Rafal Wojaczek Wiersze Zebrane

Wiersze zebrane

Rafa³ Wojaczek

Wiersze zebrane

iersze zebrane

redakcja

Bogus³aw Kierc

Wroc³aw 2005

Tê ksi¹¿eczkê dajê Teresie

Martwy sezon

SEZON

Jest porêcz
ale nie ma schodów
Jest ja
ale mnie nie ma
Jest zimno
ale nie ma ciep³ych skór zwierz¹t
niedŸwiedzich futer lisich kit

Od czasu kiedy jest mokro
jest bardzo mokro
ja kocha mokro
na placu, bez parasola

Jest ciemno
jest ciemno jak najciemniej
mnie nie ma

Nie ma spaæ
Nie ma oddychaæ
¯yæ nie ma

Tylko drzewa siê ruszaj¹
niepospolite ruszenie drzew

rodz¹ czarnego kota
który przebiega wszystkie drogi

S E Z O N

1 9 6 9

MARTWY SEZON

Zjecha³em tu nie w porê
Sezon jeszcze nie otwarty
a ju¿ miejscowi mówi¹
¿e tu siê nic nie zacznie

Wczoraj
widzia³em wyniesiono w kube³ku
pana profesora taki by³ ma³y
Tak, tu siê ludzie kurcz¹
oszczêdnoœæ na jedzeniu
i deskach na trumnê

Pan profesor
Pan profesor to by³a ca³a epoka
Ci¹gn¹³ za sob¹ nogê
To by³ œlad
po ostatniej kochance pana profesora
mia³a na imiê Andrzej
Tak, tu ju¿ nic siê nie zacznie

Tak, zjecha³em tu nie w porê
kto ¿yw
ten umiera poœpiesznie
jedn¹ woln¹ ju¿ salê
zamieniono na sk³adzik
pewnie ju¿ nied³ugo
za³o¿¹ tu klamki

Tak, to ju¿ jest koniec
Myj¹ korytarz
Pastuj¹ pod³ogi

1965

PISZÊ WIERSZ

Siedzê w k¹cie
w swoim pokoju
zamkniêty na klucz

Od czasu do czasu
by sprawdziæ
czy ¿yjê jeszcze
szpilk¹ siê nak³uwam
a do wnêtrza czaszki
wprowadzam œwiderek

Ale
albo te sposoby
s¹ zawodne
albo ju¿ nie ¿yjê.

Siedzê w ka³u¿y krwi
to jest moja krew mówiê
ale wcale nie jestem tego pewny

W takim razie krew
moich zwierz¹t
psa mi³ego
i innego psa mojego
krew mojej fauny spokojnej.

Maczam palec w tej cieczy
ciemniej¹cej gêstniej¹cej
i wypisujê na œcianie
paradoks:

pierwszy lepszy trup jest lepszy
od ¿ywego byle martwy

Przygl¹dam siê d³ugo dzie³u
ka¿demu s³owu

ka¿dej literze z osobna
nagle zauwa¿am
¿e œciana jest czysta
bia³a

marzec 1965

PEWNA SYTUACJA

NajwyraŸniej obciêto mi d³onie
Piszê
Patyczkiem przywi¹zanym do prawego kikuta
Maczam ów patyczek w brunatnym atramencie
Jestem tak¿e bez g³owy
Znamion mojej p³ci
Nó¿ki ktoœ subtelny umy³ i schowa³
Tak jestem
W wannie siê wylegujê
W ciep³ej krwi moich zwierz¹t

I 1965

* * *

Ludzie k³ad¹ siê spaæ
Przed snem dobrze zjeœæ jab³ko

Ja ksi¹¿ê Akwitanii
wspinam siê na drzewo
w najlepszym wyjœciowym ubraniu

Podgl¹dam s¹siadkê
rozbieraj¹c¹ siê do snu

D¿uma znios³a s¹dy wartoœciuj¹ce powiada
inny Francuz te¿ szalony

Lewa pierœ s¹siadki
jest nieco wiêksza od prawej
Zwichniêta symetria
to w³aœnie to

Potem spad³em z drzewa

NASZA PANI

Wszyscy pójdziemy na jej pogrzeb
bo jest pewne ¿e umrze przed wszystkimi nami

Cmentarz jest po³o¿ony bardzo malowniczo
i my j¹ u³o¿ymy bardzo malowniczo

Który to ju¿ z kolei cmentarz
i ta brama z wystylizowanym napisem

Wiêc przykryjemy j¹ szczelnie ziemi¹
dla niepoznaki miejsce za³o¿ymy darni¹

Powiemy sobie dobrze jest jak jest
i odejdziemy do swych obowi¹zków

2 V 1965

Przyszed³
Niewiele mia³ do powiedzenia
Pokaza³ ostrze i uœmiechn¹³ siê
Wszystkim nam
nagle
zrobi³o siê
niedobrze

Usiad³ na ³aweczce zerwa³ stokrotkê
Pow¹cha³
i przytwierdzi³ j¹ do klapy
Kiedy rozeœmia³ siê
ze strachu zaczê³o œmierdzieæ

Ale on mia³ s³ab¹ g³owê
Pierwszy nie wytrzyma³ i wsta³
Odszed³ na stronê
a my zaczêliœmy oddychaæ

A potem poszed³ ju¿ ca³kiem
i nie wróci³

MIT RODZINNY

To jest kie³basa
To jest moja matka jadalna

Ona wisi na niklowym haku
i pachnie kominem

Ona jest tania zreszt¹ nigdy siê nie dro¿y³a
by³a wyrozumia³a i zna³a mo¿liwoœci

Ja jestem synem mojej matki
i pewnego m³odzieñca
który nie by³ ostro¿ny
a pewnie by³ z³oœliwy
a mo¿e tylko nie wiedzia³
Matka wtedy by³a zamroczona
potem by³o jej ¿al

Teraz ja jestem g³odny
a moja matka wisi

Wiêc wpatrujê siê w wystawê
i czujê
jak mi cieknie
œlina i sperma

Wiem za chwilê ju¿ nie bêdê siê waha³
wejdê i poproszê
tê w³aœnie

To jest kie³basa
To jest moja matka jadalna
A to jest mój g³ód dziecinny

1965

EROTYK

Nie umiem napisaæ wiersza
By by³ taki jak to cia³o
cia³o
Nie umiem myœleæ

Cia³o jest czarne
Cia³o œmierdzi
Ja nie jestem malarzem
Umiem tylko kopn¹æ w brzuch

Na ulicy goni¹ psy
Hycle
Obdzieraj¹ mnie ze skóry

17 I 1966

MARTWY JÊZYK

Palcami ustalam
rysy mojej twarzy

Dwa palce wsadzam w usta
i przydajê twarzy uœmiechu

Jest to uœmiech rozdzieraj¹cy
przet³uszczon¹ blad¹ skórê

Jest to uœmiech od ucha do ucha
wype³niony zwojami jêzyka

To jest martwy jêzyk

1965

NIGDY NIE OTWIERAÆ OKNA

Pamiêtaj
nigdy
nie otwieraj okna
w czterech œcianach
wiatr nie wieje
dbaj o g³owê
i o ró¿ê
i zaczerpuj wci¹¿ na nowo
wprost ze Ÿród³a mieszczañskiego
nie myœl o tym
¿e ci siê odnawia stygmat
ty...

Nie pisz listów do siebie
kto to widzia³
pisaæ listy do zmar³ych

Piszê mi³oœæ

* * *

dla ciebie piszê mi³oœæ
ja bez nazwiska
zwierzê bezsenne

piszê przera¿ony
sam wobec Ciebie
której na imiê Byæ
ja miêso modlitwy
której Ty jesteœ ptakiem

z warg sp³ywa
kropla alkoholu
w niej wszystkie s³oñca i gwiazdy
jedyne s³oñce tej pory

z warg sp³ywa
kropla krwi
i gdzie Twój jêzyk
który by koi³ ból
wynik³y z przegryzionego
s³owa kocham

* * *

znów widzê Ciê ¿yw¹
a¿ do skurczu w gardle
te sensacje bolesne
jak po¿ywienie konieczne
alkohol piek¹cy w gardle
nieustanna elegia

cudzoziemko na Ziemi morderców
co oni robi¹ przy Tobie
uwierz Twoja szansa
to mo¿liwoœæ innej ró¿y

ale przecie¿ Ciebie nie ma
jest imiê
Teresa
co tyle jest
ile mogê sprostaæ
a potem znowu cierpki posmak
kolejna gorycz

ale przecie¿ Ty jesteœ
kiedy ja
tylko jak Ty siê zgodzisz

JA: KAFKA

Przeros³o mnie
serce
ca³y jestem wewn¹trz
korzeñ

Bia³e trawki
wyrastaj¹ mi
z warg

Julia córka rzezaka
wprawnymi
po ojcu
wargami
uprawia moj¹ chorobê

1966

¯YDÓWKA

Wesz³a dziewczyna
zasnê³a kobieta
a ¯ydówka
œni siê

Naga jak oddech
bolesna jak wnêtrze p³uc
wy³uskana z imienia
wstydzi siê

Pochyla siê nade mn¹
i prosi
drobnymi piersiami

Stygmat
kropla ¿ywej krwi
utkwiona w jasnym czole

28/29 V 1966

KTÓRA ZMÊCZONA ŒPI

Która zmêczona œpi
a cia³o jej jest noc
dzieñ uœpiony w jej ciele

co to jest
¿e siê nie odró¿niam
od jej cia³a

œwit stop szlachetny
ksiê¿yca i s³oñca
dojrzewa w nocy
w jej œnie gor¹cym

co to jest
¿e z jej snu
nie mogê wyj¹æ mojego snu

mój sen
w jej zaciœniêtych d³oniach
zarazem jej oddech
a tak¿e iskra
co spina
œpi¹ce cia³o z ptakiem

która zmêczona œpi
mój sen zakwita w jej œnie
ofiarowana niegdyœ
m³oda ró¿a

22 IV 1966, w po³udnie

IMIÊ I CIA£O

który mnie boli
ciemny sen Teresa
wyœwiecam ze snu
jasne cia³o

bo Ci da³o
gdy zawarte w d³oniach
to zdaje siê spokojniej
oswajanie snu

i tylko imiê
pulsuj¹ce
w suchych sutkach

i tylko d³onie
coraz to
œwiec¹

6/7 maja 1966

MÓWIÊ DO CIEBIE CICHO

Mówiê do ciebie tak cicho jakbym œwieci³
I kwitn¹ gwiazdy na ³¹ce mojej krwi
Stoi mi w oczach gwiazda twojej krwi
Mówiê tak cicho a¿ mój cieñ jest bia³y

Jestem ch³odn¹ wysp¹ dla twojego cia³a
które upada w noc gor¹c¹ kropl¹
Mówiê do ciebie tak cicho jak przez sen
p³onie twój pot na mojej skórze

Mówiê do ciebie tak cicho jak ptak
o œwicie s³oñce upuszcza w twoje oczy
Mówiê tak cicho
jak ³za rzeŸbi zmarszczkê

Mówiê do ciebie tak cicho
jak ty do mnie

11/12 VI 1966

ONA MÓWI, ¯E J¥ MI£OŒÆ BOLI

Ona mówi, ¿e j¹ mi³oœæ boli
ten czarny kwiat
co roœnie w zwiêz³ej g³owie

Kwiat co uciska
wiêc s¹ oczy z wysi³kiem

Ona patrzy krzakiem
który siê we mnie zapala

22/23 IV 1966

MOJEJ BOLESNEJ

Mojej bolesnej
przynoszê wszystk¹ krew
to ciê¿kie œwiat³o nocy
niech zakwitnie
s³oñcem w Jej dniu

Mojej bolesnej
oddajê wszystek oddech
to drzewo niech szumi
w Jej duszn¹ noc

Mojej bolesnej
œniê dobr¹ œmieræ

29 V 1966

Œmiertelny wiersz

* * *

Uspokój siê, mój œnie, jej nie ma
Ale ona jest

a¿ serce œcis³e,

kryszta³ strachu
Ona jest, mój œnie

a¿ krew zbiela³a

Nie ma jej, ona w ka¿dym p³omyku
ostatnie serce,
œmiertelny wiersz

Nie ma jej, ona w ka¿dym oddechu,
echo

12/13 VII 1966

* * *

Bojê siê ciebie, œlepy wierszu
Bojê siê bia³ego snu
Tak ciê piszê, bia³y wierszu
a ka¿da litera jest cyfr¹ lêku

Tak smakuje Jej cia³o
nieobecne, odleg³e o wiorstê snu
Szron snu na wargach
i szorstkie podniebienie
jak szorstka skóra gwiazdy...

7/8 VII 1966

OKNO

G³owa jest zimna Gwiazda ch³odzi prze³yk
tylko okno p³onie we krwi

Lubiê byæ obcy pod Twoim oknem
jakby na pó³ urodzony.

Myœlê o Twoim brzuchu
rêce chowam za siebie

Teraz sprawdzam rysy swojej twarzy
jakbym je ustala³
z Twoimi wargami.

Œmieræ jest obojnakiem.

Gwiazda przeciek³a do stóp I tak muszê iœæ
twarz pali a podbrzusze jak otwarte okno

Kiedy œpisz wiesz o czym ja myœlê

Lecz czy œpi¹c¹ mo¿na zbudziæ grzecznie

w sierpniu 1966

ZRENICA

Czas
Jest bia³y, wyd³u¿ony
W stronê serca.
Ptaki rosn¹ przez serce.

Gdzie czas siê koñczy, po drugiej stronie serca
Mieszkasz niewidzialna.
Powietrze
Szepce
Do mnie Twoje cia³o.

Mi³oœæ jest krwi¹ rozleg³¹.

Gwiazdy s¹ echem Twoich oczu
I poruszaj¹ siê po œcie¿kach
Wydeptanych przez Twoje sny
Gdzie noc siê koñczy.

Gdzie œmieræ siê koñczy moja pamiêæ rozszerzona.

UMIEM BYÆ CISZ¥

Mi³oœæ to cz³owiek niedokoñczony

Eluard

Koñczê siê w twoich oczach
umiem byæ cisz¹
Koñczê siê w twoim œnie

Ostatnie echo jest cisz¹
to miejsce
gdzie koñczy siê twoje spojrzenie

Sen mnie oœlepia, rozjarzona
iskra serca
Koñczê siê w twoim sercu

Przez sen, przez ciebie
donoszê siebie
do twojej œmierci

14-16 VII l966

Gwiazda

ROZST

ROZSTANIE

ANIE

Dziewczyna, która nie bêdzie ju¿ Tob¹,
Twoj¹ ma postaæ i Twój czyni gest,
Twoje spojrzenie jeszcze u niej w oku
lecz zbroi ka¿d¹ rzecz ju¿ przeciw niej.

Pere³ki Twojej ju¿ u niej ozdoby
– przechodzi szyjê przenikliwy œrut.
Wyhodowany Twój g³ód zjada ju¿
dziewczynê, która nie bêdzie ju¿ Tob¹.

Ju¿ zaraz zacznie jeœæ nawet odchody;
ju¿ rozpacz siedzi we w³oskach Twych brwi,
Dziewczyna, która nie bêdzie ju¿ Tob¹,
Twym jeszcze gestem zamknie za mn¹ drzwi.

EKLOGA

Znów bêdê spaæ za oknem

T. Z.

Nie patrz wci¹¿ w okno... Tam ju¿ zima siê zaczyna.
Gwiazda mrozu bezsenna jak pusta ko³yska.

Choæ do Ciebie sen przyszed³ na miêkkich podeszwach
nie zasypiaj – niech raczej rozpuœci Ci siê w krwi.

Ten krzyk nie by³ za oknem i nie by³ krzyk dziecka
– Ty krzyknê³aœ znienacka ujrzawszy twarz snu.

I wymówi³aœ imiê i Królewna Œnie¿ka
w Twojej d³oni za oknem ju¿ – grzeje swe stopy.

I wiem, zaœniesz... Œnieg zdepcze ciê czerwon¹ stop¹
– œmieræ zamieszka na wargach takich bezbronnych w œnie.

GWIAZDA

I znów jesteœ bogatsza ode mnie – o tê œmieræ
któr¹ Ci wymyœli³em i ju¿ siê sta³a wa¿na:
w zal¹¿kach twoich pi¹stek dojrzewaj¹ chrab¹szcze.

I jesteœ ironiczna jak pisz¹cy siê wiersz
a ja mam d³onie smutne jak opuszczone gniazda
i ka¿da cz¹stka myœli znów Ciebie ¿yw¹ zmyœla.

I próbujê z warg zlizaæ nie chcian¹ szorstk¹ rosê
– rdza mówi jêzykowi i jêzyk „nie” powtarza
D³onie nie moje... Nagle gwiazda przez d³oñ przecieka.

I choæ zamkn¹³em oczy ugina siê powieka
wiêc wiem ju¿, ¿e ta gwiazda jest Twoj¹ krwi¹, co roœnie
a¿ do nieba, najd³u¿sze spojrzenie Twego serca.

PROLEGOMENA DO INNEJ BAJKI

Jest inna bajka...

Choæ ksiê¿yc nie zszed³ jeszcze, choæ jeszcze nie wierzê

ju¿ nad œwiat wschodzi s³oñcem
nieznanym – Twoje serce.

I w oczach ju¿ siê krêci œwiat jakby pocz¹tek

by³ œwiata: w Twoim oku
te¿ biegn¹ przez przestrzenie

uleg³e im – dwie armie jak dwa sny. I oto

poznajesz: jedn¹ wiedzie
Nikt – za mnie; jakby ob³ok

Bo¿a Krówka przed drug¹ i wiesz ju¿, ¿e bêdzie

bitwa jak dwu ¿ywio³ów.
– Gdy Krówka znów odbiegnie

do nieba – Nikt ju¿ za ni¹, Twoje serce zbadaæ:

dla mnie, nim siê na nowo
nauczê mówiæ – nazwaæ.

1965 -1968

List do Królowej Polski

LIST DO KRÓLOWEJ POLSKI

Nie mogê Ci uwierzyæ, ¿e szukasz mnie, choæ widzia³em:
Twoje niebieskie w³osy umyœlnie siê zapl¹ta³y

w nisk¹ chmurê na której
zwiedza³ Polskê mój g³ód.

Nie mogê Ci uwierzyæ choæ w nocy nad Jasn¹ Gór¹
³ó¿ka stanê³aœ: ¿ó³to œwiec¹ca mg³a i wyciek³a

spod niej kwaœna kropelka
gwiazdy prosto do ust.

Nigdy Ci nie uwierzê bo kiedy wysz³y mi z jelit
wszystkie glisty i cia³o wyparowa³o w kulisty

piorun który wiruj¹c
unosi³ siê ku mgle

to wtedy nagi Murzyn, co wyszed³ z dna mg³y, przez tubê

powiedzia³: ObudŸ siê!

1967

LIST SPOD CELI

Jest figurka ulepiona z chleba
razowego jak Twoje podbrzusze.
I nazwa³em j¹ jak kiedyœ Ciebie,
by Twe imiê nie by³o mi puste.

Ulepi³em swoimi palcami,
ostrzem drzazgi zaznaczy³em pêpek,
postawi³em j¹ na parapecie
œwiata, który œwieci za kratami.

Teraz patrzê na ni¹, czy ju¿ sucha.
Widzê w grudzie szpary, leczê œlin¹.
Jest mój jêzyk, Twoje suche usta
kiedyœ by³y równie ch³onn¹ glin¹.

1967

LIST SPOD CELI II

Choæbyœmy sobie przed snem d³ugo je powtarzali
Twoje imiê jest œcie¿k¹ co nigdzie nie prowadzi.

I sen wreszcie siê waha czy wybraæ znów tê stronê
dok¹d przez niebo id¹ tylko gwiazdy bose.

I tak we œnie lecz bez snów le¿ymy do rana
jakby nas skopano na nie³askawe dno.

A jest nas dziewiêciuset i w naszych celach md³¹
mg³¹ szyby zadymi porannej œmierci zapach.

1967

Pod œcian¹

ANTYCZNE

Widzisz: tam le¿y, w ciasnej kêpie swej œmierci. Przy nim
– jak sztandar – naga wdowa, co wie, ¿e jest w³aœnie wdow¹

podwójn¹: nieœmiertelnoœæ
jest spraw¹ g³upi¹ i smutn¹.

Widzisz: bogini tañczy – i uwierz, ¿e ona tañczyæ
nie przestanie – bo tamten wci¹¿ do niej mówi³: „G³uptasku!

Gdy kszta³t twoich poœladków
wyjawi mi siê w bia³ym
œnie pamiêci – dopiero
sprawdzê, czy idealny...”

Bo zrozum: on nie umia³ ju¿ kochaæ jej, skoro ¿adnej
nie mia³ nadziei, ¿e mu pod ³ask¹ d³oni z tej ³aski
umrze. Lecz choæ nie umia³ kochaæ jej, widzisz: nie umie
powstrzymaæ swojej d³oni,
co tañcem wci¹¿ dyryguje.

IX 1967

POD ŒCIAN¥

Nie widzieliœmy jej nigdy lecz gdy czasem zwêszymy
smak naszej œliny jest smakiem jej œliny.

Kiedyœ musieliœmy piæ z kropelki jej œliny
mówi¹ nam nasze sklejone plastrem wargi.

Lecz nie wiemy kim jest: mo¿e jest nami –
jej gwiazda jeœli spada w g³¹b nieba spada.

Jest mieszkaniem naszej œmierci, co odrasta
ci¹gle od nowa jak w³osy pod pachami.

PIOSENKA BOHATERÓW

Stanis³awowi „By³o ¿ycie” Chaciñskiemu

Jej ¿ycie – nasze, i œlina. Ale nie nasza ju¿ – Ziemia

co nam spod kolan bia³¹ mg³¹ w³aœnie wycieka.

Kto nam powie gdzie mieszkaæ
bêdziemy my i wina...

Nam tylko czekaæ nie wiedz¹c, czy ktoœ znowu powie: „¯ywa” –

a tak¿e, czy powiemy to sami, a nawet

– w dobrze nam przecie¿ znanej
mowie – czy powie noc.

Nam tylko wierzyæ – nie przestaæ. Bo musi zabrzmieæ ten g³os

albo choæ echo – w niebie obudziæ tê gwiazdê

co by siê mog³a mieniæ
ko³ysk¹ naszej œmierci.

1967

Ptak, o którym trochê wiem

WSPOMNIENIE

To by³o chyba wtedy, gdy z liœci œcieka³ listopad.
Wiêc by³ b³otnisty ogród i ciebie ju¿ nie by³o.
Moje ¿ycie, któremu twoja œmieræ siê œni³a
– szczur –
dziury w ogrodzeniu poszukaæ pobieg³o.

To by³o w³aœnie wtedy, gdy gwiazda nieba pochmurna
nad ogrodem œciemnia³a; gdy echo, co pods³ucha³o
twój g³os
ze œrodka œmierci przed³u¿y³o
za p³ot do ucha podbrzusza.

Wiêc kiedy ju¿ nie mog³em dojrzeæ tropu ³apek
szczurzych na dró¿ce; kiedy listopad mi kapa³
z w³osów; gdy lepka gwiazda co z rozpiêtych spodni
ros³a – spad³a do b³ota,
wtedy by³em tob¹.

URYWEK

d³ugo obra¿ano dwie kobiety we mnie;
od serca i od ksiê¿yca

muzyka,

w¹ska, przed³u¿ona a¿ za mój cieñ
rozwi¹zywa³a im krew

i linia jaskó³ki,

choæ bezwiednie
narusza³a ich ulotn¹ granicê

wreszcie przesta³em odró¿niaæ pory

a podbrzusze jest sow¹

22 XI 1966

DAMSKI KLUB

Chodz¹ wokó³ zielonego drzewka
Wokó³ choinki chodz¹ ca³kiem nago
A ka¿da trzyma w prawej rêce œwiecê
A ka¿da œwieca nierówno siê spala

A lew¹ rêk¹ ka¿da ka¿d¹ drapie
Drapie j¹ w plecy a¿ do krwi j¹ drapie
Potem przyk³ada œwiecê do krwawi¹cej rany
Potem porzuca œwiecê i pod drzewkiem kuca

Kucaj¹ wokó³ zielonego drzewka
Rodz¹ potworki tureckim sposobem
A potem jakby ca³kiem zapomnia³y
Gdzie by³y co robi³y
Ubieraj¹ siê i wychodz¹

30 IX 1965

PTAK, O KTÓRYM TROCHÊ WIEM

Patrzy na mnie moja twarz odbita w chmurze
mg³y, co wysz³a mi z cia³a przez szpary w powiekach.
A to jest mg³a krwi i ju¿ za horyzont œcieka.

A mój wydech co tak¿e jest krwi¹, tylko such¹,
jest wiatrem pionowym co jeszcze zakotwiczony
w ró¿y p³uc jest ³odyg¹ kr¹¿¹cego ptaka.

