:

,

,

, 2010, 7 (9)

51

7.

. .

/

. .

. – . :

, 1996. – 406 .

8.

:

.

. /

. . .

, . .

. –

3-

.,

.

. – . :

, 2004. – 736 .

. .

.

:

.

,

.

:

,

,

,

,

-

.

SUMMARY

O.Yeremenko. onsolidation approach: essence and prospects in the system of the

music-pedagogical education.

The problem of theoretic-methodological support for the specialists of master’s level

training in institutes of arts of pedagogical universities and at music-pedagogical

departments is actualized, the essence of consolidation approach as a theoretic basis of the

mentioned training is elucidated.

Key words: specialists of master’s level, consolidation approach, music-specialized,

pedagogic-practical, research directions of training.

78.06:164.032:37«312»

MariaKaczmarkiewicz

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy

Jana Kochanowskiegow Kielcach (Polska)

WARTO I ZNACZENIE MUZYKI WE WSPÓ CZESNEJ EDUKACJI

The author outlines the problem of modernization of content of musical education in

Poland, determines its gals and principles in the context of eurointegration, reveals the

axiological potential of music.

Key words: musical education, teaching music, aesthetic education, values.

Wst p. Rozwa ania zasygnalizowane w tytule a dotycz ce warto ci muzyki

w edukacji dzieci i m odzie y nie b

same w sobie studium semantycznym lecz

pewnymi przemy leniami maj cymi przybli

znacznie muzyki i jej rol w edukacji

szkolnej oraz wychowaniu m odego pokolenia.

Powszechnie wiadomo, e cz owiek uczuciowy, nie oboj tny na los innych

ludzi, spo ecze stw, potrafi znale swój cel w yciu, potrafi swoj pasj
zainteresowa innych. W wychowaniu znacz

rol , oprócz innych

zainteresowa , ogrywa sztuka, w tym przede wszystkim muzyka. Czy ona potrafi
„zara

», potrafi pasjonowa , potrafi by tym bod cem który zawsze nam

towarzyszy? Ogólnie mo na stwierdzi , e tak. Nie ma bowiem ani dzieci, ani

odzie y, ani osób doros ych, które nie potrafi odnie si do piosenki, do dzie a

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

52

muzycznego, do znajomo ci podstawowych kanonów literatury muzycznej i do
samego zakresu oddzia ywania muzyki na ich ycie. Te bowiem niewiele znacz ce
warto ci odgrywaj znamienn i zasadnicz rol w kszta towaniu tego co pi kne,
tego co oddaje klimat rodzinnego domu, otoczenia czy rodowiska. To w nie
Hermann Regner zwraca du uwag na kultur muzyczn domu rodzinnego,
stwierdzaj c i (…) akustyczne otoczenie dziecka wywiera wp yw na jego stosunek
do warto ci muzyki, który pó niej jest bardzo trudno zmieni [9, s. 23]. Tak e Maria
Przychodzi ska w wielu swoich ksi kach, programach o wychowaniu mówi o
dziecku i muzyce, o roli muzyki w wychowaniu estetycznym i ogólnym ka dego
cz owieka[4, s. 263]. Odwo uje si mi dzy innymi do warto ci maj cych wp yw na
wychowanie muzyczne, na procesy poznawcze i kszta ce, na prze ycie
estetyczne czy na rozwój my lenia dziecka[4, s. 177-227]. Te ogólne warto ci
stanowi dzi odniesienie do wspó czesnego wiata, tego który sam w kulturze
wyznacza sobie swoje drogi i nimi kroczy.

Cele bada . Przyj te za Pitagorasem motto: muzyka budzi w sercu

pragnienie dobrych uczynków niech b dzie podstawowym celem moich rozwa

i

my li. Przyj te w badaniach cele szczegó owe dotycz zagadnie odnosz cych si
do kategorii celów poznawczych, teoretycznych oraz praktycznych.

