ł.

Strona 1

Pytania (i odpowiedzi) dla III GiG gr 2

1. Warunki formalno-prawne potrzebne na nabywanie MW.

Warunkiem jest posiadanie pozwolenia wydawanego przez wojewodę lub w przypadku prowadzenia
działalności górniczej przez Dyrektora OUG oraz spełnienie następujących warunków:
(O pozwolenie może ubiegać się przedsiębiorca który)

 posiada wykształcenie co najmniej średnie;
 ma pełną zdolność do czynności prawnych;
 przedstawi organowi nadzoru zaświadczenie o braku zaburzeń psychicznych oraz istotnych zaburzeń

funkcjonowania psychologicznego (raz na 5 lat);

 nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo i nie toczy się przeciwko niemu

postępowanie karne;

 nie jest wpisany do rejestru dłużników;
 przedstawi opinię zawierającą ocenę:

o

prawidłowości konstrukcji oraz wyposażenia obiektów

o

przydatności posiadanych przez niego terenów pod te obiekty

o

bezpieczeństwa procesów technologicznych

o

bezpieczeństwa urządzeń technologicznych

Opinię te wydają organy wymienione w rozporządzeniu ministra właściwego ds. gospodarki w
porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz szefem ABW

 zatrudnia osoby które:

o ukończyły 21 lat
o odbyły szkolenie zakończone egzaminem (zgodnie z rozporządzeniem ministra właściwego

ds. gospodarki

o

posiadają aktualne orzeczenie lekarskie i psychologiczne stwierdzające brak zaburzeń
psychicznych (raz na 5 lat)

o

nie były skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne, przestępstwo przeciw
bezpieczeństwu państwa, porządkowi publicznemu, życia lub zdrowia i mienia

o

posiadają nienaganną opinię wydaną przez komendanta Policji właściwego dla miejsca
zamieszkania

2. Klasyfikacja, oznakowanie i przewóz towarów niebezpiecznych.

Zgodnie z przepisami ADR rozróżnia się następujące klasy towarów niebezpiecznych:

 Klasa 1 –

Materiały i przedmioty wybuchowe

 Klasa 2 –

Gazy

 Klasa 3 –

Materiały ciekłe zapalne

 Klasa 4.1 – materiały stałe zapalne, samo reaktywne, MW stałe odczulone
 Klasa 4.2 – Materiały samozapalne
 Klasa 4.3 – Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne
 Klasa 5.1 – Materiały utleniające
 Klasa 5.2 – Nadtlenki organiczne
 Klasa 6.1 – Materiały trujące
 Klasa 6.2 – Materiały zakaźne
 Klasa 7 –

Materiały promieniotwórcze

 Klasa 8 –

Materiały żrące

 Klasa 9 -

Inne niebezpieczne

Każdy towar ma przyporządkowany numer UN
Oprócz tego materiały poza klasami 1, 2, 5.2, 6.2, 7 oraz inne niż samo reaktywne 4.1 zalicza się do grup
pakowania:

 I grupa pakowania – materiały stwarzające duże zagrożenie
 II grupa pakowania – materiały stwarzające średnie zagrożenie
 III grupa – materiały stwarzające niskie zagrożenie

Ponad to dla MW stosuje się następujące podklasy:

ł.

Strona 2

 Podklasa 1.1 – materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie wybuchem masowym tj.

obejmującym cały ładunek natychmiast

 Podklasa 1.2 – materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie rozrzutem ale nie wybuchem

masowym

 Podklasa 1.3 – materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie pożarem i niewielkie wybuchem (lub

oba) ale nie wybuchem masowym

 Podklasa 1.4 – materiały i przedmioty stwarzające małe zagrożenie wybuchem w przypadku ich

zapalenia lub zainicjowania. Skutki ograniczają się do sztuki przesyłki.

 Podklasa 1.5 – materiały bardzo mało wrażliwe ale stwarzające zagrożenie wybuchem masowym

ale na tyle niewrażliwe że ryzyko zainicjowania jest bardzo małe. Muszą przejść test
na zewnętrzne oddziaływanie ognia nie wybuchając.

 Podklasa 1.6 – Materiały i przedmioty skrajnie niewrażliwe.

Oraz grupy zgodności:

 Grupa A –

MW inicjujący

 Grupa B –

MW inicjujący bez dwóch lub więcej skutecznych urządzeń zabezpieczeń.

