„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Sylwester Stawarz

Stosowanie maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu
chemicznego 815[01].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Magdalena Rychlik
mgr inż. Halina Bielecka




Opracowanie redakcyjne:
dr inż. Sylwester Stawarz





Konsultacja:
mgr inż. Halina Bielecka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 815[01].Z1.03.
„Stosowanie maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu operator urządzeń przemysłu chemicznego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Klasyfikacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego.
Znormalizowane symbole aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego

11

5.1.1.

Ć

wiczenia

11

5.2.

Metale i stopy metali, stopy żelaza z węglem oraz stale stopowe
i niestopowe – właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne
i technologiczne

14

5.2.1.

Ć

wiczenia

14

5.3.

Metale nieżelazne i ich stopy oraz materiały niemetaliczne

16

5.3.1.

Ć

wiczenia

16

5.4.

Zasady ochrony przed korozją – odporność materiałów konstrukcyjnych
na czynniki mechaniczne i chemiczne w warunkach eksploatacji

18

5.4.1.

Ć

wiczenia

18

5.5.

Budowa i zasada działania aparatów i urządzeń, bilanse materiałowe
i energetyczne

23

5.5.1.

Ć

wiczenia

23

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

28

7.

Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który pomoże w prowadzeniu zajęć

dydaktycznych w jednostce modułowej „Stosowanie maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu
chemicznego” w szkole zawodowej kształcącej w zawodzie operator urządzeń przemysłu
chemicznego 815[01].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakimi powinien dysponować uczeń przed
przystąpieniem do realizacji programu jednostki modułowej,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności jakie uczeń powinien opanować w wyniku
realizacji programu jednostki modułowej,

−

przykładowe scenariusze zajęć – propozycje prowadzenia zajęć dydaktycznych różnymi
metodami,

−

propozycje ćwiczeń – mają one na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć uczniów – przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego
zawierające dwa zestawy zadań – test wyboru i zadanie (ćwiczenie) praktyczne,

−

wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki.
Według założeń kształcenia modułowego, nauczyciel przede wszystkim ma kierować

procesem dydaktycznym, stwarzając uczniowi warunki do samodzielnego przyswajania
wiedzy oraz kształtowania umiejętności w sposób kontrolowany.

Zalecane jest, aby kształcenie było realizowane metodami aktywizującymi oraz

metodami praktycznymi, poprzez wykonywanie ćwiczeń laboratoryjnych. Istotną rolę
odgrywa wykonywanie ćwiczeń laboratoryjnych, mających na celu ukształtowanie nowych
umiejętności praktycznych i utrwalenie nabytych wcześniej. Umieszczone w poradniku
ć

wiczenia należy traktować jako przykładowe. Nauczyciel powinien tworzyć nowe ćwiczenia,

dostosowane do możliwości i warunków związanych z wyposażeniem pracowni, które
powinny prowadzić do osiągnięcia wszystkich celów określonych w programie jednostki
modułowej.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu

swoich postępów, rozwiązując test „Sprawdzian postępów”. Uczeń powinien samodzielnie
przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi. W tym celu wstawia X w kolumnie:

−

TAK – jeżeli jego odpowiedź na pytanie jest twierdząca,

−

NIE – jeżeli jego odpowiedź na pytanie jest przecząca.
Podobne czynności może wykonać nauczyciel, obserwując zachowania ucznia i efekty

jego pracy. Po dokonaniu przeglądu odpowiedzi, ustala się pytania, na które uczeń nie potrafił
odpowiedzieć lub odpowiedział przecząco. Brak odpowiedzi lub zaznaczenie NIE wskazują
luki w wiedzy lub umiejętnościach. Zmusza to ucznia do ponownego zapoznania się
z potrzebnymi treściami, powtórzenia ćwiczenia lub jego części. Podczas oceny należy
przyjąć zasadę, że zadanie (ćwiczenie) będzie zaliczone tylko wtedy, kiedy będzie wykonane
zgodnie z przyjętymi standardami i kryteriami. Można stosować przyjęty w danej szkole
wewnętrzny system oceniania, można też potwierdzać umiejętności ucznia w skali
dwustopniowej: ćwiczenie (zadanie) zaliczone, ćwiczenie (zadanie) niezaliczone.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

815[01].Z1

Techniczne podstawy

chemicznych procesów

przemysłowych

815[01].Z1.03

Stosowanie maszyn,

aparatów i urządzeń

przemysłu chemicznego

815[01].Z1.02

Wykonywanie pomiarów

parametrów procesowych

815[01].Z1.04

Eksploatacja maszyn,

aparatów i urządzeń

przemysłu chemicznego

815[01].Z1.01

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

815[01].Z1.05

Stosowanie układów

automatyki i sterowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się terminologią zawodową,

−

odczytywać oraz wykonywać proste rysunki techniczne i schematy technologiczne,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

−

komunikować się z uczestnikami procesu pracy,

−

przestrzegać przepisów kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika
i pracodawcy,

−

przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy laboratoryjnej i warsztatowej,

−

scharakteryzować i rozpoznać materiały stosowane do budowy aparatów i urządzeń
przemysłu chemicznego,

−

rozpoznać elementy konstrukcyjne aparatów i urządzeń,

−

określić sposoby zapobiegania korozji materiałów konstrukcyjnych i wykładzin
w aparatach, urządzeniach i instalacjach przemysłu chemicznego,

−

scharakteryzować powłoki ochronne stosowane w aparatach i urządzeniach przemysłu
chemicznego,

−

wskazać przykłady zastosowania powłok ochronnych w aparatach i urządzeniach
przemysłu chemicznego,

−

rozpoznać rodzaje powłok ochronnych na podstawie ich wyglądu, opisu, właściwości
chemicznych i fizycznych,

−

scharakteryzować budowę i zasadę działania aparatów i urządzeń przemysłu
chemicznego,

−

określić zasady obsługi podstawowych aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,

−

sporządzić bilanse energetyczne i materiałowe procesów prowadzonych w aparatach
i urządzeniach,

−

rozróżnić znormalizowane symbole aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,

−

wskazać na schematach aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego,

−

określić zastosowanie aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,

−

dobrać aparaty i urządzenia do wskazanych procesów technologicznych,

−

racjonalnie wykorzystać sprzęt i aparaturę oraz substancje i czynniki energetyczne,

−

prowadzić dokumentację prac laboratoryjnych,

−

ocenić szkodliwość stosowanych substancji niebezpiecznych na podstawie ich kart
charakterystyk,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przeciwpożarowe podczas prac
laboratoryjnych i warsztatowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. Przykładowe scenariusze zajęć

Scenariusz zajęć dydaktycznych nr 1

Osoba prowadząca:

…………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu chemicznego 815[01]

Moduł:

Techniczne

podstawy

chemicznych

procesów

przemysłowych 815[01].Z1

Jednostka modułowa:

Stosowanie maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu
chemicznego 815[01].Z1.03

Temat: Klasyfikacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego.