Lecz ¿e ziemia siê w³aœnie odwrotnie obraca
obracaj¹ siê we mnie p³uca a¿ przez usta
wyszarpn¹ siê spomiêdzy ¿eber niby chustka.

Wiêc póki jeszcze jest niebo, moja twarz rozleg³a,
póki nad horyzontem krew œwieci jak jutrzenka,
póty ptak zna miarê swego wywy¿szenia.

Lecz ju¿, choæ o tym nie wie, powoli przecieka
spod tamtego pod ciasne niebo, ju¿ pod moj¹
powiek¹ siê rozp³ywa w ciê¿ki jak ca³un ob³ok.

KOCHANKA POWIESZONEGO

Kochanka powieszonego
patrzy mu do oczu
przygl¹da siê sobie
w jego œnie

Kochanka powieszonego
w kucki przy jego g³owie
rodzi ma³e
z czarn¹ twarz¹

Kochanka powieszonego
z czarn¹ twarz¹
z bólu
dziecko wpó³ rozrywa

Kochanka powieszonego
w³asn¹ pierœ ssie
Paznokciami
po sobie

Kochanka powieszonego
umiera w jego œnie.

PIERWSZA GWIAZDA

By³em szczêœliwym goœciem w Starym Kraju.
Twojego ojca umieraj¹cego
Do s³usznej œmierci têtna wys³ucha³em.
Gdzieœ w szparze cia³a serce wydzwania³o
Naprawdê wieki ju¿ – w czasie sekundy
Mojej niedu¿ej œmierci. I widzia³em
Naród zebrany wko³o jego ³ó¿ka,
Odmierzaj¹cy oklaski, cukierki
Jedli, mê¿czyŸni i kobiety, dzieci
Patrzy³y z góry z ramion wielkich ojców.
A potem twoja matka my³a trupa,
Ostatni¹ wolê czyta³a script-girl.
Lecz, choæ na Ziemskim Planie nieobecna
Prawdziwie pierwsz¹ gwiazd¹ by³a œmieræ.

DOBRANOC

Dobranoc, oto jest Twój domek
– chcia³bym, by znów by³ tak¿e moim.
Jest Twoje serce, gruda œwiat³a
w ciemnej ko³ysce Twego cia³a.
Ty zabitego siê nie boisz –
skoro na progu Twego cia³a
dzisiaj bezsenna warta czuwa.
Lecz choæ jest ojciec, który umar³
mogê go min¹æ, wielki – skinie.
Przemówi³yby Twoje w³osy,
oczy do nocy po imieniu
lecz wiem: noc powie moim wargom:
„Schyl siê – a¿ dotkniesz cich¹ warg¹
– zgasisz jej serce”. Wiêc: dobranoc.

Trzeba by³o rozstrzelaæ poetê

rzeba by³o rozstrzelaæ poetê

KAT

TALOG

ALOG

Najpierw ró¿a, co ró¿¹ ¿adnego nie jest ogrodu
– do którego nie wiedzie nawet boczne wejœcie.
Dalej, bezkrwista jak leukemia, jest
krew – i ¿ycie, które spóŸni³o siê na œmieræ.

I g³os, co jêzyka nie ma wspólnego z mow¹.
Usta, na zawsze niepewne swoich warg,
na których nigdy nie usi¹dzie nawet
p³atek cienia, kryjomy poca³unek dnia.

– Czasem o rzêsê zaczepi siê æma
– matka zmar³a – i zaraz w ognisko oka spadnie.

I jeszcze ptak, co nigdy do nieba nie doleci
bo nie ma ziemi, z której móg³by wzlecieæ
I g³ód, co ju¿ nie zazna ¿adnego owocu
i w d³oni ziarnko, co jest mogi³¹ owocu.

1968

WYBRZE¯E

Niewidzialni œni¹ wiêŸniowie
ró¿y, matka do nich przez ocean
p³ynie, gdy minie ró¿a
da znak do godów. Œni¹

Matka le¿y na pla¿y
lubczyk w trzewiach gotuje
tropicielki, córki krwi
wychodz¹ z jej w³osów

Œni¹. Matka biegnie przez trawy
bij¹ po pêcinach, za ni¹ korowód

………………………

staje, spluwa

1966

TRZEBA BY£O ROZSTRZELAÆ POETÊ

Patrzê czasem na Ziemiê lecz ju¿ nie widzê planety
Có¿, ¿e jest s³owo Ziemia, ¿e inne tak¿e pamiêtam

Choæby to by³y wszystkie
S³owa, które pamiêtam

Wiem, ¿e inny jest jêzyk poematu.

Poemat jest osob¹, tak mi siê czasem wydaje
Zdaje siê, jest Murzynem choæ nie wiem: czarnym czy bia³ym

Wiêc drgaj¹ca pod brzuchem
Bia³oczerwona ró¿d¿ka

Pilnie prowadzi go za moim œladem.

Czasem chcia³bym siê schowaæ lecz nawet najmniejszej szpary

Nie ma ani ob³oku. Lecz nie ma tak¿e Murzyna

Poemat jest kimœ innym
Ale jeœli jaszczurk¹

Jest lub biskupem, te¿ jest moja wina.

1967

Andrzejowi Wojaczkowi

aktorowi

Genetyczne

GENEZA

Las sam stan¹³ Nim jeszcze ustali³em miejsce
Pod las Nim py³ kosmiczny sta³ siê choæ piaszczystym
Gruntem dobrym pod sosnê w jednym mgnieniu powiek
Znik¹d jak tysi¹cletni wyrós³ ten matecznik

A wtedy By nie zwali³ kosmiczny wiatr Twardnieæ
W nieznan¹ jeszcze Ziemiê doko³a korzeni
Magnetycznie py³ pocz¹³ i pod bieg³¹ stop¹
Œcie¿ka siê rozpoczê³a by dalej wydeptaæ

Niebo siê samo przez siê zrozumia³o W lesie
Rós³ pó³nocny kierunek mchem na pniach Po³udnie
Oscylowa³o zmiennym s³oñcem Mira Ceti

A kiedy wzeszed³ siódmy ksiê¿yc i siê znudzi³
I zaczê³o powszednieæ cudowne stworzenie
Wtedy z lasu kobieta wysz³a jak niedziela

I N N A B A J K A

1 9 7 0

INICJACJA

Koniecznie naga wiêc to jest kobieta?
Tych dwoje uroczyœcie wypuk³ych to s¹ piersi?

Czy tak zawsze przede mn¹ bêdzie sta³a? Ju¿ klêczy
Nieci nie wymyœlony ogieñ chyba z d³oni

Jakby wiedzia³a ¿e g³odny syci tchnieniem
I ju¿ ognisko jawny kszta³t jej p³uc

Mówi bêdziemy jedli i z podo³ka
Nim zd¹¿y³em pomyœleæ bu³kê bierze

Ale wodê to chyba wyp³aczê
Bym ci przed tym mog³a umyæ nogi

A mo¿e chcesz zacz¹æ od sutków
Mówi co zjedzone to twoje

Ja wiem ¿e nie na darmo roznieci³a ogieñ
Z dwóch stron ognia czekamy które pierwsze wejdzie

CZY WIERSZ MO¯E NIE BYÆ KOBIET¥

Ile¿ to jeszcze stronic nie zmazanych krwi¹ g³odn¹!
Lecz ten, co sta³ siê, mnie jedz¹c,

Wiersz rankiem napisany, nakarmiony noc¹,
Czy¿ mo¿e nie byæ kobiet¹?

MUZYCZNE

Jak je inaczej wywieœæ z lasu
Wybacz musia³em zbudziæ w tobie
Muzykê chocia¿ dla nas niema
Ju¿ potr¹ci³a liœæ widzialnie
Spad³a jagoda jarzêbiny
Na ig³ach sosen zaiskrzy³a
Choæ ¿e s¹ jeszcze nie wiedz¹ce
Sennie snuj¹ce siê po duktach
Wreszcie zwierzêta zabola³a
P³on¹c¹ obrêcz twego wianka
Ju¿ przeskoczy³em gdy na oœlep
Za bólem id¹c do nas przysz³y
Za wianek pierœcieñ dajê cyfrê
Wypal przyjmuj¹c na domowe

NA NUCIE NAJWY¯SZEJ

W koñcu ujawni¹ siê ci, których œwiat³oczu³e
Srebro mózgu na razie tylko rejestruje

Zamieszkuj¹cy poza granicami widma
Póki ich mnie wiadoma pobudka nie wygna

Bêdzie to g³os tak cichy, ¿e sam nie us³yszê
Bêdzie to g³os kobiecy na nucie najwy¿szej

Z fioletowego strychu wtedy po porêczy
Zje¿d¿aj¹c prêdko min¹ wszystkie piêtra têczy

By na parterze stan¹æ w koñcu jawn¹ stop¹
Wygl¹daj¹cy mniej lub bardziej purpurowo

I, wci¹¿ id¹c za g³osem, rozpoczn¹ siê skradaæ
Aby rzetelnie Ÿród³o tego g³osu zbadaæ

I, wci¹¿ za g³osem id¹c, przyjd¹ wreszcie do mnie
Aby zastaæ nad tego tu wiersza brulionem

1969

ZDUMIEWA SIÊ M¥DROŒCI¥

Stanislawowi Œcierskiemu
z Teatru 13 Rzêdów,
w³aœnie na Nowym Œwiecie

Zdumiewa siê m¹droœci¹ ma³ej cz³owieczej rzeczy
Goœæ, co gospodê sobie obra³ dziœ na tej Ziemi,
I¿ mu w zmierzch³ym przestworze zamajaczy³a gwiazd¹
£askawie swojsk¹, rzek³by: krwi jego tkliwie bratni¹,
Bez ironii wró¿¹c¹, jak jaki pewny dom,
Przychylnoœæ jego nêdzy i zrozumienie snom. –
Bowiem gdy osi¹gn¹wszy zsiad³ z uprzejmej mg³awicy
Przygodnego ob³oku, zaraz spod szubienicy
Krzy¿a ustawionego na wynios³ym pagórze
Dwaj znani ze snu, który œni³ siê w dzieciñstwie, stró¿e
Nie legitymuj¹cy siê i milcz¹cy wyszli,
Schwycili, m³otków, gwoŸdzi dobyli i przybili.

23 X 1969, w Polsce

BY£A WIOSNA, BY£O LATO

By³a wiosna, by³o lato, i jesieñ, i zima
By³ poeta, co sezony cierpliwie zaklina³

Na mieszkanie i na mi³oœæ, na trochê nadziei
Na obronê ode klêski, oddalenie nêdzy

Na ojczyznê, tê dziedzinê œmierci niechybionej
Na jawn¹ ró¿ê uœmiechu piêknej nieznajomej

Na prawo wa¿nego g³osu, na wiersz nie bez echa
Na Ksiêgê, która by mog³a nie zwaæ siê gazeta

Na dzieñ dobry, na noc cich¹, na sen, nie na koszmar
Na matkê, na ojca, wreszcie i na litoœæ Boga

Ale choæ siê wierszem wolnym trudzi³ albo rymem
Sennym szeptem, pe³nym g³osem, rozpaczliwym krzykiem

Wiosna przesz³a, lato przesz³o, i jesieñ, i zima
I poeta nie zaklina ju¿ ale przeklina

1969

LIST DO NIE WIADOMO KOGO

Niejakiemu Wojaczkowi

Takich maj¹c aliantów jak dobra krew, mózg
Obfite bia³ko spermy, pot, ³zy, wzrok i s³uch

Ciesz¹c siê sercem zdatnym do spazmu, p³ucami
Wydolnymi na tyle, byœ móg³ zdmuchn¹æ gwiazdki

Drobnych klêsk, co od czasu do czasu siê w oczach
Zapala³y – to jednak nie by³ jeszcze po¿ar

Mog¹c zawsze posiadaæ jasne przedstawienie
Spraw i czynnoœci jutra, mog¹c pisaæ wiersze

Nie sercem je wyrzynaæ na g³uchym pniu dnia
Czy tam na ciemnej œcianie nocy, mog¹c w gwiazd

Sprzysiê¿enie siê z tob¹ wierzyæ mimo drobnych
Awarii w waszych jawnych paktach pokojowych

Mog¹c mieæ swoj¹ gwiazdê i manierê w³asn¹
I przy pewnych dochodach mieæ jeszcze doœæ czasu

Aby kochaæ mi³oœci¹ w dobrym tonie smutn¹
Ale po¿ywn¹, jak¹œ dziewczynê nieg³upi¹

Studentkê filologii albo medycyny
Zamo¿n¹ z domu, ³adn¹, z gustem oraz czyst¹ –

Ty mog³eœ byæ poet¹. Ale ci¹gle „nie”
Uparcie powtarzaj¹c, dziœ nie wiesz, kimœ jest!

1969

ZAPIS Z PODZIEMIA

Rok ³agodnego œwiat³a
Wzrok zdolny cieszyæ siê
S³uch cierpliwy i ch³onny
G³os jedynego Boga
D³oñ kochanej kobiety
D³oñ w jej powa¿nej d³oni

Twarz kochanej kobiety
Pierœ kochanej kobiety
Brzuch kochanej kobiety
Srom kochanej kobiety
Jêk kochanej kobiety
Spazm kochanej kobiety

Dreszcz rozkoszny
P³acz szczêœliwy
G³ód zaspokojony

Chleb z zas³u¿onej m¹ki
Schron bezpiecznego domu
Goœæ poproszony w dom

Grosz pewnie zarobiony

Rym wdziêczny
Wiersz serdeczny

Noc spokojna
Sen co przynosi sny

Sny a nie koszmary
Œwit nieokrutny
Strach opanowany
Gest odmierzony
Puls równy

Krok stanowczy
Wdziêk osobisty
Rdzeñ wydajny

Koœæ prosta
Krew obfita

Ból sublimuj¹cy
Trud nienadaremny
Œmiech niehisteryczny
Smak subtelny

Los cz³owieka

Deszcz o¿ywczy
Œnieg nieuci¹¿liwy
Mróz niedotkliwy
Piec ciep³y

£yk dobrej wódki
Woñ ró¿y

Czas pokoju
Zmys³ zgody
Myœl lotna

Cel wytyczony
Œmieræ pobo¿na

Nie dla mnie

na Nowy Rok 1970

Mistrzowi Mowy Polskiej

Tymoteuszowi Karpowiczowi

B£YSKAWICA

1
Wierszem rosnê do Ciebie, która o mnie nie wiesz.
Ale ja wiem o Tobie, to znaczy, ¿eœ jest.
Tak bardzo pojednana ze swoim istnieniem,
¯e nieœmiertelna: tylko z wahañ ¿yje œmieræ.

2
Wierszem rosnê do Ciebie, która jesteœ w niebie
Wy¿szym ni¿ to pastwisko, gdzie siê pasie ptak
Mojego wzroku; dok¹d nie dosiêga akt
Strzelisty samogwa³tu i jasnowidzenie.

3
Wierszem rosnê do Ciebie, której nie zna nikt
Z ¿yj¹cych i umar³ych. Ja te¿ jeszcze nie znam.
Lecz wiersz roœnie na oœlep coraz wy¿ej, mit
Rozjaœnia nieskoñczona b³yskawica serca.

N I E S K O Ñ C Z O N A K R U C J ATA

1 9 7 0

Piosenka o poecie

POCZ¥

POCZ¥TEK POEZJI

TEK POEZJI

Panu Julianowi Rogoziñskiemu

B³êdna prze³êcz pomiêdzy piersiami Atlantydy
Lub inny lecz trakt zawsze nie z mojego snu –
O, pocz¹tek poezji swoimi chodzi drogami!

Wiem jeszcze wiêcej: oto, aby móc siê bawiæ
Tym, i¿ nawet iskrzenia elektrycznych stóp –
Nie s³yszê, kierpce nosi splecione z w³ókien ciszy.

Oraz d³onie umyœlnie wcisn¹³ w rêkawiczki,
Tak by odcisków palców nie wêszy³ mój g³ód,
Choæ na zewnêtrznej stronie snu mog³yby byæ –

No bo czy¿ nie móg³ dotkn¹æ; potkn¹æ siê o k³¹cze
¯¹dzy, które niekiedy a¿ poza sen wyrasta?
Mniemam tak¿e, i¿ ch³odny he³m ma na g³owie, gdy¿

Nie podpala mu w³osów nawet rozpêdzony
Promieñ jasnowidzenia. Dziewczêca wdziêczna maska –
Tak oto drogi ch³opiec ze snu i ze mnie drwi.

Lecz wiem: poza tym nagi jest jak szczera ró¿a
I gdybym by³ kobiet¹ dawno mia³bym w ustach.

1969, czerwiec, Zakopane, „Astoria”

ZAKON

Dobra noc mi pozwala a¿ do rana pisaæ
niezmordowanym piórem krwi na jej tablicach
odwracanych wilgotnym palcem md³ego wiatru.

I piszê wierz¹c ¿e mi starczy jeszcze znaków
wspó³czucia z ka¿dym bratem co na wysokoœci
swego osamotnienia te¿ z wolna wyœwieca.

I piszê wierz¹c ¿e mi wystarczy pokory
gdy œwit mi szary worek na g³owê zarzuci
by siê do wielkodusznej cierpliwoœci zmusiæ.

Bo piszê wiedz¹c ¿e gdy noc wype³znie z nêdzy
pozalewanych wod¹ lokatorskich piwnic
i na gwiazdach swe p³aszcze rozwiesi by wysch³y

ja znowu bêdê pisa³ oni bêd¹ czytaæ
pisz¹c zarazem do mnie swój serdeczny list
wielkim promieniowaniem swej wysokiej krwi.

1968

NA POKÓJ I NA WOJNÊ

Trzeba by któr¹œ z tych s³usznych gwiazd nazwaæ
S³owem zielonym jak kiedyœ by³o Wenus,
Zaœniedzia³ym – ju¿ grynszpan – na miedzianych wargach,
Aby wschodzi³a nad nasze nowe miasta
Jako wreszcie legalny afrodyzjak mê¿ów,
Siostra braci, tarcza przychylna nasieniu.

Trzeba by inn¹ czerwonym nazwiskiem,
Tak jak onegdaj s³owo Mars, uprawomocniæ,
Aby na nowo by³y ju¿ rzeczywiste
Pociski dyplomatycznych not i pociski
Puszczane w œwie¿o wykopane okopy
Wroga, gdy czas nowy dojrzeje do wojny.

Trzeba by s³uszn¹ kroplê krwi upuœciæ
Nim karabin maszynowy zagra w pó³œnie.

PROŒBA

Daæ mi miot³ê bym zamiót³ publiczny plac
Albo kobietê bym j¹ kocha³ i zap³adnia³
Daæ mi ojczyznê abym opiewa³
Pejza¿ lub ustrój l¿y³ czy chwali³ rz¹d
Przedstawiæ mi cz³owieka bym ujrza³ jego wielkoœæ
Czy nêdzê i opisa³ w ciekawych s³owach
Wskazaæ mi zakochanych bym siê wzruszy³
Pos³aæ mnie do szpitala Na komunalny cmentarz
Urz¹dziæ mi teatr igrzyska sportowe
Wojnê ¿niwa na wsi festyn w mieœcie
Albo nauczyæ mnie prowadziæ samochód pisaæ na maszynie
Zmusiæ do nauki jêzyków czytania gazet
A ostatecznie daæ mi choæ wódki ¿ebym pi³
I potem rzyga³ bo poetów nale¿y u¿ywaæ

1969

PIOSENKA O POECIE

Poniewa¿ bity jest ci¹gle jak dziecko,
Poeta, sztuki nie znaj¹cy wcale,
Piêœæ poematu zaciska i bije.

Bije kobietê, bowiem siê podmywa,
Wyciska w¹gry oraz siê maluje.
Bije sw¹ ¿onê za to, ¿e kobieta.

I za to samo bije swoj¹ matkê.
I ojca bije za to, ¿e z ni¹ jest.
W³adzê opluwa prêdkimi stychami.

I t³ucze szyby rymem i kopniakiem
Akcentu g³ówkê embriona w macicy
Przetr¹ca tak, ¿e matka syna pozna

Po idiotyzmie, z którym siê urodzi.
Poeta tak¿e inne rzeczy robi,
Ale ju¿ wtedy przestaje nim byæ.

1968

LIST DO NIEZNANEGO POETY

Jenseits von Gut und Böse

Pañski pokój wynajêty u rencistki
Dawno wdowy ale z seksem niewygas³ym
Która pieska ma Pan musi wyprowadziæ
Nawet wtedy gdy pan zacz¹³ nowy wiersz

Z jednym krzes³em w¹skim ³ó¿kiem bujnym grzybem
Pañski pokój nieprzytulny zw³aszcza teraz
Kiedy w okno co na pó³noc zawsze patrzy
T³ucze dziobem mrozu bia³y zimy ptak

Czy herbatê choæ pan mo¿e sobie zrobiæ?
Czy sprowadziæ mo¿e sobie pan dziewczynê?
Pañska matka odwiedzi³a pana kiedyœ
W tym pokoju gdzie z sufitu patrzy strach?

W rêkopisach czy nikt panu tam nie grzebie?
Czy za œwiat³o ka¿¹ panu coœ dop³acaæ?
Te butelki opró¿nione z pod³ej wódki
Gospodyni panu chyba ma za z³e?

Pañsk¹ twierdz¹ i wygnaniem jest ten pokój
Wie¿¹ ponad dobrem z³em i spo³eczeñstwem
Czy pan nigdy nie próbuje z niego uciec?
Z rozpaczliwych czterech k¹tów Pi¹ty: œmieræ

1968

ŒWIADECTWO

1
S¹ u nas góry podziemne, o których
nie œni siê nawet w najbardziej proroczych
snach kartografów.

2
S¹ u nas Ÿród³a ukryte pod mchem
mg³y; przeczuwane tylko przez spalone
spragnionych gard³a.

3
S¹ u nas rzeki podskórne, co nios¹
statki, o których ma³o jeszcze wie
rejestr królewski.

4
GwieŸdzie przychylne by³yby jêzyka
kêpy, gdzie upaœæ by, ju¿ wyprzêgniêta
z szlei sfer, chcia³a.

5
S¹ u nas studnie takie, gdzie na dnie
jest inne niebo antypodów, ale
nie wie purpura.

6
Jest u nas m³odsza siostra œmierci: chlebem
i sol¹ z rêki j¹ karmimy, ¿eby
by³a ¿yczliwa.

7
Jest u nas prawda: ty wiesz, co jej sk³adasz
wiersz od¿ywiony rozpaczliw¹ krwi¹
z serdecznej rany.

NA ODWROCIE STAREGO WIERSZA

Panu Andrzejowi Kijowskiemu

Na odwrocie starego wiersza
Nowy wiersz dziœ pisze poeta

W prawej d³oni o³ówek œciska
Lew¹ sobie mózg z w³osów iska

Prawym uchem g³osów ze Wschodu
Lewym s³ucha z Zachodu g³osów

Zamyka za³zawione oczy
I ju¿ widzi Biegun Pó³nocny

I ju¿ czyta cyfra po cyfrze
Ten swój wiersz w sennym zorzy piœmie

Po³udniowy Biegun nie szkodzi
Ko³o ty³ka pingwiny chodz¹

Rosjanie i Amerykanie
Zak³adaj¹ bazy polarne

Na pó³nocy te¿ siê uk³ada
Jak najlepiej – nowa wyprawa

I wpada mu w wewnêtrzne oko
Transkontynentalny samolot

Echem wodorowego gromu
Nowo¿ytnie brzmi g³os ze Wschodu

Na Zachodzie co s³ychaæ? s³yszy
Md³y pisk watykañskiej ³aciny

Nadepniêtej na gard³o butem
Postêpu – reklamy pigu³ek

D³oñ dyktandu temu pos³uszna
Zapisuje dystychy s³uszne

A gdy oczy otwiera znów
Na kartce wyiskany mózg

Na odwrocie starego wiersza
Stary lêk jednakowo mieszka

kwiecieñ 1970

* * *

Panu Jackowi £ukasiewiczowi

Mój szerokostopy mózg, co z g³owy mi wyszed³
Przemierzywszy kroæset mil jawnym jest ksiê¿ycem

Mój niebieskooki wzrok, co pod¹¿y³ za nim
Pokonuj¹c krótkoœæ sw¹ ¿eni go z gwiazdami

A mój religijny g³ód, co nie znosi braku
Zmyœla Boga, aby by³ t³em im oraz ramk¹

I ju¿ mój naiwny zmys³ pobo¿nej harmonii
Pe³nym g³osem cieszy siê z osi¹gniêtej zgody

I ju¿ mój zaciek³y bunt, najlepszy poeta
Po cichutku ostrzy nó¿ na kamieniu serca

1969

100

GDY PIES KSIÊ¯YCA

Gdy pies ksiê¿yca szczeka i z zau³ków nocy
Echo mu odpowiada w sposób wielce drwi¹cy

Gdy fioletowa lampa twojego mózgu p³onie
Mdl¹c¹ gor¹czk¹, kiedy dygoc¹ce d³onie

Ledwie mog¹ uchwyciæ choæ okruch powietrza
Aby do ust zduszonych rêk¹ snu go wetkaæ

Jak papieros, gdy sen jest nie snem lecz cyklonem
Ju¿ nie w twoim pokoju – w komorze gazowej;

Gdy pies ksiê¿yca ju¿ nie szczeka ale wyje
Gdy pêtla lêku szczelnie zaciska ci szyjê

I ju¿ nie ¿yjesz ale ciœniêty na dno
Md³ego cia³a przez wrogo obojêtn¹ moc

Nie œmiesz wierzyæ, ¿e jeszcze wolno ci oddychaæ;
Kiedy nawet poezja, pierdn¹wszy w drzwiach, wysz³a

Z pokoju, by siê udaæ na pêtlê tramwajów
I kontrolerce w budce przeszkadzaæ w spe³nianiu

Obowi¹zków s³u¿bowych, karmi¹c j¹ têsknot¹
I tak dalej; gdy, nagle spojrzawszy przez okno,

Stwierdzasz, ¿e siê planeta odwrotnie obraca –
Odwracasz g³owê, œcianê ko³o siebie macasz

I nagle palcem trafiasz w nieskoñczonoœæ... Krzyczysz
Lecz co z tego, gdy nawet sam siebie nie s³yszysz;

Gdy do dziesiêciu licz¹c wnet siê zatrzymujesz
Nie pamiêtaj¹c, co jest dalej, ju¿ na trójce;

101

Gdy nagle jesteœ swoj¹ matk¹, rodzisz siebie
I jako matka niemo patrzysz, jak siê w rzece

Nazywanej po polsku jak kobieta: Anna
Topisz, i orientujesz siê raptem, ¿e zasz³a

Pomy³ka, gdy¿ brakuje cyfry „w” z pocz¹tku;
Gdy, jak Norwid, zaznaczasz, ¿eœ nie jest z teori¹

Obeznany, zaœ wszystko dzieje siê w pejza¿u
S³onecznym, gdy ty s³yszysz: pies ksiê¿yca zawy³

Znowu, i odszczekujesz mu szlochem spod serca
Gdy¿ nó¿ bólu przemoc¹ przenikn¹³ ci trzewia;

Gdy pies ksiê¿yca skomle jak twój kiedyœ pies
Dopraszaj¹cy siê, byœ mu da³ wreszcie jeœæ

Gdy pies ksiê¿yca dyszy jak zgoniony pies
Gdy pies ksiê¿yca gryzie twój mózg jak z³y pies

Chocia¿ obrêcz¹ d³oni obejmujesz skronie –
Wtedy zjawia siê Strzelec – ja – i stawia kropkê.

