10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 48 • 16.06.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Porady eksperta

Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych nie mają wyboru – ich

rok obrotowy musi być zgodny z rokiem kalendarzowym.

Natomiast jednostki będące podatnikami podatku dochodowego od osób

prawnych mają możliwość innego ustalenia roku obrotowego, choć rzadko

z tej możliwości korzystają. Powszechnie jednak wykorzystują prawo do wy-

dłużenia pierwszego roku obrotowego w przypadku rozpoczęcia działalności

w trakcie roku.

Rok obrotowy to rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych

miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy

lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę.

Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego,

to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami

rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku

obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych

miesięcy,

Tak stanowi art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694

ze zm.). Z pierwszego zdania tego przepisu wynika, że rok obrotowy musi pokrywać się

ze stosowanym przez jednostkę rokiem podatkowym. Przy określaniu roku obrotowego

jednostki trzeba więc uwzględnić przepisy podatkowe.

Punktem wyjścia powinny być przepisy ogólnego prawa podatkowego – mowa tu

o art. 11 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.). Przepis ten określa,

iż rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej.

Przeanalizujmy więc, co stanowią w tej kwestii ustawy o podatku dochodowym.

Jednostki podlegające ustawie o pdof

W ustawie o pdof nie znajdziemy definicji roku podatkowego. W konsekwencji w przy-

padku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych należy stosować art. 11

Ordynacji podatkowej. Zatem rokiem podatkowym i obrotowym osób fizycznych pro-

wadzących działalność gospodarczą we własnym imieniu, spółek cywilnych, jawnych,

partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych jest rok kalendarzowy.

Jednostki te nie mogą inaczej ustalić roku obrotowego.

Ponadto nie ma do nich zastosowania możliwość przedłużenia roku obrotowego w przy-

padku rozpoczęcia działalności w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego i zmiany

roku obrotowego, które dopuszcza ustawa o rachunkowości. Rokiem obrotowym wymie-

nionych jednostek może bowiem być wyłącznie rok kalendarzowy.

Przykład

Spółka jawna rozpoczęła działalność 1 czerwca 2008 r. Pierwszy rok podatkowy i ob-

rotowy obejmuje okres od 1 czerwca 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. (7 m-cy). Następny

rok będzie obejmował okres od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2009 r. Spółka nie może

dokonać zmiany roku podatkowego i obrotowego.

Jednostki podlegające ustawie o pdop

Z reguły jednostki będące podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych

przyjmują za rok podatkowy (i zarazem obrotowy) rok kalendarzowy. Jednak w przypadku

tych jednostek rokiem podatkowym nie musi być zawsze rok kalendarzowy. O możliwości

wyboru inaczej określonego roku stanowi art. 8 ustawy o pdop (Dz. U. z 2000 r. nr 54,

poz. 654 ze zm.). Spółki z o.o., spółki akcyjne (także w organizacji) oraz inne jednostki

prowadzące księgi i podlegające ustawie o pdop mogą w statucie albo w umowie spółki,

albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe przyjąć rok po-

datkowy inny niż kalendarzowy, przy czym musi to być okres kolejnych 12 miesięcy.

Ustawa o pdop określa sposób ustalania roku podatkowego w pierwszym roku działal-

ności i w przypadku zmiany roku podatkowego.

W przypadku podjęcia po raz pierwszy działalności, pierwszy rok podatkowy trwa

od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego albo do ostatniego dnia

wybranego roku podatkowego, nie dłużej jednak niż dwanaście kolejnych miesięcy kalen-

darzowych (art. 8 ust. 2 ustawy o pdop).

Przykład

Spółka z o.o. rozpoczęła działalność 1 czerwca 2008 r.
Wariant 1

– spółka przyjęła rok podatkowy zgodny z kalendarzowym. Pierwszy rok

podatkowy i obrotowy trwać będzie od 1 czerwca 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. (7 m-cy).

Wariant 2

– spółka przyjęła rok podatkowy od 1 kwietnia do 31 marca. Pierwszy rok

podatkowy i obrotowy może trwać od 1 czerwca 2008 r. do 31 marca 2009 r. (10 m-cy).