Cele poznawcze podj tych bada uwzgl dniaj literatur przedmiotu,

autorów oraz zakres tematyczny problematyki w odniesieniu do wybranych
publikacji.Cele praktyczne, to ustalenie dyrektyw kierowanych do nauczycieli
przedmiotu muzyka, do samych uczniów oraz do zakresu tre ci nauczania
zawartych w podr cznikach szkolnych.Cele praktyczne to za enia koncepcji
edukacyjnych i metodycznych w odniesieniu do wiadomo ci teoretycznych,
umiej tno ci praktycznych czy te programów nauczania i podr czników szkolnych
obowi zuj cych wspó cze nie w polskim szkolnictwie powszechnym.

Problemy badawcze. Zakres problematyki bada obejmuje kilka w tków

tematycznych odnosz cych si do znaczenia muzyki w wychowaniu i do samej
edukacji muzycznej dzieci i m odzie y w wietle nowych za

programowych.

Podstawowe problemy, to:

Jak rol odgrywa muzyka w wychowaniu muzycznym dzieci i m odzie y?
Czy problem ten ma odzwierciedlenie w publikacjach i opracowaniach

autorskich?

Jaki zakres tematyczny poruszany jest we wspó czesnych polskich

podr cznikach szkolnych?

Jakie czynniki, w stopniu istotnym, ró nicuj osi gni cie zamierzonego

celu?

Podejmuj c badania na podstawie analizy materia u dokumentacyjnego za

podstawow metod obra am sonda diagnostyczny, który da odpowied na
zasygnalizowane wy ej problemy.Uk ad pracy uwzgl dnia dwa w tki tematyczne:

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

53

jeden odnosi si do warto ci muzyki i jej znaczenia w publikacjach ró nych
autorów, drugi do analizy tre ci wybranych programów i podr czników aktualnie
stosowanych w szkolnictwie polskim i ich wp ywu na wychowanie muzyczne

odego pokolenia.

Warto i znaczenie muzyki. Poj cie – warto muzyki – samo w sobie

przekracza siebie, obejmuje swym zakresem te sfery oddzia ywania, które s
niedost pne nam wszystkim, których nie mo na obj i zrozumie . Sama ta my l,
we wszystkich okresach dziejowych, przejawia a z jednej strony ogromn
determinacj , z drugiej pe ne poczucie wa no ci, mimo jej niezrozumienia i
krytyki. Mo emy mówi o warto ci muzyki redniowiecznej, warto ci chora u
gregoria skiego, warto ci muzyki renesansu, baroku, klasycyzmu czy te muzyki
wspó czesnej. Mo emy to poj cie odnie do wiata, do jego przeobra

, do

spo ecze stw i narodów, analizuj c poszczególne elementy, osi gni cia,
emocjonaln stron percepcji muzyki czy te powsta e dzie a i ich przenikanie do
ró nych kultur. Tote rozwijaj c ten w tek, nale y sam ide przenie do czasów
nam bardziej odleg ych, a przede wszystkim do ludzi, którzy j kszta towali,
tworzyli, do ich dzie , do wykonawców, do ludzi zajmuj cych si pedagogik
muzyczn , czyli do tych wszystkich, którzy przyczynili si do rozwoju ludzkiej
cywilizacji, w tym muzyki i kultury. Jak podkre la Maria Przychodzi ska, to Platon i
Arystoteles po yli fundament pod rozwój my li, e pi kno równa si dobru,
zachwyt jest przejawem nie tylko pi kna, ale i uczu moralnych, a okre lone rytmy
wywo uj gniew i agodno , pych i z

[4, s. 198].

Czym zatem, patrz c z perspektywy naszego ycia i naszych czasów , jest

warto muzyki? Jak rol pe ni a, pe ni i b dzie pe ni a w yciu cz owieka? Pragn
na to zagadnienie spojrze z perspektywy naszego wieku i tego co niesie nam
przysz

