Ś

wiat współczesny przepełniony jest konfliktami, wojnami i agresja pomi

ę

dzy

poszczególnymi pa

ń

stwami oraz wewn

ą

trz nich samych. Dzieje si

ę

tak z powodu braku

miło

ś

ci i współczucia. Rozpatruj

ą

c zjawisko z tego punktu widzenia -

ś

wiat nigdy dot

ą

d

nie znajdował si

ę

w tak powa

ż

nej sytuacji.

Wielu ludzi w naszych czasach my

ś

li,

ż

e wojny czy gro

ź

by wojen istniej

ą

z powodu

zbroje

ń

. Owszem, mamy straszliwa bro

ń

nuklearn

ą

i powszechnie s

ą

dzi si

ę

,

ż

e

wystarczy si

ę

jej pozby

ć

, a zniknie ryzyko wojny. W rzeczywisto

ś

ci to nie bro

ń

czyni

wojn

ę

lecz ludzie, którzy jej u

ż

ywaj

ą

. To ludzki umysł produkuj

ą

c agresj

ę

doprowadza do

wojny. Proste wyeliminowanie instrumentów wojny nie wykluczy jej samej. Aby
zlikwidowa

ć

przyczyn

ę

wojny - agresj

ę

, nale

ż

y pracowa

ć

na indywidualnym poziomie

umysłu, bo to wła

ś

nie z niego pochodz

ą

emocje: zło

ść

i nienawi

ść

, które doprowadzaj

ą

do walki.

Przyczyn konfliktów mo

ż

e by

ć

wiele. Mog

ą

na przykład wypływa

ć

z dumy: jaki

ś

człowiek

(lub kraj) uwa

ż

a siebie za lepszego od innych i aby tego dowie

ść

, pragnie wyeliminowa

ć

ka

ż

dego konkurenta i w dziedzinie, której duma dotyczy i w ka

ż

dej innej. Agresja mo

ż

e

te

ż

pochodzi

ć

z po

żą

dania czy przywi

ą

zania: kto

ś

chce zagarn

ąć

co

ś

nale

żą

cego do

kogo

ś

innego i wytwarza przyczyn

ę

starcia. W ten sposób ró

ż

ne przyczyny emocjonalne

przynosz

ą

taki sam skutek.

Oczywi

ś

cie - zło

ść

i nienawi

ść

same w sobie s

ą

równie

ż

przyczyn

ą

agresywno

ś

ci.

Najbardziej przejrzystym tego przykładem jest osoba, która my

ś

l

ą

c,

ż

e ma wroga, mówi

sobie: "On jest moim wrogiem, ludzie tego kraju s

ą

moimi wrogami, nienawidz

ą

mnie,

pragn

ą

mnie zabi

ć

, tak wi

ę

c ja musz

ę

ich zabi

ć

pierwszy"! Oto reagowanie zło

ś

ci

ą

. Mo

ż

e

to te

ż

by

ć

pragnienie, zazdro

ść

, obawa,

ż

e inny kraj czy inna osoba s

ą

silniejsi od ciebie

lub stan

ą

si

ę

takimi w przyszło

ś

ci. I powodujesz kłopoty. A wi

ę

c eliminujecie je od zaraz!

Istniej

ą

ró

ż

ne przyczyny agresji, lecz to, co zawsze podkre

ś

lam to fakt, i

ż

u ich podstaw

le

żą

emocje. I tak pierwsz

ą

przyczyn

ą

agresji i konfliktów jest umysłowa i emocjonalna

chwiejno

ść

poszczególnych jednostek.

Nie jest to zjawisko wył

ą

cznie narodowe lub mi

ę

dzynarodowe. S

ą

przecie

ż

kłótnie

domowe w obr

ę

bie rodzin: rodzice kłóc

ą

si

ę

z dzie

ć

mi, dzieci pomi

ę

dzy sob

ą

itd. W

domach tworz

ą

si

ę

i rozgrywaj

ą

wszystkie rodzaje konfliktów i napi

ęć

. I wszystkie

pochodz

ą

z emocjonalnego pomieszania tkwi

ą

cego w umysłach ludzi.

Nawet osoba samotna mo

ż

e tego do

ś

wiadczy

ć

, nie jest potrzebny kontakt z kim

ś

drugim.

Znamy przecie

ż

strach, niepokój, smutek, napi

ę

cie, troski, cierpienie... A wszystko to

wypływa z emocjonalnego pomieszania naszego własnego umysłu. Naprawd

ę

nie jest

potrzebna obecno

ść

dwojga, by taka sytuacja zaistniała.