 Grupa C –

MW miotający lub deflagmujący

 Grupa D –

Wtórnie detonujący MW

 Grupa E –

Wtórnie detonujący MW oraz materiał zapalny

 Grupa F –

Wtórnie detonujący MW z materiałem inicjującym

 Grupa G -

Materiały pirotechniczne

 Grupa H -

MW i biały fosfor

 … grupa S

3. Co to są towary niebezpieczne w rozumieniu przepisów ADR.

Towary niebezpieczne – to takie materiały i przedmiot których międzynarodowy przewóz drogowy jest

zabroniony lub dozwolony pod pewnymi warunkami.

4. Kryteria i podział MW.

 Grupy – wg. stopnia bezpieczeństwa:

o Skalne –

czerwone
amonit, ergodyn, saletrol, emulinit

o

Węglowe –

szare. Od 50 do 1000 g/m

3

pyłu węglowego.

karbonit

o Metanowe –

kremowe do żółtych.
barbaryt

o Metanowe specjalne –

niebieskie/zielone
metanit i emulinit specj.

 Podgrupy – ze względu na postać i skład chemiczny:

o Sypkie i proszkowe –

amonit, karbonit, matanit, pentrolit

o Granulowane i ziarniste –

saletrol, trotyl, proch, saletrot

o

Plastyczne i półplastyczne –

ergodyn, barbaryt, danubit, pentrynit

o Zawiesinowe –

woda zżelowana, riogel, rioflex

o Emulsyjne –

emsit, titan, emulinit, emulgit

 Rodzaje:

o H – wodoodporne
o G – mrozoodporne
o P – ciśnienioodporne – odporne na ciśnienie do 5 MPa
o T – termoodporne – odporne na temperature +50 st. C
o J –

ł.

Strona 3

 Typy – w zależności od formy użytkowej

o Luzem max 25 kg
o Nabojowane max 25 kg
o Naboje przystawne

Grupy

Podgrupy

Skalne

Węglowe

Metanowe

Specjalne

Sypkie i
proszkowe

Amonity

Karbonity

Metanity

Metanity specj.

Granulowane i
ziarniste

Saletrole, saletroty,

trotyl

Plastyczne i
półplastyczne

Dynamity

Barbaryty

Zawiesinowe

Hydroamonity

Emulsyjne

Emulinity, emulany

5. Materiałami wybuchowymi są:

Materiał wybuchowy – to substancje chemiczne stałe lub ciekłe lub mieszaniny tych substancji, zdolne do

reakcji chemicznej z wytworzeniem gazu o takiej temperaturze i ciśnieniu i z taką
szybkością że może ona powodować zniszczenia w otaczającym środowisku.

6. Co to jest bilans tlenowy i jaki wpływ ma na środowisko kopalniane?

Bilans tlenowy – jest to stosunek ilości tlenu potrzebnej do związania węgla i wodoru do dwutlenku węgla i

wody do ilości tlenu w MW.

Dodatni bilans tlenowy daje tlenki azotu NO

x

co jest wadą.

Ujemny bilans tlenowy prowadzi do powstania tlenku węgla i węgla pierwiastkowego.

Zerowy bilans nie prowadzi do powstania szkodliwych substancji.

Wpływ na środowisko mają gazy.

7. Co to jest wrażliwości MW na bodźce i jak się ją bada.

Wrażliwość MW to jego podatność na zainicjowanie bodźcem o danej energii. Wyznacza się ją metodą
Kasta. Polega ona na opuszczaniu młota wolnospadowego np. BAM Fallhammer na próbkę MW. Określa
się czy doszło do inicjacji czy nie.
Na tej podstawie określa się:

 Górna granica niewrażliwości – największa energia w sześciu próbach, gdy nie zachodzi inicjacja
 Dolna granica wrażliwości – najmniejsza energia przy której zachodzi jedna przemiana
 Górna granica wrażliwości – najmniejsza energia przy której zachodzi sześć przemian

8. Wpływ czynników zewnętrznych na przebieg prędkości detonacji:

Czynniki wpływające na prędkość detonacji:

 Energia inicjatora
 Średnica ładunku
 Gęstość ładunku
 Otoczka
 Temperatura, ciśnienie, wilgotność

9. MW nitroestrowe – właściwości i zastosowanie.

MW nitroestrowe – zawierają przynajmniej 10% nitro estrów zżelowanych tj. nitrogliceryna, nitroglikol.