Cel ogólny: Zapoznanie się z podstawowymi maszynami, aparatami i urządzeniami

stosowanymi w przemyśle chemicznym.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

dokonać podziału urządzeń służących do realizacji procesów produkcyjnych w przemyśle
chemicznym,

−

rozpoznawać maszyny, aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego,

−

dobierać aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego do odpowiednich procesów,

−

wyjaśnić co to jest i co powinien zawierać schemat technologiczny.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacja multimedialna lub foliogramy ze schematem technologicznym,

−

zdjęcia, schematy, katalogi, prospekty urządzeń przemysłu chemicznego,

−

modele laboratoryjne aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,

−

projektor multimedialny i komputer lub rzutnik pisma,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć
(czy uczniowie posiadają właściwy ubiór wymagany w pracowni laboratoryjnej).

2.

Podanie tematu zajęć.

3.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Wprowadzenie do tematu
1.

nauczyciel przedstawia prezentację multimedialną lub foliogramy ze schematem
technologicznym oraz modele laboratoryjne aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego
i opisuje podstawowe aparaty przemysłu chemicznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

2.

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny (część pierwsza) na temat ogólnych
wiadomości o aparaturze chemicznej:

−

podział aparatury chemicznej na zbiorniki magazynowe, maszyny, aparaty,
przyrządy,

−

cel stosowania znormalizowanych symboli,

−

cel stosowania schematów technologicznych,

3.

nauczyciel rozdaje zestawy ćwiczeń dla każdego zespołu uczniowskiego.

Realizacja ćwiczenia praktycznego
1.

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

2.

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

3.

uczniowie i nauczyciel organizują stanowiska do przeprowadzenia ćwiczenia rozpoznania
aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego na podstawie znormalizowanych symboli,

4.

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek,

5.

każdy zespół przedstawia na forum klasy zorganizowane przez siebie stanowisko pracy,

6.

nauczyciel analizuje i ocenia stanowiska,

7.

uczniowie wykonują ćwiczenia wg własnego zestawu ćwiczeń,

8.

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek,

9.

każdy zespół przedstawia na forum klasy efekty pracy,

10.

nauczyciel analizuje i ocenia pracę zespołów.

Praca indywidualna
1.

uczniowie opisują przykładowe schematy instalacji chemicznych. Zapisują uwagi
i wnioski na temat rozpoznawanych urządzeń.

Podsumowanie zajęć

−

uczeń, przedstawiciel grupy, prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Wymienia
spostrzeżenia z pracy grupy,

−

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie każdego ucznia i zespół, na bieżąco
podczas pogadanki, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć dydaktycznych nr 2

Osoba prowadząca:

…………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu chemicznego 815[01]

Moduł:

Techniczne

podstawy

chemicznych

procesów

przemysłowych 815[01].Z1

Jednostka modułowa:

Stosowanie maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu
chemicznego 815[01].Z1.03

Temat: Zasady ochrony przed korozją – odporność materiałów konstrukcyjnych na

czynniki mechaniczne i chemiczne w warunkach eksploatacji.

Cel ogólny: Klasyfikacja metod ochrony przed korozją.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

określić jakie czynniki decydują o doborze materiału konstrukcyjnego do budowy
maszyn, aparatury i urządzeń oraz ich wyposażenia,

−

wyjaśnić na czym polega zjawisko korozji,

−

określić sposoby zapobiegania korozji materiałów konstrukcyjnych i wykładzin
w aparatach, urządzeniach przemysłu chemicznego,

−

wymienić czynniki, które mogą mieć wpływ na pogorszenie się stanu urządzeń
w warunkach eksploatacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie,

−

„burza mózgów”.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2-osobowych,

−

zbiorowa.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacja multimedialna lub foliogramy z podziałem rodzajów korozji,

−

projektor multimedialny i komputer lub rzutnik pisma,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

karty pracy do zestawu ćwiczeń opracowane przez nauczyciela.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć
(czy uczniowie posiadają właściwy ubiór wymagany w pracowni laboratoryjnej).

2.

Podanie tematu zajęć.

3.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Wprowadzenie do tematu
1.

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny z wykorzystaniem prezentacji
multimedialnej lub foliogramów na temat:

−

czym jest korozja,

−

jakie są mechanizmy powstawania korozji,

−

jakie są rodzaje korozji,

−

sposobów ochrony przed korozją,

2.

nauczyciel na koniec wykładu zadaje polecenie: „Podaj przykład powstawania korozji
i sposobu jej zapobiegania”,

3.

„burza mózgów” – uczniowie udzielają różnych odpowiedzi, wszystkie zostają zapisane
na tablicy, nauczyciel z uczniami weryfikuje odpowiedzi,

4.

nauczyciel rozdaje zestawy ćwiczeń dla każdego zespołu uczniowskiego.

Realizacja ćwiczenia praktycznego
1.

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

2.

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

3.

uczniowie i nauczyciel organizują stanowiska do przeprowadzenia ćwiczenia
rozpoznania rodzajów zużyć korozyjnych elementów maszyn i podania sposobów
zapobiegania tym zużyciom,

4.

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek,

5.

nauczyciel analizuje i ocenia stanowiska,

6.

uczniowie wykonują ćwiczenia wg własnego zestawu ćwiczeń,

7.