Ujmuj

ą

c rzecz ogólnie: my wszyscy, istoty nieprzebudzone, do

ś

wiadczamy

niewiarygodnej ilo

ś

ci zakłócaj

ą

cych emocji. Tradycja mówi o 84000 nauk udzielonych

przez Budd

ę

i b

ę

d

ą

cych lekarstwami na zatrute postawy umysłu. Tymczasem najbardziej

podstawowym poj

ę

ciem tej rozległej tradycji jest idea miło

ś

ci i współczucia - bodiczita. Ta

przebudzona postawa ma dwa aspekty: wzgl

ę

dny lub konwencjonalny, którym jest miło

ść

i współczucie rozwijane wobec wszystkich istot oraz ostateczny lub absolutny -
do

ś

wiadczenie pustki; podstawowej pustki umysłu oraz pustki zjawisk

i do

ś

wiadcze

ń

tworzonych przez umysł. Te dwa aspekty bodiczity s

ą

korzeniem 84000

nauk Buddy. Bez nich Przebudzenie nie byłoby mo

ż

liwe. Je

ż

eli zaniedba si

ę

bodiczit

ę

wzgl

ę

dn

ą

- miło

ść

i współczucie - lub bodiczit

ę

ostateczn

ą

- fundamentalna m

ą

dro

ść

,

do

ś

wiadczenie pustki - praktyka b

ę

dzie jałowa i nieskuteczna. Ostateczne zrozumienie

pustki

Strona 1 z 7

ś

ródło światowego pokoju: miłość i powszechna współczucie

2009-09-12

wspiera rozwój współczucia, ono za

ś

sprzyja pogł

ę

bianiu m

ą

dro

ś

ci. Te dwa podstawowe

elementy tworz

ą

korze

ń

wszelkich buddyjskich nauk. Teraz bardziej szczegółowo

omówimy wzgl

ę

dny, konwencjonalny aspekt bodiczity, czyli współczucie rozwijane

wobec wszelkich istot. Przede wszystkim musimy zdefiniowa

ć

słowo "współczucie",

umie

ś

ci

ć

je w jego kontek

ś

cie i okre

ś

li

ć

, w jakiej sytuacji i w jaki sposób owo współczucie

rozwijamy.

Przyjrzyjmy si

ę

prostej sytuacji, w której bior

ą

udział dwie osoby. Jedna spogl

ą

da na

drug

ą

i my

ś

li: "Biedak! Powinienem mie

ć

dla niego wiele współczucia!" Takie zachowanie

nie ma oczywi

ś

cie sensu, szczególnie gdy dana osoba jest od nas lepsza. Wyobra

ź

my

sobie,

ż

e kto

ś

jest bogatszy od nas, a my mówimy: "On jest taki bogaty. Biedny! Jaka

szkoda!" Je

ż

eli kto

ś

inny jest na wysokim stanowisku, na przykład minister albo kto

ś

znacz

ą

cy, a wy my

ś

licie: "Biedny, naprawd

ę

trzeba go

ż

ałowa

ć

!", to takie współczucie nie

ma sensu; to sztuczna postawa, rodzaj sentymentalnego odruchu.

Przenie

ś

my si

ę

teraz na poziom mi

ę

dzynarodowy. Wiemy,

ż

e istnieje obecnie

niebezpiecz

ń

stwo

ś

wiatowej wojny, szczególnie miedzy supermocarstwami, takimi jak

Stany Zjednoczone czy Zwi

ą

zek Radziecki. Je

ż

eli zajmiemy si

ę

jednym z tych krajów, tak

pot

ęż

nym, tak dobrze uzbrojonym jak USA i pomy

ś

limy: "Biedni ludzie! Jakie

nieszcz

ęś

cie!", albo spojrzymy na kraj taki jak ZSSR - równie

ż

uzbrojony, pot

ęż

ny,

prosperuj

ą

cy - i pomy

ś

limy: "Biedni ludzie!", to takie my

ś

lenie naprawd

ę

nie ma sensu.

Nie jest to ten rodzaj współczucia, o którym chcemy mówi

ć

.

Jak zatem rozwija

ć

współczucie? Jaki jest kontekst współczucia? Pierwsze, co nale

ż

y

zrozumie

ć

to fakt, i

ż

ka

ż

da istota, ka

ż

dy z nas ma mo

ż

liwo

ść

do

ś

wiadczenia

fundamentalnej natury swojego umysłu, któr

ą

my nazywamy natura Buddy:

Tathagatagarbh

ą

. Faktycznie czysty stan jakiej

ś

istoty jest wolny od bł

ę

dów,

niedoskonało

ś

ci, wolny od wszelkiego cierpienia, całkowicie pozytywny i naturalnie

szcz

ęś

liwy. Jednak

ż

e my tego nie znamy, nie mieli

ś

my bezpo

ś

redniego do

ś

wiadczenia.

Zrozumienie,

ż

e kto

ś

drugi nie mo

ż

e do

ś

wiadczy

ć

natury własnego umysłu jest jednym z

głównych powodów odczuwania wobec niego współczucia, jest prawdziw

ą

przyczyn

ą

współczucia.

