114

Gmiyński

grecki

system

szkolnictwa

115

uświacornlć sobie ideał wychowawczy,

który

ma charakter

nadprzyrodzony

- najwyższe

dobro istniejące

w Trójcy

Świętej

pragnie

połączyć z naturą ludzką. Cechą ideału katoli-
ckiego jest uniwersalizm wypływający z wiary
w jednego Boga. Inne ideały, zdaniem Grana-

ta, grzeszą partykuralizmem,

ponieważ

dla

nich normą najwyższąjest

inna wartość: utyli-

taryzm, indywidualizm, uspołecznienie.

Kato-

licki ideał wychowawczy

występuje

przeciw

skrajnemu intelektualizmowi,

gdyż chrześci-

janin osiąga swój ostateczny

cel nie przez

wiedzę, lecz przez wiarę w Chrystusa

i za-

chowanie przykazań.

Wychowanie

moralne

poza Kościołem nie ma określonego

przed-

miotu i jasno postawionego

celu.

W centrum zainteresowań

Kościoła jest

wychowanie

w rodzinie.

Trwałość

rodziny

najlepiej służy wychowaniu

dzieci.

Wychowanie narodowe Granat pojmował

jako przekazywanie

i pomnażanie

różnorod-

nych wartości

kulturalnych

danego

narodu.

Patriotyzm

powinien

być

zharmonizowany

z miłością i szacunkiem

dla innych narodów.

Wychowanie

państwowe

jest akceptowane

przez Kościół,

ponieważ

wypływa

z faktu

istnienia państwa jako tworu natury, a więc
i woli Boga. Państwo nie może być organiza-
cją całkowicie niezależną

od praw jednostki

i Kościoła.

W przekonaniu Granata uniwersalizm

ka-

tolicki przedstawia najbardziej zwarty system
wychowawczy, który zespala wszystkie dąże-
nia człowieka (ciała, umysłu, woli i uczuć),
godzi cele ogólnoludzkie

z celami

narodu

i państwa, dobro jednostki z dobrem społecz-
nym, a wszystko opiera na wartościach

nad-

przyrodzonych.

Stefan Możdżeń

Literatura:

wybrane prace W. Granata: Dogmatyka

katolicka, 1967; Osoba ludzka. Próba delinicj, i1961
U podstaw humanizmu chrześcijańskiego, 1976; Wybór
pism ks. W. Granata, 1984;

opracowania: Szurnil L, Deo et Ecclesiae. Życie i działal-
ność ks. Wincentego Granata, Opole 1993.

GRAŻYŃSKI

Michał Tadeusz

(1890-1965)

- doktor filozofii i prawa, działacz społeczny,
polityczny i harcerski.

Urodzony w Gdowie, edukację rozpoczął

w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, a następ-

nie kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońs-
kim, gdziew 1909 r. ukończył studia historycz-
ne. Na uczelni tej zdobył

również

stopień

doktora filozofii. W okresie studiów aktywnie
działał w Zecie, "Zarzewiu".

Ukończył szkołę

oficerską Polskich Drużyn Strzeleckich i uzys-
kał stopień podchorążego.

Zainteresował

się

także działalnością

galicyjskiego

skautingu.

W okresie I wojny światowej walczył warmii
austriackiej.

jesienią

1914 r. został

ranny

i powrócił do Krakowa. W okresie rekonwales-
cencji skończył drugi kierunek studiów, uzys-
kując tytuł doktora prawa. W 1920 r. uczest-
niczył w pracach plebiscytowych

na terenach

południowych,

obejmujących

Spisz i Orawę,

gdzie pełnił funkcję zastępcy polskiego komi-
sarza

plebiscytowego.

Następnie

kierował

wydziałem organizacyjnym

komendy Polskiej

Organizacji

Wojskowej

Górnego

Śląska.

W dobie powstań śląskich był jednym z głów-
nych uczestników tych zrywów niepodległoś-
ciowych. W okresie II powstania

śląskiego,

jako

zastępca

szefa

sztabu

Dowództwa

Ochrony

Plebiscytu,

był

zwolennikiem

wszczęcia walk bezpośrednio po plebiscycie.
W III powstaniu śląskim, będąc szefem sztabu
grupy "Wschód", bronił odcinka Odry aż do
Góry św. Anny.

W okresie

międzywojennym

kontynuo-

wał swoją działalność

społeczno-polityczną.

Od 1924 r. był dyrektorem

departamentu

w Ministerstwie Reform Rolnych, a od 1926
r. aż do wybuchu

II wojny światowej

pełnił

funkcję wojewody

śląskiego.

Jako przeciw-

nik niemieckich

wpływów,

popierał

politykę

etatyzmu

na Górnym

Śląsku,

szczególnie

w odniesieniu do przemysłu

ciężkiego.

Po-

par/ również pomysł

utworzenia

w Katowi-

cach Instytutu

Śląskiego

i Muzeum

Śląs-

kiego. Przez cały okres międzywojenny

był

również sekretarzem

Centralizacji

Związku

Patriotycznego,

będącego kontynuacją

Zetu

w starszym

społeczeństwie.

Jednocześnie

od 1926 r. działał w Związku Naprawy Rze-
czypospolitej.

W tym samym czasie rozpoczął

współ-

pracę

z

polskim

harcerstwem

-

wszedł

w skład Zarządu

Oddziału

Śląskiego

ZHP,

z czasem powierzono

mu funkcję przewod-

niczącego. W okresie jego rządów harcerstwo
śląskie uległo przemianom.