Sprzedawane wyłącznie w formie naborowanej. Przeznaczone głównie do stosowania
na powierzchni. MW nitroestrowe ze względu na dużą wrażliwość uczulaczy są
wrażliwe na uderzenie – nie wolno ich wrzucać do pionowych otworów. Prędkość
detonacji 2000-2500 m/s. Przy silnym pobudzeniu oraz dla ładunków o większej
średnicy i masie mogą osiągać tzw. II poziom energetyczny charakteryzujący się
prędkością detonacji większą od 5000 m/s. Skuteczność w bloku ołowianym dla
skalnych od 300-420, dla metanowych od 200-300. Metanowe zawierają dodatek soli
kamiennej 40-45%.

ł.

Strona 4

Kryteria i podział górniczych MW– omówić rodzaje MW.
PATRZ PYTANIE 4

10. Scharakteryzować , podać przykłady MW skalnych

PATRZ PYTANIE 4

MW skalne to takie materiały którym nie stawia się wymagań bezpieczeństwa wobec metanu i pyłu

węglowego. Wolno je stosować w wyrobiskach kamiennych min. 4 m od pokładu
węgla, po przejściu warstwy węgla w wyrobisku kamiennym 10 m od
nagromadzonego pyłu.

11. Właściwości strzelnicze górniczych MW:

 Stałość chemiczna
 Stałość fizyczna
 Dostateczna moc
 Poręczność

12. MW amonowo – saletrzane, omówić wybrane MW

Podstawowym składnikiem tych MW jest saletra amonowa NH

4

NO

3

. Znaczną wadą jest jej

higroskopijność. W zależności od temperatury i wilgotności następuje jej zbijanie się w twardą masę. Saletra
jest odporna na tarcie, uderzenie , ogień, w związku z czym jest mało wrażliwa. Potrzeba silnego inicjatora
lub/i odpowiednich domieszek. Pozostałe składniki GMW amonowo-saletrzanych to estry kwasu
azotowego, nitrozwiązki aromatyczne, mączka drzewna, pył aluminiowy oraz barwniki.
ANFO – ammonium nitrate fuel oil – otrzymywany przez nasączenie porowatego azotanu amonu paliwami
płynnymi w stosunku 94:6.
ANNM, Karbonit

13. Opisz krótko jeden z MW nitroestrowych:

Trotyl – substancja krystaliczna o gęstości 1,6 g/cm3, niehigroskopijny, rakotwórczy. Prędkość detonacji
4100 m/s, próba Trauzla 310 cm

3

. Trotyl otrzymuje się przez nitrowanie toluenu do di nitrotoluenu i tri

nitrotoluenu.

14. MW granulowane

Saletrole, saletroty, trotyl

15. MW emulsyjne – wady i zalety tych MW.

Do nasyconego roztworu saletry dodawany jest płynny składnik palny i emulgatory a całość jest miksowana.
W efekcie otrzymujemy emulsję przy wielkości cząstek rzędu kilkudziesięciu mikronów/ Taka emulsja jest
całkowicie odporna na wodę, ale nie ma zdolności detonowania i nosi nazwę matrycy. Uczulenie następuje
przez nagazowanie (chemiczne lub fizyczne). Fizyczne to dodanie mikrosfer. Chemiczne to dodanie
substancji wydzielającej gaz. Stosowanie głównie przy wytwarzaniu na miejscu strzelania oraz w otworach
zawodnionych.
Kilka przekonujących zalet emulsyjnych materiałów wybuchowych:



Brak wybuchowych składników: wysokie bezpieczeństwo przy obchodzeniu się MWE



Mniejsza czułość na bodźce mechaniczne



Fizjologicznie obojętne



Znacznie mniej części toksycznych w gazach postrzałowych w porównaniu z innymi MW



Duża prędkość detonacji, również przy małych średnicach, która daje dużą skuteczność



Poprzez dodatkowe komponenty możliwość wyboru optymalnego MW dla większości potrzeb

16. Podaj podział GZE.

GZE dzielimy na:

 Grupy:

o Skalne -

oznaczone literą S i przewód czerwony

o

Węglowe - oznaczone literą W i przewód niebieski

ł.

