1.
Podstawy termodynamiki
a.
Równanie stanu, udziały masowe oraz molowe
b.
Pomiar ciśnienia (ciśnienie manometryczne, hydrostatyczne, dynamiczne, absolutne)
c.
Równanie strugi (gazu, cieczy)
Zad. 1
Stalowy tłok o masie 60 kg pełni funkcję szczelnego zamknięcia gazu w cylindrycznym naczyniu.
Wewnętrzna średnica naczynia wynosi 0.24 m. Nad powierzchnią cylindra zostało zmierzone
ciśnienie atmosferyczne równe 0.97 BAR. Należy wyznaczyć ciśnienie w zbiorniku oraz określić jak
zmieni się ciśnienie w zbiorniku gdy na skutek doprowadzonego ciepłą objętość gazu powiększy się
dwukrotnie. Tłok porusza się bez tarcia.
Zad. 2
Turysta po osiągnięciu szczyt K2 (8611 m) i zejściu do bezpiecznej bazy postanowił obliczyć ciśnienie
jakie panowało na szczycie. W czasie ataku na szczyt temperatura powietrza wynosiła -29
0
C.
Zad. 3
Szczelny zbiornik został napełniony mieszaniną gazu o udziałach molowych CO2=0,1, O2=0,3,
H2O=0,01 oraz N2. Za pomocą manometru cieczowego w kształcie u-rurki zostało zmierzone
ciśnienie w zbiorniku,
ρ
wody
=1000kg/m
3
, h=0,12 m. Znając temperaturę gazu T=300K wyznacz gęstości
poszczególnych składników, udziały masowe oraz zastępczą masę atomową gazu.
Zad. 4
Ile kilogramów powietrza może być przechowywane w zbiorniku w kształcie cylindra o wysokości
h=0.6 m oraz średnicy d=0.2 m. Ciśnienie manometryczne wewnątrz zbiornika wynosiło 100 BAR, a
temperatur powietrza znajdującego się w zbiorniku 33
0
C. Jak zmieni się ciśnienie manometryczne
wewnątrz zbiornika gdy temperatura w zbiorniku wzrośnie o
∆
T=30K.
Zad. 5
Strumień masowy powietrza przepływającego przez kompresor wynosi 730 kg/h. Kompresor pobiera
powietrze z otoczenia gdzie panuje ciśnienie 1 atm i temperatura 290K. Ciśnienie zmierzona za
pomocą manometru na wylocie z kompresora wynosi 8 atm. Temperatura powietrza po sprężeniu
wynosi 60
0
C. Wyznacz średnicę kanału dolotowego oraz wylotowego z kompresora. Prędkość
powietrza na wlocie do kompresora nie może przekroczyć 6 m/s a na wylocie 20 m/s.
Zad. 6
Rurociągiem 1 o średnicy 0,5 m płynie powietrze O
2
=0,21 i N
2
=0,79 z prędkością 10 m/s. Rurociągiem
2 płynie mieszanina CO
2
i N
2
. Strumień objętościowy gazu przepływającego rurociągiem 2 wynosi 5
Nm
3
/s, a skład gramowy g
CO2
=0,3, g
N2
=0,7. Gazy mieszają się w mieszalniku izobarycznym, a następnie
mieszanina ta przepływa przez absorber, gdzie CO
2
jest wymywany tak, że jego udział molowy spada
do 1%. Zakładając, że temperatura gazów na wlotach do rurociągów jest taka sama i wynosi 25
0
C przy
ciśnieniu atmosferycznym. Oblicz molowy strumień absorbowanego CO
2
oraz udziały molowe i
gramowe składników mieszaniny za absorberem. W układzie panują warunki normalne.
2.
Pierwsza zasada termodynamiki
a.
Sformułowanie pierwszej zasady termodynamiki
b.
Bilans energii
c.
Zmiana energii układu
d.
Praca bezwzględna, techniczna i użyteczna
Zad. 1
Wentylator umieszczony w spokojnym powietrzu generuje podmuch 8 m/s co odpowiada 9 m
3
/s.
Wyznacz minimalną moc wentylatora, która musi być dostarczona do wentylatora, temperatura w
pomieszczeniu wynosi 31
0
C.
Zad. 2
Cylindryczny zbiornik o wysokości 80 cm i średnicy 30 cm wypełniony jest powietrzem pod ciśnieniem
10 atm. Temperatura gazu w zbiorniku wynosi 22
0
C. Oblicz ilość energii odprowadzonej do otoczenia
po ochłodzeniu gazu w zbiorniku do 17
0
C. (dwa sposoby rozwiązania)
Zad. 3
Zbiornik cylindryczny przykryty od góry tłokiem zawiera 5 kg powietrza pod ciśnieniem 400 kPa i
temperaturze 200
0
C (powietrze należy taktować jak gaz doskonały). Na skutek doprowadzanego
ciepła do zbiornika temperatura wzrosłą do 320
0
C. Wyznacz:
•
Pracę bezwzględną wykonaną przez układ jeżeli tłok jest ruchomy, energię
akumulowaną przez czynniki oraz całkowitą ilość energii doprowadzonej do układu
•
Przyjmując, że tłok się nie porusza a ciepło doprowadzone równa się ciepłu
całkowitemu wyznaczonemu do poruszającego się układu, wyznacz temperaturę na
końcu przemiany oraz ciśnienie w zbiorniku
•
Należy narysować poszczególne przemiany
Zad. 4
Układ tłok-cylinder zawiera 0.4 m
3
gazu o składzie O2=0.19, CO2=0.1 i N2, pod początkowym
ciśnieniem 100 kPa i temperaturze 27
0
C. W zbiorniku została zainstalowana grzałka przez którą
przepływa prąd o natężeniu 0.2 A przez 5 min i napięciu 120 V. W trakcie podgrzewania gazu część
ciepła jest odprowadzana przez tłok do otoczenia, 3.7 kJ. Wyznacz końcową temperaturę przemiany
gazu.
