Oddychanie

polega na rozkładzie związkow organicznych przy udziale tlenu,
czego efektem jest uzyskanie energii
- oddychanie komórkowe zachodzi w mitochondriach
- wymiana gazowa zachodzi w płucach

Rodzaje
oddychania

- beztlenowe- zachodzi u bakterii, pasożytów, efekt 2 ATP
-tlenowe- wyższe organizmy, efekt 36ATP (1g- C

6

H

12

O

6

)

Przepływ materii i energii przez organizm
Organizm- Przmiany pokarmowe i energetyczne w organizmie
\/ \/ \/ składniki zbędne i suit. toksyczne
Substancje Nosniki Substancje  utrata energii (głównie ciepło)
budulcowe energii zapasowe

METABOLI
ZM

ANABOLIZM
- reakcje syntezy
A+B(substraty)—reakcja
produkty
niskoenergetyczne
wysokoenergetyczne
endoenergetyczne
np. fotosynteza, synteza lipidów
- umożliwiają syntezę związków
budulcowych, energetycznych i
zapoasowych

KATABOLIZM
-reakcje rozpadu
substraty—reakcja A+B
(produkt)
procesy egzoenergetyczne
np. oddychanie, hydroliza
makrocząsteczek

- umoziwiają wytworzenie
energii niezbędnej do syntezy i
wyka nenie przez organizm
różnego rodzaju pracy

Budowa
ATP

-adenozynotriofosforan
- uniwersalny nośnik energii
- adenina, ryboza, 3 reszty
fosforowe
/ adenozyna \
adenina --ryboza---P~P~P
~- wiązania makroergiczne
gromadzenie energii /\
uwolnienie energii \/
adenina --ryboza--P~P + P
[ADP]

W

yk

o

rz

ys

ta

ni

e

ene

rg

ii

Energia wiązania
………….\/………….
ADP /\ \/ATP
\/
energia uwalniana
i wykorzystana na:
-reakcje syntezy
-ruch wici i rzęsek
- skurcz mięśni
- aktywny transport przez
błony
- inne

Funkcje
układu

JAMA NOSOWA
-ogrzewa powietrze (naczynia krwionośne)
-nawilża powietrze (śluz, gruczoły śluzowe w jamie nosa)
- oczyszcza powietrze (rzęski)
GARDŁO
- wspólny odcinek układu oddechowego i układu pokarmowego
- fałd chrzęstny – nagłośnia- zamyka wejście do krtani i zapobiega
zakrztuszeniu się
KRTAŃ
- jest narządem głosu
- zbudowany ze strun głosowych, które przy wydychaniu powietrza
drgają, wydając dźwięki
TCHAWICA
zbudowana z chrzęstnych pierścieniowatych, półkolistych chrząstek
nałożonych jedna na drugą, powoduje to elastycznośd, sprężystośd
tchawicy i to że się nie zapada
- wysłana jest nabłonkiem migawkowym
- na powierzchni rzęski wychwytują zanieczyszczenia i wraz ze śluzem
przesuwają do górnych dróg oddechowych w celu wykaszlnięcia
OSKRZELA i OSKRZELIKI
- wychwytują zanieczyszczenia pyłowe i rzęskami przesuwają je
PŁUCA
-parzyste narządy o budowie płatowej; prawe płuco (3płaty), lewe (2
płaty-serce)
- zbudowane z pęcherzyków płucnych, dzięki którym zachodzi wymiana
gazowa
PĘCHERZYK PŁUCNY
- przystosowany jest do wymiany gazowej
- kulisty kształt zwiększa powierzchnię wymiany gazowej
- oplecione siecią naczyo krwionośnych
- wysłany jest nabłonkiem jednowarstwowym płaskim
- znajduje się w płynie międzykomórkowym

Wymiana
gazowa

- zewnętrzna: następuje między pęcherzykiem płucnym, a naczyniami
krwionośnymi w płucach
- wewnętrzna: zachodzi między naczyniami krwionośnymi, a komórką
docelową
- w wymianie gazowej uczestniczą mięśnie między żebrowe i przepona

Rodzaje
powietrza-
pojemnośd
w płucach
człowieka

- POJEMNOŚD ŻYCIOWA- to objętośd powietrza wymieniana podczas
głębokiego wdechu i wydechu
- POJEMNOŚD ODDECHOWA- objętośd powietrza wymieniana podczas
jednego spokojnego wdechu i wydechu
- OBJĘTOŚD ZALEGAJĄCA- powietrze, które znajduje się w
pęcherzykach płucnych i nigdy nie jest usuwane; powoduje
wypełnienie pęcherzyka i jego kulisty kształt

Nazwa

Czynniki wewnętrzne

Objawy

Astma
Oskrzelow
a

-alergeny
- dym papierosowy
- zanieczyszczenia
powietrza i gleby
- częste infekcje w
młodym wieku

- szybko narastające ataki duszności
- uczucie ciężkości
- bóle w klatce piersiowej i świszczący
oddech

Pylica płuc

wieloletnie wdychanie
pyłów: węglowy, azbest,
krzemionka, aluminium

- duszności
- suchy uporczywy kaszel
- ból w klatce piersiowej
- ograniczenie wydolności płuc
- stan podgorączkowy

Rak płuc

- palenie tytoniu
- przebywanie w
zadymionych
pomieszczeniach
- bierne wdychanie dymu
papierosowego
- azbest

- nasilający się kaszel
- ból w klatce piersiowej
- świszczący oddech
- duszności
-chrypka
- nawracające zapalenie oskrzeli lub
płuc 3-4 tyg.
- obrzęk warzy i szyi
- brak apetytu- chudnięcie

Zapalenie
płuc

-zakażenie bakteryjne,
wirusowe
- szkodliwe czynniki
fizyczne:
promieniowanie, ciała
obce w oskrzelach,
chemiczne: drażniące
gazy, zachłyśnięcie się
treścią żołądkową

- osłabienie, gorączka, kaszel, najpierw
suchy a potem wilgotny z
odksztuszaniem śluzowej lub ropnej
wydzieliny
- duszności, ból w klatce piersiowej przy
oddychaniu

Zapalenie
oskrzeli

- zakażenia wirusowe,
rzadziej bakteryjne
- subst. drażniące

-objawy typowego przeziębienia
- złe samopoczucie
- bóle mięśniowe i kostne
- dreszcze
- kaszel suchy lub wilgotny z
odkrztuszeniem wydzieliny

Gruźlica
(suchoty,
tuberkuloz
a)

- prątki gruźlicy
- prątki Kocha-
przenoszone z człowieka
na człowieka lub od
zakażonego bydła-
spożycie surowego mleka

- chudnięcie
- gorączka
-długotrwały kaszel
-plucie krwią
- objawy gruźlicy są
niecharakterystyczne, dlatego o
rozpoznaniu decyduje obraz płuc na
zdjęciu RTG, badania bakteriologiczne,
odczyn tuberkulinowy