Rodzaje Zapasów

Zapasy

-

powstają w wyniku różnic w intensywności strumieni dostaw i

strumieni zużycia lub poprzez odchylenia zużycia faktycznego od planowanego.
Obecnie gospodarka zapasami skupia się na maksymalnej redukcji zapasów i
optymalizacji przepływów materiałowych. Celem zarządzania zapasami jest
zapewnienie ich wielkości niezbędnej do prowadzenia działalności przy
najmniejszych możliwych kosztach.

Rodzaje zapasów w przedsiębiorstwie:

- Zapasy bieżące - zużywane na bieżąco do produkcji.
- Zapasy cykliczne - te, na które jest popyt sezonowy (zap. sezonowe).
- Zapasy bezpieczeństwa - gromadzone ze względu na możliwość wystąpienia nieprzewidzianych
okoliczności dla utrzymania tempa produkcji
- Zapasy spekulacyjne - (zap. nadmierne) tworzone z wyprzedzeniem ze względów finansowych lub
zaopatrzeniowych.

ZAPASY MATERIAŁOWE

.

Dla zapewnienia ciągłości produkcji przedsiębiorstw utrzymują odpowiednie zapasy materiałów.
Wielkość zapasów powinna być gospodarczo uzasadniona, tzn. nie mogą być zbyt duże ani za
małe. Małe zapasy nie zapewniają ciągłości produkcji. Natomiast zbyt wysokie zapasy zwiększają
koszty składowania oraz powodują zamrożenie środków finansowych.
Wyróżnia się zapasy:
1)prawidłowe (bieżące, rezerwowe, maksymalne). Zapas bieżący zwany również produkcyjnym jest
to ilość materiałów jaka jest niezbędna do zapewnienia ciągłości produkcji w czasie od jednej do
drugiej dostawy.
a) Zb= zużycie dzienne* cykl dostaw
b) Zr= ilość materiałów jaka jest potrzebna do produkcji na wypadek opóźnienia dostaw Zr= zużycie
dzienne * średnie odchylenie cyklu dostaw
Zapas maksymalny jest sumą zapasu bieżącego i rezerwowego (występuje tylko w dniu dostawy)
Zmax= Zb+Zr
Norma zapasu jest to średni stan zapasu w magazynie i równa się sumie zapasu rezerwowego+ ½
zapasu bieżącego Nz=Zr+ ½ Zb
wielkość zapasu może być wyrażona w miernikach ilościowych, wartościowych, czasowych.

Rodzaje zapasów z punktu widzenia celu gromadzenia

materiały dzielimy na

:

1. podstawowe- zużywane w procesie wytwórczym jako główne materiały (decydujące o
jakości produktu)
2. pomocnicze (są to m. uzupełniające, kształtują pewne cechy tamtych produktów)
3. paliwa – źródło energii
4. Nieczystości użyteczne (składowane w sprawie powtórnego wykorzystania w procesie
wytwórczym)

Ze atencja na ocena przydatności inwentarz dzielimy na:
inwentarz prawidłowe- ich wymiar zapewnia konsekwencja pracy
inwentarz nieprawidłowe- nie powinny dysponować miejsca
—- inwentarz nadmierne- to takie które przekraczają umotywowany skala gromadzenia
danego materiału
—- inwentarz zbędne- w danej chwili nie mogą być zużytkowane, powinny być
zlikwidowane

Zapasy produkcyjne- to przedmioty pracy niezbędne do wykonania finalnego
Ze względu na ocena ich pozyskiwania wyróżnia się:
materiałowe obejmujące surowce i półprodukty nabywane zewnątrz
produkcji nie zakończonej w których składnica wchodzą przedmioty znajdujące się w ciągu
przetwarzania na wydziałach produkcyjnych (zapas technologiczny) w tym także
przechowywane w magazynach międzywydziałowych

Czynniki bezpośrednio oddziałujące na

sterowanie zapasami:

Surowce i materiały:

- struktura asortymentowa,

- częstotliwość- dostaw,

- charakterystyka strumieni zużycia,

- możliwości magazynowania,

Produkcja w toku:

- struktura i długość- cyklu produkcyjnego,

- rodzaj wyrobu i jego struktura konstrukcyjno - techniczna,

- organizacja procesu produkcyjnego,

Wyrobów gotowych:

- struktura asortymentowa wytworzonych wyrobów,

- organizacja i struktura kanałów dystrybucji,

- charakterystyka rynku

.