Zad. 5
Długi cylindryczny aluminiowy pręt (
ρ
=2700 kg/m
3
i c
p
=0.973 kJ/kgK) o średnicy 5 cm jest
podgrzewany w piecu od temperatury 15
0
C do średniej temperatury 430
0
C na skutek przesuwania
pręta przez palenisko z prędkością 8 m/min. Oblicz ilości ciepła przekazywanego do pręta.
Zad. 6
Zamknięty zbiornik zawierający gorącą wodę chłodzony jest mieszadłem znajdującym się w dolnej
części zbiornika. Początkowa energia wewnętrzna wody wynosiła 800 kJ. Podczas chłodzenia ze
zbiornika zostało wyprowadzone 500 kJ ciepła. W celu wyprowadzenia danej ilości ciepła wirnik
wykonał 1000 obrotów na jednostkę czasu. Promień wirnika wynosi 0.2 m. Na łopatki wirnika dział
siła 200 N. Jaka jest końcowa energia wewnętrzna wody?
Zad. 7
Zaizolowany zbiornik zamknięty od góry cylindrem początkowo zawiera 15 kg helu o temperaturze
27
0
C i ciśnieniu 150 kPa. Cylinder wywiera nacisk na gaz równy 350 kPa. Zbiornik ten jest
podgrzewany, aż końcową objętość gazu znajdująca się pod cylindrem wyniesie 2V
1
. Wyznaczyć
końcową temperaturę przemiany, prace wykonaną przez powietrze oraz całkowitą ilość ciepła
doprowadzoną do układu.
Zad. 8
W celu zapewnienia prawidłowego działania generatora elektrycznego jest on chłodzony wodorem,
który nagrzewa się od 10
0
C do 100
0
C. Moc elektryczna generatora wynosi 200 MW, sprawność
generatora
η
g
=0.97. Traktując wodór jak gaz doskonały oraz ½ doskonały obliczyć strumień wodoru
przepływający przez generator
Zad. 9
Układ klimatyzacyjny używany jest do chłodzenia pomieszczenia. Wymagana moc układu
klimatyzacyjnego zapewniającego utrzymanie stałej temperatury w pomieszczeniu Q
c
= 2 kW.
Przekrój kanału doprowadzającego powietrze do pomieszczenia wynosi F = 0,5 m
2
. Wyznacz
temperaturę jaką powinno mieć doprowadzane powietrze, znając maksymalną prędkość powietrza
przepływającego w kanale w = 2 m/s oraz temperaturę powietrza odprowadzanego z pomieszczenia
t
out
= 22
0
C. Ciśnienie w kanale jest równe ciśnieniu otoczenia.
Zad. 10
Woda jest podgrzewana w wymienniku ciepła przy zachowaniu stałego przepływu przez wymiennik
spalin kotłowych. Spaliny zawierają CO
2
= 10%, H
2
O = 20% oraz N
2
. Temperatura wlotowa splin do
wymiennika jest równą t
g1
= 500
0
C przy objętościowym strumieniu V
g
= 1000 Nm
3
/h. Woda jest
podgrzewana od temperatury t
w1
= 15
0
C do t
w2
= 55
0
C. Strumień masowy wody m
w
= 10 l/min.
Zakładając straty ciepła na poziomie 5% ciepła pochłanianego przez wodę oblicz temperaturę
wylotową spalin.
3.
Przemiany
Zad. 1
Układ cylinder-tłok zawiera V
1
= 0.4 m
3
powietrza pod ciśnieniem p
1
= 120 kPa I temperaturze t
1
=
35
0
C. Na skutek ruchu tłoka powietrze to jest kompresowana do objętości V
2
= 0.1 m
3
. W trakcie
trwania procesu sprężania, temperatura wewnątrz zbiornika utrzymywana jest na stałym poziomie.
Wyznacz pracę kompresji oraz ciśnienie na końcu przemiany.
Zad. 2
Oblicz sprawność cieplnego silnika Carnota dla trzech poziomów temperatury źródła ciepła: Td1 =
320 K,Td2 = 500 K,Td3 = 560 K. Dolne źródło ciepła ma stałą temperaturę Tw = 300 K.
Zad. 3
Dwu stopniowy kompresor używany do sprężania powietrza od poziomu ciśnienia p
1
=1 atm do p
4
=7
atm. Pierwszy poziom spręża powietrze do p
2
=p
3
=3 atm. Temperatura powietrza doprowadzonego
do kompresora jest równa t
1
=15
0
C. Za pomocą chłodnicy między stopniowej powietrze przed
ponownym sprężeniem ochładzane jest do poziomu t
3
= 70
0
C. Znana jest sprawność wewnętrzna
pierwszego oraz drugiego stopnia sprężarki
η
i1
=
η
i2
=0.9. Objętościowy strumień sprężanego gazu
wynosi V=20 Nm
3
/h. Znana jest także sprawność elektryczna oraz mechaniczna silnika używanego do
napędu sprężarki równa
η
m
= 0.95,
η
el
= 0.97. Oblicz ilość energy elektrycznej potrzebnej do zasilania
układu sprężarki oraz ilość ciepła odprowadzaną przez chłodnice międzystopniową.
