Romantyczna powieść poetycka

Powieśd poetycka, jak sama nazwa wskazuje - to taki gatunek, który powstał z
przemieszania epiki (powieśd) i liryki (poetycka). Cechą typową dla epiki jest
fabuła i obecnośd kogoś, kto ją opowiada. Z kolei wyznacznikiem liryki jest
wyrażanie uczud (a więc subiektywizm narracji), poetyckie obrazowanie w
opisach, np. pejzaży, rymowany i wersowi układ utworu.

Powieśd poetycka „Giaur” Byrona jest to opowieśd o samotnym, tajemniczym
młodzieocu, który znalazł się w Grecji opanowanej przez Turków. Nikt nie zna
jego imienia ani przeszłości. „Giaur” oznacza po prostu innowiercę i nazwany
tak został z punktu widzenia Turków - muzułmanów. Akcja utworu jest pełna
dramatycznych wydarzeo. Można ją przedstawid następująco:

Giaur z wzajemnością pokochał Leylę, niewolnicę z haremu tureckiego baszy
Hassana. Leyla nie była jednak zwykłą branką, Hassan bowiem wyróżniał ją.
Można powiedzied, że była tam pierwszą żoną pośród niewolnic. Gdy Hassan
dopatrzył się zdrady, ukarał żonę na wzór turecki: pod osłoną nocy, związana w
worku została wrzucona do morza i utonęła. Giaur szalał, poszukiwał wszędzie
ukochanej, aż wreszcie dowiedział się, co się stało. Wraz z grupą zbójców
napadł na oddział Hassana i zabił go w pojedynku. Lecz ta zemsta nie przyniosła
mu ulgi. Zamknął się w klasztorze, któremu oddał cały majątek i w którym
przeżył kilka bolesnych, milczących lat. Na ostatniej spowiedzi wyznał wszystko
swemu spowiednikowi, nie mógł bowiem żyd dłużej w takim cierpieniu. Nadal
kochał Leylę, zabicie Hassana nie wróciło jej życia, a myśl o jej cierpieniu w
chwili śmierci wciąż prześladowała Giaura.

Dzieło Byrona spełnia wymogi powieści poetyckiej:

- dramatyczna akcja opowiadana przez kilku narratorów, przy czym wyraźnie
odczytujemy ich subiektywne poglądy;

- utwór jest wierszowany, zawiera liczne opisy poetyckie, pełne uczud i
poetyckich przekształceo, jak np. opis jeźdźca pędzącego po brzegu lub
opuszczonego domu baszy po bitwie z Giaurem;

- luźna, fragmentaryczna, pełna luk i zagadek kompozycja;

- inwersja czasowa (czyli przedstawienie przebiegu wydarzeo wyrywkowo, nie
po kolei);

- obecnośd bohatera byronicznego;

Bohater byroniczny to jeden z prototypów bohatera romantycznego.
Przykładem bohatera byronicznego jest Giaur - buntowni- czy, dumny,
samotny, nieszczęśliwy i zacięty. Jest on tajemniczy i o bogatym życiu
wewnętrznym. Nie jest bynajmniej uosobieniem dobra. Cechuje go ponadto
skłócenie z otaczającym światem. Potrafi zabid, kiedy szuka zemsty. Lecz, chod
jego czyny bywają dwuznacznie moralnie, znajdują swoją motywację, a wobec
osoby, którą kocha człowiek taki jest czuły, opiekuoczy i wierny.

Werteryzm - postawa charakteryzująca się przede wszystkim wybujałą,
przesadną uczuciowością, postrzeganiem otaczającego świata przez pryzmat
własnych marzeo i poezji, niezgodą na zastane konwencje obyczajowe i
moralne, przy jednoczesnym braku konkretnego, zdecydowanego działania. To
również głębokie poczucie bezsensu egzystencji, dążenie do samozagłady, gdyż
najczęściej kulminacją działao bohatera jest samobójstwo. Nazwa została
zaczerpnięta od głównego bohatera powieści „Cierpienia młodego Wertera” J.
W. Goethego.

Byronizm jest to postawa człowieka, który pogardza światem i mieszczaoskim
życiem. Jest śmiały i dumny, poszukuje innego, obcego, niezwykłego
„terytorium”. Człowiek taki jest wybitnym indywidualistą, buntującym się
przeciwko panującym stosunkom społecznym.

Walterscottyzm to wzorowanie się na utworach Waltera Scotta; opisywanie
przeszłości historycznej, przygód rycerskich, itp. na wzór powieści właśnie W.
Scotta.