Geldautomat,

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) poszukać w słowniku podanych w ćwiczeniu rzeczowników,
2) ustalić ich rodzajnik (słownik podaje rodzajnik określony, więc będziesz musiał również

przypomnieć sobie odpowiednie rodzajniki nieokreślone),

3) wypisać rzeczowniki w tabelce wraz z właściwymi rodzajnikami,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik niemiecko-polski,

−

tablice gramatyczne z rodzajnikami.

Ćwiczenie 2

Odpowiedz na pytanie czy w podanych zdaniach trzeba użyć rodzajnika, jeśli tak, to

określ jakiego i wpisz go w miejsce kropek. W miejscach gdzie rodzajnik jest niepotrzebny
wstaw kreskę:
1. Sie sind ……. Griechen und er ist……. Pole
2. Du ißt ...... Gemüse.
3. Zu .... Weihnachten fahren wir nach ...... Rom.
4. Er arbeitet als ........ Spediteur.
5. Die Tulpe ist ....... Blume.
6. Er kauft 3 Pfund .......... Birnen.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) poszukać w słowniku podanych w ćwiczeniu rzeczowników i ustalić ich rodzajnik,
2) przypomnieć sobie z materiałów nauczania lub repetytorium gramatycznego zasady

używania rodzajników określonych i nieokreślonych oraz opuszczania rodzajników,

3) uzupełnić ćwiczenie,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny jego poprawności.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik niemiecko-polski,

−

tablice gramatyczne z rodzajnikami.

5.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) odpowiedzieć na pytanie, czym jest rodzajnik?
2) wymienić rodzajniki określone i nieokreślone?
3) przyporządkować rodzajniki do rodzajów?
4) podać schemat odmiany rodzajników przez przypadki?
5) określić, kiedy używamy rodzajnika nieokreślonego?
6) określić, kiedy używamy rodzajnika określonego?
7) podać sytuacje, kiedy rodzajnik jest opuszczany?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Stopniowanie przymiotnika i przysłówka

5.2.1. Materiał nauczania

Język niemiecki rozróżnia podobnie jak język polski 3 stopnie:

−

stopień I stopień równy

−

stopień II wyższy

−

stopień III najwyższy

W stopniu równym porównujemy cechy przedmiotów lub osób które są identyczne, aby to
zaznaczyć używamy w zdaniu spójników so ….. wie….

−

Das Werter ist heute so schön wie gestern.

Stopień wyższy tworzymy przez dodanie do stopnia równego końcówki -er, w przypadku

przymiotników i przysłówków jednosylabowych z samogłoska tematyczną a, u, o dodajemy
też zazwyczaj przegłos. Przymiotniki zakończone na –el lub –er tracą –e: dunkel → dunkler.
Porównując przymiotniki i przysłówki w stopniu wyższym stosujemy konstrukcję
ze spójnikiem als.

− Die Jacke ist billiger als der Mantel.
Stopień najwyższy przymiotników tworzymy dodając do stopnia równego końcówkę –st.
Przymiotnik w stopniu najwyższym w funkcji przydawki otrzymuje takie same końcówki jak
przy odmianie przymiotnikowej i jest używany z rodzajnikiem określonym. W zdaniach,
w których się pojawia używamy często spójnika von.

− Das ist die schönste Frau von allen.
Stopień najwyższy przysłówków tworzymy przez dodanie do stopnia równego końcówki
-sten a przed przysłówkiem dodajemy am.
Er wartet hier am längsten.