Zad. 4
W sprężarce dwustopniowej sprężana jest adiabatycznie nieodwracalnie mieszanina CO2, N2, O2
(gazy doskonałe). Udział molowy CO2 w sprężanym roztworze wynosi 0,2. W pierwszym stopniu
sprężarki gaz jest sprężany od nadciśnienia pm1=0,3 bar i t1=20°C do p2=0,5 MPa. Sprężony roztwór
jest następnie chłodzony w doskonale zaizolowanym izobarycznym wymienniku ciepła podgrzewając
wodę, której strumień masowy wynosi 46,95 kg/s, od temperatury tw1=30°C do tw2=90°C.
Ochłodzony roztwór jest następnie sprężany w drugim stopniu sprężarki osiągając t4=239°C, p4=2
MPa. Ciśnienie otoczenia wynosi 0,1 MPa. Sprawność wewnętrzna obu stopni sprężarki wynosi 0,76,
sprawność mechaniczna obu stopni sprężarki 0,98. Oblicz wartości temperatur t2 i t3, strumień
sprężanego gazu oraz moc efektywną zużywaną do napędu sprężarki.
Zad. 5
Czynnikiem roboczym w turbinie gazowej jest dwuatomowy gaz doskonały, który w rurociągu
dolotowym ma parametry t1=600°C, p1=0,6 MPa. Przed wlotem do turbiny gaz zostaje zdławiony
izentalpowo do p2=0,5 MPa. Ciśnienie gazu na wylocie z turbiny wynosi p3=0,1 MPa, moc
wewnętrzna turbiny 3 MW, sprawność wewnętrzna przemiany adiabatycznej 0,737, sprawność
mechaniczna turbiny 0,96, sprawność elektromechaniczna generatora 0,97. Oblicz strumień gazu,
moc generatora oraz sprawność energetyczną układu.
.
4.
Gazy wilgotne
Zad. 1
W pokoju o wymiarach 5x5x3 znajduje się powietrze o temperaturze 25
0
C , ciśnieniu 100 kPa oraz
wilgotności względnej
ϕ
=75%.
•
Ciśnienie składnikowe suchego powietrza
•
Stopień zwilżenia powietrza (zawartość wilgoci w powietrzu)
•
Masę powietrza suchego oraz pary
Zad. 2
W jakiej temperaturze nastąpi kondensacja pary wodnej na powierzchni wewnętrznej okna jeżeli
wewnątrz pomieszczeni panuje temperatura 20
0
C, a wilgotność względna powietrza wynosi
ϕ
=65%.
Zad. 3
W zamkniętym zbiorniku pod ciśnieniem p=0.12 MPa znajduje się wilgotne powietrze o
temperaturze T=300 K. Masa suchego powietrza wynosi 85 kg, a mas pary nasyconej 1.3 kg. Wyznacz
wilgotność względną powietrza. Jak zmieni się względna wilgotność powietrza jeżeli zbiornik
zostanie ochłodzony od 20K lub podwyższony od 20K. Wyznacz ilość wykroplonej wody.
Zad. 4
Układ klimatyzacyjny pobiera z otoczenia powietrze o temperaturze 10
0
C i wilgotności względnej
50%, w ilości 45 m
3
/min. Powietrze to w układzie jest podgrzewane do 25
0
C i osiąga 60% wilgotności.
W tym celu zasysane powietrze jest najpierw podgrzewane do 30
0
C w części grzejnej, a następnie
nawilżane wodą wtryskową. Zakładając że proces przebiega przy 100 kPa wyznacz
•
Strumień ciepła dostarczanego w sekcji podgrzewu powietrza
•
Strumień masowy wody wykorzystywanej w sekcji nawilżającej
Zad. 4
Do chłodnicy powietrza dopływa 100000 m3/h powietrza o ciśnieniu 0.13MPa i temperaturze t
1
=10
0
C
i wilgotności 80%. Powietrze to ochładzane jest do temperatury 0.5
0
C. Na skutek ochładzania części
pary zawartej w powietrzu ulegnie wykropleniu. Wyznacz ilość wykroplonej cieczy oraz ilość ciepła
jaką należy odebrać od powietrza w celu jego ochłodzenia do podanych parametrów.
Zad. 5
Woda chłodząca skraplacz elektrowni o temperaturze 35
0
C doprowadzana jest do mokrej chłodni
kominowej gdzie ulega ochłodzeniu do 22
0
C. Strumień masowy wody chłodzącej wynosi 100kg/s.
Woda chłodząca ochładzane jest przez powietrzem o ciśnieni 1 atm, 20
0
C oraz wilgotności względnej
60%, które po opuszczeniu chłodni kominowej jest nasycone wilgocią. Wyznacz strumień
objętościowy powietrze przepływającego przez chłodnię kominową, oraz strumień masowy wody
uzupełniającej odparowaną części wody chłodzącej skraplacz.
1.
Para
Zad. 1
Do skraplacza dopływa nasycona para wodna strumieniem 3 kg/s pod ciśnieniem 8 Kpa. Kondensat
odpływający ze skraplacza ma temperaturę 309K. Skraplacz jest chłodzony strumieniem wody
200 kg/s. Temperatura wody chłodzącej przy dopływie 299K a przy wylocie 307K. Oblicz stopień
suchości pary dopływającej do skraplacza.