Strona 5

o Metanowe - oznaczone literą M i przewód biały

 Klasy:

o 0,20 -

przewód żółty

o 0,45 -

przewód brązowy

o 2,0 -

przewód zielony

o 4,0 -

przewód czarny

 Rodzaje:

o U -

mikrosekundowe – poniżej 1 ms

o N -

natychmiastowe – 0-10 ms

o M -

milisekundowe – 11-100 ms

o P -

półsekundowe – 0,5 s.

 Typy:

o C -

ciśnienioodporne - powyżej 9,8 Mpa

o T -

termoodporne – powyżej 50 st. C

17. Systemy i urządzenia do mechanicznego wytwarzania i załadunku MW, a) granulowane, b)

emulsyjne.
Emulsyjne:
System klasyczny SMS – wszystkie komponenty do produkcji MWE transportowane są na miejsce ich
użycia w oddzielnych zbiornikach na specjalnych pojazdach. Niezbędne komponenty to: wodny roztwór
nośnika tlenu (roztwór saletry), paliwo, saletra amonowa granulowana, proszek aluminiowy. Wykonuje się
emulsje, następnie miesza z saletrą amonową.
System RP – wtórne pompowanie. Matryca zostaje wytworzona w zakładzie stacjonarnym a następnie
zostaje przepompowana do zbiornika na samochodzie. Na miejscu jest pompowana do otworów strzałowych
z równoczesnym wymieszaniem pozostałych składników w tym z uczulaczem chemicznym.
System UMS – system ten umożliwia produkcję MW HeavyANFO. Oddzielnie produkowany MWE
podawany jest pompą dozującą do mieszalnika statycznego gdzie następuje wymieszanie z MW typu
ANFO. Mieszalnik zakończony jest rurą załadowczą.

18. Co to są MW HAVYANFO.

Jest to mieszanka MW emulsyjnych i ANFO. Przykładem niech będzie Titan 4000o gęstości od 0,8 dla 4010
do 1,3 g/cm3 dla 4050. Energia rzędu 3 MJ/kg. Prędkość detonacji ok. 3000 m/s. Heavy ANFO może być
ładowany systemami załadunku dzięki swojej konsystencji. Pozwala to na obniżenie kosztów przy
zachowaniu wysokich parametrów detonacji.

19. Narysuj i wyjaśnij zasadę działania zapalnika elektrycznego..

Podstawowym elementem systemu elektrycznej inicjacji MW jest zapalnik elektryczny (ZE). Składa się on z dwóch trwale
złączonych ze sobą zespołów:
- zapalczego – składającego się z główki zapalczej, przewodów zapalnikowych i korka uszczelniającego,
- spłonkowego – złożonego z łuski, czapeczki, ładunku spłonkowego i ewentualnie opóźniacza.
Zasada działania ZE jest następująca (rys. 1-1):

prąd elektryczny przepływający przez cienki drucik żarowy (9), powoduje jego ogrzanie, a ten z kolei powoduje
zapłon niewielkiej ilości specjalnej masy palnej (8), która spalając się wytwarza płomień inicjujący część spłonkową
zapalnika; następnie ta inicjuje ładunek MW, w którym umieszczony jest zapalnik.
Do odpalenia ZE konieczne jest pewne minimalne natężenie prądu, poniżej którego zapalnik nie może być odpalony.
Cechą charakterystyczną zapalnika jest jego opór, który wynosi najczęściej nieco poniżej 3 Ω.

Rys. 1-1. Budowa zapalnika elektrycznego bezzwłocznego:

ł.

Strona 6

1 – szybkozłącze, 2 – przewody stalowe ocynkowane lub miedziane izolowane,
3 – trudnopalny korek gumowy uszczelniający, 4 - przewody odizolowane,
5 – komora powietrzna, 6 – Osłonka izolacyjna, 7 – główka zapalcza, 8 – masa palna,
9 – mostek żarowy, 10 – czapeczka z otworkiem, 11 – ładunek pierwotny,
12 – ładunek pośredni (podsypka pentrytowa), 13 – ładunek wtórny,
14 – łuska miedziana, aluminiowa lub cynkowa

20. Co to jest prąd bezpieczny dla zapalnika?

Jest to wartość prądu który może płynąć przez zapalnik przez dłuższy czas nie powodując jego
zainicjowania.