Wyjątki:

−

gut- besser- am besten

−

viel- mehr- am meisten

−

hoch- höher- am höchsten

−

nah- näher- am nächsten

−

oft- öfter/häufiger- am häufigsten

5.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na te pytania sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Ile jest stopni w języku niemieckim i jak się nazywają?
2. Jakich spójników używamy chcąc porównać przedmioty o takich samych cechach?
3. Jak tworzymy stopień wyższy?
4. Jakiego spójnika używamy w zdaniach ze stopniem wyższym?
5. Jak tworzymy stopień najwyższy przymiotników a jak przysłówków?
6. Jakie przymiotniki i przysłówki stopniują się nieregularnie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybierz dwie osoby z grupy, opisz ich cechy wyglądu zewnętrznego lub inne,

porównując je ze sobą, przykładowo: Marcin jest wyższy niż Paweł.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć podstawowe słownictwo przydatne przy opisywaniu wyglądu zewnętrznego

(nazwy części ciała, przymiotniki opisujące wygląd zewnętrzny),

2) powtórzyć stopniowanie przymiotnika i schematy zdań ze stopniowaniem,
3) powtórzyć szyk zdania,
4) poszukać w słowniku nowych słówek dotyczących tematu,
5) opisać dwie osoby z grupy porównując je ze sobą,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownik polsko-niemiecki,

−

repetytorium gramatyczne,

−

duża kartka papieru,

−

mazaki.

Ćwiczenie 2

W miejsce kropek wstaw przysłówki i przymiotniki znajdujące się w nawiasie,

w odpowiednim stopniu.

1. Karl verdient …….. als seine Frau. (viel)
2. Die Weichsel ist der ………. Fluß in Polen. (lang)
3. Du bist so …….. wie deine Schwester. (groß)
4. Heute ist es …………… als gestern. (kalt)
5. Ich gehe ………………. ins Kino. (gern)
6. So ………… wie sie bin ich nicht. ( schön)
7. Im Dezember sind die ………… Tage im Jahr. ( kurz)

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć jak stopniują się przymiotnik i przysłówek,
2) powtórzyć nieregularne stopniowanie przymiotników i przysłówków,
3) uzupełnić ćwiczenie,
4) zaprezentować ćwiczenie,
5) ocenić jego poprawność.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

repetytorium gramatyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić kolejne stopnie?
2) podać spójniki, których używa się w zdaniu, w którym występuje stopień

równy?

3) utworzyć stopień wyższy przymiotnika i przysłówka?
4) podać spójnik, który jest używany w zdaniu ze stopniem wyższym?
5) utworzyć stopień najwyższy przymiotnika?
6) utworzyć stopień najwyższy przysłówka?
7) podać wyjątki w stopniowaniu przymiotników i przysłówków?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rodzaje czasów i trybów

5.3.1 Materiał nauczania

Czas teraźniejszy
Większość niemieckich czasowników zakończona jest na –en.
Aby odmienić czasownik w czasie teraźniejszym należy odjąć końcówkę czasownika
i do tematu dodać końcówki osobowe:

ich + e

-du + st

- sie + t

wir + en

ihr + t

sie + en

- Sie + en

W języku niemieckim nie wolno opuszczać zaimka osobowego. Jest szereg niemieckich
czasowników, które nie odmieniają się regularnie ich schematy odmiany znajdują się na
tablicach gramatycznych lub w repetytorium.

Czas przeszły Perfekt
Czas ten jest czasem przeszłym złożonym składa się z czasownika posiłkowego haben lub
sein i imiesłowu właściwego czasownika tzw. Partizipu II. Czasownik posiłkowy jest
odmieniony przez osoby natomiast imiesłów pozostaje niezmienny.

Czasownik posiłkowy sein występuje wtedy, gdy właściwy czasownik oznacza:

−

ruch związany z przemieszczeniem (fahren, rennen, laufen, fliegen itd.),

−

zmianę stanu (einschlafen, sterben, vergehen, itd.).

Również czasowniki sein, bleiben i werden tworzą czas Perfekt z czasownikiem posiłkowym
sein. Pozostałe czasowniki tworzą Perfekt z czasownikiem posiłkowym haben.
Większość czasowników słabych tworzy Partizip II przez dodanie do rdzenia bezokolicznika
przedrostka –ge i końcówki –t. Czasowniki pochodzenia obcego zakończone na –ieren oraz
czasowniki rozdzielnie złożone otrzymują jedynie końcówkę –t. Czasowniki rozdzielnie
złożone otrzymują końcówkę –t a przedrostek ge- występuje w środku pomiędzy
przedrostkiem a czasownikiem. Czasowniki mocne tworzą Partizip II nieregularnie ich
odmiany znajdują się w tablicach gramatycznych.