25 I 1970

102

PIÊÆ ZDAÑ O W£OSACH

1
W³osy s¹ smutne: mózg nawiedzony
Dumnym ob³êdem nie chce dbaæ o nie

2
W³osy s¹ ciche gdy gra kosmicznie
Mózg pi³owany d³ugim sfer smyczkiem

3
Wypadaj¹ce w³osy: choæ dumny
Przecie¿ g³odny mózg zjada cebulki

4
W³osy samotne: mózg nieobecny
Ani na niebie ani na ziemi

5
Tryumfuj¹ce w³osy: odgad³y
¯e mózgu nie ma gdy¿ – szczury zjad³y!

18 II 1970

103

RÊKOPIS

Kartka s³aboœci twojej okrutnie i drwi¹co pe³na.
A ty siê ci¹gle przymuszasz jak¿e uparcie pe³zaæ
Poprzez tê nudn¹ Saharê, aby dotrzeæ do Ÿród³a,
Tak rozpaczliwie ju¿ oblizujesz spierzchniête usta.
Oby ci w koñcu wysech³ atrament w twym ka³amarzu,
Obyœ bezw³adnie w sypki piach liter uderzy³ twarz¹!
Bo có¿ za duma, mi³oœæ, nienawiœæ ka¿e ci iœæ
Pod³ug meandrów wysychaj¹cej ju¿, s³onej krwi?
W pocie siê topisz na tej pustyni, by ciê sól z¿ar³a.
I w koñcu ³amiesz paznokieæ pióra i tak to jest:
Skreœlone s³owa, skreœlone ¿ycie, nie napisana
Œmieræ.

Ta kartka jak chusteczka albo twój pokój: cztery
Ma rogi, byœ haftowa³ krwi swojej drobnym œciegiem
Lub wielkimi krokami imaginacji chodzi³
Od s³owa do przys³owia, od przecinka do kropki.
Ale o co ci chodzi, ¿e tak wci¹¿ siê uganiasz
I wci¹¿ nie mo¿esz dobiec do ostatniego zdania?
Co ty chcesz wyhaftowaæ, ¿e tak krwi nie oszczêdzasz,
Na jak¹ ró¿ê ma ci wystarczyæ owa przêdza?
Spójrz, dobra noc siê koñczy, co twoj¹ nêdzê kry³a,
G³osem pierwszego ptaka dzieñ z ciebie drwiæ zaczyna.

Wiêc zapomnij o kartce, œpij.
Wtedy ci œmieræ napisze Nikt.

1970, luty

104

S£OWA DO PIOSENKI NA OSTATNI DZIEÑ ROKU

ile œmierci w szufladzie
w szafie w rêkawach p³aszcza
tyle strachu pod ³ó¿kiem
za lustrem za obrazem

ile wierszy spisanych
ile wierszy podartych
tyle ¿ycia w brulionach
tyle nadziei w œmieciach

tyle œmieci w œmietniku
ile zachwytów g³upich
ile snów fantastycznych
tyle nêdzy skutecznej

ile wódki wypitej
tyle p³uc wyrzyganych
ile s³ów wyrzeczonych
tyle blizn fioletowych

tyle œniegu za oknem
ile krwi upuszczonej
tyle g³uchego nieba
ile œlepego wzroku

tyle w krwi niepokoju
ile dni w nowym roku
ile w zegarku sekund
tyle mrówek na plecach

ile w³osów na g³owie
tyle robaków w mózgu
ile jest w g³owie bólu
tyle ¿o³¹dka w gardle

105

tyle w ustach niesmaku
ile jest obrzydzenia
tyle korzyœci z chleba
ile po¿ytku z gówna

tyle jest osch³ej wiedzy
tyle wiedzy ja³owej
ile lat zmarnowanych
ile pamiêci nudnej

ile wiary fa³szywej
tyle mêki komicznej
tyle œmiesznej têsknoty
tyle mi³oœci pró¿nej

31 XII 1969

106

PIOSENKA O POECIE II

Poeta pisze o ojczyŸnie
(ma³a wódka)
Poeta pisze o kobiecie
(ma³a wódka)
Poeta pisze (czysta wódka)
sztukê robi

Poeta pisze ca³e rano
(ile wódki)
Poeta pisze po po³udniu
(du¿o wódki).
Poeta pisze wieczór noc
(hektar wódki jak mówi
B. Antochewicz kapitan MO)

Poeta pije
(szkoda s³ów)

107

PRÓBA OSTATNIEGO WIERSZA

Ju¿ w zgodzie ze snem nie napiszê ciebie,
Wierszu, moja mêko, nêdzo i wielkoœci,
Nudo, rozpaczy, g³odzie i szaleñstwie.
Nie policzê ciê na palcach ¿adnej zorzy.

I nie wys³owiê ciê do wtóru gwieŸdzie:
Tak wysoko we krwi œpiewa, ¿e a¿ boli.
I s³abej g³owy szk³o nareszcie pêknie,
A ty mi siê, wierszu, jeszcze nie po³o¿ysz

£agodn¹ d³oni¹ na g³owie bolesnej.
Ani nigdy w niemej zgodzie z duchem mowy,
Pod³ug nadziei partytury jednej,
Nie wygram.

1969

108

WIÊCEJ NI¯ S£OWA

Boli mnie g³owa jako w Wszechœwiecie
Tak i na Ziemi – na pewne œciêcie?

Boli mnie serce tak w dzieñ jak w nudn¹
Noc – czy¿by zastrzyk benzyny czu³o?

Boli mnie d³oñ gdy piszê wiersz – prozê
Jak i podcieram siê – utn¹ no¿em?

Boli mnie noga, chocia¿ dziewczyna
Wie, ¿e nie tañczê – wyrw¹ mi z ty³ka?

Boli mnie g³owa, serce, d³oñ, noga
Jakby to by³y wiêcej ni¿ s³owa!

18 II 1970

109

PIOSENKA Z NAJWY¯SZEJ WIE¯Y

Piersi przek³ute drutem do robótek
Ma moja ¿ona I ci¹gle jej rad
I wci¹¿ jej krwawe cia³o wielbi kat
Kuchennym no¿em biodra grubo stru¿e

I parzy stopy i opala ³ydki
Wy³uska³ jab³ka z kolan ¯y³y z ud
Teraz otworzy³ krzywym ciêciem brzuch
I na widelec ponawija³ kiszki

I szuka dalej Wymacawszy odkry³
Koœæ ogonow¹ i odr¹ba³ j¹
I no¿yczkami do naskórków srom
Wypreparowa³ I wy³upi³ oczy

I przez maszynkê do mielenia miêsa
Przepuszcza oba poœladki I krew
Wiadomo po co rozciera na szkle
I ka¿dy w³os jej na czworo rozszczepia

Bo ci¹gle wierzy ¿e przecie¿ odnajdzie
Takim cierpliwym oprawc¹ któ¿ by
Inny jak tylko poeta móg³ byæ

Znam go Nazywa siê Rafa³ Wojaczek

1969

110

Ró¿e

NA IMIENINY RAF

NA IMIENINY RAFA£A WOJACZKA

A£A WOJACZKA

Ktoœ,

Kto kocha

Nie jest tym, co

Umrze.

Wiêc choæ sk¹din¹d wie, ¿e œmieræ poufnie
Dowiadywa³a siê nawet u ksiê¿y

I przodowników policji,

Wierzy.

Ktoœ,

Kto wierzy

Nie jest tym, co

¯ebrze.

Wiêc choæ go bol¹ wszystkie rany ciête
Siekier¹ œwiat³a a¿ do koœci rdzenia,

Swoje powietrze ³ykaj¹c

Czeka.

Ktoœ,

Kto czeka

Nie jest tym, co

Kupi.

Wiêc choæ odmienia imiê swej zas³ugi
Przez pory roku i ksiê¿yca kwadry,

Gorzka sól klêski siada na

Wargi.

111

RÓ¯E

œmieræ
nad Azj¹ jest ob³okiem
na koñcu w³osów fosfor
gwiazda
na wierzchu d³oni
miêdzy d³oniami kulistym
piorunem lecz kiedy œpiê
ucieka mi
przez trzewia do Polski

druga
ró¿a p³uc
boli sucha
krew oddechu
ja na klêczkach
p³uczê krocze
nasienie mi siê œmieje
ju¿ Ziemia
obraca siê
przeciwko mnie
a serce d³ugie
za oknem
œlepa chor¹giewka

I 1967

112

W PODWÓJNEJ OSOBIE

Nie œpiê
lecz On te¿ nie œpi
S³ucham
lecz On te¿ s³ucha
Czekam
lecz On te¿ czeka

Ja cierpliwy
lecz i On cierpliwy
Oddycham
lecz On te¿ oddycha
Widzê Go
ale i On mnie widzi

Nie bojê siê
lecz On te¿ niestrachliwy
Zapalam papierosa
On tak¿e skrêta æmi
Jem jab³ko
On te¿ coœ sobie gryzie

Milczê
On tak¿e milczy
Piszê
i On te¿ na kolanie
Onanizujê siê
On czyni równie sprawnie

Gdy robiê miny
jak¿e siê wykrzywia
Ruszam uchem
ach jak On umie ruszaæ
Klnê szeptem
lecz On nawet jakby umiejêtniej

113

Wiêc œmiejê siê
lecz On bardziej drwi¹co
Otwieram okno
On otwiera drugie
Boli mnie brzuch
On zanieczyszcza powietrze

Nudzê siê
On ziewa
Czytam
zagl¹da mi w stronice
Myœlê
On telepatycznie

Wyci¹gam be³ta zza ³ó¿ka
wypija mi
Œpiewam
w duecie z Nim
Rzygam
On wczeœniej ode mnie w Rydze

Wk³adam koszulê
On zapina spinki
Wci¹gam spodnie
On przeci¹ga pasek
Zak³adam buty
On wi¹¿e sznurowad³a

Gdy wychodzê
On te¿ wychodzi
Gdy przychodzê
ju¿ na mnie czeka
Przepraszam: czy pan te¿
umiera

1969

114

KONIEC PIEŒNI

Panu Bogus³awowi Kiercowi

Znów pó³noc Lecz poemat skoñczony I kropka
Lub nie Sprawdzi siê – czy pos³u¿y Uwydatni
I có¿ Znowu w cieniu pewnej ró¿y
Œmierci – ró¿yczka szczêœcia co ma³e ale w³asne.

I autor ju¿ powoli dopija herbaty
Papierosa dopala mniej chciwie z wiêkszym smakiem
Otwiera okno Wietrzy Przebiera siê w pi¿amê
I¿ pora to powa¿na i wypada spaæ.

O tak I bardzo m¹drze
Na brzuchu najpobo¿niej i zdrowo na ¿o³¹dek
Zw³aszcza gdy mêcz¹ wzdêcia
Wiêc gasi œwiat³o i rozluŸnia miêœnie.

I nie myœli ju¿ o rzeczach przykrych
Wszak poemat skoñczony Og³osi za rok

Co
Nie mo¿e zasn¹æ?

„Nie ¿ycz¹c sobie ziemskich karier
Strêczy sobie niebo bohater”

Nie œpi
By spaæ móg³ ktoœ

Lecz k³amie Szekspir o tej porze
Bo autor nie mo¿e spaæ.

O biedny Czy¿ naprawdê zazdroœci bohaterowi
¯e tak mu serce bije – a¿ dzwony w koœciele œwitu?

115

Ju¿ podniesienie s³oñca nad widnokr¹g w oczy
Ale na darmo pilnie zaciska powieki

„Trzymaj¹c siê kobiecej piersi
Nieba bohater jawnogrzeszy”

1969

116

OJCZYZNA

Matka m¹dra jak wie¿a koœcio³a
Matka wiêksza ni¿ sam Rzymski Koœció³
Matka d³uga jak transsyberyjska
Kolej i jak Sahara szeroka

I pobo¿na jak partyjny dziennik
Matka piêkna niczym stra¿ po¿arna
I cierpliwa jak oficer œledczy
I bolesna jak gdyby w po³ogu

I prawdziwa jak gumowa pa³ka
Matka dobra jak piwo ¿ywieckie
Piersi matki dwie pobo¿ne setki

I troskliwa jakby bufetowa
Matka boska jak Królowa Polski
Matka cudza jak Królowa Polski

1968

117

* * *

Ciemnoœæ ciemnieje znów za oknem powiek

Bo, gdy przejrzeæ, mi³oœci¹ zas³u¿y³,

Pêk³a koœæ wzroku patrz¹cego w p³omieñ

¯ywego cia³a prawdziwej ró¿y.

Ale on zaraz swe rêce przymusi³

Do szukania w ciemno: nimi patrzy.

Musia³ go wprawy w cierpieniu ktoœ uczyæ,

¯e niewidoczne na drwi¹cej twarzy

Choæ p³omieñ roœnie, a on wci¹¿ bez skargi

Swoim bólem najuczciwiej soli.

Ktoœ do mi³oœci urodzi³ go takiej,

Co na o³tarzu ofiarê mno¿y!

118

HODUJÊ TEN BÓL

Hodujê ten ból
po to pewnie
by spisaæ
ten wiersz na skrawku
dobrze wygarbowanej
skóry
mojej matki

A jak krzycza³a
gdy j¹ obdzierano

Do ¿ywego miêsa
a potem delikatnie
by nie uszkodziæ
cienkiej siatki wra¿liwoœci
odejmowano miêso
Jest taki chiñski sposób
trzeba przyznaæ:
dobrze obmyœlony

1965

119

PRAWDZIWE ¯YCIE BOHATERA

Jest horyzont prawdziwy tam za horyzontem.
Lecz najpierw czarne gwiazdy, nie wiedz¹c czy s¹,
Lec¹ do jego oczu zakrzywiaj¹c tory.
Gdy w oczach ciemno widzi podczerwon¹ krwi¹.

Oto prawdziwa chmura z niebieskiej wy¿yny
Jego mózgu ju¿ schodzi aby staæ siê ³z¹
Morza: na horyzoncie s³uchu teraz dyszy
Ju¿ wzbieraj¹cy w dusznym wnêtrzu morza sztorm.

I ¿agla bia³a miara w szwach rwie siê z nadmiaru
Ulotnej treœci wiatru i sternik ssie ŸdŸb³o
Krwawej w¹troby, któr¹ on, celnie przez gard³o
Przybity do poprzeczki rei, karmi go.

1968

120

POWIESZONY

D³ugo uczy³ siê œmierci w niebie mu pisanej
Gwiazdami: wreszcie ujrza³ k¹pi¹c¹ siê w niebie.

Umyta jego wzrokiem nieskoñczonym z piany
Chmur, Jungfrau ju¿ go w rêkach w Alpy œwiat³a niesie.

Lecz tu kobiety jeszcze pij¹ mu z rozporka
Choæ mê¿owie wzbraniaj¹ nie ochrzczonym batem.

Choæ rzemieñ celnie kaza³ zamkn¹æ usta krocza,
Choæ nagie kartki grzbietów ju¿ krwi¹ zapisane.

I, ruszaj¹c gêbami, dziel¹ siê uczciwie
Tym cia³em na talerzu pobo¿nego g³odu.

A on wci¹¿ siê uœmiecha jak wtedy, gdy ¿ycie
Uduszone uciek³o z pêtli horyzontu.

1968

121

MIMIKRA

Pani Barbarze Bittnerównie

Prawdziwe jest mistrzostwo œmierci, co wymyœla
coraz to inne formy swojego istnienia:
zostaj¹ nieœmiertelne gdy ona ju¿ zmienia,
jak naturalnie metrum zmienia nieumyœlna

decyzja precyzyjnie licz¹cej akcenty
oddechu krwi pisz¹ca d³oñ; jak zmienia kostium
tancerka w interwale gry, zezuj¹c z boku
do lustra tylko po to, by sprawdziæ zapiêcie

stanika – nie nagoœci zawodowej twarz
kontemplowaæ; jak ciek³y niepokój poety
znajduje odwo³anie wreszcie przy kuchennym

zlewie, gdzie na krawêdzi jawnie siedzi ona,
rozkraczona, na pamiêæ w mózgu wyrzeŸbiona
sekunda po¿¹dania, tak œmieræ zmienia twarz.

marzec 1968, Kudowa Zdrój

122

Ballada obsceniczna

RÊKOPIS

Chodzê wœród w³osów s³ów, co s¹ przêdziwem
skrytej w œnie s³onozaciek³ej mi³oœci.

Abym j¹ uplót³ w jawn¹ ju¿ tkaninê
musisz mi palce uzrêczniæ, mój Goœciu.

Nie wiem sk¹d przyjdziesz: jeœliœ jest kobiet¹
urodŸ siê z ciep³ych macic moich d³oni.

Gdy z jednej wstanie glina twego cia³a
z drugiej przetoczê w tê glinê œpiew krwi.

Oczy po¿ycz¹ twoim oczom œwiat³a
byœ choæ przez chwilê by³a œwiadkiem œwiata.

Jêzyk urodzi dwie kropelki œliny
by sp³ukaæ z ciebie strach widzialny – pot.

Bêdziemy mieli czas od ust do ust
by przeœcierad³o wiersza na nas spad³o.

123

* * *

twoje cia³o moje dzie³o z gliny g³odu
wyrzeŸbione fantastycznie czu³ym d³utem
precyzyjnej d³oni têtna œwietn¹ lamp¹
serca w pe³ni znakomicie oœwietlone

gdy paruje niewidzialnym œwiat³em ciep³a
twoja skóra siê wydaje byæ jak ciek³a
widzê cyple sutków spina parabola
stromej têczy za t¹ bram¹ mi nie znana

jeszcze bli¿ej twarz lecz blisko pi¹stka piêty
gdy podnosisz nogê d³uga perspektywa
nieskoñczonej ³ydki uda milowego
ile metrów warg mieæ trzeba by ca³owaæ

124

MUSISZ SIÊ ZAWSZE RÓ¯Y BAÆ

Musisz siê zawsze ró¿y baæ, która ustami
jest rany, co siê wewn¹trz ciebie wci¹¿ rozkrwawia.

Bo, choæ szukam, jêzykiem ciê nie umiem, naga:
powiedz mi, ¿e siê boisz, uwierzê, ¿e jesteœ.

¯e jesteœ w sobie, cia³u swojemu przytomna
– cia³o jest okiennic¹, sk¹d wiatr p³ochym gestem

bezwiednej d³oni wypchn¹æ mo¿e szybê krwi
– ju¿ w s¹siednim powiecie opadnie zamieci¹

ognia, co noworodkom powypala oczy
a oœlep³e z rozpaczy matki wy³ysiej¹.

Wiêc powiedz, ¿ebym chocia¿ w³osami us³ysza³.
Niech chocia¿ skóra prêdkim szeptem dreszczu powie

wargom, czy jeszcze mieszkasz w tej grz¹skiej osobie;
nim jeszcze nie przeciek³em przez ni¹ ca³kiem, powiedz.

125

DWOJE

Choæ nie znaj¹ siê jeszcze znaj¹ siê zawczasu.

Obrzydzeni zarówno
lecz cia³o samo strêczy.

Jej w³osy które pl¹cz¹ siê z niskim ob³okiem

gdy mówi: nasram
na s³awê poety.

Niebo ju¿ wie czym bêdzie kiedy ich zastanie

razem: œmieræ na Ksiê¿ycu
– z jelit wyjd¹ im glisty.

Wreszcie ka¿de z nich bêdzie po sobie wspomnieniem

dwa wiruj¹ce
pioruny kuliste.

lipiec 1967, Kazimierz nad Wis³¹

126

TEN TRZECI

Kiedy do twego domu wchodzê, kto jeszcze wchodzi
ze mn¹, ¿e mnie witaj¹c ogl¹dasz siê na boki?

Kiedy stawiasz nakrycie na stó³ i krajesz chleb,
kogo jeszcze zapraszasz, aby te¿ usiad³ jeœæ?

Dla kogo, gdy odpinam ci spinkê u stanika
i dotykam twych piersi, nieumyœlnie siê wzdrygasz?

I kto ciê nag¹ – ranê, której mój wzrok zabliŸniæ
nie mo¿e, tylko bolisz wci¹¿ bardziej – prócz mnie widzi?

127

* * *

Jeszcze w ni¹ nie wszed³, ju¿ nie ma jak wróciæ.
Ze œwiata jawnie wyœwiecony, w skóry
worek wciœniêty, patrz: œlin¹ sromotn¹

cieknie w otwarte
jej krocza okno.

Kobieta nie wie, na co jeszcze czeka.
On s³yszy: skoblem mrozu zima szczêka.
Za sieni¹ cia³a tamtej w pobielone

œwie¿o dla goœcia
prosi pokoje.

Kobieta mówi, ¿e nie ma wyboru
Ale on jeszcze wci¹¿ odwraca g³owê.
Lecz nagle – œmieræ ju¿ ca³¹ w sobie prze¿y³ –

wpada. Nie widaæ
mu nawet piêty.

128

BALLADA OBSCENICZNA

Panu Witoldowi NiedŸwieckiemu

Czarna i czerni wierna ta gwiazda w³ochata
Pi¿mowym œwiat³em Sol¹ jest mu w oku wêchu
S³ony krêgos³up bólu gdy zwiniêty w embrion

Jêzykiem wejœcia maca

Perszeron po¿¹dania rozdêty przez g³odne
Mleko kopytem bije Lecz nagle siê waha
Zdjêty w siodle m¹droœci¹ i ju¿ z konia zsiada

Bohater co by³ koniem

Œlepa ró¿d¿ka instynktu powoduje koniem
Kiedy ogon kurz z rynku Brukseli znów zmiata
Tkniêta bezmyœln¹ warg¹ po¿¹dania gwiazda

Ju¿ zaczyna ró¿owieæ

I nagle grz¹ska ró¿a pó³ konia poch³ania
A bohater za¿ywa szczêœcia gdy spokojny
Mo¿e – ju¿ od wnoszenia próœb do mêstwa wolny

Si¹œæ Belgii na kolanach

1968, 12 XI

129

Prolegomena do sztuki wyzwolonej

ZNÓW MUZYKA

Znów muzyka: ktoœ myœli o nas tak intensywnie,
¿e serce traci pamiêæ i w inn¹ stronê bije.
I znajomy, choæ zawsze niespodziewany, lêk
sprawia, ¿e nasze cia³a znów odnajduj¹ siê.