Inna rzecz

ą

do rozwa

ż

enia jest nieograniczona ilo

ść

stanów egzystencji, których nasz

umysł oraz umysł ka

ż

dej istoty do

ś

wiadcza w czasie bez pocz

ą

tku, w niesko

ń

czonym

cyklu odrodze

ń

. Je

ś

li wysłuchamy uwa

ż

nie słów Buddy, usłyszymy i

ż

w całym

wszech

ś

wiecie nie istnieje nawet jedna istota nie b

ę

d

ą

ca nasz

ą

matk

ą

lub ojcem w

jakim

ś

momencie w przeszło

ś

ci, w takim czy innym

ż

yciu. W poprzednich

ż

ywotach

spotykała nas taka sama troska i

ż

yczliwo

ść

, taka sama miło

ść

ze strony istot, które były

naszymi rodzicami, jak i ze strony naszych aktualnych rodziców. Budda rzekł: "Istoty były
naszymi rodzicami nie jeden raz, lecz setki, tysi

ą

ce razy". Poniewa

ż

liczba naszych

poprzednich

ż

ywotów jest niesko

ń

czona, a i liczba istot jest niesko

ń

czona, mieli

ś

my taki

zwi

ą

zek w tym czy innym momencie z ka

ż

dym, ze wszystkimi istotami całego

wszech

ś

wiata. Jest to kolejna rzecz, któr

ą

trzeba wzi

ąć

pod uwag

ę

, gdy rozwijamy

prawdziwe współczucie.

Z powodu niewiedzy zaciemniaj

ą

cej nasz umysł rodzice nie rozpoznaj

ą

swoich

poprzednich dzieci, a dzieci nie rozpoznaj

ą

tych, którzy byli ich rodzicami. Nie

dostrzegamy tego gł

ę

bokiego zwi

ą

zku, lecz raczej mamy wszelkie rodzaje przywi

ą

za

ń

i

niech

ę

ci wobec istot, zbudowane na powierzchownej reakcji. Nie rozumiemy tego

podstawowego pozytywnego zwi

ą

zku, jaki mamy z istotami. Zrozumienie,

ż

e z powodu

emocjonalnego pomieszania nie widzimy prawdziwego zwi

ą

zku ł

ą

cz

ą

cego nas z innymi

jest kolejn

ą

racj

ą

odczuwania współczucia.

Strona 2 z 7

ś

ródło światowego pokoju: miłość i powszechna współczucie

2009-09-12

Historia jednego z głównych uczniów Buddy, Katajany, ilustruje poj

ę

cie zwi

ą

zku

karmicznego. Katajana był Arhatem i posiadał pewien stopie

ń

jasnowidzenia i

psychicznych mocy. Pewnego dnia, gdy wyruszył ze swoj

ą

miseczk

ą

, by

ż

ebra

ć

,

przeszedł obok domostwa, gdzie w ogrodzie siedziała młoda kobieta. Na kolanach
trzymała nowonarodzonego syna i tuliła go czule, jedz

ą

c ryb

ę

. Gdy sko

ń

czyła, rzuciła

o

ś

ci i skór

ę

suce, która w poszukiwaniu po

ż

ywienia gwałtownie wtargn

ę

ła do ogrodu.

Młoda kobieta rzuciła jej resztki swojej ryby, krzycz

ą

c przy tym i l

żą

c suk

ę

.

Katajana obserwuj

ą

c t

ę

scen

ę

mógł ujrze

ć

zwi

ą

zki karmiczne istniej

ą

ce pomi

ę

dzy tymi

istotami. Rozumiał, co si

ę

działo w ich poprzednich

ż

ywotach. W tym szczególnym

przypadku owa młoda kobieta miała w poprzednim

ż

yciu wroga, którego silnie

nienawidziła i który j

ą

mocno nienawidził. Był wi

ę

c pomi

ę

dzy nimi zwi

ą

zek silnie

negatywny. Nieprzyjaciel ten zmarł i zasada jego

ś

wiadomo

ś

ci odrodziła si

ę

jako dziecko

tej

ż

e kobiety. Znów był pomi

ę

dzy nimi silny zwi

ą

zek, lecz kobieta nie była

ś

wiadoma, i

ż

istota ta, obecnie jej syn, była niedawno jej wrogiem. Ojciec kobiety zmarł i odrodził si

ę

jako ryba: ta, któr

ą

jadła nie

ś

wiadoma,

ż

e to jej własny ojciec. Suka, której rzucała o

ś

ci i

na któr

ą

tak brzydko krzyczała, była jej zmarł

ą

matk

ą

, która odrodziła si

ę

teraz wła

ś

nie w

tej formie. Katajana spostrzegł,

ż

e niewiedza tej kobiety jest tak wielka, i

ż

nie zdaje sobie

ona sprawy z faktu,

ż

e spo

ż

ywa mi

ę

so z własnego ojca, zniewa

ż

a matk

ę

i tuli do serca

własnego wroga; widzenie to zrodziło w nim wielkie współczucie. Katajana uło

ż

ył z tej

okazji pie

śń

, która została tu opowiedziana. Mówił w niej: "Widziałem kogo

ś

jedz

ą

cego

mi

ę

so własnego ojca, obra

ż

aj

ą

cego matk

ę

i czule obejmuj

ą

cego wroga, spojrzałem

wówczas na samsar

ę

i za

ś

miałem si

ę

: wszystko jest tak absurdalne!"