Czas przeszły Imperfekt:
Aby utworzyć poszczególne formy tego czasu do tematu czasownika dodajemy następujące
końcówki:

Ich + te

Du + test

Sie + te

Wir + ten

Ihr + tet

sie + ten

Sie + ten

W przypadku czasowników nieregularnych sprawdzamy formę czasownika w tablicach
gramatycznych jest to forma „gotowa“ dla 1 i 3 osoby liczby pojedynczej natomiast
w przypadku pozostałych osób dodajemy takie same końcówki jak w czasie teraźniejszym.

Czas przeszły Plusquamperfekt
Czas ten składa się z czasownika posiłkowego haben lub sein w czasie Imperfekt oraz
imiesłowu Partizip II.

Czas przyszły Futur
Czas ten składa się z czasownika werden odmienionego przez osoby oraz bezokolicznika
właściwego czasownika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tryb rozkazujący
Tryb ten wyraża wezwanie, rozkaz lub prośbę skierowana do drugiej osoby, najczęściej
używamy form trybu rozkazującego dla 2 osoby liczby pojedynczej i mnogiej oraz dla formy
grzecznościowej.
Formę dla 2 osoby liczby pojedynczej otrzymujemy najczęściej przez odrzucenie końcówki
osobowej oraz zaimka osobowego.
Forma dla 2 osoby liczby mnogiej uzyskujemy poprzez odrzucenie zaimka osobowego.
W przypadku formy grzecznościowej zmieniamy jedynie kolejność na pierwszej pozycji
pojawia się czasownik a po nim zaimek osobowy.

Tryb przypuszczający

Język niemiecki wyróżnia dwa rodzaje trybu przypuszczającego:

−

Konjunktiv I ( Präsens, Perfekt, Futur) używany najczęściej w mowie zależnej.

−

Konjunktiv II (Imperfekt, Plusquamperfekt)wyrażający przypuszczenia, życzenia,
prośby, możliwości( najczęściej nierzeczywiste).

Oba rodzaje trybu przypuszczającego mają takie same końcówki w odmianie.

Tryb warunkowy
Jest to opisowa forma trybu przypuszczającego Konjunktiv II, składa się z czasownika
werden w Konjunktiv Imperfekt oraz bezokolicznika właściwego czasownika.

5.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie wyróżniamy rodzaje trybów i czasów?
2. Jakie końcówki dodaje się w poszczególnych czasach i trybach?
3. Jak w czasach i trybach odmieniają się czasowniki nieregularne?

5.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zdania w czasie teraźniejszym zamień na czas przeszły Perfekt i Imperfekt.

1. Wir beginnen heute um 8.
2. Sie sind im Kino.
3. Ich lade immer viele Gäste ein.
4. Der Briefträger bringt die Post um 10.
5. Ich stehe um 6 auf.
6. Die Familie fliegt nach Rom.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć schemat tworzenia czasów przeszłych Perfekt i Imperfekt,
2) powtórzyć formy czasowników nieregularnych w tych czasach,
3) przekształcić zdania,
4) powtórzyć szyk wyrazów w zdaniu oznajmującym,
5) zaprezentować ćwiczenie,
6) dokonać oceny jego poprawności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

repetytorium gramatyczne,

−

tablice czasowników nieregularnych.

Ćwiczenie 2

Opisz w formie dialogu z kolegą swój plan zajęć z poprzedniego tygodnia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć wiadomości dotyczące sposobu tworzenia czasów Perfekt i Imperfekt,
2) powtórzyć formy nieregularne czasów przeszłych (ewentualnie wyszukać je

w repetytorium gramatycznym),

3) powtórzyć szyk zdania,
4) poszukać potrzebnego słownictwa,
5) ułożyć z kolegą plan wypowiedzi w formie dialogu,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny jego poprawności.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

repetytorium gramatyczne,

−

tablice czasowników nieregularnych,

−

słownik polsko-niemiecki.