Zad. 2
Do adiabatycznej maszyny przepływowej dopływa przegrzana para wodna o ciśnieniu
1 MPa i temperaturze 473K. W maszynie para podlega nieodwracalnemu rozprężeniu do ciśnienia
0.01 MPa. Moc wewnętrzna maszyny 150 kW. Po rozprężeniu pary płynie do skraplacza
natryskowego, do którego doprowadzany jest strumień wody 5 kg/s o temperaturze 293K.
Temperatura wody odpływającej ze skraplacza 318K. Oblicz sprawność wewnętrzna maszyny.
Zad. 3
Adiabatyczna przeciwprężna turbina parowa jest wykorzystywana do napędu adiabatycznej sprężarki
powietrza. Ciśnienie powietrza przed sprężarką 0.1 MPa, 10
0
C, ciśnienie za sprężarką 1 MPa.
Strumień czynnika przepływającego przez sprężarkę wynosi 0.05 kmol/s. Sprawność wewnętrzna
turbiny 0.8 a sprężarki 0.78. Sprawność mechaniczna turbiny 0.98, sprężarki 0.97. Parametry pary
przed turbina 4 MPa, temperatura pary 430
0
C. Ciśnienie za sprężarką wynosi 0.2 MPa. Para za
wymiennikiem ciepła jest nasycona. Zakładając ze powietrze jest gazem doskonałym i nie ma strat
ciepła w wymienniku oblicz moc wewnętrzna turbiny, strumień pary i strumień ciepła przekazywany
w wymienniku.
Zad. 4
Cylinder, który od góry zamknięty jest tłokiem początkowo zawiera 1.4 kg nasyconej wody o
temperaturze 200
0
C. Przy doprowadzeniu ciepła następuje całkowite odparowanie wody pod
tłokiem.. Wyznaczyć objętośc cylindra, końcową temperaturą pary, ciśnienie oraz zmianę enrgi
wewnętrnej wody.
Zad. 5
Zaizolowany zbiornik o objętości 30 m
3
w którym znajduje się para o ciśnieniu 0.12 MPa, stopniu
suchości 0.95. Zbiornik ładowany jest wodą o temperaturze 15
0
C i parą o ciśnieniu 0.3 MPa i stopniu
suchości 1. Po naładowaniu zostało wyznaczone ciśnienie w zbiorniku 0.6 MPa i stopień suchości
zwartej w nim pary 0.1. Wyznacz strumień masowy doprowadzonej wody oraz strumień masowy
pary.
2.
Spalanie
Zad. 1
Do palnika dopływa strumień 0,2 kmol/min powietrza oraz 4,0 kmol/h gazu o składzie CO=0,5,
H2=0,5. Oblicz stosunek nadmiaru powietrza i kmax.
Zad. 2
Gaz o składzie CH4=0,5; N2=0,1; C2H6=0,1; O2=0,3 spalano przy λ=1,1. Zakładając spalanie całkowite
i zupełne oblicz skład spalin suchych.
Zad. 3
Węgiel kamienny o składzie c=0,66; h=0,05; s=0,01; n=0,02; o=0,08; p=0,08; w=0,10 spalano
całkowicie i zupełnie przy λ =1,5. Oblicz jednostkowe zużycie powietrza oraz skład spalin suchych i
wilgotnych.
Zad, 4
Etylen (C2H4) spalono całkowicie i zupełnie w powietrzu wzbogaconym w tlen (zO2=0,4) przy λ =1,2.
Oblicz skład spalin suchych.
Zad. 5
Oblicz temperaturę rosienia spalin powstających z całkowitego i zupełnego spalania oleju o składzie:
c=0,80; h=0,13; o=0,07 przy λ=1,1 w powietrzu o parametrach: ta=20°C, p=1 bar, φa=90%.
Zad. 6
Kocioł parowy opalany jest gazem ziemnym o składzie CH4=0,97; N2=0,02; CO2=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, tg=ta=tot=20°C.
Powietrze jest gazem zawilżonym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę ts=200°C. Kocioł wytwarza 650 t/h pary o pp=15,0 MPa, tp=530°C, podczas gdy
parametry wody zasilającej wynoszą: pwz=17,0 MPa, twz=220°C. Stratę ciepła do otoczenia
oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy λ=1,15
oraz traktując gazy jako półdoskonałe oblicz zużycie gazu, sprawność kotła brutto i względną stratę
wylotową fizyczną εwf.
Zad. 7
Kocioł parowy wytwarza 650 t/h pary wodnej o parametrach: pp=16,5 MPa, tp=530°C. Do kotła
dopływa woda o parametrach: pw=17,0 MPa, tw=220°C. W kotle spalany jest węgiel kamienny o
składzie: c=0,672; h=0,042; s=0,008; o=0,072; n=0,006; w=0,108; p=0,092. Temperatura węgla i
powietrza używanego do spalania wynosi 25°C, temperatura wylotowa spalin 127°C. W spalinach
zmierzono zawartość dwutlenku węgla: [CO2]=14,2%. Zakładając, że gazy są gazami półdoskonałymi,
spalanie jest całkowite i zupełne, a straty ciepła do otoczenia wynoszą 2% energii chemicznej paliwa
oblicz strumień spalanego paliwa i sprawność kotła brutto.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.
1.
Podstawy termodynamiki
a.
Równanie stanu, udziały masowe oraz molowe
b.
Pomiar ciśnienia (ciśnienie manometryczne, hydrostatyczne, dynamiczne, absolutne)
c.
Równanie strugi (gazu, cieczy)
Zad. 1
Stalowy tłok o masie 60 kg pełni funkcję szczelnego zamknięcia gazu w cylindrycznym naczyniu.