21. Nieelektryczne systemy inicjowania.

NONEL
Pierwszym systemem nieelektrycznym, zastosowanym dla inicjacji MW, był tzw. system NONEL. Kolejne
systemy nieelektryczne, wprowadzane na rynek, były i są „klonami” tego systemu i funkcjonują na
podobnych (lub takich samych) zasadach.
System inicjowania NONEL został opracowany przez firmę Dyno Nobel i po raz
pierwszy wprowadzony na rynek w 1973 roku. Jest to nieelektryczny system
inicjowania wykorzystujący linię przewodzenia o niskiej energii. Fala udarowa
kierowana jest do przewodu sygnałowego w postaci specjalnej plastykowej rurki,
pokrytej od wewnątrz substancją reaktywną (rys. 2-1.). Energia fali udarowej jest
wystarczająco duża, aby zainicjować element opóźniający, ale zbyt mała
do rozerwania przewodu czy odpalenia znajdujących się w pobliżu materiałów
wybuchowych. Prędkość fali udarowej w rurce wynosi około 2100 m/s. Rurka Nonel
składa się z 3 warstw wykonanych w taki sposób, że jest ona odporna na obciążenie
wzdłużne, osiowe i na zamakanie. Przewód typu Nonel, pomimo zawartości
niewielkiej ilości MW (około 20 mg pentrytu na metr bieżący rurki), jest niewrażliw
termiczne i tarcie, a zachodząca w nim reakcja przewodzenia fali udarowej, ze względu na swoją niską
energię, nie powoduje żadnego zagrożenia dla człowieka i otoczenia. Z tego powodu przewód Nonel
niekoniecznie musi zaliczać się do środków strzałowych (zależy to od przepisów obowiązujących w danym
kraju).
Cechą odróżniającą system NONEL od inicjowania lontem detonującym jest to, że reakcja w tej technologii
y na uderzenia, działanie
Rurka NONEL
zamyka się wewnątrz plastykowej rurki, natomiast lont, jak sama nazwa wskazuje, sam również ulega
wybuchowi W systemie NONEL (jak i w systemie elektrycznym czy elektronicznym) ładunek MW w
otworze można skutecznie inicjować od dołu, podczas gdy lont detonujący w większości przypadków
powoduje zapłon w górnej części otworu. Inicjowanie od góry za pomocą lontu często powoduje duży
rozrzut odłamków, ze względu na sukcesywne niszczenie przybitki w miarę rozchodzenia się detonacji Poza
tym, w systemie nieelektrycznym inicjowanie na powierzchni zachodzi znacznie wcześniej, niż inicjowanie
MW w otworze, dzięki czemu możliwe jest tworzenie takich schematów sieci strzałowych, które
praktycznie wykluczają możliwość zerwania ciągłości sieci.

W skład systemu inicjowania NONEL wchodzą następujące elementy :
. zapalniki do otworów,
. łączniki opóźniające,
. przewody startowe,
. zapalarka

22. Opisz krótko budowę oraz zastosowanie LD.
23. Elektroniczne systemy inicjowania ładunków MW.

Elektroniczny system inicjowania MW

System „i-kon” składa się zasadniczo z 3 części:

-

zapalnika „i-kon”,

-

jednostki programowalnej i testującej (tzw. loggera),

ł.

Strona 7

-

zapalarki „i-kon”.

Możliwe jest ustawienie opóźnień na 3 sposoby:
-

ręcznie,

-

z pomocą programowania automatycznego,

-

z użyciem tzw. skoków czasowych.

Budowa zapalnika elektronicznego

Charakterystyka zapalarki „i-kon”

.zarządzanie maksymalnie 8-ma loggerami
.możliwość odpalenia maksymalnie 1600 zapalników jednocześnie
.komunikacja z loggerami za pomocą przewodów
.kontrola loggerów i sieci strzałowej
.zgłaszanie błędu w sieci na monitorze lub na wydruku z podręcznej drukarki
.programowanie zapalników „i-kon” (1600 szt. w około 5 min.)
.odpalanie podłączonych zapalników za pośrednictwem loggerów

24. Zalety i wady nieelektrycznych systemów inicjowania ładunków MW.

Kryterium

porównania

System

elektryczny

nieelektryczny

lontowy

elektroniczny

Bezpieczeństwo wobec prądów
błądzących i elektryczności
statycznej

Wrażliwy na
prądy błądzące i
elektryczność
statyczną

Nie wrażliwy

Nie wrażliwy
(ewentualnie
ZE inicjujący
LD)

Nie wrażliwy

ł.