Ćwiczenie 3

Przekształć zdania wg wzoru:
Er hat kein Auto.
Es wäre besser, wenn er ein Auto hätte.

1. Sie isst kein Obst.
2. Ich verdiene zu wenig.
3. Der Vater arbeitet zu viel.
4. Das Kind ist krank.
5. Du liest keine Bücher.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć formy Konjunktiv Imperfekt czasowników regularnych i nieregularnych,
2) powtórzyć tryb warunkowy,
3) powtórzyć szyk wyrazów w zdaniu,
4) przekształcić zdania,
5) zaprezentować ćwiczenie,
6) dokonać oceny jego poprawności.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

repetytorium gramatyczne,

−

tablice czasowników nieregularnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) odmienić czasowniki regularne i nieregularne w czasie teraźniejszym?
2) odmienić czasowniki regularne i nieregularne w czasach przeszłych?
3) odmienić czasowniki regularne i nieregularne w czasie przyszłym?
4) utworzyć formy trybu rozkazującego?
5) utworzyć formy trybu przypuszczającego?
6) utworzyć formy trybu warunkowego?
7) użyć odpowiedniego trybu, aby przekształcić mowę niezależną na mowę

zależną?

8) użyć odpowiednich struktur gramatycznych, aby wyrazić rozkaz, prośbę
lub życzenie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Strona bierna czasownika

5.4.1. Materiał nauczania

Strona bierna jest w języku niemieckim częściej używana niż w języku polskim, jej

częściami składowymi są:

−

czasownik werden użyty w odpowiednim czasie, przy czym jego trzecia forma
podstawowa brzmi worden,

−

imiesłów czasu przeszłego Partizip II danego czasownika.

Stronę bierną tworzą przede wszystkim czasowniki wymagające dopełnienia w bierniku.
Najważniejszą rolę w zdaniu ze strona bierną odgrywa czynność lub obiekt podlegający
działaniu.
Strona czynna (czas teraźniejszy): Ich koche das Mittagessen
Strona bierna: (czas teraźniejszy) Das Mittagessen wird von mir gekocht
Strona czynna (czas przeszły Imperfekt): Ich kochte das Mittagessen
Strona bierna (czas przeszły Imperfekt): Das Mittagessen wurde gekocht
Strona czynna (czas przeszły Perfekt) Ich habe das Mittagessen gekocht
Strona bierna (czas przeszły Perfekt) Das Mittagessen ist gekocht worden

5.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na te pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są części składowe strony biernej?
2. Jak w stronie biernej brzmi trzecia forma czasownika posiłkowego werden ?
3. Jakie czasowniki tworzą najczęściej stronę bierną?
4. Co w stronie biernej stawiane jest na pierwszym miejscu?

5.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podane zdania przekształć na stronę bierną.

1. Die Ingenieure bauen Schiffe.
2. Der Briefträger brachte die Post.
3. Der Student hat die Prüfung nicht bestanden.
4. Die Industrie verschmutzte die Umwelt.
5. Der Mechaniker hat das Auto repariert.
6. Sie trinkt Tee.
7. Ich bezahlte die Rechnung

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć odmianę czasownika werden,
2) powtórzyć Partizip II czasowników nieregularnych,
3) powtórzyć schemat i szyk zdania w stronie biernej,
4) przekształcić zdania na stronę bierną,
5) zaprezentować ćwiczenie,
6) dokonać oceny jego poprawności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

repetytorium gramatyczne,

−

tablice czasowników nieregularnych.