. Warto muzyki w edukacji, w kulturze, w twórczo ci i w

poznawalno ci, to to co przynosi nam wiat, jego cywilizacja i jego rozwój. Trafnie
to sprecyzowa Edmund Husserl, stwierdzaj c: ów wiat nie istnieje dla mnie
jedynie jako wiat rzeczy, lecz (…) wiat warto ci, wiat dóbr, wiat praktycznego

ycia[3, s. 89]. To stwierdzenie nale y te odnie do wiata sztuki – muzyki, do
wiata jej warto ci, wiata twórczo ci wielu kompozytorów, czy te do ma ego

ogniwa – do samego wychowania muzycznego dzieci i m odzie y. Mo na zatem te
mówi o samej warto ci muzyki, jako warto ci poznawczej, kszta cej, edukacyjnej,
spo ecznej i wychowawczej. Bogactwo, jakie niesie muzyka nie polega tylko na
ró norodno ci i wielo ci, ale przede wszystkim na niesko czono ci i jako ci. Cz sto ta
wielo i jako ginie w chaosie, w samym gloryfikowaniu tego co modne, co przynosi
okre lone zyski, co nie docenia wysublimowanego charakteru twórczo ci, cz sto
znanych kompozytorów i ich wykonawców, i tego co wyzwala, szczególnie u

odzie y, agresj , swobodn form zachowania czy nawet ubierania si . Jak pisze

Barbara Skarga: Wci podkre la si wielo i rozmaito czynników spo ecznych,

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

54

które od dnia narodzin kszta tuj zachowania, ale równie uczucia i my li. Mówi si
tak e o przemocy, której ulega jednostka, przemocy (…) dzia aj cej w postaci
najrozmaitszych spo ecznych nacisków[10, s. 58].

Czasy nam wspó czesne charakteryzuj si ostrym nasileniem kryzysu

warto ci, który os abia widzenie rzeczy warto ciowych, rzeczy nios cych sob
pewien zasób warto ci przekazywanych dziecku od najwcze niejszych lat, czy te
kszta towanych w nim form zachowania, post powania i uczenia si . Nie sposób
odnie tego w tku do obszaru muzyki czy kultury, do tego co mo na, poprzez
poznawanie nowych warto ci, uzna za celowe i osi galne. W nie, dzi ki wielu
badaniom i analizom, mo na stwierdzi , i istnieje pewne zagro enie co do sfery
samego zachowania, j zyka, wiedzy, umiej tno ci, sposobu kszta cenia i
wykorzystania w ciwych zasad w yciu. Czy zatem powinny rodzi si warto ci
trwa e, które w edukacji muzycznej stanowi y by kanony i formy post powania,
zachowania i okre lonej wiedzy. Dzi kultur – muzyk – edukacj nale y pojmowa
globalnie. wiat bowiem, dla wielu, jest w zasi gu r ki, otwiera nowe perspektywy
poznawcze, daje mo liwo ci szybkiego przemieszczania si i poznawania nowych
warto ci, trendów i kierunków, w tym tak e z zakresu sztuki czy muzyki. To podnosi
te szybko przekazu i uniwersalno j zyka muzycznego, przyczynia si do
preferowania muzyki popularnej nad elitarn , do cz ciowego zaniechania
przekazywania nowych warto ci w formie ukazuj cej dobre i z e strony.

Jak zatem rol powinno si odda warto ci kszta cej, warto ci ukazuj cej

pi kno w muzyce popularnej – masowej, warto ci poznawczej? Czy, tak jak dot d,
nale y muzyk popularn , tzw. m odzie ow traktowa jako co co przynosi szkod ,
co nie wnosi nic nowego, co nie posiada swojej warto ci w odniesieniu do twórczo ci
czy wykonania. Jak zatem potraktowa muzyk wykonywan mi dzy innymi przez
Elvisa Presley’a, Nigela Kennedy’ego, Zespó Myslowitz, czy Zespó Brathanki ? Nie
mo na bowiem uciec od tego podzia u, od tej muzyki, która, szczególnie dla m odego

uchacza, ma swoja okre lon warto ci, jest ceniona, jest rozumiana i odbierana

masowo. Analizuj c zjawisko kultury masowej i popularnej tzw. muzyki m odzie owej
Krzysztof Zanussi, w czasopi mie «Wi » pisze: Dzi , pod koniec XX wieku, kultura
masowa stanowi serce kultury[17, s. 13].Autor dalej stwierdza, i 90% spo ecze stwa

nie tymi formami kultury si ywi. (…) Co wi cej, eby móc si ze spo ecze stwem

komunikowa , musz te formy kultury zna …[17, s. 13].