Strona 8

Projektowanie sieci strzałowych Niekiedy dość

skomplikowane
(dobór ZE w
przypadku
występowania
prądów
błądzących,
obliczanie oporu
sieci, dobór
zapalarki)

Stosunkowo
proste i mało
czasochłonne (w
zasadzie jedyną
„dolegliwością”
jest koniecz-ność
takiego
projektowania
sieci, aby nie
nastąpiło jej
przerwanie przez
detonację
ładunków MW)

Bardzo proste
(należy
pamiętać o
zwiększaniu
obliczonej
długości
odcinków LD o
około 5 %, aby
nie zaszła
konieczność
sztukowania
lontu)

Bardzo proste

Stopień trudności budowania
sieci strzałowej

Skomplikowane
przy
połączeniach
mieszanych,
proste przy
połączeniu
szeregowym

Bardzo proste i
intuicyjne

Bardzo proste

Bardzo proste

Szybkość budowania sieci

Stosunkowo
wolna

Bardzo szybka

Szybka

Umiarkowana

Ekonomia

Najtańszy (28 %
systemu
najdroższego)

Drogi (84 %
sytemu
najdroższego)

Umiarkowane
koszty
stosowania (63
% systemu
najdroższego)

Najdroższy

Możliwości stosowania
opóźnień

Ograniczone (15
lub maksymalnie
18 opóźnień
czasowych)

Bardzo szeroki
wachlarz
opóźnień,
zarówno
zapalników, jak i
konektorów

Bardzo
ograniczone (a
w praktyce
raczej nie
stosowane w
ogóle)

Programowane
zapalniki w zakresie
0÷16 s z
dokładnością
zadziałania do 1 ms

Niewątpliwymi zaletami systemu NONEL są:
całkowita odporność na prądy błądzące i elektryczność statyczną,
zapalnik typu NPED (bez pierwotnego materiału wybuchowego).
łatwe i szybkie łączenia sieci, wysoka precyzja opóźnień, bardzo duża ilość zwłok czasowych.
możliwość tworzenia dowolnych sieci strzałowych
Wady systemu nieelektrycznego to brak możliwości sprawdzenia poprawności połączenia sieci
strzałowej z jednego miejsca za pomocą jakiegoś przyrządu pomiarowego - połączenia można sprawdzić
jedynie wzrokowo i manualnie,
stosunkowo drogi system,
rurki nonelowskie są jednorazowego użytku, dlatego zachodzi konieczność utylizowania odpadów

25. Narysuj i scharakteryzuj połączenia ZE, oraz jak obliczamy sieć strzałową w tym połączeniu.
Połączenie szeregowe.
Połączenie szeregowe polega na kolejnym łączeniu między sobą ZE, a następnie połączeniu pierwszego
i ostatniego zapalnika do linii strzałowej, podłączonej do źródła prądu (zapalarki). Inaczej rzecz

ł.

Strona 9

ujmując, połączenie szeregowe jest wtedy, gdy przez wszystkie ZE przepływa jeden i ten sam prąd
elektryczny. Schemat połączenia szeregowego zapalników elektrycznych pokazano na rys. 1-3.

Opór obwodu szeregowego określa wzór.
Jest to najbardziej pewne i najczęściej stosowane połączenie ZE
Zalety szeregowego systemu połączeń;
prostota połączeń, możliwość sprawdzenia przed odpaleniem, czy obwód jest zamknięty,

bardzo łatwy w wykonaniu, przejrzystość sieci strzałowej,
proste obliczenia sieci strzałowej,

inicjacja typu „wszystko albo nic" (albo prąd płynący w obwodzie

zainicjuje wszystkie zapalniki, albo -w razie przerwy w obwodzie - żaden zapalnik nie zostanie
zainicjowany),mniejsza niż w innych (sposobach połączeń długość użytych przewodów,
umożliwia użycie lżejszych i tańszych zapalarek (źródła prądu szeregowego niewielkiej mocy).
Wady szeregowego systemu połączeń: stosunkowo mała liczba zapalników odpalana w jednej serii (z jednej
zapalarki), konieczność utrzymania dobrej izolacji przewodu strzałowego,
konieczność stosowania wysokich napięć odpalających, konieczność dużej regularności budowy zapalników.
Połączenie równoległe ZE

Połączenie równoległe polega na równoległym połączeniu zapalników z przewodami głównymi
doprowadzającymi prąd z zapalarki. Inaczej rzecz biorąc, połączenie równolegle występuje wtedy, gdy prąd z
zapalarki przepływa więcej niż jedną drogą. Połączenia równoległe dzieli się na połączenia skupione (w
wiązki) i połączenia rozłożone (schodkowe).