5.4.4. Sprawdzian postępów:

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) odmienić czasownik werden we wszystkich czasach?
2) podać Partizip II czasowników nieregularnych?
3) przekształcić zdanie w stronie czynnej na zdanie w stronie biernej

i na odwrót?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Liczebniki główne i porządkowe. Podawanie czasu

5.5.1. Materiał nauczania

Liczebniki główne
Liczebniki główne pisze się przeważnie małą literą: 6 - sechs, 15 - fünfzehn, 120 –
hundertzwanzig, itd.
Wyjątki to: die Null, die Million, die Milliarde.
Liczebniki główne odpowiadają na pytania:
wieviel? - jeśli pytamy o ilość
wie viele? - jeśli pytamy o liczbę

Liczebniki od 1 do 12:

1 - eins

2 - zwei

3 - drei

4 - vier

5 - fünf

6 - sechs

7 - sieben

8 - acht

9 - neun

10 - zehn

11 - elf

12 - zwölf

Liczebniki od 13 do 19 tworzy się z liczebników jednostkowych + zehn, np.:drei -

dreizehn

−

vier - vierzehn,

−

sechs - sechzehn

−

sieben – siebzehn

Liczebniki oznaczające dziesiątki tworzy się z liczebników jednostkowych + zig, np.:

−

zwei – zwanzig

−

drei – dreißig

−

sechs – sechzig

−

sieben - siebzig

Liczebniki od 21 do 99 są złożeniami z liczebników jednostkowych i dziesiętnych.

W przeciwieństwie do języka polskiego złożenie takie powstaje według schematu: liczebnik
jednostkowy + und + liczebnik dziesiętny, np.:

−

34 - vierunddreizig [ vier + und + dreizig ]

−

88 - achtundachtzig [ acht + und + achtzig ]

Wszystkie liczebniki poniżej miliona piszemy łącznie:

−

462 348 - vierhundertzweiundsechzigtausenddreihundertachtundvierzig

−

1 210 120 - eine Milion zweihundertzehntausendeinundzwanzig

−

6 319 000 - sechs Milionen dreihundertneunzehntausend

Liczebniki porządkowe

Liczebniki porządkowe w języku niemieckim występują razem z rodzajnikiem

określonym, zaimkiem dzierżawczym lub zaimkiem wskazującym. Po liczebnikach
porządkowych pisanych cyfrą występuję kropka. Odmieniają się one jak przymiotniki.
Liczebniki od 1 do 19 tworzy się przez dodanie do liczebnika głównego przyrostka "-te":

vier

der, die, das vierte

vierzehn der, die, das vierzehnte

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyjątki:

eins

der, die, das erste

drei

der, die, das dritte

sieben

der, die, das siebte

acht

der, die, das achte

Liczebniki od 20 do 100 tworzy się przez dodanie do liczebnika głównego przyrostka "-ste":

vierzig

der, die, das vierzigste

einundzwanzig der, die, das einundzwanzigste

hundert

der, die, das hundertste

Określanie czasu

Do określania czasu używa się w języku niemieckim liczebników głównych. O czas

pytamy następująco:

−

Wieviel Uhr ist es? - Która jest godzina?

−

Wie spät ist es? - Jak późno jest?

Przykłady:

−

1.00
Es ist ein Uhr.
lub: Es ist eins.

−

5.16

Es ist fünf Uhr sechzehn.
lub: Es ist sechzehn nach fünf.

−

18.54
Es ist achtzehn Uhr vierundfünfzig.
lub: Es ist sechs vor neunzehn.

−

22.30
Es ist zweiundzwanzig Uhr dreißig.
lub: Es ist halb elf.

Podając czas jakiegoś zdarzenia stosujemy przyimek "um", np.:

Der Zug fährt um zwölf (Uhr) ab.

Um wieviel Uhr soll ich dich vom Bahnhof abholen?