Wewnętrzna średnica naczynia wynosi 0.24 m. Nad powierzchnią cylindra zostało zmierzone
ciśnienie atmosferyczne równe 0.97 BAR. Należy wyznaczyć ciśnienie w zbiorniku oraz określić jak
zmieni się ciśnienie w zbiorniku gdy na skutek doprowadzonego ciepłą objętość gazu powiększy się
dwukrotnie. Tłok porusza się bez tarcia.
Zad. 2
Turysta po osiągnięciu szczyt K2 (8611 m) i zejściu do bezpiecznej bazy postanowił obliczyć ciśnienie
jakie panowało na szczycie. W czasie ataku na szczyt temperatura powietrza wynosiła -29
0
C.
Zad. 3
Szczelny zbiornik został napełniony mieszaniną gazu o udziałach molowych CO2=0,1, O2=0,3,
H2O=0,01 oraz N2. Za pomocą manometru cieczowego w kształcie u-rurki zostało zmierzone
ciśnienie w zbiorniku,
ρ
wody
=1000kg/m
3
, h=0,12 m. Znając temperaturę gazu T=300K wyznacz gęstości
poszczególnych składników, udziały masowe oraz zastępczą masę atomową gazu.
Zad. 4
Ile kilogramów powietrza może być przechowywane w zbiorniku w kształcie cylindra o wysokości
h=0.6 m oraz średnicy d=0.2 m. Ciśnienie manometryczne wewnątrz zbiornika wynosiło 100 BAR, a
temperatur powietrza znajdującego się w zbiorniku 33
0
C. Jak zmieni się ciśnienie manometryczne
wewnątrz zbiornika gdy temperatura w zbiorniku wzrośnie o
∆
T=30K.
Zad. 5
Strumień masowy powietrza przepływającego przez kompresor wynosi 730 kg/h. Kompresor pobiera
powietrze z otoczenia gdzie panuje ciśnienie 1 atm i temperatura 290K. Ciśnienie zmierzona za
pomocą manometru na wylocie z kompresora wynosi 8 atm. Temperatura powietrza po sprężeniu
wynosi 60
0
C. Wyznacz średnicę kanału dolotowego oraz wylotowego z kompresora. Prędkość
powietrza na wlocie do kompresora nie może przekroczyć 6 m/s a na wylocie 20 m/s.
Zad. 6
Rurociągiem 1 o średnicy 0,5 m płynie powietrze O
2
=0,21 i N
2
=0,79 z prędkością 10 m/s. Rurociągiem
2 płynie mieszanina CO
2
i N
2
. Strumień objętościowy gazu przepływającego rurociągiem 2 wynosi 5
Nm
3
/s, a skład gramowy g
CO2
=0,3, g
N2
=0,7. Gazy mieszają się w mieszalniku izobarycznym, a następnie
mieszanina ta przepływa przez absorber, gdzie CO
2
jest wymywany tak, że jego udział molowy spada
do 1%. Zakładając, że temperatura gazów na wlotach do rurociągów jest taka sama i wynosi 25
0
C przy
ciśnieniu atmosferycznym. Oblicz molowy strumień absorbowanego CO
2
oraz udziały molowe i
gramowe składników mieszaniny za absorberem. W układzie panują warunki normalne.
2.
Pierwsza zasada termodynamiki
a.
Sformułowanie pierwszej zasady termodynamiki
b.
Bilans energii
c.
Zmiana energii układu
d.
Praca bezwzględna, techniczna i użyteczna
Zad. 1
Wentylator umieszczony w spokojnym powietrzu generuje podmuch 8 m/s co odpowiada 9 m
3
/s.
Wyznacz minimalną moc wentylatora, która musi być dostarczona do wentylatora, temperatura w
pomieszczeniu wynosi 31
0
C.
Zad. 2
Cylindryczny zbiornik o wysokości 80 cm i średnicy 30 cm wypełniony jest powietrzem pod ciśnieniem
10 atm. Temperatura gazu w zbiorniku wynosi 22
0
C. Oblicz ilość energii odprowadzonej do otoczenia
po ochłodzeniu gazu w zbiorniku do 17
0
C. (dwa sposoby rozwiązania)
Zad. 3
Zbiornik cylindryczny przykryty od góry tłokiem zawiera 5 kg powietrza pod ciśnieniem 400 kPa i
temperaturze 200
0
C (powietrze należy taktować jak gaz doskonały). Na skutek doprowadzanego
ciepła do zbiornika temperatura wzrosłą do 320
0
C. Wyznacz:
•
Pracę bezwzględną wykonaną przez układ jeżeli tłok jest ruchomy, energię
akumulowaną przez czynniki oraz całkowitą ilość energii doprowadzonej do układu
•
Przyjmując, że tłok się nie porusza a ciepło doprowadzone równa się ciepłu
całkowitemu wyznaczonemu do poruszającego się układu, wyznacz temperaturę na
końcu przemiany oraz ciśnienie w zbiorniku
•
Należy narysować poszczególne przemiany
Zad. 4
Układ tłok-cylinder zawiera 0.4 m
3
gazu o składzie O2=0.19, CO2=0.1 i N2, pod początkowym
ciśnieniem 100 kPa i temperaturze 27
0
C. W zbiorniku została zainstalowana grzałka przez którą
przepływa prąd o natężeniu 0.2 A przez 5 min i napięciu 120 V. W trakcie podgrzewania gazu część
ciepła jest odprowadzana przez tłok do otoczenia, 3.7 kJ. Wyznacz końcową temperaturę przemiany
gazu.