W rzeczywisto

ś

ci wszystkie istoty s

ą

do siebie podobne, wszystkie s

ą

jak nasza matka i

ojciec, wszystkie były naszymi rodzicami. Wszyscy s

ą

podobni, bo szukaj

ą

szcz

ęś

cia; to

jest główna racja ich bytu. Najwa

ż

niejsz

ą

rzecz

ą

, której pragniemy, jest szcz

ęś

cie. Ich

problem tkwi w tym,

ż

e pewne rzeczy nas do szcz

ęś

cia prowadza, a inne nam go nigdy

nie przysporz

ą

. Cnotliwe działanie ciała, mowy i umysłu tworzy pozytywna karm

ę

, która

owocuje do

ś

wiadczeniem szcz

ęś

cia. Z drugiej strony negatywne działanie ciała, mowy i

umysłu tworzy negatywna karm

ę

przynosz

ą

c

ą

ból i cierpienie. Niestety, wielu tego nie

rozumie. Widzimy wtedy oczywist

ą

sprzeczno

ść

pomi

ę

dzy tym, czego dana istota

pragnie, a tym, co robi, aby swe pragnienie zi

ś

ci

ć

. Próbuj

ą

c by

ć

szcz

ęś

liwymi tworzymy

przyczyn

ę

przyszłego cierpienia. Zrozumienie sprzeczno

ś

ci mi

ę

dzy pragnieniami istoty a

sposobem ich realizowania daje nam podstaw

ę

do odczuwania współczucia.

Mo

ż

emy ujrze

ć

istoty, które do

ś

wiadczaj

ą

skutków wielkiego nagromadzenia zasługi i

pozytywnej karmy zebranych w poprzednich

ż

ywotach. Teraz s

ą

bogate, wpływowe. Je

ś

li

u

ż

ywałyby swojej fortuny i wpływów dla dobra innych w sposób całkowicie altruistyczny,

wówczas skutki ich działa

ń

byłyby wył

ą

cznie dobre: wi

ę

cej zasługi i nawet jeszcze lepsze

odrodzenie w przyszło

ś

ci. Lecz niestety wi

ę

kszo

ść

ludzi nie u

ż

ywa w ten sposób swoich

bogactw czy władzy. Nie u

ż

ywa si

ę

ich naprawd

ę

dla czyjego

ś

dobra i ta okazja bywa

zmarnowana.

Niektórzy s

ą

bardzo bogaci, posiadaj

ą

wi

ę

cej, ni

ż

jest to niezb

ę

dne do

ż

ycia. Wszyscy

potrzebujemy miejsca do zamieszkania oraz

ś

rodków do

ż

ycia, a całej reszty naszego

maj

ą

tku mo

ż

emy u

ż

ywa

ć

w sposób konstruktywny, na przykład jako ofiary czynionej z

oddaniem dla Trzech Klejnotów lub naszego duchowego przewodnika. Mo

ż

emy dawa

ć

jałmu

ż

n

ę

i pomaga

ć

innym. Ci, którzy czyni

ą

w ten sposób, wzbogacaj

ą

si

ę

pod ka

ż

dym

wzgl

ę

dem w tym

ż

yciu, a zgromadzona zasługa poprowadzi ich ponadto do jeszcze

lepszego odrodzenia w przyszło

ś

ci: w

ś

wiecie bogów lub ludzi, a w tym przypadku b

ę

d

ą

jeszcze bogatsi ni

ż

obecnie. Jednak

ż

e wi

ę

kszo

ść

ludzi nie posługuje si

ę

tak swoimi

dobrami; u

ż

ywa ich niewła

ś

ciwie. Najcz

ęś

ciej bywa tak,

ż

e im kto

ś

jest bogatszy, tym

Strona 3 z 7

ś

ródło światowego pokoju: miłość i powszechna współczucie

2009-09-12

bardziej jest sk

ą

py i tym bardziej przywi

ą

zany do tego, co posiada. Tak to bogactwa staja

si

ę

ź

ródłem problemów, trosk i konfliktów, gdy

ż

przywi

ą

zujemy si

ę

coraz bardziej do

tego, co mamy. Inna reguła jest taka,

ż

e im kto

ś

ma wi

ę

cej władzy, tym wi

ę

kszym

ź

ródłem cierpienia jest ona dla innych. U

ż

ywamy władzy w sposób niewła

ś

ciwy, czyni

ą

c

innych nieszcz

ęś

liwymi. Oznacza to,

ż

e cała moc, jaka kto

ś

dysponuje tworzy w

rzeczywisto

ś

ci negatywna karm

ę

i doprowadzi do odrodzenia si

ę

w ni

ż

szych

ś

wiatach.