5.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na te pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czy znasz liczebniki główne?
2. Czy potrafisz utworzyć liczebniki porządkowe?
3. Czy potrafisz podać nieregularne liczebniki porządkowe?
4. Czy umiesz zapytać o godzinę?
5. Czy umiesz podać godzinę?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poszukaj kilku interesujących cię pozycji w programie telewizyjnym i podaj czas ich

emisji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) powtórzyć słownictwo dotyczące programów telewizyjnych,
2) powtórzyć dni tygodnia,
3) powtórzyć liczebniki główne,
4) powtórzyć zaimki służące do podawania czasu zegarowego,
5) połączyć się z Internetem,
6) wyszukać dowolny program TV,
7) wyszukać parę interesujących cię pozycji w programie telewizyjnym i podać czas ich

emisji,

8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer podłączony do Internetu lub program telewizyjny,

−

repetytorium gramatyczne,

−

słownik polsko-niemiecki i niemiecko-polski.

5.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać liczebniki główne?
2) przekształcić liczebniki główne w porządkowe?
3) posłużyć się liczebnikami głównymi i porządkowymi?
4) zapytać o czas zegarowy?
5) podać czas zegarowy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Podstawowe słownictwo komputerowe

5.6.1. Materiał nauczania

Poniżej znajduje się słownictwo przydatne w Internecie oraz podstawowe słówka

związane z posługiwaniem się komputerem.

der Internetanschluss - łącze do Internetu
die elektronische Post - poczta elektroniczna
die E-mail ; s - e-mail
E-mails verschicken - wysyłać maile
zumailen - przesłać maile
der Internetzugang - dostęp do Internetu
im Internet surfen - surfować po Internecie
der Internet-Teilnehmer - internauta
der Internetnutzer - użytkownik netu
chatten - czatować
der Chatt Room Treff - spotkanie na czacie
der elektronische Plausch - pogawędka netowa
das Telefonnetz - sieć telefoniczna
Websiten bauen - tworzyć strony netowe
das Datennetz - sieć danych
überspielen - przegrywać
die Internet-Sucht - uzależnienie od netu
die Suchmaschine - wyszukiwarka
der Suchfehler - błąd w wyszukiwaniu
eine Leitung anzapfen - włamać się na łącza
Nachrichten im Netz lesen - czytać wiadomości w sieci
auf elektronischem Wege Informationen austauschen - wymieniać informacje drogą netową
strafbare Inhalte im Netz - karalne treści w necie
internationale Netzwerke - międzynarodowe systemy sieciowe
Integriertes Informationssystem - zintegrowany system informacji
herunterladen - ściągać
online bestellen - zamówić przez net
sich zum Online-Gespräch treffen - spotkać się na netowych pogawędkach
ein illegaler Tausch - nielegalna wymiana
der Plausch - pogawędka
plaudern - pogawędzić, pogadać
der Infolieferant; en - źródło informacji
Verbrechen im Internet - przestępstwa w necie
der Hacker - haker
virtuell - wirtualny
das Wissen erweitern - poszerzać wiedzę
die Neugier anregen - wzbudzać ciekawość
die Zeit vertreiben - spędzać czas
dunkle Seiten des Internets - ciemne strony netu
die Pornographie - pornografia
kopieren - kopiować
geklaut - ukradziony
die Raubkopie - piracka kopia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

der Computer - komputer
der Monitor - monitor
der Bildschirm - ekran
der Lautsprecher - głośnik
die Tastatur - klawiatura
die Maus - mysza
das Mousepad - podkładka pod myszkę
das Modem - modem
die Diskette - dyskietka
das Diskettenlaufwerk - napęd dyskowy
der Rechner - komórka
der Drucker - drukarka
der Computervirus - wirus komputerowy
speichern - zapisywać w pamięci
die Daten einsetzen - wprowadzić dane
die Daten speichern - zapisać dane w pamięci
klicken - klikać
nach Maus greifen - sięgać po mysz
mit dem Computer umgehen - obchodzić się z komputerem
einfache Anwendungen - proste zastosowania
die Daten vernichten - zniszczyć dane
der heimische Computer - komputer domowy
der Personalcomputer - komputer osobisty
spielerisch nutzen - korzystać z łatwością
die Computerkenntnisse - znajomość obsługi komputera
das Computerfachblatt - gazeta o komputerach
computergesteuert - sterowany komputerowo
das Computerprogramm - program komputerowy
das Programmieren - programowanie
die Programmiersprache - język oprogramowania
Programme schreiben - pisać programy
von Monitor hocken - wysiadywać przed monitorem
leicht tu bedienen - łatwy w obsłudze

5.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na te pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czy opanowałeś słownictwo komputerowe ?