Przy połączeniu równoległym skupionym (rys. l~4a.\ jedne końce przewodów ZE połączone są do jednego
przewodu głównego, a drugie do daigiego. Sposób ten można stosować w przypadku malej liczby zapalników i
przy małej odległości otworów między sobą (ze względu na długość przewodów zapalnikowych). Przy
połączeniu równoległym rozłożonym ZE przyłączane są kolejno do różnych punktów przewodu głównego (rys. l-
4b.). Przy takim połączeniu otwory strzałowe mogą być rozłożone w dalszej odległości od siebie. Zakładając,
że opory wszystkich ZE połączonych równolegle są jednakowe, opór całego obwodu strzałowego można
obliczyć z zależności:
Zalety połączenia równoległego niezależne inicjowanie poszczególnych ładunków, może być stosowane tam,
gdzie połączenie szeregowe jest nieprzydatne, tj. w tj. w przypadku wilgoci i
wszędzie tam, gdzie ist lieje możliwość upływu prądu z zapalarki. przypadku wilgoci i
wszędzie tam, gdzie ist lieje możliwość upływu prądu z zapalarki. Wady połączenia równoległego: możliwość
- w przypadku błędu w połączeniu sieci, wad zapalników lub przypadkowego przerwania sieci - zainicjowania
tylko części sieci strzałowej, złożony układ elektryczny, konieczność używania jzapalarek dużej mocy

Połączenie szeregowo-równoległe ZE Połączenie mieszane (zwane również grupowym) jest kombinacją
połączenia szeregowego i równoległego. Jest to połączenie najbardziej skomplikowane, umożliwia jednak
odpalenie największej liczby ZE z jednej zapalarki. Połączenie szeregowo-równoległe jest stosowane przy
większej liczbie zapalników, gdzie połączenie szeregowe nie zabezpiecza wymaganej w elkości natężenia prądu
dla sieci strzałowej. W tym schemacie połączeń, całkowitą liczbę zapalników dzieli się m grupy: zapalniki w
grupach łączy się szeregowo, a grupy podłącza się równolegle do zapalarki. W porównaniu do połączenia
szeregowego, połączenie to wymaga przewodów strzałowych o większym
przekroju, większej mocy źródła prądu (zapalarki) i większej ilości przewodów.
Połączeniem często stosowanym przy strzelaniu długimi otworami jest sieć szeregowa parowo-równoległa.

Polega ona na umieszczaniu, w każdym otworze strzałowym dwóch zapalników połączonych równolegle
i
połączeniu szeregowym miedzy otworami. Dzięki temu uzyskuje się bardzo małe prawdopodobieństwo
powstania niewypałów.
Zalety połączenia szeregowo- równoległego umożliwia odpalenie rajwiększej liczby ZE (nawet do kilku
tysięcy), dzięki czemu jest stosowane często
w robotach wyburzenipwych,

możliwe jest tworzenie sieci o bardzo małym oporze wypadkowym. Wady połączenia szeregowo-równoległego:

skomplikowany obwód strzałowy, pracochłonne obliczeni i sieci strzałowej,

możliwość niedopalenia którejś z grup zapalników
Połączenie równoległo-szeregowe ZE W tym połączeniu zapalniki wjgrupach łączy się równolegle, a grupy
między sobą szeregowo (rys. i-6.). Jest ono stosowane rzadziej niż połączenie szeregowo-równolegle, ze względu

ł.

Strona 10

na mniejszą niezawodność i bardziej skomplikowany montaż.

W

pcłączeniu równoległo-szeregowym we

wszystkich grupach powinna być jednakowa liczba ZE i jednakowy opór gałęzi równoległych. Niespełnienie
tego warunku może skutkować niedopaleniem części sieci strzałowej.

Zalety połączenia równoległo-szeregowego przy przerwaniu jakiegokolwiek przewodu łączącego grupy ZE
nie nastąpi odpalenie całej sieci strzałowej, możliwość odpalenia jednorazowo dużej liczby ZE

Wady połączenia równoległo-szeregowego najbardziej skomplikowany schemat (pracochłonne obliczenia i
montaż sieci strzałowej).

35. Omówić różnice pomiędzy MW nitroestrowymi (dynamit) a MW emulsyjnymi.