I znów przestraszonymi wargami prosisz zrêcznie
³aski moich, i leczysz mój przegryziony jêzyk.
Ch³odnym nogom pozwalasz, by rz¹dzi³ nimi strach,
bo wiesz, ¿e gdy zaufasz, sposób ci wska¿e sam.

I znów najpilniej chêtna jesteœ i najpos³uszniej
wierna tej niepamiêci, któr¹ ofiarowuje
Ci muzyka: wezwanie, by krwi¹ wtórowaæ jej.
I znów nas pozyskuje do swoich celów œmieræ.

130

KARTKA

Czas opowiada siê g³oskami sekund
Ka¿da godzina – to pieœñ epicka
Uwierz: nie mo¿na nocy napisaæ
Nawet najzwiêŸlej: brak³oby papieru

Choæby do szczêtu wyr¹bano lasy
Z wszystkich Polaków zwleczono odzie¿
I przemielono zasób bibliotek
I zaprzestano wydawania prasy

Lecz przecie¿ nie b¹dŸ zaraz taka smutna
Bo jednak ujrzysz kartkê, co jedna
Tê noc w ca³oœci bêdzie zawieraæ

– Kiedy o œwicie zagl¹dniesz do lustra

1969

131

ZWIASTOWANIE

G³os, którego nie s³yszysz: gruba woskowina
og³uch³ej ciszy w uszach i najwy¿szy pêd
rozkrzewionego g³osu przez ni¹ nie przebija.

G³os, którego nie s³yszysz: œlepa b³yskawica
poruszonego wstydu odmienia Ci p³eæ.
Ró¿a, nim wzejdzie w ³onie, na policzkach p³onie.

G³os, którego nie s³yszysz: d³ugo anio³owie,
coraz to bli¿sze echo nios³o poprzez ganki,
a¿ ostatni przystan¹³ na progu Twej p³ci.

G³os, którego nie s³yszysz: jednak wys³uchany
przez inne Twoje ucho, skoro w d³oniach dr¿ysz,
pierwsza wreszcie kobieta miêdzy niewiastami.

132

PROLEGOMENA DO SZTUKI WYZWOLONEJ

Cia³o cieszy siê sob¹ p³omieniami ogieñ
Jeszcze osobne lecz ju¿ iskrz¹c czuj¹ zwi¹zek
I urodzi siê przepis moralnoœci w dym
Wykrystalizowana œmieræ z p³on¹cych p³uc

P³omieñ jeszcze ³uczywem cieszy siê nasienie
Jeszcze ¿uje kobieta po¿yczy³eœ jej
¯eby z lichw¹ odebraæ cztery kilo miêsa
Z mózgiem p³aczem trzewiami i ¿eby by³ syn

A gdy odbierzesz rzucisz do œmieci materac
Zmienisz jej w siêgaj¹cy a¿ do nieba stos
I poœlinionym palcem sprawdziwszy wiatr w dym
Patrz¹c wystukasz pulsem czysty rytm eklogi

133

EKLOGA

Œnieg wyrós³ w nocy: ubogi poranek
œwie¿¹ purpur¹ jarzy siê obficie.

A¿ do najdalszej granicy poranka
idziemy brodz¹c w nim po pas jak w ¿ycie.

Wreszcie, z podwietrznej strony zaspy, w jamie
co na szerokoœæ dwu cia³ jest wybrana

Wzrok nasz zastaje parê zakochanych
gdy on w ni¹ mi³oœæ sieje – oziminê.

Na zmarz³ych twarzach ju¿ czujemy ciep³y
blask ich nagoœci który topi œniegi.

I bêdzie wiosna wtedy kiedy krzyk
narodzonego zbudzi zmarz³e ptaki.

134

APOKRYF

Snu stara szlachta: ko³paki turbanów
Zwiniêtych wokó³ g³ów id¹cych z rany
£ona swej matki nietkniêtego: panny
– wiêc czo³gaj¹cych siê pod storê bramy

Zmru¿onej hymen; panny w w³osy, w skórê,
W oczy i w uszy zap³odnionej chmur¹
Niebieskiej spermy; g³ów dwudziestu ch³opców
Ociekaj¹cych nagoœci¹ jak koœæ.

I tylko: czemu w turbanach nie z g³ow¹
Go³¹: a¿ sen siê ze zdziwienia spoci³
Nasieniem w poœciel, któr¹ nie jest Ziemia
Lecz spadaj¹ca do nieba kobieta.

135

Piosenka uliczna

TWARZ

ARZ

Abym móg³ rozpoznaæ j¹ i ¿ebym uwierzy³
B³yskawica rzeŸbi twarz w br¹zowym powietrzu

Ale bym siê nie zl¹k³ jej, ¿e nazbyt wyraŸna
Na pocz¹tek to nie twarz, tylko gruba maska

Ale bym nie lêka³ siê, ¿e nie ujrzê w ca³ej
Fantastycznie groŸnej i absolutnej krasie

Dano przecie¿ pewn¹ mi, skryt¹ wiedzê senn¹:
Wszak¿e burza dalej trwa, wiêc ujrzê na pewno.

1969

136

PIOSENKA ULICZNA

O godzinie porannej
Lecz nie rzeœkiej jak krzyk
Nowo narodzonego
Tylko md³ej jak konanie
¯e id¹cemu nawet
Odg³os mojej nêdzy
Wœród œwitaj¹cych domów
Zdawa³ siê nie powstawaæ
Choæ tak zazwyczaj donoœny
I nie by³o mi zimno
Choæ wraca³em z czuwania
Odprawiwszy poci¹gi
Do Ultima Thule
A tak¿e podmiejskie
Ju¿ nawet nie bolej¹c
Nad przymusem powrotu
Do zakis³ej rozpaczy
Wynajêtego pokoju
Tyle wiedz¹c ¿e kolej
Ma zawsze ci¹g³oœæ sezonu
I kiedy tak wraca³em
Bez radoœci wœciek³oœci
Ju¿ prawie obojêtnie
Przechodz¹c obok luster
Te¿ obojêtnych szyb
I nie mówi¹c do siebie
I nie czuj¹c parzenia
Opuchniêtych stóp
Bowiem wczeœniej wypi³em
Niedu¿¹ buteleczkê
Taniego kosmetyku
By sprowokowaæ serce
Do ¿ywszego dzia³ania
Gwoli pokonania
Tej mojej smutnej drogi

137

I gdy wszed³em na rynek
I szed³em dalej mimo
Jego architektury
Opiewanej w ka¿dym
Szkolnym podrêczniku
Wtedy sta³o siê w³aœnie
To o czym teraz donieœæ
Chcê z dba³oœci¹ o szczegó³
Snuj¹c piln¹ litaniê
Wiêc gdy prawie za sob¹
Mia³em rynek z ratuszem
Do którego umyœlnie
Pod¹¿aj¹ pielgrzymki
Szkolnych wycieczek

Kiedy

Przeszed³em przed wystaw¹
Magazynu mód mêskich
Gdzie za szyb¹ sta³ Czarny
Zaklêty w manekin
I rz¹dzi³ wszystkim

Wtedy

Ile kamieni w bruku
– tak w³aœnie pomyœla³em –
Ile kamieni w bruku
Tyle kobiet ujrza³em
Tylu kobiet dozna³em
Na tym pustym rynku

I wszystkie by³y Pani¹

we Wroc³awiu, 29 kwietnia 1969 r.

138

PIOSENKA INNEJ ULICY

Pani Gra¿ynie Lisowskiej

Kiedy wyœmia³ mnie wszelki stwór ¿ywy i martwy
Kamieñ wiersz zwierzê robak ob³ok cz³owiek kwiat; gdy

Wzrok mój ju¿ ¿adnej nie mia³ w³adzy nad pejza¿em
Co ukonstytuowa³ siê w formy koszmarne

Które siê przelewaj¹c w œrodek mózgu ciek³y
I w straszne skrzepy styg³y na sta³y ból; kiedy

Parcia grozy odeprzeæ ju¿ nie mog³em d³oni¹
Rozdygotanej krwi; gdy mog³em, owszem, g³oœno

Krzyczeæ na poœmiewisko tym bardziej powszechne
Zataczaj¹ce krêgi coraz obszerniejsze;

Gdy jedyn¹ pewnoœci¹ by³a pewnoœæ, ¿e
Chichotaæ ju¿ zaczê³y nawet tkanki md³e;

Gdy na koniec wyzuty by³em nawet z wiary
¯e moj¹ stronê trzyma pewien sen najstarszy

Dziej¹cy siê w kolorze ró¿owym i chocia¿
Tak¿e groŸny, zarazem by³a to ju¿ groza

Oswojona niejako ci¹g³ym uprawianiem
Jej – to jest poematów mi³osnych pisaniem;

Kiedy wierny mi dot¹d nó¿ te¿ mnie opuœci³
I zacz¹³ innym s³u¿yæ do dzielenia t³uszczy

I gdy prostej pieszczoty z nim nie mog³em za¿yæ
Przy³o¿yæ go do chêtnej szyi albo twarzy;

139

Kiedy wreszcie nie mog³em pójœæ nawet do mistrza
Który ezoterycznej wiedzy mi u¿ycza³

Lecz w³aœnie pilnie wznosi³ sobie dom na skale
Gdy moja stacja oraz meta by³a barem;

Kiedy ulic¹ wlok¹c siê, w¹t³y jak mg³a
Ju¿ nawet nie sprawdza³em, czy B³êkitny Pan

Nie zg³asza siê po moj¹ osobê tak nudn¹
Tak uci¹¿liw¹ oraz plugawie naplut¹

Na pierwszego prospektu miasta œwietny asfalt
Wszystko jedno czy Rzymu Moskwy czy Wroc³awia

Gdy¿ wtedy zapomnia³em ju¿ nie tylko stron
Lewej i prawej, ale wszystkich œwiata stron

I tylko szed³em; owa zaœ droga nie rzek¹
By³a, która prowadzi nas sama do celu

Tylko ¿mudn¹ ulic¹ co wiedzie do domu
Który mieszkaniem ¿adnym nie jest ju¿ nikomu

W którym nie zamieszkuje ju¿ ¿adna kobieta
Mo¿e tylko jej pamiêæ – i jak¿e bolesna;

A ze mn¹ moje ¿ycie – jak¿e zmarnowane –
Sz³o jak gdyby pasa¿er co jedzie na gapê

I ju¿ mu na kontroli ¿adnej nie zale¿y
Bo jeœli ma to i tak lewe dokumenty;

Tak¿e œmieræ by³a – owszem – lecz do lepszych celów
Stworzona sz³a z wizyt¹ do obywatelów

140

Którzy swe ¿ony grzeczne jeszcze przynaglali
Aby dla goœcia dobr¹ kolacjê stawia³y

Oni zaœ wybiegali do sklepów pobliskich
By nabyæ dobre trunki – nie tani salicyl;

Wiêc kiedy ju¿ tak d³ugo szed³em ¿mudnie szed³em
Mijaj¹c siê z id¹cym z naprzeciwka zmierzchem

Jak¿e niemelodyjnym ciemnym nêdznym ciê¿kim
Nawet nie szepcz¹c sobie któregoœ z mych wierszy

Jakby sobie ostatni¹ piosenkê ktoœ nuci³
Aby nie byæ samemu; gdy, nagle podniós³szy

Ciê¿k¹ g³owê, ujrza³em – ba³em siê uwierzyæ
¯e ta, co pewien hotel komunalny wieñczy

Wie¿yczka ozdobiona œwiec¹c¹ koron¹
Jest przecie¿ Twoj¹ twarz¹ sk¹din¹d znajom¹

1969

141

* * *

¯ycie roi siê od szyb, by przebiæ g³ow¹
i wskoczyæ prosto do ust Królowej.
¯ycie roi siê od gwiazd, co niszcz¹ oczy,
gnie¿d¿¹ siê w lampie i w mózgu.

A to nie s¹ szyby z cukru ani koce.
A to nie jest Królowa co ma zmys³
pieszczoty, i wypluwa na bruk w ka³u¿ê krwi.
A to s¹ gwiazdy, co siê œmiej¹ trzypiêtrowo.

5 V 1969

142

PEWNA WIEDZA

Wiem: najpierw oko gwiazdê rodzi w ka¿dy wieczór.
Wiem: potem krew w tej gwieŸdzie tak daleko mieszka.
Wiem: ty, co oficyn¹ jesteœ swojej krwi
d³oñ posy³asz, odrêczny puszczasz do mnie list.

Wiem: moja d³oñ nie pozna smaku twojej d³oni.
Tamta gwiazda ju¿ spada: przygwa¿d¿a do ziemi.
Widzê: le¿y, przejrzysta jak cieñ rêkawiczki.
Gwiazda jawnie dopala siê na linii ¿ycia.

Wiem: le¿¹c w koleinie poziomego cia³a
czujesz jak mróz ci skuwa Wschód z Zachodem cia³a.
Drug¹ d³oni¹ sprzed oczu odsuniesz powiekê
nieba i ujrzysz czarn¹ ró¿ê swojej œmierci.

143

ODJAZD

Wiem, ¿e je¿eli kiedyœ wyjdziesz mi spod powiek

osob¹, wreszcie ca³a jak z wody

naga, wtedy nie bêdê umia³ zawo³aæ ciê
tak, ¿eby nie wywo³aæ sobie œmierci z ró¿y.

Lecz to mo¿e byæ dobra œmieræ, jeœli ty krocze
bêdziesz mieæ, co nad g³ow¹ zaœwieci mi jak dzieñ,
bêdzie mieæ smak mg³awicy z najg³êbszej piwnicy

nieba – i bia³y zapach podró¿y.

Bo wtedy, gdy pobo¿nym jêzykiem znów dotknê,
w uchu us³yszê ³oskot obsuwaj¹cej siê

Ziemi. I nie wiem co zrobisz, kiedy

zamknê oczy, na Wenus odlecê wraz z ³ó¿kiem.

1967

144

GROTESKA ODJAZDU

Ju¿ zamiast mózgu mam p³on¹c¹ ró¿ê:
Chirurg, co sprawi³, chyba by³ demiurgiem.

Rêce do boków przycisn¹³em; m¹dry
Majster stosownie odgi¹³ d³oni lotki.

Przy reaktorze brzucha, gdzie siê warzy
Noc nuklearna, fizycy na stra¿y.

Astronomowie pewn¹ trajektoriê
Zliczyli. Wenus sobie myje krocze.

Lecz wszystko na nic, bo znów ktoœ mi stopy
Wielkimi gwoŸdŸmi przybi³ do pod³ogi.

1970

145

BAR „PIEKIE£KO”

Dwaj mê¿czyŸni przed barem
Bar „Piekie³ko” neon
Przechodzi kobieta z czerwonymi dodatkami
Buciki torebka rêkawiczki

Kobieta pachnie niebem
„Wieczór Paryski”
Mê¿czyŸni zapalaj¹ papierosy
Wracaj¹ do piek³a

Uroda barów jest nieskoñczona
Jak uroda kobiet
Mê¿czyŸni patrz¹ po sobie
Kobieta siê w nich porusza

17 IV 1968

146

G³os kobiecy

(z nieznanej poetki)

GWA£

A£

A£T

Moje cia³o wci¹gniête na kó³
Promieñ bólu tkanki mi zapala
Jakie konie wprz¹gniête do stóp
Ci¹gn¹ Dobra trawa przeœcierad³a

Nigdy jeszcze nie rós³ taki krzyk
Przez sufity w g³uche okno nieba
Teraz s³ysz¹ wszyscy Jestem dziœ
Z Twojej ³aski prawdziwa kobieta

Powalona ju¿ zawsze na wznak
Chcê pozostaæ Koœæ bólu ju¿ w gardle
Niechaj nigdy nie skoñczy siê gwa³t

Jak kó³ d³ugi jest tak niech siê stanie
Krzy¿em by siê we mnie zakotwiczyæ
Wierzê mój krzyk kamieñ nieba s³yszy

147

STUDIUM

Moje cia³o, cierpliwe wpierw, teraz ju¿ cierpi
Z powodu wspania³oœci swej, rozrzutnie zbêdnej,
Kiedy Ty sobie, oczy przymru¿aj¹c, ka¿esz
Nie patrzeæ, lecz ogl¹dasz jakby cia³o zmar³ej.

I ju¿ przykr¹ rzeczowoœæ swoich piersi czujê –
Wiem: bez Twego zachwytu cia³o jest jak bukiet,
Z którego wyparowa³ zapach, spad³y p³atki.
Ju¿, nagle zawstydzona, krew we mnie siê garbi.

Lecz, ufaj¹c, ¿e Ty mnie umyœlnie nie krzywdzisz,
Powœci¹gam siê, by gestu ¿adnego nie czyniæ:
Nie rozumiem gdy mówisz coœ na temat próchna.

Pozwalam cia³u œwieciæ dalej jak ¿arówka
Nieprzymru¿onym blaskiem, ale ju¿ siê waham
Czy nie by³oby lepiej nagle siê rozp³akaæ.

148

PROŒBA

Zrób coœ, abym rozebraæ siê mog³a jeszcze bardziej
Ostatni listek wstydu ju¿ dawno odrzuci³am
I najcieñsze wspomnienie sukienki tak¿e zmy³am
I choæ kogoœ nagiego bardziej ode mnie nagiej
Na pewno mieæ nie mog³eœ, zrób coœ, bym uwierzy³a

Zrób coœ, abym otworzyæ siê mog³a jeszcze bardziej
Ju¿ w ostatni por skóry tak dawno nie wnikn¹³eœ
¯e nie wierzê, i¿ kiedyœ jeszcze nie byæ tam mog³eœ
I choæ nie wierzê by móg³ byæ ktoœ bardziej otwarty
Dla Ciebie ni¿ ja jestem, zrób coœ, otwórz mnie, rozbierz

149

ZDRÓJ

Mój biedny Jak ty umiesz nie prosz¹c wci¹¿ prosiæ
By Ci daæ Wszystko – abyœ ju¿ nie musia³ ¿yæ

Mój biedny Wiêc dostaniesz Naj¿ywiej ciekn¹cej
Wtedy gdy Ksiê¿yc stoi w zenicie p³ci – krwi

150

HYMN

Kiedy Twoj¹ nagoœci¹ siê d³awiê
Wtedy koœæ nagoœci Twojej s³awiê

151

KRZY¯

Ja jestem pozioma
Ty jesteœ pionowy
Ty jesteœ góra
Ja jestem dolina
Ja jestem Ziemia
Ty jesteœ S³oñce
Ja jestem tarcza
Ty jesteœ miecz
Ja jestem rana
Ty jesteœ ból
Ja jestem noc
Ty jesteœ Bóg
Ty jesteœ ogieñ
Ja jestem woda
Ja jestem naga
Ty jesteœ we mnie
Ja jestem pozioma
Ale nie zawsze
Ty jesteœ pionowy
Ale do czasu
Ja jestem pionowa
Góra orgazmu
Ty jesteœ poziomy
Przy mnie

152

KOBIECOŒÆ

Mêskoœæ polega na tym aby biæ kobietê
Zgadzam siê z Tob¹ nadstawiam policzek

Kiedy indziej klniesz moj¹ matkê
S³ucham pilnie, pilnie przytakujê

O mnie najczêœciej opowiadasz Ÿle
Mówiê ¿e masz racjê kiedy mi powtórz¹

Kiedy w najlepszej wierze siê rozbiorê
Œmiejesz siê z ma³ych piersi chudych ud

A ja Ci drwiæ pozwalam sama siê œmiejê
Blizna po wyrostku naprawdê wstrêtna

Kiedy odchodzisz nie pytam kiedy wrócisz
Kiedy wracasz nie pytam gdzieœ by³

Dziwisz siê gdy mówiê ¿e Ciê kocham
Przecie¿ to znaczy: jestem ju¿ zawczasu wdowa

153

* * *

Jeszcze jestem kobiet¹ Wci¹¿ zmuszasz bym ni¹ by³a
Nie groŸbami Ty jesteœ ode mnie silniejszy
S³aboœci¹ która wzrusza chc¹cy ju¿ zamarzn¹æ
Puls mojej kobiecoœci

A ja w³aœciwie nie wiem co znacz¹ te s³owa
Kobieta i kobiecoœæ Znacz¹ coœ dla Ciebie
Ja ju¿ jestem zmêczona pisaniem poematu
Ci¹gle gwa³conym cia³em

Ja ju¿ chcê byæ poetk¹ Pisaæ d³ugopisem
Na zwyk³ej kartce Nie na karcie przeœcierad³a
Raz na tydzieñ za³atwiaæ potrzebê cielesn¹
Dla lepszego pisania

154

KOCHAJMY SIÊ

Kochajmy siê Ty ci¹gle na nowo œmieræ mi œnij
Twoja niech wci¹¿ oddycha ustami mojej p³ci

155

Poemat mojej melancholii

¯EÑSKIE R

¯EÑSKIE RYMY NOCY LIPCOWEJ

YMY NOCY LIPCOWEJ

Gwiazda litoœci pe³na wisi ponad œwiatem
Nalewa zimne mleko do spalonych garde³

M³oda matka pod bluzkê ciê¿k¹ pierœ schowa³a
Swojemu niemowlêciu gwiazdê ssaæ pozwala

Pijak który przed chwil¹ niebu siê wygra¿a³
Zapomniawszy ju¿ o tym te¿ usta rozdziawia

Policjant przesta³ myœleæ o regulaminie
Czapkê trzymaj¹c ¿eby mu nie spad³a pije

Spragnieni redaktorzy przy dalekopisach
Przegapiaj¹ ostatnie wydarzenia w Chinach

Ju¿ nawet kochankowie siê nie upajaj¹
Sob¹ tylko ku gwieŸdzie usta odwracaj¹

Chocia¿ wstydz¹c siê samych siebie pij¹ przecie¿
Ci nawet którzy ¿yj¹ z pragnienia: poeci

1969

156

OKNO

Natchniony dziœ przez pamiêæ moich pierwszych wierszy
Z których ka¿dy jest skrzep³¹ ju¿ kropl¹ krwi Gwiazd¹
Choæ niewidzialn¹ w niskim niebie tej tu pory
Ma³ej Dusznej jak cela Z ksiê¿ycem jak kibel

Jedzonym przez rdzê

Chocia¿ jeszcze niepewny siebie jak przed ciosem
Sennej piêœci œledczego gdy siê nie wie Prosiæ
By nie bi³ i skwapliwie opowiedzieæ winê
Jednak jakby po drugim odzyskuj¹c spokój

Nieczu³y na ból

Stajê w oknie i g³owê wychylam za okno
S³yszê szum zbli¿aj¹cych siê wêdrownych planet
Kiedy wpadn¹ do ucha i zyskaj¹ wagê
Uwierzê ¿e to wreszcie s¹ oczekiwane

S³owa Nagle rytm

Poematu w koniuszkach palców Czujê echo
Oddechu odleg³ego o poemat morza
– ktoœ kto myœli o morzu ju¿ jest utopiony –
Ale choæ sól zlizujê z warg to jeszcze milczê

Milczeniem jak piêœæ

Znów sterroryzowany zajad³¹ czu³oœci¹
Œmierci cicho rosn¹cej od œrodka planety
Do œrodka cia³a bia³ymi w³osami ch³odu
I przewidujê Serce chyba mi tej œmierci

Sprosta tak¿e dziœ

Wykorzystuj¹c ka¿d¹ najmniejsz¹ jej s³aboœæ
Pewn¹ jej nonszalancjê wynik³¹ z rutyny
Zmêczenie maskowane mistrzowskim rzemios³em
Zatem wierzê ¿e skoro czyniê czyniê dobrze

Przemagam md³y g³ód

157

Niskiej œmierci Nie licz¹c sylab pulsu Têtna
Oddechu znów pozwalam sobie nie ¿a³owaæ
Smrodu mi³ego kibla Grania ³y¿ki w misce
Gdy niewidzialny ¿agiel lotnej krwi za okno

Wycieka na wiatr

17 VII 1968

158

PRÓBA POEMATU

Liœæ mojego mózgu smutnie zwisa

Z ga³êzi jak¿e upalnego lipca

A po œcie¿ce jednej z ¿y³ek
Nieznany robaczek idzie

Karaluch to czy te¿ mo¿e t³usta

S³onin¹ nieba wdziêczna bo¿a krówka

Mózg wie to czego ja nie wiem
Gdy pod drzewem lipca le¿ê

I œpiê kiedy mózg ³echtany ci¹gle

Zwielokrotnion¹ nó¿k¹ spaæ nie mo¿e

I kiedy ja coraz g³êbiej
Œpiê mózg widzi coraz szerzej

Ju¿ krajobraz poematu widzi

Oraz muzykê poematu s³yszy

I nie boi siê jak ja
Zapewne by³bym siê ba³

Widzi rzekê gdzie kobieta nago

P³ynie Jej cia³o jest ciê¿arn¹ bark¹

Oraz s³yszy kataraktê
Która zniszczy ow¹ barkê

I widzi inne jeszcze kobiety

Stosownie nagie gdy¿ sukienki zdjê³y

Przed wst¹pieniem w poematu
Obrêb I jeszcze Kreator

Stoi a one ci¹gn¹ zapa³ki

Aby kolejnoœæ mi³oœci ustaliæ

I jak szachruj¹ Lecz on
Skromnie obserwuje pr¹d

159

Rzeki i drewko ciskaj¹c liczy

Sekundy Ale oto szubienicy

Która z wolna za plecami
Ros³a z ziarnka co zasiane

W innym wierszu jednak skie³kowa³o

Kobiecy cieñ go pieœci w kark Kreator

Spuszcza g³owê Œmieje siê
Mózg kiedy podnosi siê

Twórcza mêskoœæ prosto do ust s³oñca

Lecz nagle z mózgu odpada biedronka

Czy karaluch Nie wie nikt
Bo ja budzê siê mózg œpi

1969

160

PIOSENKA STAREGO KSIÊ¯YCA

Ja stary ksiê¿yc nie znam swego ojca
Ja stary ksiê¿yc nie znam swojej matki
Ja stary ksiê¿yc zawsze by³em stary
Tylko m³ode dziewczêta starsze s¹ ode mnie

Jaskiniowy egipski gotycki i polski
Ja stary ksiê¿yc jestem Twym koszmarem
Chodzê po Twoim dachu mieszkam w Twojej krwi
Oœwietlam Twoje sny

Tylko m³ode dziewczêta starsze s¹ ode mnie
Ksiê¿yc jest lunatykiem Mickiewicz jest kobiet¹
Nigdy nie by³aœ m³oda wiêc co zrobisz

Œmieræ jest przecinkiem w zdaniu Twego losu
Ja stary ksiê¿yc niezawodny ¿a³obnik
Gdy na stypie podaj¹ alkohol

1969

161

POEMAT MOJEJ MELANCHOLII

Po pierwsze:

Matka nie jest matk¹ tylko siê podaje

Po drugie:

Ojciec nie jest Bogiem lecz obcym starszym panem

Po trzecie:

Ksiê¿yc jest lunatykiem (to z jakiegoœ wiersza)

Po czwarte:

Mickiewicz jest kobiet¹ (te¿ z mojego wiersza)

Po pi¹te:

Pogoda jest star¹ pann¹

Po szóste:

S³oñce do oka mi wpad³o

Po siódme:

Policjant z gwizdkiem zamiast twarzy

Po ósme:

Marynia ma ty³ek g³adki

Po dziewi¹te:

¯ycie jest nic nie warte

Po dziesi¹te:

Mo¿e jest wiersza warte?