Poznanie tego co wnosi warto samego dzie a nie jest spraw oboj tn

ka demu z nas, ani te atw . Musimy zatem rozwa

, co pod poj ciem poznanie,

dziemy uwa

za dobre, za przynosz ce okre lon wiedz czy intelektualny

rozwój dziecka. Tradycyjny dot d obszar wychowania muzycznego, obejmuj cy
warto ci poznawcze czy kszta ce muzyki powa nej, tradycyjnej, nie zawsze
uwzgl dnia warto ci artystyczne, edukacyjne czy kulturowe kultury masowej, tej
najbardziej popularnej w rodowisku dzieci i m odzie y. To cz ciowo zatraca si w

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

55

odniesieniu do szerokich mo liwo ci odbioru, dost pno ci do no ników przekazu,
czy te do tego co wybra . Kultur , w tym muzyk , jako internalizacj warto ci i
jako kreatywne jej wzbogacanie, nale y przeciwstawi niebezpiecznemu
rozpowszechnianiu si rozrywki degraduj cej ludzi i m odzie , konsumpcyjnemu
stylowi ycia czy samemu podej ciu do warto ci pi kna i estetycznego prze ycia. O
pozytywn zmian stosunku do samej kultury, do edukacji muzycznej, do muzyki
popularnej, awangardowej nie maj cej wi kszego znaczenia, apeluj coraz
wi ksze grono twórców , teoretyków kultury, nauczycieli muzyki i muzyków.

Ale czy mo na tylko negowa to co m odzie lubi? Nale oby si zastanowi

nad tym problemem i drog dedukcji, drog ukazywania dobrych i z ych warto ci
próbowa dotrze do ich j zyka, do ich my lenia i warto ciowania rzeczy. S to
problemy, na które dzi w ma ym stopniu zwraca si uwag . W nielicznych tylko
badaniach mówi si o agresji któr wywo uje muzyka, o formach wp ywu na
psychik m odych ludzi, na ich zdrowie czy post powanie. Zagadnie jest wiele, na
które w tym momencie nie mo na odpowiedzie , a które nale oby podda
kompleksowym badaniom.

Tak wi c te dwa poj cia w kontek cie warto ci muzyki: edukacja i

wychowanie w sposób spójny oddzia uj na siebie, nawo uj do innego spojrzenia
na wiat dziecka, na jego otoczenie, na dom rodzinny i yczliwo najbli szych.
Temat ten znalaz odzwierciedlenie w wielu publikacjach Janusza Gajdy, który
cz sto podkre la pozytywn rol muzyki popularnej, tej która dociera do
masowego odbiorcy. Stwierdza mi dzy innymi: «W zale no ci od dokonywanych
wyborów, kultura popularna (w tym i sztuka) przez swoj dost pno s y
zaspokajaniu ró norodnych upodoba , podnoszeniu czy wyrównywaniu poziomu,

ich obni aniu. Kontakty odbiorcy z kultur popularn , wprawdzie nie maj

charakteru osobistego, bezpo redniego, jak w filharmonii czy w teatrze, jednak
zapewniaj wielomilionowemu audytorium odbiór te warto ciowych dzie w
najlepszym wykonaniu»[2, s. 64]. Jak drog wybra , jakie nakre la obszary
edukacji i kultury, aby to co pi kne stawa o si dobre, to co dobre by o spierane
przez edukacj , najnowsze obszary wykorzystywania wiedzy, przekazu czy te
osobistego zaanga owania nauczyciela. Zmienia si bowiem znaczenie i kultury, i
samej edukacji, tych warto ci które w odniesieniu do liberalnej negacji pogl dów
wielu autorytetów , maj nieograniczony wp yw na m odego cz owieka. Jak pisze
Irena Wojnar: Intuicyjnie utrzymuje si t sknota za trwa ci warto ci
podstawowych, za autorytetami, za jako ci kultury wyznaczaj cej procesy
sublimacji cz owieka[14, s. 21], a w rzeczywisto ci ma to odniesienie do tego co
nie zawsze tworzy dobre kanony warto ci w yciu wspó czesnego pokolenia.

