Początki ratownictwa medycznego na ziemiach polskich

Zbigniew Kopański

1,2

, Marcin Madziała

1

, Agnieszka Madziała

1

, Małgorzata Machota

1

1. Collegium Masoviense – Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu Prorektor ds. dydaktyki i

polityki kadrowej: Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kopański

2. Wydziału Ochrony Zdrowia Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński Dziekan: Prof.

dr hab. med. Jolanta Jaworek

Streszczenie

Pracę podzielono na dwie części. W pierwszej części skupiono się na historii światowego

ratownictwa medycznego. Zwrócono m.in. uwagę na doniosłą rolę

Dominique-Jean Larrey’a

w budowie zorganizowanego systemu pomocy przedszpitalnej opierającego się na segregacji

medycznej i transporcie rannych. Duże znaczenie dla poprawy systemu ratownictwa w

armiach miały niestety również wydarzenia I i II Wojny Światowej. Niektóre zdarzenia

oceniane z perspektywy czasu z okresu II Wojny Światowej wskazują, że w tym okresie

osiągnięto już spore sukcesy w organizacji działań ratujących życie rannych żołnierzy.

Dalsze lata przyniosły dopracowywanie systemu ratownictwa na polu walki. W porównaniu

do doświadczeń wojskowym w zakresie przedszpitalnego leczenia urazów środowisko

cywilne długo pozostawało w tyle. Dopiero w drugiej połowie XIX w. w Stanach

Zjednoczonych i w Europie zaczęły powstawać podwaliny cywilnego systemu ratownictwa.

Pierwsze służby ratownictwa medycznego w Stanach Zjednoczonych powstały na przestrzeni

kilku miesięcy. W 1865 r. powstała przyszpitalna służba pogotowia w Cincinnati, a w 1866 r.

Edward Dalton, lekarz medycyny i inspektor sanitarny przy Miejskiej Radzie Zdrowia założył

wspólnie ze szpitalem Bellevue miejskie pogotowie ratunkowe w Nowym Jorku.

W drugiej części poświęconej początkom ratownictwa medycznego na ziemiach polskich

omówiono m.in. jedną z pierwszych organizacji zajmujących się ratowaniem ludzi, powstałą

w Kaliszu w 1898r. pod nazwą ,,Cesarskie Towarzystwo Ratowania Tonących”, a także

,,Krakowskie Ochotnicze Towarzystwo Ratunkowe”, które swoją działalność rozpoczęło 6

czerwca 1891 roku i tę datę przyjmuje się jako powstanie pierwszego Pogotowia

Ratunkowego w Polsce.

Słowa kluczowe: historia, ratownictwo medyczne, świat, Polska

The beginnings of emergency medicine in Poland

Summary

The paper is divided into two parts. In the first part, the focus is on the history of emergency

medicine worldwide. Attention was paid to

Dominique-Jean Larrey’s significant role in the

construction of the organised pre-hospital aid system based on medical segregation and the

transport of the wounded.

The events of World War I and II were also of great importance to

emergency medicine, unfortunately.

Some events of the Second World War indicate, with

hindsight, that huge success was achieved at that time as far as actions to save the wounded

soldiers are concerned. The following years brought improvements in emergency system on

the battlefield. In comparison with pre-hospital injury treatment in military, the civilian

medicine was far behind it for a long time. It was as late as the 2

nd

half of 19

th

century that

some foundations of civilian emergency medicine were laid. The first emergency services in

the USA came into being over a few months. In 1865, the hospital emergency service was

created in Cincinnati and in 1866, Edward Dalton, a MD and a sanitary inspector to the City

Health Council, cooperated with the Bellevue hospital to create the New York City

emergency service.

In the second part of the paper dedicated to the beginnings of emergency medicine in Poland,

one of the first emergency organizations was described – the Imperial Society of Saving the

Drowning founded in Kalisz in 1898. It also deals with the issue of the Voluntary Rescue

Society in Cracow launched on the 6

th

of July 1891, which is considered the date of the first

Polish Emergency Service being established.

Key words: history, emergency medicine, the World, Poland