Po jedenaste:

Spisek (...)

przeciwko autorowi

Po dwunaste:

Mój stygmat co siê nigdy nie goi

Po trzynaste:

Moje ewolucje

Po czternaste:

Moje polucje

Po piêtnaste:

Moja babka od strony ojca pod³ug s³ów matki
syfilityczna kurwa
(skoñczy³a siê kartka)
(na odwrocie)

Po szesnaste:

Bohater jedz¹cy gówna

*Wyraz nieczytelny [przypis poety]

162

Po siedemnaste:

Wieczór mojej poezji który siê nie odby³
i tylko dlatego nie zakoñczy³ siê
skandalem

Po osiemnaste:

Inny wieczór zakoñczony skandalem

Po dziewiêtnaste:

Jeden poeta co siedzi w wiêzieniu

Po dwudzieste:

Drugi poeta ju¿ wyzuty z Ziemi

Po dwudzieste pierwsze:

Ojczyzna to nienawiœæ i wizja i sperma

Po dwudzieste drugie:

Kolega
z którym pijê wódkê

Po dwudzieste trzecie:

Jest Malarzem wiêc nie jest Morderc¹

Po dwudzieste czwarte:

Kafka w Dziennikach zastanawiaj¹cy siê, czy nie
by³oby dobrze, gdyby od czasu do czasu jada³
miêso

Po dwudzieste pi¹te:

O ¯ydach polskich

Po dwudzieste szóste:

……………………
(niecenzuralne wiêc kropki)
(kartka skoñczy³a siê ostatecznie)
(niecierpliwe szukanie jakiejœ czystej kartki,
wreszcie znalaz³a siê)
(na nowej kartce)

Po dwudzieste siódme:

¯ona mojego przyjaciela i jej zabiegi

Po dwudzieste ósme:

Aby utrzymaæ dom siebie mê¿a dwoje dzieci

Po dwudzieste dziewi¹te:

Fotografia w dzienniku która mn¹ wstrz¹snê³a
(„Gazeta Robotnicza”, wydanie niedzielne z dn. 30 XI 1969 r.)

163

Po trzydzieste:

Pewien cytat
(Ch. Baudelaire Mon coeur mis a nu LXIX)

Po trzydzieste pierwsze:

Redakcja na wysokim piêtrze

Po trzydzieste drugie:

Jacek £ukasiewicz mówi³, ¿e mo¿na iœæ bezpiecznie,
gdy¿ nie ma peda³ów

Po trzydzieste trzecie:

Przypomnieæ sobie ten sen

Po trzydzieste czwarte:

Wyssaæ dziewczynie krew

Po trzydzieste pi¹te:

Czy warto leczyæ siê z alkoholizmu?

Po trzydzieste szóste:

Poeta bez ojczyzny

Po trzydzieste siódme:

Kogo obrazi³em wczoraj?

Po trzydzieste ósme:

Nikogo bo by³em chory

Po trzydzieste dziewi¹te:

Wiêc czemu mnie bito?

Po czterdzieste:

Owszem, mo¿liwe, ¿e mi siê œni³o

Po czterdzieste pierwsze:

Œnieg pada

Po czterdzieste drugie:

Czy nie widzieliœcie gdzieœ Wojaczka?

Po czterdzieste trzecie:

Chrystus, jedyna gwiazda orientuj¹ca bieguny

Po czterdzieste czwarte:

Szukam go od dawna, przecie¿ musieliœcie
go widzieæ, on taki du¿y

Po czterdzieste pi¹te:

Smutny list od jednego aktora, mojego brata

Po czterdzieste szóste:

Powró¿yæ sobie z Pascala

164

(odwróciæ kartkê)
(na odwrocie)

Po czterdzieste siódme:

Jedynym przedmiotem Pisma jest mi³oœæ

Po czterdzieste ósme:

Zrobiæ sobie kawê

Po czterdzieste dziewi¹te:

Brak rymu umyœlnym efektem

Po piêædziesi¹te:

H³asko umar³ w czerwcu

Po piêædziesi¹te pierwsze:

W czerwcu
jak zwykle pi³em
(„Astoria”, Zakopane, Droga do Bia³ego)

Po piêædziesi¹te drugie:

Modli³em siê?
(ci¹g dalszy po chwili, bo gospodyni
zawo³a³a mnie do telefonu)

Po piêædziesi¹te trzecie:

Telefon od Malarza w sprawie ok³adki

Po piêædziesi¹te czwarte:

W sprawie ok³adki do mojej Innej bajki
(nak³adem Ossolineum)

Po piêædziesi¹te pi¹te:

Pójœæ siê wysiusiaæ

Po piêædziesi¹te szóste:

Kolega który leczy³ siê na to samo

Po piêædziesi¹te siódme:

Rudy piesek na œniegu

Po piêædziesi¹te ósme:

Przemyœleæ zagadnienia poezji
(poniewa¿ zaœ kartka znów siê koñczy, jest to okazj¹,
by przerwaæ na jakiœ czas, przyjrzeæ siê temu, co zapisane,
przeczytaæ sobie na g³os, a nastêpnie jeszcze
raz przemyœleæ zagadnienia poezji)

3 grudnia 1969

165

POCZ¥TEK WIERSZA

Œmieræ

(Kto widzia³ od takiego s³owa zaczynaæ wiersz
Nie lepiej od razu
Siê powiesiæ)

1969

166

BEZ PRZECINKA

Md³e p³omyki ob³êdu trawki
Rosn¹ do mózgu i mózg krwawi

Myœl¹ za okno i œnieg pada
Bez przecinka siê opowiada

Najd³u¿sze zdanie mojej myœli
Choæ na pewno mi nie po myœli

Bo oto œnieg zasypa³ drogi
Którymi nadejœæ móg³ ktoœ drogi

Kobieta albo inne zwierzê
Któremu ju¿ siê nie powierzê

Bo œnieg siêga ju¿ parapetu
A myœl za okno wci¹¿ wybiega

Ob³êd buzuje choæ nie wieje
¯aden wiatr i kartka siê œmieje

Na której imiê znów próbujê
Pewne napisaæ lecz nie umiem

Bo mi siê trzêsie rêka któraœ
Noga od sto³u wci¹¿ jest krótsza

Tak¿e o³ówek ze mnie drwi
Sobie na przekór mnie coœ œni

Wiêc czy¿bym nigdy nie napisa³
Ju¿ tego s³owa nie zatrzyma³

Nudnej myœli zdania nie skoñczy³
S³owem tak czule mi wiadomym

167

Ale choæ ju¿ na progu krtani
Stoi wyrzygaæ nie potrafiê

Bo myœl ci¹gle nie mo¿e ustaæ
I œnieg mi ju¿ zalepia usta

Ju¿ dom zasypa³ a wci¹¿ nad nim
Md³e p³omyki ob³êdu trawki

25 I 1970

168

KONIEC POEZJI

Koniec poezji winien byæ w ciemnej sieni czynszowej
Kamienicy kapust¹ woniej¹cej wychodkiem
Winien niespodziewanym b³ogos³awieñstwem byæ no¿a
Pod ³opatkê lub ³omu w skroñ zwiêz³ym jak amen

Bowiem winien byæ czo³giem rozpêdzonego nieba
Koniec poezji winien byæ szybszy nawet od myœli
By krzykn¹æ co mog³oby oznaczaæ bunt czy ¿al
Koniec poezji winien byæ niegramatyczny

169

RYMY NA PRZEDNÓWKU

Ka¿dy œwit jest œmiertelny mówi mózg
Gwar¹ poetów bym poj¹æ go móg³

Matka dawno umar³a pisze list
Œwiat³em które siê mojej krwi znów œni

Kochanka siê skurwi³a za m¹¿ wysz³a
Rzeczowo podpowiada spermy limfa

Ojcowiznê obsiedli Ÿli s¹siedzi
I kalaj¹ tradycjê stwierdza jêzyk

I pl¹cze siê pismo zawodzi sztuka
Rêka porzuca pióro no¿a szuka

marzec 1970

170

FUGA

Ktoœ klaszcze, wali w blachê, lecz g³owy nie wystawia
Ktoœ nó¿ zaciêcie ostrzy, s³yszê, nó¿ chichoce
Ktoœ piwo warzy mi a¿ kadŸ bulgoce
Ktoœ wyrok pisze, pióro skrzypi, papier ziewa

Ktoœ biegnie, ktoœ siê skrada, ja nie œmiem oddychaæ
Ktoœ lufy czyœci i na lufach gra
Ktoœ stos uk³ada, stos podlewa, szczapy pij¹
Ktoœ trumnê zbija, w palec trafia, klnie

Ktoœ siê uœmiecha, skóra trzeszczy, warga pêka
Ktoœ zapala papierosa, ³ykam dym
Ktoœ klaszcze, wali w blachê, lecz g³owy nie wystawia

Ktoœ szybê t³ucze, szmatê pali, ja siê duszê
Ktoœ wyrok spisa³, pióro schowa³, papier wzi¹³
Ktoœ na g³os czyta, g³oski ³yka, mnie ju¿ nie ma

1969

171

CZY TO JU¯...

Nie z³oto, to wszak wiem, wiêc kto czy co tak siê tam œwieci,
¯e ciemny chrz¹szcz wzroku na wskroœ przestrzeni na to leci

Nie wytyczon¹ drog¹?

Czy to ju¿ jest ta gwiazda: nie nazwane jeszcze s³oñce,
O którym wiem, ¿e, i¿by je nazwaæ, potrzeba w mowie

Urodziæ siê na nowo?

3 II 1970

172

PRÓBA NOWEGO ŒWIATA

Ksiê¿yc nie jest tym ksiê¿ycem, co onegdaj
Le¿¹cego na œmietniku Ÿle oœwietla³

Mojego trupa

Œmietnik tak¿e nie jest miejscem, gdzie siê szerzy³
Odór œcierwa, ród robaczy tysi¹cgêbny

Objada³ trupa

W³a¿¹c w uszy, oczy, usta i do nosa;
Miejsce nie jest miejscem kiedyœ zwanym Polska

Trup nie jest trupem

Lecz szkieletem, który œwieci schludn¹ koœci¹;
Mózg, co z czaszki wyparowa³, jest m¹droœci¹

Której pos³uszne

Jest stawanie siê nowego œwiata; Stwórc¹
Jest ów robak mieszkaj¹cy w œrodku mózgu

Który mnie obcym

Czyni³ nawet w wiêzieniu czy w md³ym szpitalu;
Szkielet te¿ nie jest szkieletem tylko kart¹

Dawnej choroby

Na cz³owieka, z zaznaczonym dawkowaniem
Odpowiednich aplikacji nudn¹ pa³k¹;

Robaki s¹

Anio³ami zaœ butelka nie dopita
Fiolk¹, w której homunculus jeden p³ywa

To znaczy On

Przechowany na u¿ytek dydaktyczny
Czyli dobrze kiedyœ znany mi skurwysyn

Rafa³ Wojaczek

173

Co z radoœci¹ odpowiedni¹ pewnie stwierdzê
Kiedy ksiê¿yc wreszcie zejdzie i nareszcie

Ja s³oñcem wstanê

24 I 1970

174

Nie skoñczona krucjata

KONIEC ŒWIA

KONIEC ŒWIAT

To mog³o byæ we wtorek albo w pi¹tek
Niewykluczone te¿ ¿e w poniedzia³ek lub w œrodê
A równie dobrze w czwartek sobotê czy w niedzielê
W styczniu lecz tak¿e w lipcu zgódŸmy siê
¯e to przecie¿ nie jest takie wa¿ne
W roku tysi¹c dziewiêæset szeœædziesi¹tym
Zdaje siê – którymœ rano lub o zmierzchu
W samo po³udnie albo o pó³nocy
W pogodê s³oneczn¹ mo¿e w deszcz mo¿e w czas zamieci
Na w³asnym pasku powiesi³ siê
Na czymœ stosownym czy nie na rurze od bojlera
Dwudziestoiluœtamletni skoñczony alkoholik
Rafa³ Wojaczek syn
Edwarda i El¿biety z domu Sobeckiej

1970

175

OB£OK

Ju¿ zielony mur roœlin roœnie w poprzek krwi
wbrew nam, czyni¹c dwa pañstwa w tym samym ustroju.
Jedno dominium nocy jest, w drugim dzieñ stoi.

Miêdzy nimi przez szparê w ¿ywop³ocie chodzi
czu³y kurier zaimka na posy³ki: ty,
przez zielon¹ granicê nosz¹c tajny gryps

wzruszenia, które ci¹gle nie umie byæ nowym
s³owem jawnie wisz¹cym jeszcze innym s³oñcem
ponad granic¹, s³oñcem tamtym i ksiê¿ycem.

I choæ wiemy, gdzie winno byæ pod³ug wyliczeñ
retoryki, nie wschodzi zza krawêdzi mowy
a w przewidzianym miejscu nudny ob³ok stoi.

176

* * *

Oto ju¿ siê zaczyna za niem¹ œcian¹ jêzyka
jako konieczny wyraz nie przekupionej kobiet¹
nas³an¹ nam umyœlnie na siennik snu, nienawiœci.

Przecie¿ jej nie tykamy, choæ wci¹¿ nêci nasze rany
œlin¹ pojonym, d³ugim, ¿e chyba z trzewi wyplutym,
giêtkim jakby muzyka, tkliwym banda¿em jêzyka.

Bo my jêzyk ju¿ mamy poprzerastany ¿y³ami
odnó¿ek tej meduzy, jej hodowanej na przekór;
i odchodzi, przeciska przez nieba drzwi ob³ok ty³ka.

Zaœ ta siê nam kokoszy w gnieŸdzie krwi, byœmy ju¿ oczy
zaropia³e najgêstszym snem otworzyli po mêsku
i ujrzeli j¹, zorzê na md³ym widnokrêgu powiek.

177

BALLADA O LÊKU

Zbli¿a siê do nas
lêk: ma twarz

ze œniegu zielonego jak fosfor lub koœæ

spróchnia³ego drzewa.

Wk³ada nam do ust
d³oñ i ju¿

jemy j¹ wysysaj¹c jakby z sopla sok

id¹cy do serca.

Daje nam swej piæ
krwi i szpik

mózgu wyjeœæ musimy mu z czaszki, a¿ dno

o zêby zazgrzyta.

Wiemy, ¿e to jest
krew, co nie

przyjmie siê w naszych ¿y³ach, ¿eby mog³y ni¹

do woli oddychaæ.

Wiemy, ¿e to jest
szpik jak krew

truj¹cy: po nim nasze trzewia bêd¹ w g³os

zawodzi³y: zdrada!

Ale lêk jak ból,
nie byæ ju¿

nie mo¿e: nas bez niego nie ma, a i on

bez nas nie przera¿a.

178

SCHERZO

Nasionko pewnej wiedzy, które mimochodem
œwiat³o biegn¹ce przez nas sieje na po¿ywce
gliwiej¹cego mózgu, rozrasta siê w ob³êd.

Przede wszystkim s³yszymy jak pi³uj¹ skrzypce,
najwiêksze skrzypce œwiata dwaj zgodzeni tracze;
na koñcach pi³y siedz¹ jakby na huœtawce!

I wa¿¹ siê, kto ciê¿szy: muzyka ich s¹dzi
i wci¹¿ s¹ dysonanse a nas boli krocze
i smyczek siê wymyka z nie dopiêtych spodni.

Nasz ostry Bo¿e, smyczku, wygraj nam harmoniê
na skrzypcach zielonego cia³a tej kobiety,
co tam, gdzie trawa by³a, uœmiechniêta le¿y.

179

CZEMU NIE MA TANCERKI

Pani Alicji Reniewicz

Czemu nie ma tancerki, co tañczy³aby nasz smutek,
chocia¿ muzyka kr¹¿y, szlifuj¹c dla niej posadzkê?
Czemu nie ma, tañcz¹cej nam imiê naszej rozpaczy?

Czemu nie ma matczynej, co tañczy³aby nam bajkê
do snu; i czemu we œnie, tañcz¹cej nam nasze winy?
Czemu nie ma w pamiêci, tañcz¹cej nam urodziny?

Czemu nie ma odwa¿nej, co tañczy³aby na linie
s³onecznego promienia, gdy prosto do oczu padnie?
Czemu nie ma, tañcz¹cej na ksiê¿ycowej estradzie?

Czemu zdecydowanej, co tañczy³aby wahanie?
Czemu nie ma tancerki, co tañczy³aby za darmo?
Czemu nie ma, w ciemnoœci skutecznie tañcz¹cej œwiat³o?

Czemu nie ma bezwstydnej, co tañczy³aby nam nago,
ubrana tylko w gazê zachwyconego spojrzenia?
Czemu nie ma, tañcz¹cej na naszych bolesnych rzêsach?

Czemu nie ma spokojnej, co tañczy³aby nasz ob³êd?
Czemu nie ma koniecznej, co tañczy³aby przypadek?
Czemu nie ma, tañcz¹cej pod szum wezbranego wiatru?

Czemu nie ma tancerki, co tañczy³aby nam zawsze,
tañczy³aby nam wiersze i pozwy, krzyk, p³acz i œmiech?
Czemu nie ma, tañcz¹cej nam nasze ¿ycie i œmieræ?

1968

180

TE DZIEWCZYNKI

Te dziewczynki w sukienkach do pierwszej komunii
¯yj¹ i nie lêkaj¹ siê Boga ani deszczu
Jeszcze nie pada deszcz i uganiaj¹ siê nie gubi¹c œwiec
Pilnuj¹c torebeczek i chusteczek

Podkolanówki ich s¹ takie bia³e Kolana czyste
I dziewczynki wci¹¿ s¹ ¿ywe i nie boj¹ siê choæ ksi¹dz
Wie co robi³ ca³y ranek
Trucizn¹ na robactwo syc¹c op³atek

5 V 1969

181

OGIEÑ

Ogieñ
– i koñ zrodzony przez ognisko
kopytami z popio³u krzesze ciszê.
I na koniu dziewczyna: w ciszê dyszy
melodiê...

I my przy ognisku, co s³uchamy,
nie mog¹c nie ws³uchiwaæ siê w ten g³os.
Dziewczyna piersiami – p³omieniami
wybucha...

VIII 1968

182

NASZE ¯ONY

Niezdrowe te kobiety; na wygonach ich cia³
zdeptanych klêsk¹ jeszcze nasze klêski siê pas¹.

Niedobre te kobiety: prze¿ywaj¹ nasz strach
i ich cierpliwoœæ musi byæ wci¹¿ dla tego strachu,

wiêc jej czasem zabrakn¹æ musi dla nas. Kobiety
smutne, bo je kosztuje za du¿o nasza radoœæ.

Mówimy, ¿e s¹ g³upie. A to jest chamskie k³amstwo
najboleœniejsze dla tych, które tylko siê zrzek³y

tego wszystkiego, co by nigdy zbyt pewn¹ siebie
nasz¹ mêskoœæ uraziæ mog³o, wiêc nawet racji

– ale ich tylko – ¿e chc¹ mieæ nas czasem dla siebie.
– Kiedy któraœ siê czasem biednym cia³em odwa¿y

drogê w œwiat nam zastawiæ, to na z³e jej wychodzi
siñcem pod okiem. Ech, te panie, nasze wychodki!

183

ICH PRAWEM BY£A W£ASNA ŒMIERÆ

Musiano p³ozy prêdko skleciæ z drew
Ju¿ u³o¿onych w stosy ca³opalne.
Gówniarze w kitlach higienicznych, w maskach
Gazowych trupy na p³ozy pok³adli,

Nam dzwonki dalej nielojalnej krwi
Kaza³y pokryæ siê po wnêkach murów.
Kln¹c pospolicie tamci zaprzêgniêci
Do trupich sanek ci¹gnêli na ugór.

Myœmy wrócili w nieba naszych domów,
Od gazów wzdête ob³oki poœcieli.
Jeszcze w zimnym œnie materaca jest
Kszta³t towarzyszki ciep³o wyciœniêty,

Ale nie wo³a, ¿e czeka kolacja.
Ju¿ próbujemy miedzianego smaku
Nieobecnoœci ich na naszych wargach,
A d³oñmi z siebie wymuszamy ¿al,

Gdy w dali, jakby rozpêka³y drzewa,
Huk: zmarz³e cia³a zmarz³a krew rozrywa
I fala w naszych mózgach wy³upuje
Szramê jak si³¹ rozerwany srom.

184

CHICHOT

W trawie œniegu zielone oczy œnie¿nych zwierz¹t,

o których tylko tyle
wiemy, ¿e nas ju¿ jedz¹.

Klucz¹ g³ody ruchome ich, a to s¹ nasze

œmierci postêpuj¹ce
z dna wnêtrznoœci do czaszek.

Ci¹gn¹ kity za sob¹ jak kiedyœ ga³¹zkê

jod³y my ci¹gnêliœmy,
aby zmyliæ pogonie.

I daremnie za tropem ich chce iœæ nasz œlepy

instynkt samoobrony
– to je musi rozœmieszaæ,

bo wci¹¿ w zach³ystuj¹cym siê drapie¿n¹ œlin¹

szczekaniu ich s³yszymy
– choæ nieumyœlny – chichot.

185

POCHODNIE

D³oñ nieba, do niej nasze jawne mózgi lec¹,
zwiêz³e ob³oki w pi¹stki zaciœniêtych mózgów
ju¿ w tej d³oni rozleg³ej siedz¹ jakby ciep³o
tam w³aœnie by³o im.

Ju¿ chciwa pró¿nia w czaszkach naszymi ustami
wypuszcza niewidzialny jêzyk swego g³odu
w mrowisko atmosfery, ju¿ pije tlen kwaœnej
muzyki zimnych sfer.

Ju¿ sfery wziête w œcis³e klatki g³ów œpiewaj¹
tak pobo¿nie, ¿e nam siê roz¿arzaj¹ czaszki
i w³osy zapalone na widom¹ chwa³ê
rozwiewa wierny wiatr.