2. Czy rozumiesz teksty, w których pojawia się słownictwo komputerowe?

3. Czy potrafisz czynnie posłużyć się słownictwem komputerowym?

5.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z podanego słownictwa komputerowego wypisz te słowa i wyrażenia, których używasz

najczęściej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać uważnie podane słownictwo,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zastanowić się, których wyrażeń i słówek używasz najczęściej,
3) wypisać je,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownictwo z materiału nauczania.

Ćwiczenie 2

Ułóż po niemiecku plan chronologiczny osoby, która chce napisać maila urzędowego,

wysłać go pocztą internetową a następnie wydrukować i włożyć do akt. Plan napisz
w punktach akcentując na kolorowo słownictwo komputerowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) ułożyć po polsku plan dotyczący tematyki ćwiczenia,
2) powtórzyć słownictwo komputerowe,
3) poszukać nowych wyrażeń w słowniku,
4) napisać po niemiecku plan dotyczący tematyki ćwiczenia,
5) zaakcentować na kolorowo słownictwo komputerowe,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

słownictwo z materiału nauczania, słownik polsko-niemiecki

5.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) posłużyć się słownictwem komputerowym?
2) zrozumieć teksty, w których pojawia się słownictwo komputerowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ – język angielski

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi zaznaczając prawidłową

odpowiedź znakiem X.

6. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie zakreśl

odpowiedź prawidłową.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi na któreś z pytań będzie Ci sprawiało trudność, wtedy

odłóż jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Did you see Sandra yesterday? –No, I____________.

a) wasn`t

b) don`t

c) haven`t

d) didn`t

2. Have you ever __________to England?

a) go
b) went
c) be
d) been

3. What__________ for dinner?

a) are you wanting
b) you want
c) do you want

d) you wanted

4. When________the room?

1. did you leave
2. have you left
3. you left
4. you were leaving

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. My letter is as long _____ your e-mail.

a) than
b) for
c) as
d) so

6. _________ our new catalogue and I think it should arrive on Monday.

2 I just have sent
3 Just I have sent
4 I have sent just
5 I have just sent

7. If you_________one more day I`ll show you our city.

a) staying
b) be staying
c) stay
d) don`t stay

8. This product ____________much better this year.

a) is marketing
b) is been marketed
c) is being marketed
d) is marketed

9. How many books____________last year?

a) did you buy
b) have you bought
c) did you bought
d) had you buy

10. Before he bought his car he____________ out a bank loan.

b) has taken
c) was taken
d) had taken
e) is taken

11. Do you think our firm______________?

a) will ever expand
b) has ever expand
c) were ever expanded
d) had expanding

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. This price is much _________than we expected.

a) highest
b) high
c) more highest
d) higher

13. You don`t know what we___________.

1. talk about
2. are talking about
3. talking about
4. talks about

14. If he________ the plane, he wouldn`t have spent that weekend with us.

a. missed
b. have missed
c. had missed

d) will miss

15. Our product is_______expensive on the market.

1. the least
2. the less
3. the more
4. morer

16. If I travelled by plane I______________of our city from the bird`s-eye view.

1. take a photo
2. taking a photo
3. took a photo
4. would take a photo

17. _____show your test to anyone. It`s forbidden!

1. do
2. should
3. let`s
4. don`t

18. That room ______________by that company two years ago.

1. was painting
2. will be painted
3. were being painting
4. was painted

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Look, I______________a present!