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek,

8.

przedstawiciel każdego zespołu przedstawia na forum klasy treść zadania i efekty pracy,

9.

nauczyciel analizuje i ocenia pracę zespołów.

Analiza końcowa

−

uczniowie wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien
podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły
nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość,

−

nauczyciel ocenia pracę każdego zespołu i ucznia indywidualnie uwzględniając relacje
i komunikowanie się uczniów w zespole.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie każdego ucznia i zespół, na bieżąco
podczas dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5.

ĆWICZENIA

5.1. Klasyfikacja maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu

chemicznego. Znormalizowane symbole aparatów i urządzeń
przemysłu chemicznego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego na podstawie znormalizowanych

symboli. Wyszukaj informacje o rozpoznanych aparatach i urządzeniach w Internecie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem listę symboli aparatów i urządzeń dla których będzie wykonane
ć

wiczenie,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Lp.

Symbol aparatu / urządzenia

Aparat/urządzenie (nazwa)

1.

6)

wyszukać informacje o rozpoznanych aparatach i urządzeniach w Internecie,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego na zdjęciach instalacji

chemicznych. Wyszukaj informacje o rozpoznanych aparatach i urządzeniach w Internecie.

Wskazówki do realizacji
Rozpoznaj aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego na zdjęciach instalacji

chemicznych. Wyszukaj informacje o rozpoznanych aparatach i urządzeniach w Internecie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem listę zdjęć instalacji chemicznych dla których będzie wykonane
ć

wiczenie,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Lp.

Zdjęcie aparatu / urządzenia

Rozpoznana aparatura / urządzenie

1

1.

2

6)

wyszukać informacje o rozpoznanych aparatach i urządzeniach w Internecie,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego na schematach instalacji

chemicznych. Wyszukaj informacje o rozpoznanych aparatach i urządzeniach w Internecie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem listę schematów instalacji chemicznych dla których będzie
wykonane ćwiczenie,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Lp.

Schemat

Rozpoznany aparat / urządzenie

1

1.

2

6)

wyszukać informacje o rozpoznanych aparatach i urządzeniach w Internecie,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Metale i stopy metali, stopy żelaza z węglem oraz stale

stopowe i niestopowe – właściwości fizyczne, chemiczne,
mechaniczne i technologiczne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie wyglądu zewnętrznego rozpoznaj metale.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem zestaw próbek metali dla których będzie wykonane ćwiczenie,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Próbka metalu

Cechy fizyczne

Rozpoznanie

1.

6)

wpisać do tabeli rozpoznane metale na podstawie cech fizycznych,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestaw próbek różnego rodzaju stali: w postaci: prętów, płaskowników, profili, itp.,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

Ćwiczenie 2

Dobierz odpowiednie metale do budowy narzędzi, aparatów i urządzeń przemysłu

chemicznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem listę symboli stopów dla których będzie wykonane ćwiczenie,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Rozpoznanie

Symbol

Skład chemiczny

Inne właściwości

1

6)

dokonać analizy ćwiczenia,

7)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

tablice symboli próbek metali i stopów,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Metale nieżelazne i ich stopy oraz materiały niemetaliczne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie wyglądu zewnętrznego rozpoznaj metale nieżelazne i ich stopy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem zestaw próbek metali nieżelaznych dla których będzie wykonane
ć

wiczenie,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Próbka metalu

Cechy fizyczne

Rozpoznanie

1

6)

dokonać analizy ćwiczenia,

7)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestaw próbek metali nieżelaznych w postaci: prętów, płaskowników, profili itp.,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

Ćwiczenie 2

Na podstawie wyglądu zewnętrznego rozpoznaj materiały konstrukcyjne niemetaliczne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem zestaw próbek materiałów konstrukcyjnych niemetalicznych dla
których będzie wykonane ćwiczenie,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Próbka materiału

Cechy fizyczne

Rozpoznanie

1

6)

dokonać analizy ćwiczenia,

7)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

instrukcja do wykonania ćwiczenia laboratoryjnego,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4. Zasady ochrony przed korozją – odporność materiałów

konstrukcyjnych na czynniki mechaniczne i chemiczne
w warunkach eksploatacji

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj wpływ czynników wpływających na szybkość korozji.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i warunki bezpieczeństwa pracy, a także sprawdzić odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej ucznia,

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinien ustalić i zaplanować tok
wykonania ćwiczenia i przedstawić go nauczycielowi do konsultacji,

−

ć

wiczenie może być wykonywane w zespołach kilkuosobowych lub przeprowadzone

jako pokaz z objaśnieniem przez 4-osobowy zespół uczniów pod kontrolą nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem zestaw stalowych blaszek dla których będzie wykonane ćwiczenie,

5)

umieścić (na kilka dni) stalowe blaszki w naczyniach z zawartością:
a) wody destylowanej,
b) roztworu kwasu azotowego
c) roztworu kwasu solnego,
d) roztworu kwasu azotowego,
e) roztworu zasady sodowej.

6)

zaobserwować zmiany makroskopowe po upływie kilku dni,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

wyciągnąć wnioski na podstawie spostrzeżeń, porównać je z wnioskami innych uczniów,

9)

przeanalizować z grupą i nauczycielem wpływ czynników opóźniających procesy
korozji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

„burza mózgów”,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestaw niezbędnych materiałów i odczynników chemicznych,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 2

Zbadaj wpływ czynników opóźniających proces korozji.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i warunki bezpieczeństwa pracy, a także sprawdzić odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej ucznia,

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinien ustalić i zaplanować tok
wykonania ćwiczenia i przedstawić go nauczycielowi do konsultacji,

−

ć

wiczenie może być wykonywane w zespołach kilkuosobowych lub przeprowadzone

jako pokaz z objaśnieniem przez 4-osobowy zespół uczniów pod kontrolą nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem zestaw stalowych blaszek dla których będzie wykonane
ć

wiczenie,

5)

umieścić (na kilka dni) w zlewce z wodnym roztworem NaCl lub HNO

3

blaszki stalowe

owinięte:
a) drutem miedzianym,
b) folią aluminiową.