1968

186

INNY ZAKON

S¹ jeszcze bracia surowszej regu³y
Ni¿ konstytucja g³odu, co nas je,
Byœmy uczciwie mogli sobie kupiæ
Za swoje prace chwa³ê inn¹. Lecz

Puste s¹, gdy je zmierzyæ miar¹ prac
Tamtych: umieli zmyœln¹ œlinê pragnieñ
– u¿yŸniaj¹c¹ nieskoñczone wargi
Naszych zazdrosnych rêkopisów – tak

Przymusiæ, ¿e siê zamieni³a w kurz,
Co w mózgu siedzi rodz¹c nowotwory
Nieodczynionych poematów: oni
Na to nie maj¹ jêzyka i ust.

187

NIE SKOÑCZONA KRUCJATA

Zosta³o jeszcze tamt¹ Ostatni¹ ju¿ Zaspê
Przeskoczyæ Siódm¹ górê Wodê siódmej rzeki
Ju¿ prawie pi³y konie gdy Mieliœmy w³aœnie
Na cuglach folgê im daæ Po brzuchy ugrzêz³y

Ale to nie jest wina perszeronów W metrum
Dyszla nie tylko skrzyde³ Koñ nawet pamiêci
Lotnej pozbyæ móg³ Z œlepi patrzy mu ¿al W mleko
Fermentuj¹ca krew wnet ¿y³y mu rozerwie

Ale co to Widzimy Jakby w œnieg ju¿ w glebê
Ca³e zapad³y Z uchem przy ziemi czekamy
Gdy z drugiej strony globu dojdzie krzyk my Pewni
¯e do Belgii przeciek³y ju¿ Pójdziemy dalej

1968

188

MODLITWA BOHATERÓW

Na bredniê nasz¹ i na nasz¹ nêdzê
Na zatwardzia³oœæ w naszym szaleñstwie

I na naszego g³odu g³oœny krzyk
Na dom nasz który opuœci³y sny

Na nasz¹ mowê wielce be³kotliw¹
Na rozpaczliwie niedorzeczn¹ mi³oœæ

I na znikomoœæ wszelkich naszych prac
Na koszmar nocy i na bezsens dnia

Na naszych mistrzów bezradnych i smutnych
Oraz na sêdziów ponuro okrutnych

Na biedne matki dogorywaj¹ce
Przez nasze winy chc¹ce i niechc¹ce

Na nasze serca obrzêk³e w¹troby
Na nasze wargi popêkane szorstkie

Na roztrzêsione fatalnie rêce
Oraz na mózgi w daremnej mêce

I na te p³uca co bez powietrza
Na strach bezsenny Na koszmarny zegar

Na wszystko co jest udzia³em naszym
B³agamy wzgl¹d miej ironiczna Pani

Pani Gra¿ynie Lisowskiej

1 9 7 2

K T Ó R E G O N I E B Y £ O

189

DA£ SIÊ NABRAÆ NA JÊZYK, KTÓREGO NIE BY£O

Nie widzia³am, nie s³ysza³am, ze snu wsta³am
– och, g³upia!
– Mo¿e jednak trochê m¹dra,
¯e naga, co? Jak senna myœl...
– Có¿, snu sauna
Nie tylko skór garbarni¹ jest, lecz
umys³ów!

– Nie widzia³am,
Jak siê rodzi³ w tym jêzyku.

Nie s³ysza³am tak¿e krzyku kiedy le¿a³
W ko³ysce
s³owa
œmieræ... go wymyœli³a?
Gdy¿ milcza³, wiem, jak potem te¿
gdy ju¿ prze¿y³
Stuwargow¹ ró¿ê nie do ca³owania.

– Karatow¹ ró¿ê
Nie do wyra¿enia?

Wielkog³owa ³za pamiêci nieprzekupnej
Jednak bola³a;
lecz œmieræ wci¹¿ siê œmia³a,
¯e nabra³ siê tak g³upio na md³e
– ba!
– nudne
Cia³o gwiazdy, która zgas³a, nim coœ zdo³a³.

– Wiêc choæ naga,
Czy naprawdê taka m¹dra?

Przecie¿ ze snu wsta³am: mi³oœæ niedos³owna
Ale prawdziwa, bo treœæ
jego œmierci.

190

Nie zwiêz³y rym, nie giêtki rytm czy tok g³adki,
Lecz naczynia
netto. – Nik³a?
– Pe³nia ³aski!

191

Notatki z jednej œmierci

* * *

¿yjê nie widuj¹c gwiazd
mówiê nie rozumiej¹c s³ów
czekam nie licz¹c dni

a¿ ktoœ przebije ten mur

192

MUSI BYÆ KTOŒ

Musi byæ ktoœ, kogo nie znam, ale kto zaw³adn¹³
Mn¹, moim ¿yciem, œmierci¹; t¹ kartk¹

193

* * *

Marii krwi koby³a u³ana
£ydki œni ca³¹ noc lecz ¿adna
Skóry snu nie przecieka gwiazda

Ostrog¹

194

* * *

z³odziej nadziei, ponury œwit
papierosa gdyby chocia¿ zatli³:
s³oñce wetkn¹³ miêdzy chmur wargi,
to bym zgodzi³a siê: niech drwi

z krwi na darmo le¿¹cej na wznak,
smutnej niczym wczesnoranny asfalt
zakazanej szosy lub tafla
chronionego akwenu, jak

odstawiony bilardowy stó³;
lecz on sobie niczego nie robi
ze sprzeciwu i znów przynosi
przepe³niony rozpaczy wór

195

* * *

Niebo na piersi k³adzie mi sw¹ ciê¿k¹ stopê
Gipsowy knebel ob³oku do ust
Spraw krwi, nim g³os mi wyjdzie ju¿ uszami
¯ebym zd¹¿y³a wyrzec chocia¿ ten czterowiersz

196

ŒMIERÆ NIE ZNALAZ£A JESZCZE
W£AŒCIWEGO WYRAZU

Choæ pierwszy œnieg ju¿ pada
W³osy wci¹¿ mi rosn¹

197

¯E LAMPA, ¯E KR¥G ŒWIAT£A

¯e lampa, ¿e kr¹g œwiat³a, ¿e kartka z zeszytu
– wiem; i chrzêst spieraj¹cych siê na twarzy rysów

I limfy szloch i tkanek ³kanie i gruczo³ów
Gruchanie; stó³ podobny do drugiego sto³u;

Smutna zgoda poœladków na zwyczajne krzes³o
I upór serca, które kontroluje metrum;

Te¿, ¿e têtnienie têtnic, ¿e d³ugi ¿al ¿y³,
Czu³e wo³anie nerwów, rozpaczliwe krwi

Zaklêcia, wiem; swêdzenie t³ustych w³osów, guz
Zbuntowanego mózgu, ¿e bezsennoœæ: snu

Hostia postna lub jawnie wypluta; lecz rêki
Pewnoœæ, bo œmieræ za murem wzniesionym z dwuwierszy.

Lecz nagle zwis³a rêka
I wolne palce czesz¹
Ch³odne w³osy przeci¹gu,
Co przechodzi pod krzes³em;

O³ówek z d³oni wypad³,
Ale dalszy ci¹g pisze
Œmieræ, która ju¿ nie boi
Siê œwiat³a jak w dzieciñstwie

Gdy wzrok Ci ponad kartkê
Uciek³ – ku jakiej wizji,
¯e oczy, jak wêdrowcy
Gdzieœ w lodowcu, zastyg³y?

198

POWIEŒÆ NOCY ZIMOWEJ

Idzie dziewczyna senna i ciemna jej krew
Idzie równin¹ bia³¹ – czystej kartki œnieg
Wiedzie j¹ b³êdna gwiazda co we krwi jej p³onie
Niesie j¹ drogi powieœæ

Idzie dziewczyna i jak d³ugo idzie ju¿
Lecz w d³ugopisie inny – d³u¿szy czasu puls
Grzany pobo¿n¹ d³oni¹ nie zamarza nawet
Wtedy, gdy czas w zegarze

Przeto idzie dziewczyna i dziewczyna wci¹¿
Mimo ¿e roœnie kartek zapisanych stos
– Gdy czasem Ksiê¿yc gwieŸdzie na z³oœæ siê zalêgnie
We krwi, po nogach œcieknie

Tak idzie – i niebaczna na granice c³a
Wierna tylko mi³oœci swojej œlepej – a¿
Ciemn¹ plamkê ju¿ zasch³ej krwi o œwicie znajdzie
Autor na przeœcieradle

grudzieñ 1969

199

SENNA BALLADA NA TEMAT,
CO KOBIETY WIEDZ¥ O WIERSZACH

Zrywa³am Ci owoce które by³y piersi
I depta³am na Ziemi która by³a kadŸ
Lecz nie pieni³a mi siê wokó³ go³ych ³ydek

Madera ni nie czu³am
Pod stop¹ kadzi dna

Choæ by³o s³owo „piersi” co siê ci¹gle œni³o
Przez sen ów który potem wyniós³ mnie nad kadŸ
Gdy nad Ziemiê wzlecia³am wcale nie widzia³am

Owoców czyli pewnie
Zebra³eœ sobie sam

Lecz w uszach nie do zdarcia – tak siê uszy œni³y –
S³ysza³am wolne g³osy co mi zaraz w kadŸ
W³osami z go³ej skóry ros³y jakbyœ cumy

D³ugoœæ – wysokoœæ tonu
Wpierw wypróbowaæ chcia³

200

JAKA BYM CI CHCIA£A SIÊ NAPISAÆ

Naga jak go³a stal, czysta jak naga woda
Niczym ¿ywa krew jawna, prosta jak jasna prawda
Sama jak jeden Bóg, jak sama Wenus jedna

Naga jak s³owo „kocham” wyrzeczone w ci¿bê
Pospólnych s³ów, niczym rzymska sk³adnia jasna
Wierna niczym Twój strach, Twoja jak wierna matka

Prawdziwa jak we strachu boskie przykazanie
Jedna niczym ³aciñska oda Mickiewicza
Czysta jak wódka nawet z niedomytej szklanki

Naga jak Wenus, matczyna jak wilczyca
Straszna jak Bóg, kiedy Ci go zabrak³o
Twoja niczym szaleñstwo, co mieszka na dnie Odry

201

BABILON

Któ¿ to chodzi z butami po nagim ciele kobiecym
Odpowiadam: poeta
Gnój
alfons swej œmierci co j¹ rymuje wci¹¿ ze œmiechem

Czy tak dobrze sprzedaje ¿e mo¿e z niej ¿yæ
Odpowiadam: wystarczy ¿e wystawi w oknie
œwiêty ty³ek a lud
zbiegnie siê zca³owywaæ, gdy da, pryszcze

Wiêc nie rozumiem co Ty robisz przy mnie
Odpowiadam: czy Ci siê
nie podobam czy ma³o jestem Ci kobieca
Ach, za³ó¿ jeszcze ostrogi i k³uj a¿ mi braknie tchu

202

B¥DZ MI

B¹dŸ mi od stóp do g³owy, od piêty do ucha
Od kolan do pachwiny, od ³okcia do paznokci
Pod pach¹, pod jêzykiem, od ³echtaczki do rzês

B¹dŸ biegunem mojego pomylonego serca
Rakiem, który mózg jedz¹c pozwoli poczuæ mózg
B¹dŸ wod¹ tlenu dla spalonych p³uc

B¹dŸ mi stanikiem, majtkami, podwi¹zk¹
B¹dŸ ko³ysk¹ dla cia³a, niañk¹ co ko³ysze
Jedz mi brud zza paznokci, pij miesiêczn¹ krew

B¹dŸ ¿¹dz¹ i spe³nieniem, rozkosz¹, znowu g³odem
Przesz³oœci¹ i przysz³oœci¹, sekund¹ i wiecznoœci¹
B¹dŸ ch³opcem, b¹dŸ dziewczyn¹, b¹dŸ noc¹ i dniem

B¹dŸ mi ¿yciem, radoœci¹, b¹dŸ œmierci¹, zazdroœci¹
B¹dŸ z³oœci¹ i pogard¹, nieszczêœciem i nud¹
B¹dŸ Bogiem, b¹dŸ Murzynem, ojcem, matk¹, synem

B¹dŸ – i nie pytaj, jak Ci siê wyp³acê
A wtedy darmo weŸmiesz najpiêkniejsz¹ zdradê:
Mi³oœæ, która obudzi œpi¹c¹ w Tobie œmieræ

203

CZY JA MOG£AM W W¥T£YCH USTACH
UNIEŒÆ TAK¥ MI£OŒÆ

Nieskoñczenie beztroska

gdzieœ na kresach

doby

tak zasnê³am – nareszcie

nie w Twoim œnie, lecz

w swoim!

– Nagle siê obudzi³am

naga

z sennych objêæ

koszmarnych r¹k – be³koc¹c

sen ze snu, tê

myœl: ojciec

a Bóg ju¿ siedzia³ w nogach
³ó¿ka – w rêkach trzyma³
nocn¹ koszulê – moj¹!

– sama

przez sen

j¹ zdjê³am?

– Krzyknê³am, oczy
d³oni¹ bezmyœln¹ zakry³am:
gdy znów odkry³am – m¹dry

Bóg

ju¿ na mnie

nie czeka³.

– Na pewno na koszuli

ob³oku

odlecia³

¿e ju¿ jej ani w nogach

nie znalaz³am ni

nigdzie.

204

– Wiedz: po to do krwi w dzi¹s³ach

gryz¹c pióro

piszê

ten list, by smutn¹ nagoœæ

zakryæ

choæ takim listkiem.

28 V 1970

205

NAWET NIE MUSZÊ ZAMYKAÆ OCZU

Widzê ch³opców ¿¹dz¹ obrzezanych
Którzy wyszli ze snów swoich matek
Co bezwiednie uczyniwszy gest
B³ogos³awienia niczym na œmieræ
Na drugi bok siê poprzewraca³y

…
I wys³awiam swój sen magnetyczny

206

* * *

Mów – a ja z twoich s³ów kolczyki zrobiê
Œnij – z Twoich snów sukienkê œlubn¹ skrojê
Myœl – z Twoich myœli los wyrojê sobie
¯yj – uprzytomniê œmieræ

I bij – od razów rozum we mnie wejdzie
IdŸ – bêdê czekaæ kiedy znów przyjœæ zechcesz
Jedz gdy podajê bo na ³eb wylejê
O przebaczenie proœ

207

MÓJ S£OWNIK

Mój s³ownik jak ubogi! S³owo nadziei: „jutro”

Odmienia siê jedynie przez Twoj¹ osobê

A ju¿ s³owo mi³oœci omija jêzyk: z³o¿yæ

Z g³osek g³odu siê nie chce lub sk³ada za póŸno,

Gdy ju¿, rozpacz¹ harda, Twój sen opuszczam: z moim

Snem w zêbach, jak nadzieja rozpaczliwa ka¿e.

Powiedz: czy coœ innego czyniæ mi pozostaje,

Gdy œmieræ te¿ nie potrafi jeszcze siê wys³owiæ?

208

S£OWO Z TWYCH UST

S³owo z Twych ust wysuwa siê srebrn¹ jaszczurk¹.
Widzê i tak siê bojê, ¿e ¿yczê Ci œmierci
Gdyby siê okaza³o, i¿ gdzie indziej skrêci.
Czekam a¿ w srebrny dzwonek mi siê zmieni ucho.

Moja œmieræ bezwiednie staje siê ironiczna
I z tkliw¹ drwin¹ liczy Ci inne metale.
Wybaczysz tê sekundê – godziny wybaczê
Gdy ta jaszczurka Ci siê pod sercem rodzi³a.

209

WIERSZYK MIRONOWI BIA£OSZEWSKIEMU

Ws³uchaæ siê do og³uchniêcia
Wpatrzeæ siê do oœlepniêcia
Wdyszeæ siê do beztchu w piersiach
Wmyœleæ do unicestwienia

Ach, wykrwawiæ siê – do S³oñca!

Kochaæ a¿ do obrzydzenia

29 X 1970

210

* * *

W³osy senne senna suknia Lesbia senna

Wrzos snu s³odko sypie arszenikiem

S³uch zasypia g³os ucicha Bóg umiera

G³ucho szumi muszla oceanu

Bia³a ryba cia³a wolno p³ywa

211

ULICA

Chocia¿ nie jest pozycj¹ w spisach ani w planach
Noc¹ moje cia³o jest g³ówn¹ ulic¹ miasta

Chocia¿ policjant stró¿ czy czuwaj¹ce babki
Nie wska¿¹ Ci jak masz iœæ przecie¿ zawsze trafisz

Chocia¿ ci¹gle zdumiewam siê ¿e Ty tak zawsze
Zmyœlnie rozpoznasz ¿e to jest ta w³aœnie

Chocia¿ noc¹ moje cia³o oczywiœcie
Jak ka¿da inna ulica koñczy siê ksiê¿ycem

212

PYTANIE BARDZO KOBIECE

Który tak chêtnie przez szyby by wszed³,
Pytam: k i m jest poranny deszcz?

213

STO PIÊÆDZIESI¥TY PI¥TY DOWÓD
NA TWOJE ISTNIENIE

Werset
snu

co nie sk³ada
siê sam

bo nie
dowolnie

ale
na obraz

214

ZMIERZCH £AGODNIE ROZSUP£A£

Zmierzch ³agodnie rozsup³a³ mózgu ciasny wêze³ –
Blask zapalanej lampy jakby uci¹³ rêce

Mrozu, które przez szybê ros³y serce macaæ –
Kryszta³ krwi siê roztopi³, pêk³a limfy szklanka

I rdza szronu sp³ynê³a z rzês; czy mo¿e œciek³a.
£za, nareszcie ³askawa. I w koñcu œmieræ, wœciek³a

Suka przywarowa³a w nogach ³ó¿ka, ch³odnym
Nosem póty tykaj¹c stercz¹cych spod ko³dry

Stóp, póki nie schowa³am. – I dopiero wtedy
Mog³am zacz¹æ siê baæ; bo nie tamtej ju¿ œmierci

Bezimiennej jak tyle kundli przy œmietnikach,
Co siê ju¿ na chodniku na wznak rozwali³a

Iskaj¹c sobie go³e podbrzusze; ja mog³am
Ka¿dy swój lêk szczególny imiennie wywo³aæ

Z rejestru snów, dziennika jawy, katalogu
Czytelni, z Almanachu Gotajskiego, szkolnych

Wypisów lub z zarysu psychoanalizy,
Z historii œwiêtej Kingi, z pism pornograficznych

– inwentarza pamiêci... I tylko siê strzeg³am,
By przypadkiem nie wyrzec Twojego imienia.

8 III 1971

215

* * *

Sutki stwardnia³y, schnie na nich sól

Odleg³ych, nagle obudzonych muzyk.
Polifonicznym duchem sfery wzruszy³

Bóg.

Œmieræ pompuje od bia³ego dna

Krwi, która ¿ywszym pchniêta raptem pr¹dem
Czerwonym snem mi paruje spod powiek,

Kat.

Ale tamten, co gdzieœ w œrodku mg³y

Snu niewidzialny wci¹¿ do ucha szeptem
Mówi mi moje imiê, wiem: to jesteœ

Ty.

216

CZY ŒPI¥C¥ MO¯NA ZBUDZIÆ GRZECZNIE

Sen zgêstnia³ rtêæ opad³a na dno cia³a krew
Odp³ynê³a z twarzy
I ju¿ go³ymi d³oñmi odgarnia³am œnieg
Który wargi parzy³

Strach zmrozi³ lecz nie straszyæ ale w³aœnie j¹³
Radoœæ sob¹ karmiæ
Chocia¿ by³o nieomal¿e niestrawne to
Smakowanie gwiazdy

Krzak trzewi siê spopieli³ by szczêœliwy ból
Krzykiem wyrós³ z krtani
Kto jak nie Ty potrafi³ obudziæ mnie znów
Poca³unkiem takim

217

PEWNIKI

Wypuk³oœæ moich piersi dopiero wklês³oœci¹
Twoich d³oni czyniona
G³adkoœæ moich poœladków dopiero szorstkoœci¹
Twoich palców g³adzona

Po¿ywnoœæ mojej œliny dopiero Twój g³ód
Witaminowo stwarza
To¿samoœæ mego cia³a dopiero mi ból
– gdy zadajesz – zaœwiadcza

Koœció³ mej p³ci dopiero wysoka modlitwa
Twego pragnienia wznosi
Czarna œmieræ usta wtedy dopiero odmyka
Gdy siê Twe ¿ycie zg³osi

218

BAJKA ZIMOWEGO PORANKA

Pani Danucie Kiercowej

1
Raz klucz siê œni³ a¿ Ksiê¿yc zszed³ i Odra krwi przed czasem
Wzruszy³a kryszta³ morza. Ty – w swym œnie osobnym – spa³eœ.

2
Mój sprawdzi³ siê gdy nasta³ œwit; lecz œwiat nieca³y: g³uchy
Bez tego „a”, któregoœ ju¿ nie musia³ we mnie budziæ.

3
Œnieg sypa³ i – jak w zaspie – rós³ strach: p³aski, bez nadziei;
Nie wysoki lêk przed szczêœciem, który a¿ wzrusza zenit.

4
¯al tylko przy mnie le¿a³; dzieñ topi³am w ³zach na grochy,
Nie na per³y je chowaj¹c w lagunie wspólnej ko³dry.

5
W œnie ocean na odbicie swoje ró¿owi³ przestwór.
Ja nie œmia³am myœl¹ nawet pozdrowiæ córki ze snu

6
Kiedy tul¹c twarz w poduszkê coraz to g³êbiej cia³o
Przysz³oœci znów widzia³am nie ró¿owo, ale bia³o.

7
I znów mi pozosta³a ta jedyna pewnoœæ: smutna
Radoœæ, ¿e œpisz, wiêc wolno Ciê kochaæ jak gdybyœ umar³.

grudzieñ 1970

219

CZYŒ WIEDZIA£…

Zdyszany szept zegarka, pêkniête lustro s³owa
Sen; bezsennoœæ rytmiczna, czternastosylabowa
Z cezur¹ na skurcz serca: œmieræ, która sercu œpiewa

Ale nie Tobie œpiewa. – Czyœ wiedzia³, ¿e gdy nawet
Zaœniesz nie z¿uj¹ mi Ciê mrówki minut; ¿e zaklnê
Œmieræ tak, ¿e w rym wkrêcona w klatce tercyny skona?

220

G£OS KOBIECY

Ró¿d¿karzu, œlepy ju¿ na œwiat³o inne
Ni¿ mieszkaj¹ce w d³ugich w³osach ¿y³
To osobliwe œwiat³o mojej krwi:
Nie muszê wo³aæ Ciê, bo wiem, ¿e przyjdziesz

I wiem: znów uda Ci siê mnie zaskoczyæ
Wczeœniej, nim zd¹¿y zapowiedzieæ s³uch
Jako goœciniec przyniesiesz mi znów
Topór swej d³ugo ostrzonej nagoœci

A kiedy, czuj¹c w sobie nag³e ostrze
W najwiêkszym strachu krzyknê: Kocham Ciê
Wtedy, rzeŸniku, znów przekonasz siê:
Kobiety mówi¹ czasem ludzkim g³osem

221

* * *

Kochankowie moi umarli poeci
Gryz¹ ziemiê u mych stóp.
Ch³odem wciskaj¹ siê pod ko³drê.
Kr¹¿¹ rojem rozdra¿nionych much
Nad kub³em gdzie cisnê³am tampon miesiêczny.
Wieszam majtki na sznurze wisi Jesienin.
Biorê phanodorm tabletkê kradnie Trakl.
Kiedy otwieram oczy wyfruwa ptak
Anielska dusza Keatsa ponad wodê snu.
Ich œmieræ przecinkiem, wciska siê w tok zdania
I nieustannie sylaby mi liczy.
Zasypiam z ich imieniem na ustach i z nimi
W ustach, przy boku, w kroczu i ciep³ej macicy.
I nawet teraz któryœ pisze mi te s³owa:
„B¹dŸ pochwalona pochwa Twa, Madonna”.

222

Pierwszy znak na tej karcie czy¿ nie jest rêkawiczk¹
Ciœniêt¹ mi przez tego Boga ma³pê z³oœliw¹,

Który mieszkaj¹c w klatce
Czaszki okrutnym rankiem

Wyzywa na wschodz¹c¹ ziemiê tradycji polskiej,
Zmuszaj¹c, bym naprêdce sporz¹dzi³ pewne ostrze

Giêtkiej linijki? – Jeœli
Mam w starciu tym zwyciê¿yæ,

Dopóty muszê no¿e ci¹gle nowe hartowaæ,
Póki nie spiszê wiersza na œmiech i drwiny Boga,

Który chocia¿ upadnie,
Przecie¿ znów zmartwychwstanie

W I E R S Z E S P O Z A Z B I O R Ó W

223

* * *

Kim jest ten, co mi siê jawi w lustrze
Nie kobiet¹ ani te¿ osob¹
Mg³y tylko tak okrutnie sob¹,
¯e miejsce w almanachu dot¹d puste?