1) will give
2) will be give
3) have given
4) have been given

20. The number of population has increased______________.

1) considerably
2) considerable
3) consider
4) more considerable

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Porozumiewanie się z wykorzystaniem słownictwa ogólnego i ogólnotechnicznego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ – język niemiecki

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących porozumiewania się z wykorzystaniem słownictwa

ogólnego i ogólnotechnicznego. Pytania: od 1 do 12 są to pytania z poziomu
podstawowego a od 13 do 20 z poziomu ponadpodstawowego.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci pytania: 13-20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podaj rodzajniki określone i nieokreślone następujących rzeczowników: Wagen, Bahn,

Schiff.

2. Które ze zdań wyraża niezadowolenie?

a) Ich bin unzufrieden.
b) Ich bin nicht lustig.
c) Ich bin nicht humorvoll.

3. Które pytanie dotyczy pozwolenia na zapalenie papierosa?

a) Soll ich rauchen?
b) Darf ich rauchen?
c) Mag ich rauchen?

4. Które stwierdzenie wyraża radość?

a) Ich habe Lust
b) Ich lache
c) Ich freue mich

5. Przekształć zdanie „Er geht zum Arzt“ na czas Perfekt.

6. Które określenie czasowe odnosi się do przyszłości?

a) bald
b) gestern
c) neulich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Zapytaj, kiedy zaczyna się film?

8. Które zdanie wyraża protest przeciwko czemuś?

a) Ich bin dafür
b) Ich bin draußen
c) Ich bin dagegen

9. Podaj stopień wyższy przymiotnika: “hoch“

10. Zapytaj o wiek.

11. Podaj formy Partizip II od sehen, fahren, helfen.

12. Połącz zdania spójnikiem „nachdem“: Ich machte einen Führerschein. Ich kaufte ein Auto.

13. Przekształć zadnie na stronę bierną: Er schrieb einen Brief.

14. Jak po niemiecku brzmi komenda komputerowa „anuluj”?

15. Przekształć zdanie na mowę zależną: Er hat mir gesagt- Ich habe eine gute Note

bekommen.

16. Przekształć zdanie na Konjunktiv Imperfekt „Wenn ich viel Geld habe, kaufe ich mir ein

Haus“.

17. Podaj zdanie z czasownikiem modalnym w czasie przeszłym Perfekt: „Er kann mich nicht

anrufen“

18. Napisz słownie ułamek ¼.

19. Jak po niemiecku brzmi zwrot: „wprowadzić dane”?

20. Jak po niemiecku brzmi słowo: „użytkownik netu”?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………………………………

Porozumiewanie się z wykorzystaniem słownictwa ogólnego
i ogólnotechnicznego

Wpisz poprawną odpowiedź lub brakujące części zdania.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. LITERATURA

1. Bęza Stanisław: Nowe Repetytorium z gramatyki języka niemieckiego. PWN, Warszawa

1993

2. Bzdęga A., Chodera J., Kubica S.: Podręczny słownik polsko-niemiecki. Wiedza

Powszechna, Warszawa 1990

3. Cohn Z., Leofolii S.: The Ilustrated Dictionary of Information Technology.

Claremont Books, London 1995

4. Collin S., Głowiński C.: Słownik komputerów i Internetu, Wydawnictwo Wilga,

Warszawa 2000

5. Dooley J., Evans V.: Grammarway 3. Express Publishing, Swansea 1999
6. Goodfellow R., Aldridge J., Glazier K., Loader S., Wren M.: This is London Transport.

London Regional Transport and Capital Transport Publishing, London 1992

7. Hornby A.S.: Oxford Advanced Learner`s Dictionary of Current English. OUP, Oxford

2000

8. Jasińska B., Jaślan J., Woytowicz-Neyman M.: Język Angielski; Repetytorium gramatyki

z ćwiczeniami. PWN, Warszawa 1991

9. Murphy R.: English Grammar in Use, CUP, Cambridge 1991
10. Piprek J., Ippoldt J.: Wielki słownik niemiecko-polski. Wiedza Powszechna, Warszawa

1980

11. Swan M.: Practical English Usage, OUP, Oxford 1994
12. Świda D.: Office English, Poltext, Warszawa 1997