Zad. 5
Długi cylindryczny aluminiowy pręt (
ρ
=2700 kg/m
3
i c
p
=0.973 kJ/kgK) o średnicy 5 cm jest
podgrzewany w piecu od temperatury 15
0
C do średniej temperatury 430
0
C na skutek przesuwania
pręta przez palenisko z prędkością 8 m/min. Oblicz ilości ciepła przekazywanego do pręta.
Zad. 6
Zamknięty zbiornik zawierający gorącą wodę chłodzony jest mieszadłem znajdującym się w dolnej
części zbiornika. Początkowa energia wewnętrzna wody wynosiła 800 kJ. Podczas chłodzenia ze
zbiornika zostało wyprowadzone 500 kJ ciepła. W celu wyprowadzenia danej ilości ciepła wirnik
wykonał 1000 obrotów na jednostkę czasu. Promień wirnika wynosi 0.2 m. Na łopatki wirnika dział
siła 200 N. Jaka jest końcowa energia wewnętrzna wody?
Zad. 7
Zaizolowany zbiornik zamknięty od góry cylindrem początkowo zawiera 15 kg helu o temperaturze
27
0
C i ciśnieniu 150 kPa. Cylinder wywiera nacisk na gaz równy 350 kPa. Zbiornik ten jest
podgrzewany, aż końcową objętość gazu znajdująca się pod cylindrem wyniesie 2V
1
. Wyznaczyć
końcową temperaturę przemiany, prace wykonaną przez powietrze oraz całkowitą ilość ciepła
doprowadzoną do układu.
Zad. 8
W celu zapewnienia prawidłowego działania generatora elektrycznego jest on chłodzony wodorem,
który nagrzewa się od 10
0
C do 100
0
C. Moc elektryczna generatora wynosi 200 MW, sprawność
generatora
η
g
=0.97. Traktując wodór jak gaz doskonały oraz ½ doskonały obliczyć strumień wodoru
przepływający przez generator
Zad. 9
Układ klimatyzacyjny używany jest do chłodzenia pomieszczenia. Wymagana moc układu
klimatyzacyjnego zapewniającego utrzymanie stałej temperatury w pomieszczeniu Q
c
= 2 kW.
Przekrój kanału doprowadzającego powietrze do pomieszczenia wynosi F = 0,5 m
2
. Wyznacz
temperaturę jaką powinno mieć doprowadzane powietrze, znając maksymalną prędkość powietrza
przepływającego w kanale w = 2 m/s oraz temperaturę powietrza odprowadzanego z pomieszczenia
t
out
= 22
0
C. Ciśnienie w kanale jest równe ciśnieniu otoczenia.
Zad. 10
Woda jest podgrzewana w wymienniku ciepła przy zachowaniu stałego przepływu przez wymiennik
spalin kotłowych. Spaliny zawierają CO
2
= 10%, H
2
O = 20% oraz N
2
. Temperatura wlotowa splin do
wymiennika jest równą t
g1
= 500
0
C przy objętościowym strumieniu V
g
= 1000 Nm
3
/h. Woda jest
podgrzewana od temperatury t
w1
= 15
0
C do t
w2
= 55
0
C. Strumień masowy wody m
w
= 10 l/min.
Zakładając straty ciepła na poziomie 5% ciepła pochłanianego przez wodę oblicz temperaturę
wylotową spalin.
3.
Przemiany
Zad. 1
Układ cylinder-tłok zawiera V
1
= 0.4 m
3
powietrza pod ciśnieniem p
1
= 120 kPa I temperaturze t
1
=
35
0
C. Na skutek ruchu tłoka powietrze to jest kompresowana do objętości V
2
= 0.1 m
3
. W trakcie
trwania procesu sprężania, temperatura wewnątrz zbiornika utrzymywana jest na stałym poziomie.
Wyznacz pracę kompresji oraz ciśnienie na końcu przemiany.
Zad. 2
Oblicz sprawność cieplnego silnika Carnota dla trzech poziomów temperatury źródła ciepła: Td1 =
320 K,Td2 = 500 K,Td3 = 560 K. Dolne źródło ciepła ma stałą temperaturę Tw = 300 K.
Zad. 3
Dwu stopniowy kompresor używany do sprężania powietrza od poziomu ciśnienia p
1
=1 atm do p
4
=7
atm. Pierwszy poziom spręża powietrze do p
2
=p
3
=3 atm. Temperatura powietrza doprowadzonego
do kompresora jest równa t
1
=15
0
C. Za pomocą chłodnicy między stopniowej powietrze przed
ponownym sprężeniem ochładzane jest do poziomu t
3
= 70
0
C. Znana jest sprawność wewnętrzna
pierwszego oraz drugiego stopnia sprężarki
η
i1
=
η
i2
=0.9. Objętościowy strumień sprężanego gazu
wynosi V=20 Nm
3
/h. Znana jest także sprawność elektryczna oraz mechaniczna silnika używanego do
napędu sprężarki równa
η
m
= 0.95,
η
el
= 0.97. Oblicz ilość energy elektrycznej potrzebnej do zasilania
układu sprężarki oraz ilość ciepła odprowadzaną przez chłodnice międzystopniową.
Zad. 4
W sprężarce dwustopniowej sprężana jest adiabatycznie nieodwracalnie mieszanina CO2, N2, O2
(gazy doskonałe). Udział molowy CO2 w sprężanym roztworze wynosi 0,2. W pierwszym stopniu
sprężarki gaz jest sprężany od nadciśnienia pm1=0,3 bar i t1=20°C do p2=0,5 MPa. Sprężony roztwór
jest następnie chłodzony w doskonale zaizolowanym izobarycznym wymienniku ciepła podgrzewając
wodę, której strumień masowy wynosi 46,95 kg/s, od temperatury tw1=30°C do tw2=90°C.