A zatem uwa

ż

amy kogo

ś

innego za naszego rodzica i my

ś

limy: "Oto istota, która była

moj

ą

matk

ą

lub ojcem w jakim

ś

poprzednim

ż

yciu. Teraz jest bardzo bogata i wpływowa,

lecz nie ma to sensu, gdy

ż

trwoni wszystko, co posiada, nie rozumie,

ż

e jedyne co robi,

to przysparzanie cierpienia, którego by nie było, gdyby nie miała tych wszystkich bogactw
i władzy". Tu oto ma miejsce prawdziwe współczucie - szerokie widzenie sytuacji,
widzenie

ż

ałosnych karmicznych nast

ę

pstw. Sam Budda powiedział: "Ktokolwiek ma

władz

ę

, ma negatywn

ą

karm

ę

, ktokolwiek ma bogactwa, jest chciwy i sk

ą

py", Je

ś

li

mo

ż

ecie zobaczy

ć

rzecz w tym

ś

wietle, mo

ż

ecie zrozumie

ć

jak rozwija

ć

współczucie

wobec kogo

ś

bogatego czy pot

ęż

nego. Kiedy rozumiemy proces karmiczny widzimy,

ż

e

liczne istoty stwarzaj

ą

przyczyny swoich przyszłych cierpie

ń

. Z drugiej strony wiele ich

cierpi obecnie z powodu swojej poprzedniej negatywnej karmy. We wszystkich tych
przypadkach albo do

ś

wiadczamy skutków tego, co robili

ś

my albo tworzymy teraz

przyczyny przyszłego cierpienia. Takie widzenie jest podstawa do rozwijania
prawdziwego współczucia.

Na przykład istoty z trzech ni

ż

szych

ś

wiatów cierpi

ą

bardzo wiele. W

ś

wiatach

piekielnych doznaj

ą

niewyobra

ż

alnych cierpie

ń

z powodu gor

ą

ca lub zimna. W

ś

wiecie

pretów do

ś

wiadczaj

ą

głodu i pragnienia, za

ś

odrodziwszy si

ę

po

ś

ród zwierz

ą

t cierpi

ą

nie

tylko z przyczyny wielkiej głupoty, lecz tak

ż

e musza walczy

ć

, aby prze

ż

y

ć

. Istnieje stała

walka mi

ę

dzy gatunkami. Wszystkie cierpienia, jakie znosz

ą

, s

ą

skutkami negatywnej

karmy niegdy

ś

przez nie zebranej. Wobec istot z tych ró

ż

nych stanów egzystencji

mo

ż

emy odczuwa

ć

tylko współczucie; jest ono naturalne, gdy widzi si

ę

takie cierpienia.

Mo

ż

emy równie

ż

zauwa

ż

y

ć

,

ż

e wiele istot tworzy sobie przyszłe cierpienia. By

ć

mo

ż

e

teraz nie cierpi

ą

, ale tworz

ą

przyczyny przyszłego cierpienia poprzez szkodliwe czyny,

mentalna postaw

ę

- na przykład sk

ą

pstwo czy chciwo

ść

- negatywne nastawienie do

innych, bł

ę

dne pogl

ą

dy, czy niewła

ś

ciwe rozumienie natury rzeczywisto

ś

ci. Dlatego ich

umysły funkcjonuj

ą

w sposób prowadz

ą

cy do takich zachowa

ń

jak kłamanie,

obmawianie, niewła

ś

ciwy seksualizm, cudzołóstwo itd. Wszystko to przynosi negatywna

karm

ę

, która wyprodukuje cierpienie dla tych, którzy owe czyny popełnili. Istoty wci

ąż

i

wci

ąż

stwarzaj

ą

c przyczyny przyszłych do

ś

wiadcze

ń

. Teraz mo

ż

e nie cierpi

ą

, cho

ć

czyni

ą

ź

le, ale nast

ą

pi to pó

ź

niej i dlatego zasługuj

ą

na współczucie.

Współczucie nale

ż

y rozwija

ć

nie tylko wobec tych, którzy obecnie cierpi

ą

, lecz i wobec

tych, którzy w tej chwili nie cierpi

ą

, lecz przez moc swojej złej karmy odrodz

ą

si

ę

w

którym

ś

z ni

ż

szych

ś

wiatów. Na pewno wi

ę

c trzeba odczuwa

ć

współczucie, kiedy widzi

si

ę

rezultat karmicznego procesu.

Wszystkie istoty, które potrafimy zobaczy

ć

: dzikie zwierz

ę

ta, ryby, ptaki, owady itd. s

ą

tak

ż

e istotami czuj

ą

cymi. S

ą

to istoty wyposa

ż

one w umysł i w tym lub tamtym momencie

były naszymi rodzicami. Takie powi

ą

zanie mamy ze wszystkimi. Spójrzcie, w jakim stanie

znajduj

ą

si

ę

obecnie! Ich umysł przybrał ubog

ą

form

ę

: zwierz

ę

cia albo czego

ś

jeszcze

ni

ż

szego. Z tego powodu do

ś

wiadczaj

ą

niewiarygodnego cierpienia i bolesnej niewiedzy.

I to znów jest racj

ą

dla rozwijania współczucia: pragniemy móc uczyni

ć

co

ś

, aby wyzwoli

ć

te wszystkie istoty od wszelkiego cierpienia i nie

ś

wiadomo

ś

ci.