Obszary wspó czesnej edukacji muzycznej. Wspó czesna pedagogika

muzyczna wkroczy a na drog poszukiwa , na drog otwarcia si ku m odemu
cz owiekowi, na drog przybli enia wiata muzyki , jej arkanów tym dla których
wiedza stanowi podstawowy zakres umiej tno ci. Sztuka muzyczna, g szcz

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

56

problemów i zagadnie , cz sto trudnych do okre lenia i zdefiniowania, a tak e
zrozumienia przez dziecko, stara si przybli

to co pi kne, co niezrozumia e i

oddalane na margines. Analizuj c nowe polskie programy nauczania, nowe
za enia i podstawy programowe mo na odnie wra enie e ilo , ró norodno
i stopie mo liwo ci opanowania materia u ma pozytywny wp yw na nowe trendy
w edukacji przez sztuk , przez muzyk . Wprowadzane aktualnie zmiany nios
wolno co do wyboru programów kszta cenia, podr czników, zeszytów wicze i
innych pomocy naukowych maj cych wp yw na rozumienie istoty muzyki, jako tej
która przybli a obszary na poziomie edukacji w klasach I-III, w klasach IV-VI, w
gimnazjum, a tak e w liceum, w zakresie wiedzy o kulturze. Zmiany te s
wprowadzane sukcesywnie w szkolnictwie polskim i obejmuj swym zasi giem
poszczególne klasy. Zreformowane nauczanie odnosi si do odpowiednio
opracowanego kalendarza zmian programowych, który od 2009/2010 roku,
wprowadzany jest w ka dej kolejnej klasie szko y podstawowej i gimnazjum, i tak:
2009/2010 klasy pierwsze, 2010/2011 – klasy drugie, 2011/2012 klasy trzecie i
dalej a do 2017 roku uwzgl dniaj c licea, technika, zasadnicze szko y zawodowe
czy liceum uzupe niaj ce.

Zakres edukacji muzycznej, pojmowanej jako wychowanie muzyczne, jest

niestety nadal realizowany w w skim wymiarze godzinowym i nie zawsze obejmuje
wszystkie etapy kszta cenia. Podstawa programowa wdra ana w szkolnictwie
podstawowym dzieli si na trzy etapy: pierwszy etap edukacyjny obejmuje klasy I-III –
edukacj wczesnoszkoln realizowan w formie kszta cenia zintegrowanego; drugi
etap edukacyjny obejmuje klasy IV-VI szko y podstawowej gdzie w zakres
realizowanych przedmiotów wchodzi muzyka i plastyka; trzeci etap ta muzyka w
gimnazjum, która mo e by realizowana w zale no ci od potrzeb przez rok lub dwa
lata. Program liceum natomiast nie obejmuje przedmiotu uj tego w nazwie muzyka
lecz odnosi si do szerszego spektrum – do przedmiotu wiedza o kulturze.

Czym obecnie kieruje si wspó czesna dydaktyka muzyczna, jakie plany i

zamierzenia pragnie wdro

? Sam zakres muzycznych obszarów edukacyjnych

jest z jednej strony ujednolicony opracowan podstaw programow , a z drugiej
zró nicowany pod wzgl dem osi gni i wiedzy jak ucze powinien posi

.

Podstawowe obszary sygnalizowane w programach odnosz si do
wiedzy – umiej tno ci – percepcji muzycznej - form aktywno ci muzycznej.

Obszar – zakres, to poj cie nie zawsze jest adekwatne do modelu

wykszta conego ucznia, do stylu i metody kszta cenia. Bior c pod uwag aspekt
najwa niejszy – wiedz – nale y d

aby ta koncepcja obejmowa a nie tylko

okre lone tre ci nauczania, ale równie metody i techniki przekazu, formy
aktywno ci ucznia, wspó czesne metody realizacji zada i wizualizacj ich tre ci.
Trudno jest mówi o muzyce bez muzyki, o kompozytorze bez jego twórczo ci, o
operze bez ukazania jej tre ci w obrazie, o instrumentach bez wys uchania ich