Kim jest ten, co z mojego kieliszka
Pij¹c nie pijakiem jest, chocia¿
Podejmowany przez policjê z b³ota
Za cechowego brany jest towarzysza?

Kim jest ten, co moim d³ugopisem
Wypisuje moje wiersze
I w moim ³ó¿ku moj¹ ¿onê bierze?
Kim jest ten, co przed chwil¹ wyszed³?

224

WIEM KTO TO JEST

Wiem kto to jest
ale bez wzruszenia
Nie p a t r z ê na niego
ale go o g l ¹ d a m
Ju¿ tylko wiedza osch³a

Teraz
wisimy obaj
na jednej belce
pod zaci¹gniêtym niebem

stra¿nik mo¿e zaœwiadczyæ
miêdzy nami jest nic

225

WYROK

Ojciec
Nie zna Freuda
Tragików pobie¿nie
Ja te¿ nie znam

Wiêc motywy pozostan¹ niejasne
Nic nie wyjaœni
powo³ywanie siê na pokrewieñstwo

Tak, krew to pewne
jest jej nadto
œlady na sprzêtach
na œcianie
ka³u¿a na pod³odze
Ale nikt nie wpada w panikê
nic ¿e rêcznik
nie jest dobry tampon

Mówi jest jeszcze sposób
Pozwoliæ by przysch³o

ojciec mówi
rêka znów ostrze niesie
w tej dwoistoœci
jest synchronizacja
krew za s³owo
Czy odpowiada to ojcu
Ojciec nie odpowiada

Umar³

226

MÓJ PIES BARDZO PRZYJEMNY

mój pies bardzo przyjemny
on jest brzydki œmierdz¹cy
ale on sypia w ³ó¿ku

on sypia z moj¹ matk¹
która go kocha bardzo boleœnie
wiêc skowyczy i próbuje uciekaæ

ale on nie zna mojej matki
chocia¿ zna j¹ od tak dawna
moja matka jest starsz¹ kobiet¹
i wie co robi
wiêc mój pies jest bardzo mizerny
i Ÿle mu patrzy z oczu

za to moja matka ma siê dobrze
moja matka ma siê coraz lepiej

tylko mój pies bardzo przyjemny
jest coraz mniej mój

ale ja kocham moj¹ matkê
i chocia¿ psa te¿ kocham bardzo
przecie¿ musia³em wybraæ

227

WIESZ JEST MA£A RADOŒÆ

Hance

wiesz jest ma³a radoœæ
ja tê radoœæ
ja chcia³bym
¿eby ona ros³a

i wiesz
ta radoœæ ona jest du¿a
moi bracia okrutni umarli
a mo¿e ¿yj¹ ale nie pamiêtam

wiêc kiedy idê ulic¹
zbaczam
i zrywam kwiatek nieostro¿ny
stokrotkê

tê stokrotkê przybli¿am do twojej twarzy
i œmiejê siê g³oœno
kiedy odnajdujê podobieñstwo

a jeszcze g³oœniej siê œmiejê
kiedy stwierdzam
ró¿nicê

ty wiesz
to co ciê poró¿nia z kwiatem
to jest nasza mi³oœæ
wzajemna

30 maja 1965 r.

228

W POWIECIE

W tym powiecie gdzie siê przecie¿ znalaz³em
oni mówi¹: owoc kazirodztwa
oni mówi¹: rozbierz siê
stojê nago

Najpierw mi pies
obw¹cha³ odroœla
ale go kopnê³a pani Ludka
i sama obw¹chuje na czworakach
potem bierze delikatnie w usta

Kiedy wstaje i mówi
zwyciê¿y³eœ Galilejczyku
nic nie rozumiem

Ale oni dooko³a
ka¿dy kiwa ¿e tak
k³aniaj¹ siê
padaj¹

Wiêc ja
taki jestem szczêœliwy
¿e siê nie obudzê

229

SEZON IV

(jest sen
ale nie ma snów

s¹ sny
wtedy siê nie œpi)

230

KLUB

Patrzy na mnie przez dno szklanki
Oko
Pani w spodniach z g³ow¹
Poci siê w kroczu

Czy pan mo¿e jest pederast¹
bo ja walczê z odwrotnej pozycji
Mówi ¿e nie bo mrówki

Kiedy ja umiera³em
to sobie skraca³em
odmawianiem tabliczki mno¿enia

Kiedy zbiegam na dó³
i rozpinam spodnie przed pisuarem
pani znów jest
i prosi powiedzieæ a

231

WSPÓLNIE U£O¯YLIŒMY LIST DO NIEJ

Wspólnie u³o¿yliœmy list do niej
która mieszka i ¿yje w nie opalanym pomieszczeniu
choæ podobno trudno powiedzieæ o kimœ ¿e ¿yje
kiedy lekarz urzêdowo stwierdzi³ zgon

Ale my znamy siê na tych sztuczkach
zreszt¹ lekarz wcale nie by³ mê¿czyzn¹
przecie¿ zajrzeliœmy mu pod sutannê

W pierwszych s³owach naszego listu
donosimy jej ¿eœmy wszyscy zdrowi
czego i jej ¿yczymy

Zaœ nasza g³owa
gdy na ni¹ spojrzeæ z odpowiedniego dystansu
przedstawia siê imponuj¹co
i w dalszym ci¹gu roœnie

232

MARSZ ¯A£OBNY

Od muzyki jest ch³odno w kroczu
To jest ból a nie pornografia
Ja nie mam serca
Amor po ³acinie nic mi to nie mówi

Co powiedzia³ ksi¹dz
Harmonia to tylko mieæ swoje pod kap¹
¯e nawet w czasie Podniesienia myœli
o po¿y³kowanych d³oniach

D³onie twojej ¿ony
Œciska nimi napêcznia³y brzuch
D³onie Gra¿ynki jak próbuje piersi
Ciotki zakonnicy z ³echtaczk¹ jak palec

Marche funebre na go³ych strunach
Ja nie mam g³owy
do wielkich liczb

1964

1966

233

PIOTRUŒ WARIAT

Poœladki ich smutne
i stragan
serca chudy. Córki
zimy
i braku

Przecie¿ wci¹¿ roœnie
moja szczera g³owa
na talerzu
ich g³odu

Ale ty, czemu ci œlepnie
p³eæ? Murzynku
œwiat³a... udawaj!

Udawaj, moje ¿ycie
a policzy
za trzy dobra œmieræ

I 1967

234

SIOSTRY SYJAMSKIE

Trzynastoletnie ¿ycia pobo¿nie zroœniête
We wspólnej œmierci: wierzysz, ¿e pewnym narzêdziem,
Przenikliwym jêzykiem, oddzielisz od siebie?

Sentymentalna skórka osobnoœci ranê
ZabliŸni: myœlisz, widz¹c wypolerowane
A¿ do nagoœci cia³ka, co le¿¹ na tacce

Sto³u w operacyjnej sali tego wiersza.
Ale ty chcesz na Kaukaz. Ale widzisz: rêka
Jednej, wci¹¿ d³u¿sza, z kartki na pod³ogê œcieka

Wszystkimi napuch³ymi naczyniami ¿y³.
Jest obrzydliwy kolor: barwa sekund i
Liczysz razem ze œlin¹ z ust ciekn¹ce im

– i jeszcze smrodz¹. Wiêc ju¿ nie czekaj: pobo¿nym
Zmys³em jasnowidzenia oznacz sobie strony
Lew¹ i praw¹ œmierci: tnij – lecz zostaw g³owê.

II-III 1968

235

WIECZNA AKTUALNOŒÆ
NAJWY¯SZ¥ CNOT¥ SZTUKI

Wspólnie wziêliœcie wasz¹ martw¹ siostrê
Jeden za nogi drugi za g³owê uj¹³
I ponieœliœcie niedaleko O tu w³aœnie
W k¹cie podwórka ¿eœcie j¹ z³o¿yli

I z³o¿yliœcie d³onie do modlitwy
Tylko ¿e s³ów wam brak³o Jakoœ
Zapomnia³o wam siê wiêc z tej z³oœci
Rzuciliœcie siê na ni¹ i na nowo

Obudzili: miêdzy nogi wetknêli kij od miot³y
A¿ poruszona tym gwa³tem otworzy³a oczy
Powiedzia³a jakieœ s³owo Uœmiechnê³a siê

A wy krzycz¹c: dziwka jaka dziwka
Bez modlitwy uciekliœcie zostawiaj¹c
J¹ w tym k¹cie na kolejn¹ œmieræ

1964

236

DZIEWCZYNKA

Jaszczurka b³yskawicy, pêkniête ucho gromu,
Szumi¹ca muszla deszczu, ostrze piorunochronu
Dra¿ni¹ce elektrycznoczarne krocze nieba
– tylko niebo osob¹ jest, kiedy brak cz³owieka
Skrytego pod pierzyn¹ i zakopuj¹cego
W doniczce z pelargoni¹ wszelaki ostry przedmiot:
Wsuwki do w³osów, ig³y i druty do robótek –
I o tym wie dziewczynka, pilnie œledz¹ca burzê
Przez niezbrojon¹ szybê, bowiem rodzice wyszli
Z wizyt¹ czy do kina i przed burz¹ nie przyszli –
Bo ona ju¿ przeczuwa – nie mówi³a jej mama –
Co siê dzieje z kobiet¹, kiedy zostaje sama.

237

OSTATNIA

To chyba z jelit Ziemi wysz³y d³ugie glisty
jedwabnej lawy: id¹ po wierzcho³kach traw
lub nieco wy¿ej skoro nie czuæ spalenizny
i, gdy przechodz¹, ¿aden nie zostaje œlad.

Ona przez sen odkrywa nieszczêœliwy brzuch,
gdzie nic nie fermentuje: „sperma wysch³a zanim
siê urodzi³am” – przed snem powtarza; udami
uœmiecha siê i puszcza w przeœcierad³o œluz.

Lecz: „znów mnie ominê³o” – zaraz bêdzie p³akaæ.
Ju¿ obudzona widzi jak meandry rzek
stoj¹ce, ca³kiem sine, gdy poranny deszcz
jest roz¿arzon¹ barw¹, co wyparowa³a.

238

PODWÓJNA ELEGIA

O ciebie, która zmar³aœ, urodzona w moim
pomyœle, zanim zmar³aœ, wiod³em spór ze swoj¹
nieustannie mi w ucho szepcz¹c¹ swój wiersz krwi¹.

Kiedy ci wymyœli³em imiê, by z imienia
móc wzywaæ ciê, krew wrza³a w niemych zatokach cia³a.
Musia³em krwi obiecaæ twoj¹ bolesn¹ œmieræ.

Lecz ty mnie wyprzedzi³aœ: antyszambruj¹c wiecznie
w przedpokojach z³ych wierszy umar³aœ, aby œmieræ
zyskaæ sobie do celów, jak ty sama, dwuznacznych.

Ju¿ zawsze bêdziesz œwieciæ nie istniej¹c¹ twarz¹:
z wiadra twych ust obszernych wylewa siê ³ug œliny
lecz choæ jej pe³ne usta mam nie œcieka w gard³o.

Jej smak jest krajobrazem twego cia³a: w ciszy
moich ust siê rozlega dzwonnica twego serca;
wyplu³bym ciê, ojczyzno, tylko ta bariera

warg
œciœle
zaciœniêtych.

239

ZRÓD£O

Znacie niewys³owionych, którzy w Akademii
Mimicznej, u ma³p w zoo podpatrzyli gest

wprost spod serca: chcieæ. – Serce, jeœli siedzi w gardle,
powiedzieæ gestem tak¿e potrafili, lecz

jak gestem sprzedaæ s³owo ss¹ce w podniebieniu,
co jeszcze niewiadome nawet sobie; larwê

w kokonie flegmy; po¿ar, co siê jeszcze nie
zatli³ w stogu jêzyka? – Wiêc zmyœlili gest

nieodwo³alny: granie palcami na nosie.
I zaczêli przechodziæ, czyste listki, swoje

wargi nietkniête ¿adn¹ odmian¹. – Tak id¹c
– nogi nios¹c wysoko nad upartym progiem –

nareszcie przyszli do mnie, œlinê z ust mi pij¹
– cierpliw¹ rzekê sp³awn¹ dla polskiej wymowy.

240

JESZCZE POLSKA

Wielka rzeka przecieka przez nasz¹ domenê
Wyp³ukuj¹c ¿al z trzewi, ból z p³uc, bunt z umys³u.

A jednak serca, wyspy

Niepodleg³e, choæ wbrew nam, ostaj¹ siê, pe³ne

Nieskruszonej mi³oœci. I przez ni¹ najg³êbszy
Sen wci¹¿ nie jest œmiertelny, bowiem ona czuwa:

Budzi nas, ¿eby ró¿a

Jutrzenki w naszych oczach pozby³a sukienki

Porannej mg³y. I klniemy tê niewczesn¹ mi³oœæ,
Pilniejsz¹ od stra¿nika i regulaminu.

Jeden siada na kiblu.

Drugi wtuli³ siê w siennik, trzeci sobie drwin¹
Radzi, a ja, starannie wy³uskuj¹c z krocza

Wszy, nucê „Jeszcze Polska...”

1968

241

* * *

co ja o rzece wiem choæ jestem rzeka
wielmo¿na i obficie z siebie ciekn¹ca?

w której kobieta pierze myje garnki
któr¹ u¿yŸnia odpowiedni¹ odnog¹

która porusza ¿arna turbin
ziarno nocy miel¹c na œwiat³o

sztuczne wiêc mo¿e dlatego cenniejsze
bowiem w³aœnie prawdziwe

ja zjadacz fekalii ja rynsztok
spluwaczka cywilizacji której jestem winien

której jestem pierwsz¹ przyczyn¹
– mosty nade mn¹ intymnie rozkraczone

co ja o morzu wiem choæ u mnie w g³owie
– s³owo „statek” ju¿ p³ynie w Zamorskie?

242

JAK DOWIEM SIÊ JEJ PRAWDZIWEGO IMIENIA

Kiedy le¿y na brzuchu na pla¿y przeœcierad³a
i woda snu przybiera wierzê ¿e mi opowie
Polskê dok¹d odp³ynie zaraz przez senne morze
by siê Polakom jawnie zwidywaæ moja naga

Powie co bêd¹ krzyczeæ kiedy j¹ na o³tarzu
lady zalanej piwem w wykadzonej kaplicy
publicznego szaletu czy na ambonie wiecu
zobacz¹ wychodz¹c¹ z niebieskiego oparu

mg³y tytoniowej gestem najszybszej d³oni wszystkie
naraz zakrywaj¹c¹ obiektywy agentów
pobo¿nej informacji Którzy potem w swych ciemniach
daremnie bêd¹ chcieli wywo³aæ j¹ znów z kliszy

243

BOHATER

Jest taka rzeka Jordan albo Odra
nad któr¹ klêczy
nagi i podmywa siê.

Obrzezany ze skórki robi sobie fujarkê
i pasie
swojego ¯yda.

Jest takie miasto Jerycho czy Brzeg
sk¹d strza³a
leci i uderza w plecy

i le¿y a ¿yj¹tko
serca nieœmia³o
przymawia siê o jeszcze.

Bo jest taka œmieræ co przemknie
ledwie przez trzewia
i znów nad Polsk¹ ob³ok.

13 maja 1967

244

MESJASZ

Ju¿ wiatr od wschodu przechodzi koœci
ludu pod bram¹ belwederu nieba
Ju¿ piêœci krzycz¹ ¿ylast¹ groŸbê
Lud patrzy w ob³ok co oczy przechodzi

Ob³ok jest ¿aglem niewidzialnej ³odzi
Lud tego nie wie: niewidzialny Regent
Ju¿ wysiad³ teraz niewidzialn¹ kos¹
podcina ¿y³ki co pulsuj¹ w kostkach

Lud jeszcze tego nie wie ¿e ju¿ le¿y
w s³onej ka³u¿y swojej krwi – i drwi
kiedy wiatr przeszed³ koœci na przestrza³
w zau³kach koœci Regent li¿e szpik

245

OGÓLNIKI

1
Œwiat³o dzienne, co mieszka w zimnej koœci œwitu,
Miewa niekiedy adres tymczasowy w koœci
Ponurego przestêpcy, którym jestem ja.

2
Chleb powszedni, który siê nie lêka dzielenia,
G³odu, ognia; którego nie mo¿na rozstrzelaæ,
Przecie¿ przez ¿o³¹dkowy trawiony jest kwas.

3
Dobra matka, co wstydzi siê ros³ego syna,
Kultywuj¹c kurewstwo po to, by zatrzymaæ
M³odoœæ, wszak wreszcie musi potkn¹æ siê o œmieræ.

4
Mi³a ojczyzna, nawet nie mit, lecz domena
Zza krat ka¿dego nieba, bram wszelkiego piek³a,
Niespodziewanie we œnie odpomina siê.

5
Uczciwe spo³eczeñstwo, które mnie wyklucza,
Nawet nie wie, jak wielu g³osów w sobie s³ucham,
Prawdziwy naród maj¹c u siebie we krwi.

6
S³owo polskie, plugawa gazetowa mowa,
Jeœli cenzurze wymkn¹æ siê niekiedy zdo³a,
Nieregulaminowo i tak wdziêcznie brzmi.

1969

246

MIT

By by³o, co w powszedni¹ pisowniê nam wniesie
groŸn¹ odœwiêtnoœæ, oczy wewnêtrzne, za bielmem

krwi zwykle zapatrzone
w siebie, patrz¹ w snu stronê.

Widz¹ ten sen najdalej wychylony: poza
niewidom¹ domen¹ œmierci wpe³za w zbo¿a

p³omiennych kultur jawnie
wschodz¹cych na polanie

doliny (muszli, gdzie wci¹¿ szumi starych mórz
– które wyparowa³y w ³yk tchu, naszych p³uc

ruchom¹ wodê – oddech);
doliny w œrodku gór

nieba, gdzie wieczne œniegi chmur œciekaj¹, nios¹c
piach, ju¿ niemy, skarg s³anych do nieba przez pos³ów

– samych wiernych; zazdrosny
o ich naiwny g³ód;

sen dymi z k³osów ognia: kiedy bardzo chcieæ
ka¿emy sobie, dla nas mo¿e stanie siê

nieznajom¹ osob¹
rodz¹cego siê s³owa.

247

S£OWO DO JEDNEGO

Zapisany do stanu pewnej niewa¿koœci
Pismem up³ywaj¹cej krwi, twój nêdzny pobyt
Na md³ej pod³odze nocy znacz¹cym zarazem,
Co ciê, powo³anego w sferê chwa³y jasnej
Ponad wszelkie olœnienia i halucynacje,
Zaprawdê ju¿ przesta³o cokolwiek obchodziæ;

Zatem z obszarów nêdzy wyniesiony si³¹
Woli, co pozwoli³a ci przemóc lenistwo
No¿a zamyœlonego nad fenomenami
¯ycia i œmierci, który wiedz¹c, ¿e jest panem
Swej niewolnicy d³oni, owej kontemplacji
Oddaæ siê raczy³, mimo i¿ przecie¿ by³ brzytw¹;

Popad³eœ w nieuchronn¹ i nieposkromion¹
Uzd¹ ¿adnej ju¿ nêdzy musuj¹c¹ b³ogoœæ.
Teraz le¿ysz i straszysz niepobo¿nie ludzi.
Pan najbardziej b³êkitny zaraz ciê obudzi
I sprawiedliw¹ rêk¹ wyci¹gnie za uszy
Spod ³awki œwitu, gdzie¿eœ leg³ w cierpliwe b³oto.

248

TRZY WIERSZE RELIGIJNE

Oto jest, czego nie ma. Nie ma w spisie ulic.
W rejestrze dróg publicznych. Na sztabowych, nawet
Najdok³adniejszych mapach. Nie ma w s³oñcu ani
Na podeszwach ksiê¿yca chocia¿ wszêdzie przejdzie.
Na g¹sienicy czo³gu, w nogach ¿o³nierza nie ma.
Nie ma w locji, w pamiêci nawigatora nie ma.
Pod kul¹ kulawego. I nie mierzy siê
Bia³ym stukotem laski. Rytmicznym oddechem
Maratoñczyka. Miar¹ mleka w jego krwi.
Nie jest pozycj¹ w spisie katastralnym.
Nie jest przedmiotem sporu dwu s¹siadów – ch³opów.
Nie jest alej¹ parku. Nie jest œlepym zau³kiem.
Nie prowadzi przez cmentarz w jakimkolwiek mieœcie.
Jest drog¹, któr¹ idê, aby dojœæ do Ciebie.

Jakkolwiek idê do Ciebie, czy ³ódk¹ autobusu
Czy jadê wodnym tramwajem albo czo³gam siê
Poprzez poligon nocy w¹sk¹ transzej¹ snu
Albo siedzê na ³awce z widokiem na zegar
Wolno ciekn¹cej wody czy wreszcie, gryz¹c wargi,
Z oczami nocy na ³up wydanymi
Le¿ê darmo próbuj¹c na bezsenn¹ g³owê
Naci¹gn¹æ nagle zbyt krótki koc snu
– gdy pamiêæ zwierza mi Maryni cia³o
Kiedyœ widziane na œwiêtym obrazku
Propaguj¹cym pobo¿n¹ pornografiê –
Czy jedz¹c szybk¹ zupê w expresowym barze
Czy, grub¹ ³acin¹ trzewi do wiecznego postu
Modl¹c siê, kucam, zawsze idê prosto.

249

III

Iœæ prosto, czasem znaczy iœæ najd³u¿ej
Lecz có¿ gdy wiem ¿e dobrze Tobie s³u¿ê
Choæ nasienie bezwiednie siejê w bruzdê drogi
Nim zd¹¿ê po¿a³owaæ ju¿ warzy siê nowe
A za mn¹ s³yszê szept wzruszonej gleby
I choæ siê nie odwracam wiem: to wschodz¹ pêdy
I ju¿ s³yszê: wybuchaj¹ kwiaty
Z p¹ków jak z nocy kosmicznej nowe œwiaty
I cieszê siê ¿e bêdê móg³ Ci ofiarowaæ
Ca³y ich bukiet co bêdzie za s³owa
Które nie bacz¹c ¿e siê nimi krztuszê
Pilnie rymowaæ ci¹gle jeszcze muszê
Jak cieœla który jeœli chce zobaczyæ
W okienne ramy musi niebo wprawiæ

250

JA: KSI¥¯Ê PEPI

Gdziekolwiek pójdê, wszêdzie straszy œmierci¹
Daremn¹: refren, gdy piosenki brak.
Jak d³ugo mo¿na tak¹ nieœmiertelnoœæ

Nosiæ jak ber³o?

Kiedy¿ nareszcie us³yszê melodiê,
Któr¹ na flecie mego ber³a tak
Wygra prawdziwa œmieræ, ¿e s³usznie powiem:

Finis Poloniae?

251

OSTATNIA MODLITWA BOHATERÓW

Pani Gra¿ynie Lisowskiej

Dok¹d byœmy nie poszli, gdziekolwiek siê nie udali,
W jak¹ stronê zwrócili siê, pobiegli, pojechali

Bêdziemy u siebie

W któregokolwiek œwiata kraj byœmy siê nie wynieœli,
Na jaki zachód czy tam wschód swojej krwi nie zanieœli

Bêdziemy dla Ciebie

Choæbyœmy na najg³upszej mieli wisieæ szubienicy
Chocia¿by w najciemniejszej miano nas trzymaæ ciemnicy

Bêdziemy Ciê godni

Bo choæby pod ostatni¹ rozstrzelaæ chciano nas œcian¹
Choæbyœmy przez kana³ów musieli pe³zn¹æ g³¹b czarn¹

Bêdziemy spokojni

I jakikolwiek nudny by nie ogarn¹³ nas ob³êd
Jakich nie bêd¹ wbijaæ dogmatów pa³k¹ nam w g³owê

Bêdziemy skupieni

Jaki by Koœció³ nie mia³ za wœciek³ych nas heretyków
Jaka w³adza usilnie nie tropi³a – buntowników

Bêdziemy uprzejmi

Czyj¹kolwiek podstêpnie by obci¹¿ono nas win¹
Czy cierpieli bêdziemy na pojedynkach z³e zimno

Bêdziemy pos³uszni

I choæby wszystkie wreszcie wypar³y siê nas kobiety
I jaki by wpuszczono do ¿y³ naszych strach najgêstszy

Bêdziemy Ci ufni

…………………………………………

252

Dziœ bowiem, chocia¿ tak¿e œcigani i obmawiani
Poniewa¿ pewnej ³aski, ¿eœ z nami jest, doœwiadczamy

Jesteœmy szczêœliwi

paŸdziernik 1969

253

PIOSENKA BOHATERÓW VII

¯adnej nie ¿ywi¹c nadziei zap³aty,
Melancholijne szczêœcie odnalaz³szy
W zaplutym barze, gdzie nam w kufel patrzy
Œmieræ, wartê przy nas odprawiaj¹c czujn¹,

Której my z kufla naszego zarówno
Piæ pozwalamy, nie dbaj¹c o koszty,
Choæ, ¿e brakuje nam dziesiêciu groszy,
Ju¿ siê z nas œmieje ten naród pobo¿ny,

Dobrze ubrany oraz od¿ywiony,
Który z koœcio³a wyszed³ i na obiad
Zd¹¿aj¹c piwem apetyt podostrza;

Wiêc, choæ nie wierz¹c, ¿e ktoœ kupiæ zechce,
Zapisujemy ten wiersz na serwetce
O³ówkiem od kelnerki po¿yczonym.