Istoty z ni

ż

szych stanów egzystencji nie maja

ż

adnej mo

ż

liwo

ś

ci nauczenia si

ę

czego

ś

,

Strona 4 z 7

ś

ródło światowego pokoju: miłość i powszechna współczucie

2009-09-12

otrzymania nauk lub przewodnictwa duchowego. Nie posiadaj

ą

ż

adnego sposobu

rozwijania wiary, współczucia i duchowego post

ę

pu. Ponadto automatycznie produkuj

ą

negatywn

ą

karm

ę

: zabijaj

ą

, kradn

ą

, sprawiaj

ą

innym ból. Wszystkie te działania

przynios

ą

karmiczne skutki, przyczyni

ą

si

ę

do stworzenia tendencji, które doprowadza je

do stanów jeszcze ni

ż

szych, gdzie jest jeszcze wi

ę

cej pomieszania i jeszcze wi

ę

cej

cierpienia. Gdy ujrzymy,

ż

e nie ma dla nich nadziei,

ż

e nie tylko nie maj

ą

szansy

osi

ą

gni

ę

cia wyzwolenia, ale na dodatek pogarszaj

ą

swoja sytuacj

ę

, wówczas oczywi

ś

cie

nasz

ą

reakcj

ą

b

ę

dzie współczucie.

Lecz je

ś

li to wszystko nie zrodzi w nas współczucia, to czy powinni

ś

my usiłowa

ć

je

wytworzy

ć

? Poniewa

ż

w rozwijaniu naszej zasługi, powi

ę

kszaniu naszej m

ą

dro

ś

ci i

autentycznym d

ąż

eniu do duchowego rozwoju nie ma wi

ę

kszej wła

ś

ciwo

ś

ci nad

współczucie, Budda powiedział w pewnej sutrze: "Gdyby mo

ż

na było da

ć

materialna

form

ę

jednej chwili bodiczity, jednej chwili współczucia, to całe niebo, cała przestrze

ń

nie

mogłaby jej pomie

ś

ci

ć

". Współczucie jest do

ś

wiadczeniem tak dogł

ę

bnym i tak

pot

ęż

nym,

ż

e gdyby było czym

ś

stałym, solidnym, nie pomie

ś

ciłyby go całe przestworza.

Współczucie ma przeogromna moc, z której bierze pocz

ą

tek nasz rozwój, wzrost naszej

zasługi i m

ą

dro

ś

ci. A zatem rozwini

ę

cie współczucia to gigantyczny krok na drodze do

o

ś

wiecenia, krok przynosz

ą

cy po

ż

ytek wszystkim istotom.

Gdy kto

ś

na tej planecie rozwinie współczucie, wówczas to do

ś

wiadczenie prawdziwe i

autentyczne jednej tylko osoby, nawet bardzo biednej i nieznacz

ą

cej, przyczyni si

ę

istotnie do

ś

wiatowego pokoju. Im liczniejsze b

ę

dzie grono tak my

ś

l

ą

ce, tym wi

ę

ksze

wyniknie a tego dobrodziejstwo, poniewa

ż

zsumuje si

ę

skuteczno

ść

wysiłków. Jeden z

najwa

ż

niejszych uczynków, najwi

ę

kszy wkład, jaki mo

ż

na wnie

ść

do dzieła pokoju w

ś

wiecie, to rozwijanie współczucia wobec innych.

Nie wystarczy jednak wzbudzi

ć

współczucie tylko raz, nale

ż

y je stale coraz bardziej

pogł

ę

bia

ć

. Jest to szczególna postawa wyra

ż

ana w medytacji Mahajany zwanej "Tong

len" (dosłownie: wysyłanie i branie). My

ś

limy wówczas: "Jestem tylko jednostk

ą

do

ś

wiadczaj

ą

c

ą

cierpienia, a niezliczona ilo

ść

innych istot w wielu sferach egzystencji

zaznaje cierpie

ń

stokro

ć

gorszych. Jestem tylko jedn

ą

istot

ą

, a wi

ę

c to nic wielkiego, a

wszystkie te istoty razem wzi

ę

te stanowi

ą

wielk

ą

sum

ę

cierpienia. Załó

ż

my,

ż

e wezm

ę

to

cierpienie na siebie..." Podczas medytacji rozwijamy takie nastawienie polegaj

ą

ce na

rzeczywistym braniu na siebie cudzych cierpie

ń

. Chc

ą

c przyjmowa

ć

cudze cierpienia po

to, by inni byli od nich wolni, to wła

ś

nie jest "branie". Jest to sposób rozwijania i

pogł

ę

biania współczucia.

Tyle

ż

samo po

ż

ytku przynosi druga cz

ęść

tej medytacji, zwana "wysyłaniem" albo

"dawaniem". Jej ide

ą

jest dawanie, dzielenie si

ę

z innymi cał

ą

nasz

ą

zasług

ą

,

szcz

ęś

ciem, bogactwem, wszystkim, z czego korzystamy. Robimy to podczas medytacji

my

ś

l

ą

c,

ż

e nieograniczenie dajemy ka

ż

dej istocie całe bogactwo, szcz

ęś

cie, wszystkie

zasługi, zdrowie, długie

ż

ycie, wszystko, co posiadamy. Ten aspekt medytacji jest równie

po

ż

yteczny.