6)

zaobserwować zmiany w naczyniach i na powierzchni blaszek po upływie kilku dni,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

wyciągnąć wnioski na podstawie spostrzeżeń, porównać je z wnioskami innych uczniów,

9)

przeanalizować z grupą i nauczycielem wpływ czynników opóźniających procesy
korozji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestaw niezbędnych materiałów i odczynników chemicznych,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

Ćwiczenie 3

Na podstawie wyglądu zewnętrznego zidentyfikuj rodzaje zużyć korozyjnych elementów

maszyn i zaproponuj sposób zapobiegania tym zużyciom.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem zestaw detali maszyn i urządzeń dla których będzie wykonane
ć

wiczenie,

5)

dokonać makroskopowo oględzin detali, zanalizować, które z powierzchni uległy zużyciu
korozyjnemu,

6)

określić wielkość i rodzaje występujących zużyć, posługując się lupą, dokonać analizy,
w jakich warunkach te zużycia wystąpiły; określić rodzaj zużycia,

7)

przedstawić sposób podwyższenia trwałości dla każdego z detali,

8)

przygotować tabelę według wzoru:

Detal

Prawdopodobne

warunki pracy

Opis wyglądu

powierzchni

Rodzaj zużycia

Sposób

podwyższenia

trwałości

1.

9) dokonać analizy ćwiczenia,
10) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestaw niezbędnych materiałów i odczynników chemicznych,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

Ćwiczenie 4

Dokonaj pokazu przygotowania skorodowanej metalowej powierzchni do nakładania

powłok polimerowych. Omów zagrożenia wynikające z błędnego przygotowania podłoża.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem sprzęt do ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5)

zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji sprzętu,

6)

wykonać ćwiczenie,

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestaw próbek metali i ich stopów z objawami zniszczeń korozyjnych,

−−−−

zestaw do ręcznego czyszczenia metalowych powierzchni (papier ścierny, szczotki
druciane),

−−−−

sprzęt do mechanicznego czyszczenia metalowych powierzchni wraz z instrukcjami
obsługi i eksploatacji,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Dokonaj pokazu naniesienia powłoki ochronnej na oczyszczone metalowe podłoże.

Omów zagrożenia wynikające z błędnego naniesienia powłoki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem metodę naniesienia powłoki na powierzchnię metalu,

5)

ustalić z nauczycielem sprzęt do ćwiczenia,

6)

zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji sprzętu,

7)

wykonać ćwiczenie,

8)

dokonać analizy ćwiczenia,

9)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

sprzęt do ręcznej metody nanoszenia powłok w postaci pędzli i wałków,

−−−−

sprzęt do mechanicznej metody nanoszenia powłok wraz z instrukcjami obsługi
i eksploatacji,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Ćwiczenie 6

Na podstawie obejrzanego filmu oraz przeźroczy prezentujących maszyny, aparaty

i urządzenia przemysłu chemicznego zaproponuj ich ochronę przed skutkami korozji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie lub w zespołach
2–3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

przeanalizować film, przeźrocza oraz katalogi instalacji chemicznych,

5)

przygotować tabelę według wzoru:

Lp.

Film/przeźrocze

Rozpoznana aparatura

Zaproponowana ochrona przed

korozją

1

1.

(typ instalacji)

2

6)

dokonać analizy ćwiczenia,

7)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

film prezentujący podstawową aparaturę i urządzenia przemysłu chemicznego,

−−−−

przeźrocza oraz katalog zdjęć aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,

−−−−

prospekty aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.5. Budowa i zasada działania aparatów i urządzeń, bilanse

materiałowe i energetyczne

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj wpływ kształtu mieszadła i prędkości obrotowej mieszadła na efektywność

mieszania.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i warunki bezpieczeństwa pracy, a także sprawdzić odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej ucznia,

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinien ustalić i zaplanować tok
wykonania ćwiczenia i przedstawić go nauczycielowi do konsultacji,

−

ć

wiczenie może być wykonane przez 2-osobowy zespół pod nadzorem nauczyciela jako

pokaz z objaśnieniem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem mieszaninę cieczy dla których będzie wykonane ćwiczenie,

5)

ustalić z nauczycielem zestaw 3 mieszadeł dla których będzie wykonane ćwiczenie,

6)

ustalić z nauczycielem prędkości obrotowe mieszadeł,

7)

przygotować tabelę według o wzoru:

Lp.

Mieszadło

Prędkość obrotowa

Efektywność

mieszania

Wnioski

A

1.

B

A

2.

B

A

3.

B

8)

dokonać analizy ćwiczenia,

9)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestawy mieszadeł i przyrządy ćwiczeniowe,

−−−−

instrukcje obsługi aparatów,

−−−−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Ćwiczenie 2

Badanie wpływu rodzaju tkaniny filtracyjnej na efektywność procesu filtracji przy stałym

ciśnieniu.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i warunki bezpieczeństwa pracy, a także sprawdzić odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej ucznia,

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinien ustalić i zaplanować tok
wykonania ćwiczenia i przedstawić go nauczycielowi do konsultacji,

−

ć

wiczenie może być wykonane przez 2-osobowy zespół pod nadzorem nauczyciela jako

pokaz z objaśnieniem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

ustalić z nauczycielem ciśnienie dla którego będzie wykonane ćwiczenie,

5)

ustalić z nauczycielem zestaw 3 tkanin filtracyjnych dla których będzie wykonane
ć

wiczenie,

6)

przygotować tabelę według wzoru:

Lp.

Zastosowana tkanina

filtracyjna

Efektywność filtracji

Wnioski

1.

2.

3.

7)

dokonać analizy ćwiczenia,

8)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

zestawy przegród filtracyjnych z różnymi typami filtrów,

−−−−

laboratoryjna prasa filtracyjna,

−−−−

instrukcja obsługi prasy filtracyjnej,

−−−−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Ćwiczenie 3

Określenie stopnia wysuszenia materiału.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
oraz sprawdzić odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej ucznia,

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinien zaplanować przebieg
ć

wiczenia i skonsultować go z nauczycielem,

−

ć

wiczenie może być wykonywane w zespołach 2-osobowych lub jako pokaz

z objaśnieniem przez zespół wyłoniony przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

odważyć w ilościach podanych przez nauczyciela próbki: materiału A, materiału B,
materiału C, i dodać do nich określone (przez nauczyciela) ilości wody,

5)

włączyć suszarkę,

6)

ustalić temperaturę suszenia na 333–343 [K],

7)

wstawić do suszarki wilgotne materiały,

8)

mierzyć masę suszonych materiałów po czasach ustalonych przez nauczyciela,

9)

przygotować tabelę według wzoru:

Lp.