Główne powody tworzenia zapasów:

- Zapewnienie dostępności dóbr w momencie

występowania popytu,

- Neutralizowanie zmian popytu i produkcji, a także

ewentualnego spóźnienia dostaw.

- Tworzenie buforów w procesie produkcji zapewniając

tym samym łagodny i efektywny ich przebieg.

- uzyskiwanie upustów cenowych dzięki nabywaniu

większych partii,

- zapobieganie ujemnym skutkom wynikającym z

określonych wahań zużycia lub popytu,

- Stosowana technologia produkcji wymagająca

sezonowania surowców (np. drewno).

- Przeciwdziałanie stratom wynikającym z inflacji lub

oczekiwanego deficytu na rynku.

Podstawowe zasady zarządzania zapasami to:

minimalizacja nakładów na zakup, sprowadzanie i utrzymywanie

zapasów;

zapewnienie ciągłości produkcji i rytmiczności obsługi odbiorców przy

najniższych kosztach zapasów;

niedopuszczanie do powstawania nadmiernych i zbędnych zapasów

oraz optymalne ich zagospodarowanie w razie ich wystąpienia;

przeciwdziałanie stratom ilościowym i jakościowym oraz moralnemu

zużyciu zapasów.

Przykładowe metody gospodarowania zapasami:

- Reguła 80/20 - mówi, iż w zbiorowości niejednorodnej 20% elementów

reprezentuje 80% skumulowanej wartości cechy, która służy jako kryterium

klasyfikacji. W praktyce logistycznej reguła 80/20 stała się podstawą analizy

zapasów i na jej bazie stworzono metodykę szeroko stosowanej analizy ABC,

która dzieli zapasy pod kątem wartości. Skoro 20% pozycji asortymentowych

pozostających w zapasie stanowi 80% całkowitej wartości zapasu, to

sugeruje odmienne podejście do sterowania zapasem tych 20% pozycji, do

procesu wyboru dostawców oraz do obsługi dostaw.

- Metoda ABC - polega na podziale dóbr zaopatrzeniowych na 3 grupy wg

ich właściwego udziału w wartości zużycia materiałowego.

- Metoda XYZ - bada stopień regularności zapotrzebowania na

poszczególne materiały.

Wskaźniki ułatwiające gospodarowanie zapasami:

-Wskaźnik struktury zapasów ilościowy = ilość danego rodzaju zapasów/ stan zapasów w
badanym okresie - ilość

-Wskaźnik struktury zapasów wartościowy = wartość danego rodzaju zapasów / stan
zapasów w badanym okresie -wartość

-Wskaźnik dynamiki zapasów = stan zapasów w końcu okresu badawczego - ilość / stan
zapasów na początku okresu badawczego - ilość

-Wskaźnik obrotu zapasami materiałowymi = wartość zużytych materiałów w ciągu roku /
średni stan zapasów w okresie badanym

-Wskaźnik obrotu zapasami mater.-bazowy = wart. zużytych materiałów w okresie
bazowym / średni stan zapasów w okresie bazowym

-Wskaźnik zapasochłonności = średni stan zapasów w okresie badanym / sprzedaż netto

-Wskaźnik przyrostu zapasów materiałów = przyrost zapasów / wzrost produkcji

-Wskaźnik poziomu kosztów utrzymania zapasów = koszty utrzymania zapasów / średni
stan zapasów w okresie badanym.

Problemy decyzyjne związane z zarządzaniem zapasami:

- Wybór pozycji, których zapasy
powinny być utrzymywane,

- Określenie wielkości
zamawianych partii (wzór),

- Określenie czasu
składania zamówień,

- Okreslenie systemu
kontroli zapasów.