wi ku i prezentacji utworów, o utworze bez poznania partytury. Sam przekaz

wiedzy, cho cz ciowo sformalizowany poprzez okre lone tre ci nauczania, ich

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

57

za enia co do osi ganych przez ucznia wyników, nie mo e by narzucony. Styl
kszta cenia, jak stwierdza Bogdan Suchodolski, mimo jego osobistego
zakorzenienia, musi by pogodzony z nowoczesnymi wymaganiami naukowej
kultury umys u, z postulatami strukturalizacji i systemowego uj cia faktów.(…)
Realizacja postulatu, aby w procesie kszta cenia rozwija si y duchowe jednostki,
musi prowadzi do zasadniczej reorganizacji tzw. systemu klasowo-lekcyjnego»[12,
s. 117], musi wnosi wiele nowo ci do zastanych tre ci nauczania oraz je
indywidualizowa . Model obecnych za

dla I etapu zawiera si w tre ciach

odnosz cych si do piewania piosenek, odtwarzania prostych rytmów , gry na
instrumentach, ruchu przy muzyce czy poznania muzycznych podstaw
teoretycznych. Podobne tre ci, cho w rozszerzonej formie, uwzgl dnia II etap,
który zak ada, i ucze stosuje podstawowe poj cia muzyczne, odczytuje i zapisuje
elementy tonacji muzycznej, zna instrumenty muzyczne, okre la
charakterystyczne cechy polskich ta ców narodowych ( poloneza, krakowiaka,
mazura, kujawiaka, oberka), tworzy proste ilustracje d wi kowe do tekstów i
obrazów, improwizuje g osem lub na instrumencie, wykonuje proste utwory.

Etap III kszta cenia gimnazjalnego zwraca uwag na samodzielno

odpowiedzi uczniów, na rozró nianie stylów muzycznych, form muzycznych, epok,
na to czy ucze potrafi wykorzysta posiadan wiedz muzyczn , piewa i gra na
instrumencie, odtwarza ruchem schematy rytmiczne i improwizowa uk ady
taneczne, czy potrafi analizowa i interpretowa teksty muzyczne, mówi o
muzyce i kulturze muzycznej, czy zna literatur muzyczn od redniowiecza po
muzyk wspó czesn , czy zna techniki kompozytorskie oraz ró ne formy i odmiany
muzyki rockowej, jazzu, soul, haeve metal i innych.

Ten obszar za

teoretycznych, historycznych, poznawczych,

interpretacyjnych i percepcyjnych, w swoich za eniach, przygotowuje uczniów
do posiadania odpowiedniego zasobu wiedzy, do dobrego poruszania si w sferze
kultury muzycznej, w yciu muzycznym, budzi zainteresowania elitarn dziedzin
sztuki w ród m odych adeptów, przyczynia si do poszukiwania nowych dróg i
form wzbogacania w asnej wiedzy. Skupienie bowiem wysi ków poznawczych i
edukacyjnych na wielu obszar muzycznej edukacji mo e otworzy drog do
samowiedzy cz owieka, do jego spojrzenia na otaczaj

go rzeczywisto z

perspektywy wiata, jego globalnej funkcji, jego tworzenia nowych form i ró nych
systemów, do kszta towania nowych my li wspólnego oddzia ywania na

rodowisko. Jak stwierdza Bogdan Suchodolski: Oka e si wówczas, i wielkie

kultury wiata, te ju dawno umar e i te dzi jeszcze ywe, b

kreacj ludzi

wyra aj

podobne lub wr cz te same warto ci. W ró norakiej szacie

artystycznej, z pomoc ró nych systemów poj , zyskiwa y wiadectwo prawdy o
cz owieku, o jego losie, o jego powo aniu[12, s. 225].