Czas suszenia

Materiał A

Materiał B

Materiał C

1.

2.

10)

obliczyć ilość wody przypadającej na 1 kg materiału suchego po poszczególnych czasach

suszenia:

)

/

(

materialu

wody

kg

kg

masa

masa

X

=

,

11)

wyjaśnić jaka jest zależność (jeżeli istnieje) między strukturą materiału a przebiegiem
procesu suszenia,

12)

dokonać analizy ćwiczenia,

13)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

suszarka laboratoryjna,

−−−−

zestawy niezbędnych materiałów do wykonania ćwiczenia,

−−−−

instrukcja obsługi suszarki laboratoryjnej,

−−−−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Ćwiczenie 4

Rozdzielanie zawiesiny w kaskadzie odstojników.

Wskazówki do realizacji:

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
oraz sprawdzić odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej ucznia,

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinien zaplanować przebieg
ć

wiczenia i skonsultować go z nauczycielem,

−

ć

wiczenie może być wykonywane w zespołach 2-osobowych lub jako pokaz

z objaśnieniem przez zespół wyłoniony przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

odważyć 3 porcje rozdrobnionego materiału (masy podaje nauczyciel),

5)

porządzićw 3 zlewkach s zawiesiny z rozdrobnionego materiału i wody,

6)

przelać zawiesiny do cylindrów i dopełnić je wodą do 600 ml,

7)

zakorkować dokładnie cylindry i dokładnie wymieszać zawiesinę,

8)

mierzyć poziom zawiesiny w podanych przez nauczyciela odstępach czasu aż do
momentu, gdy 3 kolejne pomiary będą jednakowe,

9)

przygotować tabelę według wzoru:

Lp.

Czas sedymentacji

[min]

Cylinder I

wysokość zawiesiny Z

[cm]

Cylinder II

wysokość zawiesiny Z

[cm]

Cylinder III

wysokość zawiesiny Z

[cm]

1.

5

2.

10

3.

.

4.

τ

∞

Z

1

∞

Z

2

∞

Z

3

∞

10)

ustalić z nauczycielem prowadzącym ilość pomiarów i obliczeń oraz ich szczegółowe
warianty,

11)

wyjaśnić jaka jest zależność (jeżeli istnieje) między strukturą materiału a przebiegiem
procesu osiadania,

12)

dokonać analizy ćwiczenia,

13)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

3 cylindry szklane wyskalowane o objętości 600 ml,

−−−−

laboratoryjna waga techniczna,

−−−−

zestawy niezbędnych materiałów do wykonania ćwiczenia,

−−−−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Ćwiczenie 5

Badanie procesu ekstrakcji.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
oraz sprawdzić odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej ucznia,

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinien zaplanować przebieg
ć

wiczenia i skonsultować go z nauczycielem,

−

ć

wiczenie może być wykonywane w zespołach 2-osobowych lub jako pokaz

z objaśnieniem przez zespół wyłoniony przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

przygotować odpowiednie ilości skór (podane przez nauczyciela) i zważyć je,

5)

umieścić skóry w kolbach aparatów Soxletta,

6)

wlać rozpuszczalniki (podane przez nauczyciela),

7)

zakorkować dokładnie cylindry i dokładnie wymieszać zawiesinę,

8)

umieścić zestawy w płaszczach grzejnych i ogrzewać do wrzenia,

9)

przygotować tabelę według wzoru:

Masa skóry w aparacie

I

Masa skóry w aparacie

II

Masa skóry w aparacie

III

Przed ługowaniem

x

1

x

2

x

3

Po ługowaniu

y

1

y

2

y

3

10)

ustalić z nauczycielem prowadzącym ilość pomiarów i obliczeń oraz ich szczegółowe
warianty,

11)

obliczyć zawartość tłuszczu w próbkach: m

t

= x

n

– y

n

, (n = 1, 2, 3),

12)

obliczyć % zawartości tłuszczu w próbkach: %

tł

=

n

t

x

m

,

13)

zinterpretować metodą graficzną proces ługownia na podstawie danych dodatkowych
podanych przez nauczyciela,

14)

dokonać analizy ćwiczenia,

15)

zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

3 zestawy do ługowania, tzw. aparaty Soxletta, oraz płaszcze grzejne do tych zestawów,

−−−−

laboratoryjna waga techniczna,

−−−−

zestawy niezbędnych materiałów do wykonania ćwiczenia,

−−−−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie maszyn, aparatów
i urządzeń przemysłu chemicznego”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 11, 13, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. d, 4. c, 5. d, 6. b, 7. c, 8. b, 9. b, 10. d, 11. b,

12. b, 13. b, 14. c, 15. b, 16. a, 17. a, 18. b, 19. d, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Wskazać prawidłową nazwę symbolu graficznego.

B

P

c

2.

Objaśnić zastosowanie karty charakterystyk
substancji niebezpiecznych.

B

P

b

3. Scharakteryzować skład stali.

C

PP

d

4. Wskazać prawidłową nazwę aparatu na zdjęciu.

B

P

c

5

Wskazać prawidłową nazwę aparatu na zdjęciu.

B

P

d

6. Zdefiniować skład chemiczny stali.

A

P

b

7.

Zidentyfikować rodzaj związku, który powoduje
sedymentację niektórych cząstek (osadów).

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

8. Opisać zabezpieczenia rurociągów przed korozją.

B

P

b

9.

Wskazać materiał należący do grupy metali
nieżelaznych.

A

P

b

10. Przyporządkować grafit do określonej grupy.

A

P

d

11.

Określić warunki powstawania korozji chemicznej
metali.

C

PP

b

12.