Przewodniczący

włączył się w rozwój harcerskich ośrodków na

Buczu i w Górkach Wielkich. Za swoje zasługi
został doceniony, tak przez naczelnictwo,

jak

i przez samych harcerzy: w 1930 r. nadano
mu podczas zlotu harcerstwa

śląskiego

od-

znakę

"Wdzięczności",

a w 1931 r. krzyż

"Honorowego

Harcerza

Rzeczypospolitej".

W tymże samym roku, po XI Walnym Zjeździe
ZHP został wybrany na przewddniczącego
ZHP, którą funkcję sprawował

w Polsce do

1939 r.

Jako przewodniczący ZHP Grażyński miał

duży wpływ na przemiany ideowe, programo-
we i metodyczne harcerstwa. Mocno wspierał
ruch

wydawniczy

ZHP.

Był

zwolennikiem

uczynienia ze Związku organizacji obejmują-
cej młodzież zamieszkującą

ziemie polskie,

w tym również przedstawicieli

mniejszości

narodowych. Służbę harcerską rozumiał jako
obowiązek nie tylko wobec państwa, ale i wo-
bec społeczeństwa. Dlatego też wspierał pol-
skie

harcerstwo w Niemczech

(na Śląsku

Górnym i Opolskim), w Czechosłowacji

(na

Śląsku Cieszyńskim). Grażyński,

przewodni-

cząc polskiemu harcerstwu, reprezentował

je

na

Swiatowych

Konferencjach

Skautów:

w 1933 r. w Godollo na Węgrzech i w 1935 r.
w Sztokholmie. W latach 1934-1936

kierował

Biurem Skautów Słowiańskich.

W

1938 r. zawarł

związek

małżeński

z ~

Heleną Gepner-Śliwowską,

wiceprze-

wodniczącąZHP.

W okresie kampanii wrześ-

niowej był ministrem propagandy.

Po wyjeź-

dzie do Francji wraz z innymi instruktorami
stworzył naczelny Komitet Wykonawczy

ZH P,

traktowany jako reprezentant

polskiego

har-

cerstwa. Po kapitulacji Francji Grażyński ewa-

kuował się do Anglii.

W 1946 r. podczas

zjazdu

ZHP

poza

granicami

kraju Grażyński

został

wybrany

na przewodniczącego.

Na tym stanowisku

pozostał do 1960 r. Zmarł w 1965 r. w Lon-
dynie.

Edyta Glowacka-Sobiech

Literatura:

Musialik W., Michaf Tadeusz Grażyński

1890-1965, Opole 1989; Sikorski E., Szkice z dziejów

harcerstwa polskiego w latach 1911-1939, Warszawa
1989; Zieliński W., Michal Grażyński 1890-1965. Woje-
woda śląski, Katowice 1986; Leksykon harcerstwa,
(red.) O. Fietkiewicz, Warszawa 1988; ZET w walce
o niepodleglość i budowę państwa.

Szkice i wspo-

mnienia, Warszawa 1996.

GRECKI SYSTEM SZKOLNICTWA

-Grecja

jest republiką

o systemie

parlamentarnych

rządów prezydenckich;

10,01 mln obywateli

(1989) zamieszkuje

obszar 131,9 tys. km

2.

Jednolitym systemem oświaty zarządza Mini-
sterstwo Edukacji i Wyznań Religijnych. Mini-
sterstwo

finansuje

nauczycieli

i placówki

oświatowe

z budżetu

państwa.

Nakłady na

szkolnictwo wynoszą w Grecji 2,5% produktu
krajowego brutto. W skład scentralizowanej
administracji

szkolnej wchodzą

54 dyrekcje

nauczania początkowego

i zawodowego.

Na

czele każdej dyrekcji stoi inspektor oświaty,
któremu podlegają dyrektorzy

odpowiednich

szkół. Inspektorzy

są odpowiedzialni

za or-

ganizację,

przebieg

i kontrolę

kształcenia

w danym okręgu, za przekazanie i wdrożenie
nowych przepisów szkolnych, za przyznanie
środków materialnych

i koordynację

działań

dydaktyczno-pedagogicznych

pomiędzy

szko-

łami. Dyrektorzy

szkół mianowani

są na to

stanowisko przez ich bezpośredniego

zwierz-

chnika - inspektora oświaty. Do zadań kieru-

jącego placówką należy organizacja i kontrola

pracy szkoły. Program nauczania, szkolenie
kadry pedagogicznej i kształcenie ustawiczne
pozostają

całkowicie

w gestii

centralnych

władz szkolnych.

Organizacja

systemu

szkolnictwa.

Wy-

chowanie przedszkolne

jest w Grecji nieobo-

wiązkowe, rozpoczyna się w 3,5 r.ż. i trwa dwa

lata. W ramach tego cyklu działają dwa rodza-

je placówek: przedszkola

prowadzone

przez

jednego wychowawcę

(monothesia)

i przed-

szkole prowadzone przez dwóch wychowaw-
ców (dithesia). Przy ogromnym

zapotrzebo-

waniu społecznym mała liczba placówek nie
jest w stanie zapewnić

powszechnej

opieki

przedszkolnej. Niedobór przedszkoli i wycho-
wawców zmusił władze szkolne do wprowa-
dzenia specjalnych list oczekujących

na przy-

jęcie do tych placówek.

Obowiązek szkolny rozpoczyna się w wie-

ku 5 1/2 roku, trwa 9 lat i w całości obejmuje
szkołę

początkową.

Jednolita,

bezpłatna,

obowiązkowa, powszechna

szkoła początko-

wa trwa 6 lat. Podobnie

jak na szczeblu

wychowania

przedszkolnego

rozróżnia

się

dwa typy szkół -

tzw.

6-thesia,

gdy uczy

sześciu

nauczycieli,

i tzw.

12-thesia,

gdy

program

realizowany

jest przez zespół 12-

-osobowy.