W tym te celu powsta o wiele nowych autorskich programów muzycznych,

podr czników i opracowa metodycznych, których wybrane tytu y warto tu
przytoczy :

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

58

M.Tomaszewska, Muzyka. Podr cznik dla klasy IV. Wyd. Ro ak. Gda sk

1999

M. Tomaszewska, J. Sikorska-Grzyb, M.Brzana, Przewodnik metodyczny.

Wyd. Ro ak. Gda sk 1999

W. Panek, Wiedza o kulturze. Podr cznik z wiczenia dla szkó rednich.

Kszta cenie w zakresie podstawowym. Wo omin 2003

W. Panek, Wiedza o kulturze. Podr cznik z wiczenia dla szkó rednich.

Kszta cenie w zakresie rozszerzonym. Wo omin 2003

W.Panek, Wiedza o kulturze. Przewodnik przedmiotowy dla uczniów

szkó rednich. Wo omin 2002

M. Chmielewska, A. Marga ski, Tablice kultury. Wo omin 2002
K. Jakóbczak-Dr ek, Program nauczania. Klucz do muzyki. Warszawa

2006;

E. Korowajczyk, Moja muzyka. Podr cznik dla klas 4-6. Wydawnictwo

Ro ak 2007 ,

E. Korowajczyk, Zeszyt dla ucznia dla klas 4-6 . wyd. Ro ak Gda sk 2007
E. Korowajczyk, Moja muzyka. Ksi ka dla nauczyciela. Wyd. Ro ak

Gda sk 2007

D.Bo niak-Ko ek, Cz. Cyra ski, E.Misiorowska, B.Cichoci ska,

M.Puci ska, A.Pustu a, G. liwa; Nasza klasa – pakiet podr czników dla klasy I, cz.
I-X. wyd. MAC Edukacja, Kielce 2009;

D.Bo niak-Ko ek, Cz. Cyra ski, E.Misiorowska, B.Cichoci ska,

M.Puci ska, A.Pustu a, G. liwa; Nasza klasa –przewodniki metodyczne do kl. I, cz.
1-8. wyd. MAC Edukacja, Kielce 2009;

Zasi giem ogólnopolskiej reformy obj ta zosta a tak e edukacja dzieci w

przedszkolu, gdzie opracowano now podstaw programow oraz podr czniki i
materia y metodycznych do prowadzenia zaj , jak:

E. Gruszczyk-Kolczy ska, E. Zieli ska, Program wspomagania rozwoju,

wychowania i edukacji starszych przedszkolaków. Wyd. Nowa Era. Warszawa 2008

M. Kwa niewska, W. aba- abi ska, Nasze przedszkole. Program edukacji

przedszkolnej wspomagaj cej rozwój aktywno ci dzieci. Wyd. MAC Kielce 2009

A. ada-Grodzicka, E. Be czewska, M.Herde, K. Kwiatkowska-Klarzak,

J. Wasilewska: ABC… Program wychowania przedszkolnego XXI wieku. WSiP
Warszawa 2000.

Zasygnalizowane obszary edukacyjne s wytycznymi do realizacji nowych

za

, do inspirowania autorów podr czników i materia ów pomocniczych do

pracy nad nowymi tre ciami, s odzwierciedleniem tego co w obecnych
za eniach jest realizowane w swych tre ciach bogatych w ilustracyjno i
komentarze znajduj ce zrozumienie w ród nauczycieli i uczniów.

Podsumowanie.Mo na zatem stwierdzi , i obowi zkiem nauczycieli

muzyki, autorów programów nauczania i podr czników, kompozytorów i

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

59

teoretyków muzyki jest d enie do kszta towania wyobra ni i w ciwego rozwoju
muzycznego dzieci i m odzie y, do analizowania zjawisk i wyci gania wniosków,
nawet wtedy gdy one same w sobie nie maj warto ci, s oderwane od
rzeczywisto ci i wydaj si ma o znacz ce.

Podsumowuj c mog stwierdzi , i :

Muzyka sama w sobie to ogromy potencja kszta cy, poznawczy,

wychowawczy, potencja który, poprzez wiekowe tradycje, wiekow spu cizn ,
stanowi ród o nie tylko wiedzy, ale tak e historii i kultury.

Warto muzyki, jej uniwersalny j zyk przekazywany od pokole , wnosi

do kultury wszystkich narodów nie tylko znajomo faktów, ale tak e to co
stanowi odr bno j zyka muzycznego, stylu, formy muzycznej, warsztatu
kompozytorskiego czy odr bno ci narodowej i kulturowej.