Objaśnić wpływ temperatury i ciśnienia na
powstawanie korozji chemicznej metali.

B

P

b

13.

Scharakteryzować zastosowanie inhibitorów
korozji.

C

PP

b

14.

Wskazać metodę stosującą do czyszczenia
powierzchni metalowego podłoża odtłuszczania
i trawienia.

B

P

c

15.

Objaśnić zastosowanie niemetalicznych powłok
ochronnych.

B

P

b

16. Określić parametry procesu okresowego.

A

P

a

17. Wskazać urządzenie do mieszania w fazie ciekłej.

B

P

a

18.

Scharakteryzować urządzenie do zatężania
roztworów nielotnych przez odparowanie
rozpuszczalnika.

B

P

b

19.

Określić budowę suszarki z ogrzewaniem
bezpośrednim.

C

PP

d

20. Wskazać przyczynę wzrostu twardości stali.

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzania sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jedno tygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań ujętych w zestawie zadań testowych oraz
z zasadami punktowania udzielonych odpowiedzi.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadanie testowe takich typów,
jakie ujęte są w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta
odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość pracy samodzielnej.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielenie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty z udzielonymi odpowiedziami oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź udzielone odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorowego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i dokonaj wyboru zadań, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny słabo ukształtowanych przez uczniów umiejętności.

14.

Opracuj wnioski dalszego postępowania mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych.

15.

Czas przeznaczony na przeprowadzenie sprawdzianu 45 minut.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję zanim rozpoczniesz rozwiązywać zadania.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których tylko jedna jest poprawna.

6.

Wybraną odpowiedź zaznacz na karcie odpowiedzi znakiem X.

7.

Jeśli uznasz, że pomyliłeś się i wybrałeś nieprawidłową odpowiedź, to otocz wybór
kółkiem, a następnie prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić poziom swojej wiedzy
i umiejętności.

9.

Jeśli jakieś zadanie sprawi Ci trudność, rozwiąż inne i ponownie spróbuj rozwiązać
poprzednie.

10.

Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

11.

Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Na rysunku obok znajduje się symbol

a)

filtra ciśnieniowego.

b)

zbiornika bezciśnieniowego.

c)

wymiennika ciepła.

d)

suszarki komorowej bezciśnieniowej.

2.

Karta charakterystyk substancji niebezpiecznych informuje o
a)

dacie ważności użycia substancji.

b)

właściwościach danej substancji chemicznej.

c)

dostępności substancji niebezpiecznej w hurtowni chemicznej.

d)

zakazie używania substancji w warunkach domowych.

3.

Według oznaczenia X10 Ni Cr Mn 15–10 stal ta zawiera
a)

10% Ni, 10% Cr, 10% C.

b)

15% Ni, 15% Cr, 15% Mn.

c)

15% Ni, 10% Cr, 0,1% C.

d)

10% Ni, 15% Cr, 10% Mn.

4.

Na zdjęciu obok znajduje się

a)

krystalizator.

b)

wyparka.

c)

suszarka laboratoryjna.

d)

wymiennik ciepła.

5.

Na zdjęciu obok znajduje się

a)

aparat typu zbiornikowego.

b)

mieszarka.

c)

eksykator.

d)

odstojnik.

6.

Stal stanowi stop żelaza z
a)

mosiądzem.

b)

węglem.

c)

magnezem.

d)

cyną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7.

W celu przyspieszenia sedymentacji niektórych cząstek (osadów) do zawiesiny są
dodawane
a)

ż

ele.

b)

ż

wir i piasek

c)

flokulanty lub koagulanty.

d)

włókna sztuczne.

8.

Do zabezpieczania podziemnych rurociągów przed korozją stosuje się
a)

powłoki z emalii szklistych.

b)

ochronę katodową.

c)

powłoki katodowe.

d)

oksydowanie.

9.

Do grupy metali nieżelaznych należy
a)

kompozyt.

b)

glin.

c)

polimer.

d)

szkło.

10.

Grafit należy do grupy
a)

materiałów nieżelaznych.

b)

stopów metali.

c)

metali.

d)

materiałów niemetalowych.

11.

Korozja chemiczna metali następuje w wyniku działania
a)

wody.

b)

suchych gazów lub cieczy nie przewodzących prądu elektrycznego.

c)

wylanych chemikaliów na powierzchnię metalu.

d)

próżni.

12.

Wysoka temperatura i ciśnienie
a)

nieznacznie wpływa na korozję.

b)

zwiększa korozję.

c)

zmniejsza korozję.

d)

ma wpływ na korozję tylko w agresywnym środowisku chemicznym.

13.

Inhibitory korozji to
a)

substancje chemiczne powodujące korozję.

b)

warstewki ochronne hamujące szybkość korozji.

c)

symbole oznaczające typ korozji.

d)

substancje rozpuszczające rdzę .

14.

Odtłuszczanie i trawienie to czyszczenie powierzchni metalowego podłoża metodą
a)

mechaniczną.

b)

termiczną.

c)

chemiczną i elektrochemiczną.

d)

pneumatyczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

15.

Niemetaliczne powłoki ochronne to
a)

duże opakowania na instalację chemiczną.

b)

na przykład farby olejne i lakiery nałożone na powierzchnię chronioną.

c)

tzw. ochrona protektorowa powierzchni metalowych.

d)

typowe inhibitory korozji.

16.

W reaktorach okresowych parametry procesu
a)

wszystkie zmieniają się.

b)

ż

aden nie zmienia się.

c)

jeden pozostaje stały.

d)

jeden nie zmienia się.

17.

Urządzenia do mieszania w fazie ciekłej to
a)

mieszalniki.

b)

mieszarki.

c)

zagniatarki.

d)

miksery.

18.

Zatężanie roztworów nielotnych przez odparowanie rozpuszczalnika prowadzi się w
a)

zatężarkach.

b)

wyparkach.

c)

ekstraktorach.

d)

suszarkach.

19.