Ochłodzony roztwór jest następnie sprężany w drugim stopniu sprężarki osiągając t4=239°C, p4=2
MPa. Ciśnienie otoczenia wynosi 0,1 MPa. Sprawność wewnętrzna obu stopni sprężarki wynosi 0,76,
sprawność mechaniczna obu stopni sprężarki 0,98. Oblicz wartości temperatur t2 i t3, strumień
sprężanego gazu oraz moc efektywną zużywaną do napędu sprężarki.
Zad. 5
Czynnikiem roboczym w turbinie gazowej jest dwuatomowy gaz doskonały, który w rurociągu
dolotowym ma parametry t1=600°C, p1=0,6 MPa. Przed wlotem do turbiny gaz zostaje zdławiony
izentalpowo do p2=0,5 MPa. Ciśnienie gazu na wylocie z turbiny wynosi p3=0,1 MPa, moc
wewnętrzna turbiny 3 MW, sprawność wewnętrzna przemiany adiabatycznej 0,737, sprawność
mechaniczna turbiny 0,96, sprawność elektromechaniczna generatora 0,97. Oblicz strumień gazu,
moc generatora oraz sprawność energetyczną układu.
.
4.
Gazy wilgotne
Zad. 1
W pokoju o wymiarach 5x5x3 znajduje się powietrze o temperaturze 25
0
C , ciśnieniu 100 kPa oraz
wilgotności względnej
ϕ
=75%.
•
Ciśnienie składnikowe suchego powietrza
•
Stopień zwilżenia powietrza (zawartość wilgoci w powietrzu)
•
Masę powietrza suchego oraz pary
Zad. 2
W jakiej temperaturze nastąpi kondensacja pary wodnej na powierzchni wewnętrznej okna jeżeli
wewnątrz pomieszczeni panuje temperatura 20
0
C, a wilgotność względna powietrza wynosi
ϕ
=65%.
Zad. 3
W zamkniętym zbiorniku pod ciśnieniem p=0.12 MPa znajduje się wilgotne powietrze o
temperaturze T=300 K. Masa suchego powietrza wynosi 85 kg, a mas pary nasyconej 1.3 kg. Wyznacz
wilgotność względną powietrza. Jak zmieni się względna wilgotność powietrza jeżeli zbiornik
zostanie ochłodzony od 20K lub podwyższony od 20K. Wyznacz ilość wykroplonej wody.
Zad. 4
Układ klimatyzacyjny pobiera z otoczenia powietrze o temperaturze 10
0
C i wilgotności względnej
50%, w ilości 45 m
3
/min. Powietrze to w układzie jest podgrzewane do 25
0
C i osiąga 60% wilgotności.
W tym celu zasysane powietrze jest najpierw podgrzewane do 30
0
C w części grzejnej, a następnie
nawilżane wodą wtryskową. Zakładając że proces przebiega przy 100 kPa wyznacz
•
Strumień ciepła dostarczanego w sekcji podgrzewu powietrza
•
Strumień masowy wody wykorzystywanej w sekcji nawilżającej
Zad. 4
Do chłodnicy powietrza dopływa 100000 m3/h powietrza o ciśnieniu 0.13MPa i temperaturze t
1
=10
0
C
i wilgotności 80%. Powietrze to ochładzane jest do temperatury 0.5
0
C. Na skutek ochładzania części
pary zawartej w powietrzu ulegnie wykropleniu. Wyznacz ilość wykroplonej cieczy oraz ilość ciepła
jaką należy odebrać od powietrza w celu jego ochłodzenia do podanych parametrów.
Zad. 5
Woda chłodząca skraplacz elektrowni o temperaturze 35
0
C doprowadzana jest do mokrej chłodni
kominowej gdzie ulega ochłodzeniu do 22
0
C. Strumień masowy wody chłodzącej wynosi 100kg/s.
Woda chłodząca ochładzane jest przez powietrzem o ciśnieni 1 atm, 20
0
C oraz wilgotności względnej
60%, które po opuszczeniu chłodni kominowej jest nasycone wilgocią. Wyznacz strumień
objętościowy powietrze przepływającego przez chłodnię kominową, oraz strumień masowy wody
uzupełniającej odparowaną części wody chłodzącej skraplacz.
1.
Para
Zad. 1
Do skraplacza dopływa nasycona para wodna strumieniem 3 kg/s pod ciśnieniem 8 Kpa. Kondensat
odpływający ze skraplacza ma temperaturę 309K. Skraplacz jest chłodzony strumieniem wody
200 kg/s. Temperatura wody chłodzącej przy dopływie 299K a przy wylocie 307K. Oblicz stopień
suchości pary dopływającej do skraplacza.
Zad. 2
Do adiabatycznej maszyny przepływowej dopływa przegrzana para wodna o ciśnieniu
1 MPa i temperaturze 473K. W maszynie para podlega nieodwracalnemu rozprężeniu do ciśnienia
0.01 MPa. Moc wewnętrzna maszyny 150 kW. Po rozprężeniu pary płynie do skraplacza
natryskowego, do którego doprowadzany jest strumień wody 5 kg/s o temperaturze 293K.
Temperatura wody odpływającej ze skraplacza 318K. Oblicz sprawność wewnętrzna maszyny.