Jednak

ż

e idea brania i wysyłania, dawania innym tego, co najlepsze w nas samych i

odbierania ich cierpie

ń

jest dla nas czym

ś

abstrakcyjnym. Nie mamy rzeczywistej

zdolno

ś

ci robienia tego naprawd

ę

: podczas medytacji - owszem, lecz działa

ć

tak realnie

dla kogo

ś

drugiego jest bardzo trudno. Zaczynamy wi

ę

c od takiego nastawienia,

medytacji, przyzwyczajamy si

ę

i wreszcie staniemy si

ę

zdolni czyni

ć

tak naprawd

ę

. Z

opowie

ś

ci o kolejnych

ż

ywotach Buddy, D

ż

atakach, wynika,

ż

e zanim osi

ą

gn

ą

ł

o

ś

wiecenie był Bodisatw

ą

, miał 500 narodzin nieczystych i 500 narodzin czystych. I w

ka

ż

dym z tych

ż

ywotów nasz przyszły Budda zdolny był rozwija

ć

t

ę

wła

ś

ciwo

ść

brania na

siebie cudzych cierpie

ń

oraz dawania, dzielenia si

ę

swoj

ą

zasług

ą

i szcz

ęś

ciem.

Strona 5 z 7

ś

ródło światowego pokoju: miłość i powszechna współczucie

2009-09-12

Kiedy modlimy si

ę

do naszego Lamy lub Trzech Klejnotów o usuni

ę

cie naszych

splamie

ń

, o oczyszczenie naszej negatywnej karmy, wzrost zasług i duchowego rozwoju

jest to po

ż

yteczne. A je

ś

li do takiej modlitwy wł

ą

czymy wszystkie istoty modl

ą

c si

ę

o ich

dobro, błogosławie

ń

stwo, które dzi

ę

ki temu otrzymamy, b

ę

dzie o wiele silniejsze.

Szczególnie za

ś

, gdy spojrzymy na sytuacje dzisiejszego

ś

wiata: na wszystkie konflikty,

zagro

ż

enia wojn

ą

itd. zrozumiemy,

ż

e powodem tego jest fakt, i

ż

wszyscy ludzie zbyt

serio traktuj

ą

to, co robi

ą

. Zachowuj

ą

si

ę

tak, jakby mieli

ż

y

ć

wiecznie, jakby wszystkie

ich poczynania polityczne czy wojskowe miały kapitalne i absolutne znaczenie. W
rzeczywisto

ś

ci

ż

ycie jest krótkie jak sen, z którego bardzo pr

ę

dko si

ę

przebudzimy. Je

ż

eli

kto

ś

ż

yje sto lat, jest to zadziwiaj

ą

ce. Mamy przed sob

ą

70,80 czy 90 lat

ż

ycia, nie wi

ę

cej.

A wi

ę

c kontrolowanie całego

ś

wiata nie jest przydatne. Umieraj

ą

c, porzucamy wszystko.

Nic nie jest ju

ż

wtedy wa

ż

ne. Niestety, ci którzy wywołuj

ą

konflikty, którzy s

ą

w nie

uwikłani, zachowuj

ą

si

ę

tak, jakby wszystko to miało ostateczne znaczenie. My

ś

l

ą

, i

ż

to,

co robi

ą

, jest najwa

ż

niejsze,

ż

e warte jest zachodu, podczas gdy w istocie nie ma

ż

adnego sensu. Oto kolejna podstawa do rozwijania współczucia.

We

ź

my zwykły akt zabijania, prosty fakt pozbawienia

ż

ycia wywołany gniewem.

Teoretycznie, ko

ń

cowym wynikiem takiego pojedynczego wyst

ę

pku jest kalpa odrodze

ń

w

ś

wiecie piekieł. Umysł zabójcy b

ę

dzie musiał do

ś

wiadczy

ć

bycia zabijanym pi

ęć

set

razy pod rz

ą

d - taka jest karmiczna zapłata za jego czyn. Gdy teraz przyjrzymy si

ę

przypadkowi wojny, w której setki tysi

ę

cy istot bierze udział we wzajemnym mordowaniu,

widzimy,

ż

e powstaje zbiorowa karma na przeogromn

ą

skal

ę

: jest to karma indywidualna

ka

ż

dej z uwikłanych w wojn

ę

jednostek płyn

ą

ca z faktu zabijania innych oraz wspólna

karma grupowa wszystkich istot, które przyczyniły si

ę

do tego całego cierpienia. Rezultat

jest wówczas zbiorowy: grupowa karma bior

ą

ca si

ę

z faktu uczestnictwa w tak wielkiej

masakrze, tj. suma morderstw. I wszyscy b

ę

d

ą

musieli dozna

ć

całej tej negatywnej

karmy.