Suszarki z ogrzewaniem bezpośrednim to suszarki
a)

mikrofalowe i dielektryczne.

b)

przeponowe (półkowo-próżniowe, walcowe – kontaktowe, cylindryczne i stożkowe,
z mieszadłami i bez mieszadła, kontaktowo-wibracyjne i inne).

c)

radiacyjne.

d)

konwekcyjne (komorowe, tunelowe, taśmowe, talerzowe, bębnowe, rozpyłowe,
fluidalne, pneumatyczne, kombinowane).

20.

Na wzrost twardości stali ma wpływ
a)

większa zawartość węgla.

b)

mniejsza zawartość węgla.

c)

mniejsza zawartość krzemu.

d)

większa zawartość chromu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..................................................................................................................

Stosowanie maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie maszyn, aparatów
i urządzeń przemysłu chemicznego”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 13, 14, 16 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 2 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. a, 4. c, 5. d, 6. a, 7. b, 8. a, 9. c, 10. c, 11. d,

12. a, 13. b, 14. a, 15. a, 16. c, 17. c, 18. c, 19. d, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Wskazać prawidłową nazwę aparatu,
urządzenia, maszyny oznaczonego
symbolem graficznym.

B

P

d

2.

Objaśnić zastosowanie karty
charakterystyk substancji niebezpiecznych.

B

P

c

3. Zdefiniować przyrządy.

B

P

a

4.

Wskazać prawidłową nazwę aparatu na
zdjęciu.

B

P

c

5

Ustalić prawidłową nazwę aparatu na
schemacie.

B

P

d

6. Wskazać nazwę rudy miedzi.

A

P

a

7.

Nazwać oznaczenie pierwiastków
stopowych w stali.

A

P

b

8.

Wskazać nazwę wymiennika ciepła
służącego do zatężania
roztworów nielotnych przez odparowanie
rozpuszczalnika.

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

9.

Wskazać metal należący do grupy metali
trudnotopliwych.

A

P

c

10.

Przyporządkować mosiądz do określonej
grupy stopów.

A

P

c

11.

Opisać warunki powstawania korozji
elektromechanicznej metali.

B

P

d

12.

Opisać funkcje ochrony czasowej przed
korozją.

B

P

a

13.

Przyporządkować ochronę czasową do
określonej grupy środków.

C

PP

b

14.

Rozpoznać metodę polegającą na ciągłym
nakładaniu powłoki lakierniczej na taśmę
metalową.

B

PP

a

15.

Opisać grupę procesów jednostkowych, do
których należy destylacja.

B

P

a

16.

Zastosować prawidłową zależność
w równaniu Fouriera.

C

PP

c

17.

Przyporządkować krystalizację masową do
określonej grupy.

B

P

c

18.

Wskazać urządzenie do rozdzielania
mieszanin ciekłych i ługowania
składników z ciał stałych za pomocą
ciekłego rozpuszczalnika.

B

P

c

19.

Wskazać nazwę aparatu, w którym na
przegrodzie porowatej odbywa się rozdział
zawiesiny.

B

P

d

20.

Zidentyfikować nazwę urządzenia do
mieszania ciał stałych sypkich.

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzania sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jedno tygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań ujętych w zestawie zadań testowych oraz z
zasadami punktowania udzielonych odpowiedzi.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadanie testowe takich typów,
jakie ujęte są w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta
odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość pracy samodzielnej.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielenie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty z udzielonymi odpowiedziami oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź udzielone odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorowego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i dokonaj wyboru zadań, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny słabo ukształtowanych przez uczniów umiejętności.

14.

Opracuj wnioski dalszego postępowania mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych.

15.

Czas przeznaczony na przeprowadzenie sprawdzianu 45 minut.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję zanim rozpoczniesz rozwiązywać zadania.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których tylko jedna jest poprawna.

6.

Wybraną odpowiedź zaznacz na karcie odpowiedzi znakiem X.

7.

Jeśli uznasz, że pomyliłeś się i wybrałeś nieprawidłową odpowiedź, to otocz wybór
kółkiem, a następnie prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić poziom swojej wiedzy
i umiejętności.

9.

Jeśli jakieś zadanie sprawi Ci trudność, rozwiąż inne i ponownie spróbuj rozwiązać
poprzednie.

10.

Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

11.

Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 45 minut.

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Na rysunku obok znajduje się symbol

a)

filtra ciśnieniowego.

b)

zbiornika bezciśnieniowego.

c)

wymiennika ciepła.

d)

wentylatora.

2.

Karta charakterystyk substancji niebezpiecznych nie informuje o
a)

metodach przechowywania substancji.

b)

właściwościach danej substancji chemicznej.

c)

dostępności substancji niebezpiecznej w hurtowni chemicznej.

d)

o metodach gaszenia pożaru.

3.

Przyrządy są to urządzenia
a)

dostarczające informacji charakteryzujących parametry przebiegającego procesu
w maszynie lub aparacie.

b)

stanowiące układy dynamiczne o ścisłe określonym działaniu, stosowane do
następujących celów: przetworzenia energii, zmiany cech użytkowych materiałów,
zmiany położenia materiałów, dostarczenia informacji.

c)

które służą do przechowywania i transportu materiałów płynnych i stałych sypkich.

d)

w których przebiegają procesy fizyczne, fizykochemiczne lub chemiczne, mające na
celu zmianę własności substancji biorących udział w tym procesie.

4.

Na zdjęciu obok znajduje się

a)

krystalizator.

b)

wyparka.

c)

aparat typu zbiornikowego.

d)

wymiennik ciepła.

5.

Na schemacie obok znajduje się

a)

wirówka.

b)

mieszarka.

c)

ekstraktor.

d)

suszarka komorowa.

6.

Miedź – występuje w przyrodzie w postaci rud
a)

kuprytu.

b)

blendy.

c)

kasytertu.

d)

garnityru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

7.

Pierwiastki stopowe w stali są oznaczane znakami literowymi, które z oznaczeń jest
poprawne
a)

C – chrom.

b)

G – mangan.

c)

F – kobalt.

d)

S – molibden.

8.

Zatężanie roztworów nielotnych przez odparowanie rozpuszczalnika prowadzi się
w wymiennikach ciepła,

zwanych

a)

wyparkami.

b)

odstojnikami.

c)

suszarkami.

d)

odwadniaczami.

9.