Wychowanie muzycznego m odego pokolenia XXI wieku rzuca

wszystkim narodom i krajom wyzwanie do wdra ania nowego spojrzenia na sam
system kszta cenia i poznawania, na tworzenie nowych zakresów oddzia ywania
muzyk na edukacj , na kultur , na wiadomo tego co dobre i warto ciowe, na
przeciwdzia anie agresji i przemocy.

Nowe zakresy i obszary edukacji muzycznej winny sta si zaczynem do

dalszej wspó pracy wielu pedagogów, do powo ania i utworzenia
Mi dzynarodowego Centrum Edukacji Muzycznej jako o rodka wspó czesnej my li
pedagogicznej, do reaktywowania znaczenia i roli muzyki w wychowaniu
przysz ych pokole dzieci i m odzie y.

We wspó czesnym wiecie, uniwersalno j zyka muzycznego, jego

powszechne odbieranie, a tak e rozumienie, nie mo e by oderwane od warto ci
poznawczych, warto ci obejmuj cych w ciw edukacj spo ecze stwa, od
warto ci kultury i ycia muzycznego wielu pokole . Niech te my li i ta idea
przy wieca nam wszystkim – nauczycielom muzyki, kompozytorom, wykonawcom,
studentom , dzieciom i m odzie y.

LITERATURE

1. Dymara B. (red.), Dziecko w wiecie muzyki. Wyd. Impuls, Kraków 2000. (301 s.)

2. Gajda J., Kultura globalna podstaw wspó czesnej Paideii. W: Edukacja i kultura.

Idea i realia interakcji. Zbiór studiów pod red. I.Wojnar. Warszawa 2006. ss. 60-74. (273 s.)

3. Husserl E., Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, tlum.

D. Gierulanka. Warszawa 1967. s. 89. (234 s.)

4. Przychodzi ska-Kaciczak M., Muzyka i wychowanie. Wyd. Nasza Ksi garnia,

Warszawa 1979. s. 177-227. (263 s.)

5. Przychodzi ska M., Dziecko i muzyka. Wyd. Nasza Ksi garnia, Warszawa 1981.

(186 s.)

6. Przychodzi ska M., Zrozumie muzyk . Wyd. Nasza Ksi garnia, Warszawa 1984.

7. Przychodzi ska-Kaciczak M., Polskie koncepcje powszechnego wychowania

muzycznego. Tradycje-wspó czesno . Wyd. WSiP, Warszawa 1987. (262 s.)

8. Przychodzi ska M., Wychowanie muzyczne - idee, tre ci, kierunki rozwoju. Wyd.

WSiP, Warszawa 1989. (298 s.)

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

:

,

,

, 2010, 7 (9)

60

9. Regner H., Nasze dziecko i muzyka. Wyd. WSiP, Warszawa 1995. (176 s.)

10. Skarga B., Tercet metafizyczny. Wyd. Znak, Kraków 2009, s. 58. (232 s.)

11. Suchodolski B., Model wykszta cenia Polaka. w: Edukacja kulturalna przysz ci.

red. I.Wojnar Warszawa 2006. s. 177. (270 s.)

12. B.Suchodoki, Dwie cywilizacje uniwersalne. W: Edukacja kulturalna przysz ci.

Red. I. Wojnar. Warszawa 2006, (270 s.)

13. Wojnar I., Edukacyjna kulturalna przysz ci. Wyd. PAN, Warszawa 2006 (270 s.)

14. Wojnar I (red.) , Edukacja i kultura. Idea i realia interakcji. Wyd. PAN, Warszawa

2006. s. 21. (273 s.)

15. Wojnar I. (red.) Etos edukacji w XXI wieku. wyd. Elipsa. Warszawa 2000. (243 s.)

16. Wojnar I. (red.) Kultura inspiracj kszta cenia ogólnego. Wyd. Elipsa. Warszawa

1998. (265 s.)

17. Zanussi K., Kultura europejska – czas przemian czy czas schy ku.„Wi », 1995, nr

11. s. 13.

.

.

.

,

,

.

:

,

,

,

.

.

.

.

,

,

.

:

,

,

,

.

781:373.5.046.12:37.0014.544(510)

.

.

:

I

;

.

,

.

:

,

,

.

.

,

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m