W przypadku podjęcia po raz pierwszy działalności w drugiej połowie roku kalendarzo-

wego i wybrania roku podatkowego pokrywającego się z rokiem kalendarzowym, pierwszy

rok podatkowy może trwać od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego

następującego po roku, w którym rozpoczęto działalność (art. 8 ust. 2a ustawy o pdop).

Zatem pierwszy rok obrotowy będzie wówczas dłuższy niż 12 miesięcy. Podkreślmy, że

przepis ten można stosować wyłącznie w przypadku przyjęcia za rok podatkowy roku

kalendarzowego. Ponadto działalność powinna być rozpoczęta w drugiej połowie roku

kalendarzowego, a więc w miesiącach od lipca do grudnia.

Przykład

Spółka z o.o. rozpoczęła działalność z dniem 1 czerwca 2008 r. i przyjęła rok podatkowy

zgodny z kalendarzowym. Ponieważ spółka rozpoczęła działalność w pierwszej połowie

roku kalendarzowego, jej pierwszy rok podatkowy i obrotowy trwać będzie od 1 czerwca

2008 r. do 31 grudnia 2008 r. (7 m-cy).

Przykład

Spółka z o.o. rozpocznie działalność z dniem 1 lipca 2008 r. i jej rok podatkowy będzie

zgodny z kalendarzowym. Spółka może przyjąć, że pierwszy rok podatkowy i obrotowy

będzie trwał od 1 lipca 2008 r. do 31 grudnia 2009 r. (18 m-cy).

W razie zmiany roku podatkowego

, za pierwszy po zmianie rok podatkowy uważa

się okres od pierwszego miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku po-

datkowego do końca roku podatkowego nowo przyjętego. Okres ten nie może być krótszy

niż dwanaście i dłuższy niż dwadzieścia trzy kolejne miesiące kalendarzowe (art. 8 ust. 3

ustawy o pdop).

Koszty instalacji klimatyzacji w samochodzie
osobowym

W samochodzie osobowym jednostki, który jest wprowadzony do

ewidencji środków trwałych, zainstalowano klimatyzację. Koszty z tym

związane wyniosły 5.500 zł. Czy wydatki na montaż klimatyzacji powinny

zwiększyć wartość początkową samochodu?

Wartość początkową środka trwałego powiększają koszty jego ulepszenia, polega-

jącego na przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub rekonstrukcji i powodującego,

że wartość użytkowa tego środka po zakończeniu ulepszenia przewyższa posiadaną

przy przyjęciu do używania wartość użytkową. Wynika to z art. 31 ust. 1 ustawy

o rachunkowości.

Natomiast według przepisów ustaw o podatku dochodowym środki trwałe uważa

się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę,

rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza

3.500 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości

z dnia przyjęcia środków trwałych do używania. Do wydatków na ulepszenie zalicza

się również nabycie części składowych, których jednostkowa cena nabycia przekracza

3.500 zł. Klimatyzację stanowiącą dodatkowe wyposażenie samochodu uznać należy

za część składową tego samochodu.

Poprzez montaż klimatyzacji w samochodzie wartość użytkowa samochodu

osobowego niewątpliwie wzrosła. Zyskał on nową funkcję użytkową. Ponadto

wydatki na instalację klimatyzacji przekroczyły 3.500 zł. Dlatego koszty ponie-

sione w związku z zainstalowaniem klimatyzacji powinny zwiększyć wartość

początkową środka trwałego w postaci samochodu osobowego.

W ewidencji księgowej koszty montażu klimatyzacji mogą być wstępnie księgowane

na konto 08 „Środki trwałe w budowie”, zapisem:

–

Wn konto 08 „Środki trwałe w budowie” (w analityce: Montaż klimatyzacji),

–

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

Po zakończeniu montażu koszty zgromadzone na koncie 08 zostaną odniesione

na zwiększenie wartości początkowej samochodu, stanowiącego środek trwały, za-

pisem:

–

Wn konto 01 „Środki trwałe” (w analityce: Samochód osobowy),

–

Ma konto 08 „Środki trwałe w budowie” (w analityce: Montaż klimatyzacji).

