Romantyczna powieść poetycka
Powieść poetycka, jak sama nazwa wskazuje - to taki gatunek, który powstał z przemieszania epiki (powieść) i liryki (poetycka). Cechą typową dla epiki jest fabuła i obecność kogoś, kto ją opowiada. Z kolei wyznacznikiem liryki jest wyrażanie uczuć (a więc subiektywizm narracji), poetyckie obrazowanie w opisach, np. pejzaży, rymowany i wersowy układ utworu.
Powieść poetycka "Giaur" Byrona jest to opowieść o samotnym, tajemniczym młodzieńcu, który znalazł się w Grecji opanowanej przez Turków. Nikt nie zna jego imienia ani przeszłości. "Giaur" oznacza po prostu innowiercę i nazwany tak został z punktu widzenia Turków - muzułmanów. Akcja utworu jest pełna dramatycznych wydarzeń. Można ją przedstawić następująco:
Giaur z wzajemnością pokochał Leylę, niewolnicę z haremu tureckiego baszy Hassana. Leyla nie była jednak zwykłą branką, Hassan bowiem wyróżniał ją. Można powiedzieć, że była tam pierwszą żoną pośród niewolnic. Gdy Hassan dopatrzył się zdrady, ukarał żonę na wzór turecki: pod osłoną nocy, związana w worku została wrzucona do morza i utonęła. Giaur szalał, poszukiwał wszędzie ukochanej, aż wreszcie dowiedział się, co się stało. Wraz z grupą zbójców napadł na oddział Hassana i zabił go w pojedynku. Lecz ta zemsta nie przyniosła mu ulgi. Zamknął się w klasztorze, któremu oddał cały majątek i w którym przeżył kilka bolesnych, milczących lat. Na ostatniej spowiedzi wyznał wszystko swemu spowiednikowi, nie mógł bowiem żyć dłużej w takim cierpieniu. Nadal kochał Leylę, zabicie Hassana nie wróciło jej życia, a myśl o jej cierpieniu w chwili śmierci wciąż prześladowała Giaura.
Dzieło Byrona spełnia wymogi powieści poetyckiej:
- dramatyczna akcja opowiadana przez kilku narratorów, przy czym wyraźnie odczytujemy ich subiektywne poglądy;
- utwór jest wierszowany, zawiera liczne opisy poetyckie, pełne uczuć i poetyckich przekształceń, jak np. opis jeźdźca pędzącego po brzegu lub opuszczonego domu baszy po bitwie z Giaurem;
- luźna, fragmentaryczna, pełna luk i zagadek kompozycja;
- inwersja czasowa (czyli przedstawienie przebiegu wydarzeń wyrywkowo, nie po kolei);
- obecność bohatera byronicznego;
Bohater byroniczny to jeden z prototypów bohatera romantycznego. Przykładem bohatera byronicznego jest Giaur - buntowni- czy, dumny, samotny, nieszczęśliwy i zacięty. Jest on tajemniczy i o bogatym życiu wewnętrznym. Nie jest bynajmniej uosobieniem dobra. Cechuje go ponadto skłócenie z otaczającym światem. Potrafi zabić, kiedy szuka zemsty. Lecz, choć jego czyny bywają dwuznacznie moralnie, znajdują swoją motywację, a wobec osoby, którą kocha człowiek taki jest czuły, opiekuńczy i wierny.
Werteryzm - postawa charakteryzująca się przede wszystkim wybujałą, przesadną uczuciowością, postrzeganiem otaczającego świata przez pryzmat własnych marzeń i poezji, niezgodą na zastane konwencje obyczajowe i moralne, przy jednoczesnym braku konkretnego, zdecydowanego działania. To również głębokie poczucie bezsensu egzystencji, dążenie do samozagłady, gdyż najczęściej kulminacją działań bohatera jest samobójstwo. Nazwa została zaczerpnięta od głównego bohatera powieści "Cierpienia młodego Wertera" J. W. Goethego.
Byronizm jest to postawa człowieka, który pogardza światem i mieszczańskim życiem. Jest śmiały i dumny, poszukuje innego, obcego, niezwykłego "terytorium". Człowiek taki jest wybitnym indywidualistą, buntującym się przeciwko panującym stosunkom społecznym.
Walterscottyzm to wzorowanie się na utworach Waltera Scotta; opisywanie przeszłości historycznej, przygód rycerskich, itp. na wzór powieści właśnie W. Scotta.