Istnieje parabola pomi

ę

dzy rozwojem

ś

wiata ludzi a aktywno

ś

ci

ą

bogów i półbogów:

zachodzi

ś

cisły zwi

ą

zek mi

ę

dzy tym, co si

ę

dzieje w ludzkim

ś

wiecie i orientacj

ą

ku

wojnie, a wa

ś

niami pomi

ę

dzy bogami i półbogami. Je

ś

li wi

ę

kszo

ść

ludzi praktykuje cnot

ę

i rozwija si

ę

duchowo, wtedy na poziomie nieba bogowie zaczynaj

ą

wygrywa

ć

bitw

ę

. Taki

obrót sprawy powoduje wzrost pomy

ś

lno

ś

ci, szcz

ęś

cia i pozytywnego rozwoju w

ś

wiecie

ludzi. Akcja i reakcja wzmacniaj

ą

si

ę

wzajemnie. Gdy jednak dzieje si

ę

przeciwnie,

wi

ę

kszo

ść

ludzi działa

w sposób negatywny i popełnia szkodliwe czyny, wygrywa

ć

poczynaj

ą

półbogowie, co z

kolei pogarsza sytuacj

ę

ś

wiata ludzkiego. Znów mamy wahadłowy zwi

ą

zek.

Bogowie maj

ą

zdolno

ść

poznawania, co si

ę

dzieje u ludzi, podczas gdy my nie mamy

poj

ę

cia, co si

ę

dzieje w ich

ś

wiecie. Oni doskonale wiedz

ą

, jakie s

ą

proporcje ludzi

praktykuj

ą

cych cnot

ę

, praktykuj

ą

cyh Dharm

ę

, tych, którzy prawdziwie rozbudzili w sobie

miło

ść

i współczucie; s

ą

tego

ś

wiadomi i ciesz

ą

si

ę

. To troch

ę

tak, jakby bogowie

przyklaskiwali takim poczynaniom ludzi; oznaczaj

ą

one, i

ż

w ich

ś

wiecie zaczyna si

ę

dobry okres,

ż

e przezwyci

ężą

negatywne siły półbogów. A kiedy widz

ą

degeneracj

ę

ś

wiata ludzi, przysparza im to cierpienia, gdy

ż

rozumiej

ą

, i

ż

przegrywaj

ą

bitw

ę

z

półbogami. Ta zale

ż

no

ść

pomi

ę

dzy

ś

wiatami jest obszernie opisana w niektórych

sutrach; mo

ż

na je znale

źć

w zbiorze zwanym "Kandziur". Szczególnie wiele na ten temat

mówi

ą

dwie sutry: jedna to "Drenpa nier sziak", co znaczy "Sutra wa

ż

no

ś

ci", a druga zwie

si

ę

"Ser y dampa", czyli "Szlachetne Złote

Ś

wiatło". W obu sutrach opisany jest zwi

ą

zek

istniej

ą

cy mi

ę

dzy

ś

wiatami oraz proces karmiczny, który doprowadza do poszczególnych

ś

wiatów.

Strona 6 z 7

ś

ródło światowego pokoju: miłość i powszechna współczucie

2009-09-12

Skoro nie mo

ż

emy pój

ść

i powiedzie

ć

supermocarstwom: "Nie walczcie!" tak, aby

usłuchały, skoro mówimy ludziom: "Trzeba, by pokój zapanował na

ś

wiecie, nie bijmy si

ę

ju

ż

wi

ę

cej!" i jest oczywiste,

ż

e ludzie nie b

ę

d

ą

nas słucha

ć

, je

ś

li b

ę

dziemy tylko

mówi

ć

...Lecz szczerze wie

żę

,

ż

e je

ż

eli jedna osoba rozwinie miło

ść

i współczucie wobec

innych i powodowana współczuciem b

ę

dzie si

ę

modli

ć

o pomy

ś

lno

ść

w

ś

wiecie, to

wniesie istotny wkład w dzieło pokoju; kto

ś

taki b

ę

dzie rzeczywi

ś

cie rozwijał moc

działania w zamierzonym kierunku.

Było to krótkie wprowadzenie do zagadnienia wzgl

ę

dnej czy konwencjonalnej bodiczity;

rozwijania miło

ś

ci i współczucia. Mo

ż

na by z pewno

ś

ci

ą

powiedzie

ć

o wiele wi

ę

cej, lecz

na razie poprzestaniemy na tym. Nie zbadali

ś

my ostatecznego aspektu bodiczity, czyli

natury umysłu, do

ś

wiadczania tej prawdziwej natury - pustki umysłu, czym jest umysł

istoty, kto współczucia do

ś

wiadcza. Powiem o tym inny razem, poniewa

ż

z takiej nauki

płyn

ą

liczne dobrodziejstwa. Im lepiej rozumiemy ostateczny aspekt bodiczity, którym jest

pustka, tym bardziej pomaga to nam w rozumieniu aspektu wzgl

ę

dnego,

konwencjonalnego bodiczity, czyli miło

ś

ci i współczucia. Im gł

ę

biej pojmujemy ostateczn

ą

m

ą

dro

ść

, tym mocniej wzrasta w nas zdolno

ść

uspokojenia i wyciszenia emocji i

pomieszania. A zatem zrozumienie ostatecznego aspektu natury umysłu i do

ś

wiadczenie

pustki pomaga nam coraz silniej rozwija

ć

współczucie i pokonywa

ć

emocjonalne

pomieszanie naszego umysły.

Zako

ń

czmy modlitwami, dedykuj

ą

c zasług

ę

płyn

ą

c

ą

z tych nauk dobru wszystkich istot.

Strona 7 z 7

ś

ródło światowego pokoju: miłość i powszechna współczucie

2009-09-12