Zwiększona wartość początkowa samochodu będzie stanowiła podstawę naliczania

odpisów amortyzacyjnych dla celów bilansowych i podatkowych – od miesiąca nastę-

pującego po miesiącu, w którym dokonano ulepszenia.

Stronę opracowała Dorota Przybyszewska

Przykład

Spółka akcyjna dnia 1 lipca 2008 r. postanowiła zmienić rok podatkowy i obrotowy.

Dokonała stosownej zmiany statutu i zawiadomiła urząd skarbowy w obowiązującym

terminie.

Wariant 1

– spółka pierwotnie za rok podatkowy i obrotowy przyjęła rok kalendarzowy.

Po zmianie rok podatkowy obejmować będzie okres od 1 czerwca do 31 maja. Pierwszy

po zmianie rok podatkowy i obrotowy będzie obejmował okres od 1 stycznia 2009 r. do

31 maja 2010 r. (17 m-cy). Następny rok obrotowy obejmie okres od 1 czerwca 2010 r. do

31 maja 2011 r.

Wariant 2

– spółka pierwotnie za rok podatkowy i obrotowy przyjęła okres od 1 paź-

dziernika do 30 września. Po zmianie rok podatkowy i obrotowy będzie zgodny z kalen-

darzowym. Pierwszy po zmianie rok podatkowy i obrotowy będzie obejmował okres od

1 października 2008 r. do 31 grudnia 2009 r. (15 m-cy). Następny rok obrotowy obejmie

od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r.

O przyjęciu roku podatkowego innego niż rok kalendarzowy należy zawiadomić

właściwego naczelnika urzędu skarbowego:

– jeśli jednostka nie była dotychczas podatnikiem podatku dochodowego od osób

prawnych – w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności,

– jeśli jednostka kontynuuje działalność i postanowiła zmienić rok podatkowy – najpóź-

niej w terminie 30 dni, licząc od dnia zakończenia ostatniego roku podatkowego.

Powiadomienie urzędu skarbowego jest niezbędnym warunkiem zastosowania innego

roku podatkowego niż kalendarzowy. Jeśli jednostka przyjęła za rok podatkowy inny okres

niż rok kalendarzowy, lecz nie powiadomiła o tym w wyznaczonym terminie urzędu skar-

bowego, urząd uzna, że rok obrotowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym.

Przykład

Spółka z o.o. rozpoczęła działalność 1 sierpnia 2008 r. W umowie spółki za rok obrotowy

przyjęto okres od 1 czerwca do 31 maja. Spółka do 30 sierpnia 2008 r. nie powiadomiła

właściwego naczelnika urzędu skarbowego o przyjęciu innego roku obrotowego niż kalenda-

rzowy. Pierwszy rok podatkowy i obrotowy w spółce będzie obejmował okres od 1 sierpnia

2008 r. do 31 grudnia 2008 r.

Może nasunąć się pytanie, czy informować urząd w przypadku gdy jednostka rozpoczęła

działalność w drugiej połowie roku kalendarzowego i postanowiła skorzystać z możliwości

określonej w art. 8 ust. 2a ustawy o pdop. Obowiązek taki nie wynika wprost z przepisów.

Cytując pismo Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 20 lipca

2007 r., nr 1471/DPR2/423-77/07/AB można wskazać, że: „(…) podatnik, który po raz pierw-

szy rozpoczyna działalność w drugiej połowie roku kalendarzowego i postanowił, że rok

podatkowy będzie pokrywał się z rokiem kalendarzowym, nie ma obowiązku zawiadomienia

o tym wyborze naczelnika urzędu skarbowego. Dotyczy to także sytuacji, gdy pierwszy rok

kalendarzowy będzie przedłużonym rokiem podatkowym, tj. gdy będzie trwał do końca roku

kalendarzowego następującego po roku, w którym rozpoczął działalność. (…)”

Moim zdaniem jednak poinformowanie urzędu skarbowego w tej sytuacji jest wska-

zane.

Jak ustalić rok obrotowy?