Do grupy metali trudno topliwych należy
a)

cynk.

b)

glin.

c)

wolfram.

d)

magnez.

10.

Mosiądz jest stopem
a)

ołowiu i aluminium.

b)

miedzi i cyny.

c)

miedzi i cynku.

d)

materiałów niemetalowych.

11.

Korozja elektomechaniczna metali następuje w wyniku działania
a)

wody.

b)

suchych gazów lub cieczy nie przewodzących prądu elektrycznego.

c)

wylanych chemikaliów na powierzchnię metalu.

d)

elektrolitu.

12.

Ochrona czasowa przed korozją
a)

pozwala na okresowe wyeliminowanie lub poważne zmniejszenie wpływu
ś

rodowiska korodującego.

b)

pozawala na całkowite wyeliminowanie lub poważne zmniejszenie wpływu
ś

rodowiska korodującego.

c)

zmniejsza ją przez nałożenie na powierzchnię części powłok ochronnych odpornych
na działanie czynników zewnętrznych.

d)

wszystkie odpowiedzi są poprawne.

13.

Ś

rodki ochrony czasowej to

a)

substancje chemiczne powodujące korozję.

b)

warstewki ochronne hamujące korozję.

c)

symbole oznaczające typ korozji.

d)

substancje rozpuszczające rdzę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

14.

Nakładanie powłok na walcach (coil coating) jest przemysłową metodą aplikacji. Polega
ona na ciągłym nakładaniu powłoki lakierniczej na taśmę metalową, rozwijaną i nawijaną
w zwoje. Nosi ona nazwę metody
a)

powlekanej.

b)

zanurzeniowej.

c)

natryskowej.

d)

ciśnieniowej.

15.

Destylacja należy do podstawowych procesów jednostkowych
a)

dyfuzyjnych.

b)

procesy z reakcją chemiczną.

c)

mechanicznych.

d)

cieplnych.

16.

Zgodnie z ogólnym równaniem Fouriera, w warunkach ustalonych strumień ciepła Q
przenikający przez powierzchnie wymiany ciepła A jest
a)

odwrotnie proporcjonalny do tej powierzchni, różnicy temperatur pomiędzy
czynnikami (środowiskami)

∆

T

m

i do współczynnika przenikania ciepła K.

b)

proporcjonalny do tej powierzchni, odwrotnie proporcjonalny do różnicy temperatur
pomiędzy czynnikami (środowiskami)

∆

T

m

i do współczynnika przenikania ciepła K.

c)

proporcjonalny do tej powierzchni, różnicy temperatur pomiędzy czynnikami
(środowiskami)

∆

T

m

i do współczynnika przenikania ciepła K.

d)

proporcjonalny do tej powierzchni, różnicy temperatur pomiędzy czynnikami
(środowiskami)

∆

T

m

i odwrotnie proporcjonalny do współczynnika przenikania

ciepła K.

17.

Krystalizacja masowa to krystalizacja z
a)

fazy stałej.

b)

fazy gazowej.

c)

fazy ciekłej.

d)

wszystkie odpowiedzi są poprawne.

18.

Proces rozdzielania mieszanin ciekłych i ługowania składników z ciał stałych za pomocą
ciekłego rozpuszczalnika prowadzi się w
a)

zatężarkach.

b)

wyparkach.

c)

ekstraktorach.

d)

suszarkach.

19.

Aparaty, w których na przegrodzie porowatej odbywa się rozdział zawiesiny to
a)

wyparki.

b)

suszarki

c)

wirówki.

d)

filtry.

20.

Urządzenia do mieszania ciał stałych sypkich nazywa się
a)

mieszadłami.

b)

mieszarkami.

c)

zagniatarkami.

d)

odpowiedzi a i c są poprawne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..................................................................................................................

Stosowanie maszyn, aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

7. LITERATURA

1.

Błasiński H., Młodziński B.: Aparaty przemysłu chemicznego. WNT, Warszawa 1983

2.

Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996

3.

Dobrzyński T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004

4.

Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP,
Warszawa 1996

5.

Giełdowski L.: Przekroje. WSiP, Warszawa 1998

6.

Jabłońska-Drozdowska H., Krajewska K.: Aparaty, urządzenia i procesy przemysłu
chemicznego. WSiP, 1995

7.

Kornowicz-Sot Anna: Automatyka i robotyka. Układy regulacji automatycznej. WSiP,
Warszawa 1999

8.

Kotnarowska D., Wojtyniak M.: Metody badań jakości powłok ochronnych. WPR,
Radom 2007

9.

Molenda J.: Chemia w przemyśle: surowce – procesy – produkty. WSiP, Warszawa 1996

10.

Molenda J.: Technologia chemiczna. WSiP, Warszawa 1993

11.

Pikoń J.: Amaratura chemiczna. PWN, Warszawa 1983

12.

Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Gdańsk 1999

13.

Ryng M.: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle chemicznym. WNT, Warszawa 1993

14.

Szmidt-Szałowski

K.:

Podstawy

technologii

chemicznej.

Bilanse

procesów

technologicznych. OWPW, Warszawa 1997

15.

Waszkiewicz E., Waszkiewicz S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999

16.

Warych J.: Aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego i przetwórczego. WSiP,
Warszawa 1996

17.

Warych J.: Oczyszczanie gazów. Procesy i aparatura. WNT, Warszawa 1998

18.

Warych J.: Podstawowe procesy przemysłu chemicznego i przetwórczego. WSiP,
Warszawa 1996

19.

Warych J.: Aparatura chemiczna i procesowa. OWPW, Warszawa 1998

20.

Waselowsky K.: 225 doświadczeń chemicznych. WNT, Warszawa 1987

21.

Wisialski J., Synoradzki L.: Projektowanie procesów technologicznych. PW, Warszawa
2007.

22.

Wojtkun F., Bukała W.: Materiałoznawstwo. Część 1 i 2. WSiP, Warszawa 1997

23.

Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001

Strony internetowe
24.

http://pg.gda.pl

25.

http://ch.pw.edu.pl

26.

http://donserv.pl

27.

http://pl.wikipedia.org

28.

http://tribologia.org

29.

http://encyklopedia.servis.pl