Zad. 3
Adiabatyczna przeciwprężna turbina parowa jest wykorzystywana do napędu adiabatycznej sprężarki
powietrza. Ciśnienie powietrza przed sprężarką 0.1 MPa, 10
0
C, ciśnienie za sprężarką 1 MPa.
Strumień czynnika przepływającego przez sprężarkę wynosi 0.05 kmol/s. Sprawność wewnętrzna
turbiny 0.8 a sprężarki 0.78. Sprawność mechaniczna turbiny 0.98, sprężarki 0.97. Parametry pary
przed turbina 4 MPa, temperatura pary 430
0
C. Ciśnienie za sprężarką wynosi 0.2 MPa. Para za
wymiennikiem ciepła jest nasycona. Zakładając ze powietrze jest gazem doskonałym i nie ma strat
ciepła w wymienniku oblicz moc wewnętrzna turbiny, strumień pary i strumień ciepła przekazywany
w wymienniku.
Zad. 4
Cylinder, który od góry zamknięty jest tłokiem początkowo zawiera 1.4 kg nasyconej wody o
temperaturze 200
0
C. Przy doprowadzeniu ciepła następuje całkowite odparowanie wody pod
tłokiem.. Wyznaczyć objętośc cylindra, końcową temperaturą pary, ciśnienie oraz zmianę enrgi
wewnętrnej wody.
Zad. 5
Zaizolowany zbiornik o objętości 30 m
3
w którym znajduje się para o ciśnieniu 0.12 MPa, stopniu
suchości 0.95. Zbiornik ładowany jest wodą o temperaturze 15
0
C i parą o ciśnieniu 0.3 MPa i stopniu
suchości 1. Po naładowaniu zostało wyznaczone ciśnienie w zbiorniku 0.6 MPa i stopień suchości
zwartej w nim pary 0.1. Wyznacz strumień masowy doprowadzonej wody oraz strumień masowy
pary.
2.
Spalanie
Zad. 1
Do palnika dopływa strumień 0,2 kmol/min powietrza oraz 4,0 kmol/h gazu o składzie CO=0,5,
H2=0,5. Oblicz stosunek nadmiaru powietrza i kmax.
Zad. 2
Gaz o składzie CH4=0,5; N2=0,1; C2H6=0,1; O2=0,3 spalano przy λ=1,1. Zakładając spalanie całkowite
i zupełne oblicz skład spalin suchych.
Zad. 3
Węgiel kamienny o składzie c=0,66; h=0,05; s=0,01; n=0,02; o=0,08; p=0,08; w=0,10 spalano
całkowicie i zupełnie przy λ =1,5. Oblicz jednostkowe zużycie powietrza oraz skład spalin suchych i
wilgotnych.
Zad, 4
Etylen (C2H4) spalono całkowicie i zupełnie w powietrzu wzbogaconym w tlen (zO2=0,4) przy λ =1,2.
Oblicz skład spalin suchych.
Zad. 5
Oblicz temperaturę rosienia spalin powstających z całkowitego i zupełnego spalania oleju o składzie:
c=0,80; h=0,13; o=0,07 przy λ=1,1 w powietrzu o parametrach: ta=20°C, p=1 bar, φa=90%.
Zad. 6
Kocioł parowy opalany jest gazem ziemnym o składzie CH4=0,97; N2=0,02; CO2=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, tg=ta=tot=20°C.
Powietrze jest gazem zawilżonym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę ts=200°C. Kocioł wytwarza 650 t/h pary o pp=15,0 MPa, tp=530°C, podczas gdy
parametry wody zasilającej wynoszą: pwz=17,0 MPa, twz=220°C. Stratę ciepła do otoczenia
oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy λ=1,15
oraz traktując gazy jako półdoskonałe oblicz zużycie gazu, sprawność kotła brutto i względną stratę
wylotową fizyczną εwf.
Zad. 7
Kocioł parowy wytwarza 650 t/h pary wodnej o parametrach: pp=16,5 MPa, tp=530°C. Do kotła
dopływa woda o parametrach: pw=17,0 MPa, tw=220°C. W kotle spalany jest węgiel kamienny o
składzie: c=0,672; h=0,042; s=0,008; o=0,072; n=0,006; w=0,108; p=0,092. Temperatura węgla i
powietrza używanego do spalania wynosi 25°C, temperatura wylotowa spalin 127°C. W spalinach
zmierzono zawartość dwutlenku węgla: [CO2]=14,2%. Zakładając, że gazy są gazami półdoskonałymi,
spalanie jest całkowite i zupełne, a straty ciepła do otoczenia wynoszą 2% energii chemicznej paliwa
oblicz strumień spalanego paliwa i sprawność kotła brutto.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.
Zad. 8
Kocioł wodny opalany jest gazem ziemnym o składzie CH
4
=0,97; N
2
=0,02; CO
2
=0,01. Parametry
termiczne gazu i powietrza używanego jako utleniacz: pg=pa=pot=102 kPa, t
g
=20
0
C, t
pow
=40
0
C.
Powietrze jest gazem wilgotnym o wilgotności względnej 50%. Spaliny na wylocie z kotła mają
temperaturę t
s
=200°C. Kocioł podgrzewa 50 kg/s wodę od t
wz
=50°C do t
ww
=530°C. Stratę ciepła do
otoczenia oszacowano na 1% entalpii chemicznej paliwa. Zakładając spalanie całkowite i zupełne przy
λ=1,15 oraz traktując gazy jako doskonałe oblicz zużycie gazu.