254

PIOSENKA BOHATERÓW VIII

Kto o nas jeszcze mo¿e zadbaæ, gdy my, wierni
tylko tej nienawiœci, która na dnie krwi
mieszkaj¹c jako mi³oœæ zarazem siê œni,
sami nie dbamy? Czy s¹ gdzieœ takie kobiety,

matki, Polki, czy panny, czy nauczycielki,
które w ciep³ej zagrodzie kuchni dadz¹ piæ
i czu³¹ g¹bk¹ zetr¹ krew z rozbitej brwi?
Które czasem nakarmi¹? Które m¹drym œciegiem

zszyj¹ rêkaw koszuli i nie bêd¹ drwiæ,
kiedy zechcemy zwierzyæ swe najnowsze winy?
Które Kosmos ucisz¹ jednym s³owem: „Œpij”?

Które nie bêd¹ ¿¹daæ sobie w zamian nic,
tylko milcz¹c pozwol¹ iœæ, szukaæ policji
tej, co pa³k¹ nauczy Mi³oœci Ojczyzny?

255

LAMENT BOHATERÓW

Wiêc tamten, jak natrêta, minêliœmy œwiat
– jednak zd¹¿y³ objaœniæ butem kruche krocza
i odt¹d nam po nogach œcieka ciep³y szlam.

I zwierzêta podró¿ne a nawet domowa
œwinia mija nas pêdem jakby przeczuwa³a,
¿e to nie zwyk³e gówno jest – lecz zemsta œwiata.

I tak musimy nasze ciê¿kie spodnie nosiæ
z wyrazem pogodzonej z losem melancholii
– kobietê ogl¹damy najwy¿ej we œnie.

I có¿ – jesteœmy wolni: od policji, nawet
od poborcy Koœcio³a; najpodlejszy pies
woli zostaæ kopniêty ni¿ przez nas g³askany.

Ach, gdybyœmy z³apali tego skurwysyna,
co nam ten œwiat wymyœli³.

256

PIOSENKA BOHATERÓW III

(na dworcu g³ównym)

Prze¿yliœmy, co tylko mo¿na by³o mieæ
– œmieræ tak¿e. I pijemy znów to nêdzne piwo.

Znów najnudniejszy refren najg³upszej piosenki
bezsenny, nie daj¹cy nam odpocz¹æ lêk.

Siedzimy czy chodzimy – zawsze sam na sam
z bólem bezmyœlnym jak koszmarny zegar.

I znów my, chocia¿ zawsze lepiej urodzeni,
sami œwiec¹cy lecz nieoœwieceni,

strachem cuchniemy a¿ tak, ¿e policja
woli nie zbli¿aæ siê – ¿eby nie rzygaæ,

choæ my prosimy krzykiem i gestami,
by nas zabrali – bo siê œmieje lud,

(uœwiadomiony nie wierz¹cy w cud)
¿e my nie mamy czym za piwo p³aciæ.

257

* * *

Sól w nasze rany, ca³y wagon soli
By nie powiedzia³ kto, ¿e go nie boli

Piach w nasze oczy, ca³y Synaj piasku
By nie powiedzia³ kto, ¿e widzi jasno

G³ód w nasze trzewia, suche kromki g³odu
By nie powiedzia³ kto, ¿e nie wie co g³ód

But w nasze krocza, kopniaków choæ tysi¹c
By nie powiedzia³ kto, ¿e sp³odzi³by co

Knut w nasze g³owy, sto pa³ek umyœlnych
By nie powiedzia³ kto, ¿e sobie myœli

Strach w nasze serca, tyle grozy gêstej
By nie powiedzia³ kto, ¿e nie zna lêku

I salwê w p³uca czy te¿ sznur na szyjê
By nie powiedzia³ kto, ¿e jeszcze ¿yje

258

KOMENTARZ DO PEWNEJ FOTOGRAFII

Dobrze od¿ywiona sok pomarañczowy corne boeuf
Racja whisky czekolada bia³y chleb

Odpowiednio ubrana pierwszorzêdna jakoœæ
Tkanin specjalna bielizna he³m przeciw od³amkom

Znakomicie wyposa¿ona broñ automatyczna
Superfortece czo³gi napalm bakteriologiczna

Jasnowidz¹ca dziêki radarowi czujnikom
Podczerwieni, pos³uguj¹ca siê japoñsk¹ optyk¹

Œwietnie wyszkolona pod³ug najlepszych wzorów
Wziêtych z historii: Auschwitz Majdanek Gross Rosen

Maj¹ca zapewnion¹ szybk¹ pomoc lekarsk¹
Oraz wsparcie z wody powietrza i z SEATO

¯yj¹ca na koszt podatnika nawet ostatniego Murzyna czy W³ocha
Jest œmieræ tego czternastoletniego wietnamskiego ch³opca

1970

259

MODLITWA SZAREGO CZ£OWIEKA

¯eby mi wreszcie dano spokój i wytchnienie
Od wieców rewolucyj i bomb atomowych
¯eby mi nie mówiono o jasnej przysz³oœci
¯eby mi sztuczny ksiê¿yc nie zawraca³ g³owy

¯eby mnie nie straszono perspektyw¹ nowych
Horyzontów znaczonych nowymi ³unami
S³oñc wschodz¹cych do oczu tak samo drapie¿nie
¯eby afisze groŸne nie nawo³ywa³y

Do pilnej s³u¿by gwoli Potêdze Ojczyzny
¯eby mi nie kazano siebie doskonaliæ
Dla sprostania zadaniom o których ma³o wiem
¯eby nie nauczano Do szeregów Partii

¯eby mnie nie wci¹gano i ¿ebym w kolumnie
Jakiejkolwiek nie kroczy³ Najwy¿ej w procesji
Do o³tarza szynkwasu ¯eby mnie nie bito
Podwy¿kami cen miêsa albo op³at celnych

¯eby nie dbano o mój rozwój umys³owy
¯eby nie prowadzono na rocznice i
Do mojej biednej g³owy sterty wielkich s³ów
Nie wsypywano po to bym z nich nie mia³ nic

¯eby mi pozwolono coœ mieæ ¯eby Ciebie
¯eby chocia¿ na chwilê Sekundê zachwytu
Œmierci¹ co zza Twych pleców bêdzie wygl¹da³a
¯eby nie zabraniano zapomnieæ o ¿yciu

28 X 1968

260

PEWNE RYMY

Bêdziemy zawsze, chocia¿ patrz¹c sobie w oczy,
Jedli siebie nawzajem wydzieraj¹c z gard³a.

Abyœmy tylko sami byli zdrowi,
Bêdziemy pili, choæ z wspólnego garnka.

Choæ d³oñ wznios³emu has³u uprzejmie przyklaœnie,
Imiê pokoju zawsze cia³em wojny siê stanie.

Kobieta zawsze bêdzie czymœ, co jest na sprzeda¿
Za oprawione w mi³¹ œlinê s³ówko.

Dziecko nigdy nie bêdzie dziedzicem imienia
Dobrego – zawsze tylko z³ej s³awy podrzutkiem.

Zawsze bêdzie przekleñstwo i pot œmierdz¹cy moczem
l bohaterstwo puste i na nic nasze czekanie.

Nigdy nie bêdzie œwiata innego ni¿ zapowiedŸ
Kolejnej nêdzy w jego wewnêtrznej bramie.

261

POEMAT O DOMU WIELCE SMUTNYM

Oto jest wielce smutny dom nasz, gdzie sposobem
Domowym œmieræ siê wyrabia, bez powodu

Do wyrabiania programowej normy;

Na nieskomplikowanej, niepatentowanej,
Nieudoskonalanej od zaprzesz³ych wieków

Aparaturze jeszcze z demobilu

Ziemskiego; nie zas³udze muzealnej gwoli,
Albowiem nam naprawdê brak kwalifikacji,

Byœmy mogli tu zostaæ kustoszami;

Zatem pod³ug uznania oraz rozeznania
W³asnych potrzeb i celów; nigdy nie na zapas,

Nie do sprzeda¿y, wymiany, dla chwalby;

Ale wrêcz religijnie i w zgodzie z Koœcio³em,
Wprawdzie nie Rzymskim ale jednak¿e Koœcio³em

Na zgo³a pewnej wzniesionym opoce –

Mianowicie na S³oñcu, które i kamienne
I gotyckie jest oraz dziewiêtnastowieczne

....................................................;

Tutaj zatem, w s³onecznym tym laboratorium,
Nie bêd¹cym czym innym tylko kuchni¹ g³odu,

Jednak bez schodów (z tradycji) kuchennych;

Gdzie za kapitalizmu, ³ykaj¹c zapachy,
G³ody psów i ¿ebraków antyszambrowa³y;

Widn¹, w metra¿u nieograniczon¹;

Co ma pod³ogê z chmury a sufit z ob³oku,
Œciany ma z czterech wiatrów a ze wszystkich okien

(SprawdŸ u Poety) widaæ nieskoñczonoœæ;

262

Tutaj ja oraz lustro, co jest p³ci obojga,
A gdy zajdzie potrzeba trojga, nawet czworga,

Œmieræ wyrabiamy sposobem jedynym,

Czyli mi³osnym: pêdz¹c z rdzenia. – Jeœli szczyny
Jeszcze nam siê zdarzaj¹ to jest tylko zwyk³y

W trakcie rozruchu b³¹d technologiczny.

1969

263

KOLÊDA

Na Twoje urodziny jestem sam bezbronny
Broñ nakaza³em sobie od³o¿yæ o³ówek

I tarczê kartki schowa³em w szufladê
Tamt¹ kobietê zwróci³em rodzinie

Osoby dawnych wierszy ode mnie odesz³y
I nie mam uroczystej zastawy na stole

I nie ukrywam siê za krzakiem drzewka
Czy za zas³on¹ paruj¹cej zupy

I nie mam psa pod sto³em z którym bym rozmawia³
I ¿aden list nie przyszed³ Nadawcy umarli

Na wymyœlon¹ im przeze mnie œmieræ
Autorzy byli i zabrali ksi¹¿ki

I wreszcie nie mam ¿adnej ojczyzny gdy trup
Pamiêci le¿y w brudach jak zu¿yta chustka

A tê za oknem w³aœnie œnieg zasypa³
Razem z poezj¹ œmierci¹ i Afryk¹

Mam tylko wyszczerbion¹ szklankê po musztardzie
I w butelce spirytus denaturowany

Od którego mózg p³onie fioletowo
Jak zapalona rtêciowa ¿arówka

Ale jeszcze nie pijê go kiedy spod œniegu
Dochodz¹ mnie zaklêcia pijanego ludu

Co usi³uje wymusiæ odpowiedŸ
Od milcz¹cego na talerzu karpia

¯yczê im by siê przecie¿ jakoœ dogadali
Co siê na pewno stanie skoro nawet talerz

Nied³ugo zacznie mówiæ ludzkim g³osem
I barszcz i bigos i grzyby w kapuœcie

264

Ja zanim odkorkujê nalejê wypijê
Zanim siê z sob¹ samym podzielê op³atkiem

Skórki od chleba suchego jak wargi
Tymi spierzch³ymi tyle Ci opowiem

Pocz¹³eœ siê w kobiecie z wielkiej melancholii
W ³onie jak dom ogromny co nie zamieszkany

Sam siê zaludnia najpierw echem kroków
A¿ magnetycznie skupi¹ siê atomy

Pocz¹³eœ siê w kobiecie najbrzydszej na œwiecie
Co chocia¿ obdarzona poœladkami dwoma

Piersiami uwieœæ nie zdo³a³a mê¿a
Teraz siê rodzisz ¿eby mnie zwyciê¿aæ

24 XII 1968

265

LAMENT

Gdy matka p³acze, czyja to jest wina?
Kln¹c swoje imiê wyrodnego syna
Pytam i nikt nie mo¿e odpowiedzieæ.

A kiedy p³acze syn, czy¿ winna matka?
¯e winna temu, i¿ j¹ mi³oœæ spar³a,
Tego jej ¿aden sêdzia nie dowiedzie.

O, gdyby piorun krwi omal¿e boskiej,
Ten œlepy piorun prawej krwi ojcowskiej
Nie siêgn¹³ pewnej nocy Twego ³ona,

Gdybym siê w jaju Twoim nie zalêga³
Nudnym robaczkiem, nie by³aby nêdza
Moja i Twoja i jak nieskoñczona.

266

TEN RUCH

Ten ruch: tak, to jest ¿ycie, napêdzane wol¹
Sprzeciwu wobec siebie, gdy¿ znajduje œmieræ
W sobie samym, to tarcie, dobrotliwy opór
Zmierzaj¹cy do tego, by zosta³o w tle

Jednej nieskoñczonoœci, ten bezw³ad ci¹¿enia
Ku przytulnej genezie wype³nionej krwi¹
Zasta³ego odoru, tê chêæ opadniêcia
Na pewne ³ó¿ko, syte bezpieczeñstwem dno.

Ten ruch jest umieraniem jeszcze nie prze¿ytym
Przez nikogo po drodze, której nie przebieg³o
Wsteczne wspomnienie ¿ycia kogoœ, kto ju¿ zmar³.

Ten ruch, uwierz, gdy mówiê Ci, jest rzeczywisty
W czasie, który pozwoli dojrzeæ bohaterstwu:
Takiemu, co uprawni z Twojej piersi ssaæ.

267

PIOSENKA BOHATERÓW III

Synowie naszych kobiet bêd¹ chodziæ w fioletach
tego œwiat³a, co nam siê tylko zwiduje w œnie.

Synowie naszych kobiet nie bêd¹ pili mleka
innego ni¿ to, którym nabrzmiewa nieba pierœ.

Synowie naszych kobiet, jeœli bêd¹ synowie,
róœæ bêd¹ do sufitu serca niebieskich kobiet.

Synowie naszych kobiet nie bêd¹ nosiæ broni
przeciw rozpaczy niemo przeciekaj¹cych dni.

Nie bêd¹ poetami, synowie naszych kobiet
pierwszymi poetami bêd¹: im starczy byæ.

268

BEZDOMNI MUSZ¥ ZAMIESZKIWAÆ ŒWIAT£O

Przez nagie pla¿e œwiat³a id¹ ch³opcy nadzy
woda cienia kobieca wci¹¿ dalej majaczy.

Krew ju¿ wyparowa³a z roz¿arzonych cia³.
Kolor w³osów na g³owach i pod brzuchem zblad³.

Ju¿ prawie ich nie widaæ, ju¿ tylko gromadka
Widm coraz bledszych idzie wci¹¿ pod górê œwiat³a.

I tylko czasem kamyk – ju¿ mróz œcina œlinê
Bezwiednej spermy – w Polsce zadzwoni o szybê.

269

DIALOG

Œwie¿a krew œniegu z rany rozdartego

sprzecznoœci¹ w sobie nieba ju¿ p³asko zastyga
na skórze okolicy

naszych, na przekór
despotyzmowi
zimy rosn¹cych

z zasp da³, by œwiadczyæ – tym co przyjd¹ wiekom,

byæ mo¿e mniej ju¿ nieszczêsnym – ¿e terror

jest najtkliwiej potrzebny nam, byœmy, uczeni
w grozie jawnie pisanej

cyframi znaków
ziemskich, niebieskich
– cielesnych: wzdêcie

lub krwawa sraczka, hemoroidy albo

œwierzb w kroczu – mogli zwyciê¿aæ go groz¹

pobo¿nej dyscypliny, co uk³ada rozum
w zwiêz³¹ piêœæ poematu;

by sztandary
jasnowidz¹ce
serc w œciête mrozem

powietrze mog³y œwiêt¹ barwê chwa³y

dyszeæ a¿ siêgnie wieka wieku. – Niebo

jeszcze krwawi¹ce ale coraz s³abszym œniegiem,
grub¹ chmur¹ burzow¹ niczym

plastrem zalepi
ranê: je¿eli
piorunem strzeli,

wtedy uczciwie mo¿emy umieraæ.

III 1968

270

INNA BAJKA

Jest u nas powiat wytyczony
W niebie miedzami spojrzeñ g³odnych

Którzy na Ziemi pozostaj¹
Siedz¹c przy misce swego kraju

Takiej ubogiej ¿e na ³y¿ce
Jêzyka próchno nêdzy b³yszczy

A oni jedz¹ pamiêæ dawnych
Uczt przez Królow¹ wydawanych

W salach potêgi gdzie na sto³ach
Sytej hojnoœci dooko³a

Sedesu gêsto ustawionych
Wtedy by³ jeszcze ciê¿koz³oty

Nie ze spróchnia³ych desek pud³o
Co nawet nie œmie zwaæ siê trumn¹

By³o i miêso paruj¹ce
Mêskoœci¹ w j¹dra i owoce

Od czekolady srom kobiecy
Pulchnia³ poœladki nerwy miêk³y

A tak¿e by³o wszelkie wino
Z pijanych duchów pian¹ œlin¹

Ciek³a weselna pieœñ wojenna
Gdy trzeba by³o zbrojnym rzêdem

Le¿eæ w okopach œwiêtej sprawy
Brzucha pe³nego ciep³ej strawy

271

Kobiety wtedy rêkawiczki
Ciep³e skarpety ciep³e listy

Na fronty s³a³y okazjami
Tam genitalia odmarza³y

Wszy jad³y tyfus spala³ ale
Drugich ¿ywi³a syta pamiêæ

Ojczyzny szklanki i talerza
Z powrotem wiod³a wierna sperma

Znów miêkkie ¿ony bohaterów
Rany liza³y im cukierek

Piersi dawa³y ssaæ z radoœci
Zjada³y nawet ich odchody

I dobrze by³o lecz minê³o
G³ód zjada miêso koœci nerwy

Przez ¿y³y pieszo idzie œwiat³o
Najcichszych cieni nie rzucaj¹

Patrz¹ do nieba lecz spojrzenia
wiotkie ¿e wiatr choæ s³aby skrêca

Wiêc poczo³gali siê do wody
Ale ju¿ niebo w niej zachodzi

Za md³y horyzont wzroku oto
Gdy oni d³oñmi horyzontu

Ziemi czepiaj¹ siê my wiemy
¯e pamiêæ dawnych nas na Ziemi

Ju¿ wnet przestanie siê wyœwietlaæ
Nam w tym powiecie w œrodku nieba

272

PIOSENKA Z NAJWY¯SZEJ WIE¯Y

Ja jestem wie¿a, abym wynioœle wci¹¿ nad siebie
móg³ roœæ jak kiedyœ usta wyros³y mi do nieba
wymusiæ tchnieniem z bliska by, choæ najmniejsz¹, iskrê
gwiazdy we wnêtrze nocy – wype³niaj¹cej oczy
kolorami palety co wymyœli³a siê
sama na podobieñstwo nie znanej mi têczy –
wyplu³o; gdy nie by³o w tej nocy ani œmierci
poufnej: do niej serce mog³oby sobie szeptem
– jeszcze siostrze s³yszalnym, lecz jej nie by³o, gwieŸdzie –
dyszeæ; i moje ¿ycie te¿ ¿y³o sobie snem
niepodleg³ym tej nocy
– lecz teraz jest ju¿ dzieñ
nareszcie nie skoñczony w op³otkach widnokrêgu – ;
gdy by³a widnokrêgiem, co siê nie ods³ania³,
œmieræ: wreszcie nie wiedzia³em o niej nawet, czy jest
– myœla³em: ju¿ nie umrê – d³oñ jeszcze jej szuka³a.
Dziœ ju¿ wiem: ta noc by³a mojego umierania
kszta³tem jawnym, co ze mnie wyszed³ jakby krew.

Wiêc wyrastam ze œmierci i jeszcze ¿ywi mi krew
– oczy, co mi do widzeñ dojrza³y pod powiek¹
nocy, serce uczone przez czytanie jej g³osów.
Œmiej¹ siê z niej poœladki – ju¿ trzy Ksiê¿yce Ziemi!
Czasem, drenuj¹c niebo jak meteor, plemnik
zleci na Ziemiê, któr¹ stopy ju¿ ledwie wêsz¹.
Tam zawsze jest kobieta; g³odne jak ró¿a usta
krocza, rozchyla p³atki rozleg³a ró¿a Polska.

Lecz mnie Ziemia migoce ju¿ najmniejsz¹ w oczach
gwiazdk¹, dla mnie ju¿ zgas³¹
– i ja, który dziœ mierzê
trzy lata tego œwiat³a co, tren, do oczu mi leci,
wbrew Ziemi tej, co jeszcze widnieje mi w pamiêci,
mimo tamtej, nad któr¹, tak¿e uœmiechniête,
wisz¹, drwi¹c z jej têsknoty, której siê œni¹ ogromne,

273

moje j¹dra; poniewa¿ wycieka mi z ust rzeka
dla mowy, jêzyk, sp³awna; choæ nie wiem, czy j¹ nazwaæ
bêdê œmia³ MOJA, inn¹ Ziemiê od nowa stwarzaæ zacz¹æ
muszê.

1965-1968

274

CHODZÊ I PYTAM

Chodzê i pytam: gdzie jest moja szubienica?
W czyim ogrodzie, w jakim lesie roœnie?
Na jakiej miedzy pasie cieñ kobiecy?
Na którym rynku œwi¹teczn¹ choink¹?

W jakim pokoju zwiesza siê nad sto³em
Uprzejma pêtla, bym j¹ szyj¹ przetka³?
Na jakich schodach nareszcie j¹ spotkam?
Na którym piêtrze sznur sob¹ wyprê¿ê?

W której to stronie g³owê ku niej sk³oniê?
W jakiej piwnicy, ha³asie czy ciszy?
Na jakim strychu, ciemnym albo widnym?
W jakim klimacie, gor¹cym czy zimnym?

1969

275

MAPA

Wszêdzie, gdzie ciê dotykam, na twojej skórze odciski

palców œwiec¹ i jesteœ ju¿ jak gdyby niebo,

gdzie ty przez szybê powietrza wci¹¿ wzrokiem

wyciskasz gwiazdy coraz m³odsze.

Gwiazdozbiór Lewej Piersi gdzie Wielka Sutka wœród liœci

Mlecznej Drogi wyró¿nia siê jasnoœci¹ pierwsz¹,

oznaczaj¹c¹ mnie samemu jeden

z biegunów moich chceñ: i Siedem

eksplozj¹ twego œmiechu, jak Supernowej odpryski,

rozproszonych ³askotek; jeszcze gêsto œwiec¹

gwiazdki Ró¿añca, wreszcie Du¿a Ró¿a:

w niebie pó³nocnym Krzy¿ Po³udnia.

276

RÓ¯A

Zwano j¹ Ró¿¹
– by³a¿ nazwana?
Norwid

Jakby Ciebie nie by³o wcale, w œcis³ym czasie
Mojego serca by³aœ nielegaln¹ noc¹;
Cia³o œniegu na jego biegunie pó³nocnym,
Dowolne gniazdko plot³aœ sobie z sypkich w³osów

Westchnienia. Nie s³ysza³em Twojego imienia
W ¿adnej burzy od wschodu ani od zachodu
– siebie tylko s³ysza³em w zaœlinionym trwog¹
Kaszlu mowy, chc¹cego wymówiæ to s³owo.

Ale widaæ w nieznanej gwieŸdzie Twoje imiê
Ró¿owe spa³o; lecz, choæ poró¿niony z nim,
Œlepo wierzê, ¿e bêdzie we mnie pe³nia krwi

Taka, jakby blask zgas³ej Ziemi, co przez Kosmos
Poleci. Wtedy wytchnê poemat doros³y:
Milczenie, co Ciê Ró¿¹ nazwie ju¿ prawdziwie.

277

CHWILA

Wreszcie ga³¹Ÿ jej rêki z³amie siê w przegubie
³okcia i cofnie proœbê wyci¹gniêtej d³oni

zanim wargami

z jej liœcia zdejmiesz szron

oczekiwania, które ju¿ zaraz przeroœnie
siebie, by wiernie w niej siê przeistoczyæ w trwogê:

powie „nie” ruchem

sp³oszonych ptaków brwi,

co wtedy siê unios¹ do po³owy czo³a;
ta, jeszcze przed sekund¹ gotowa ci oddaæ

nieprzymuszony

– co z do³u brzucha dr¿y

listek swej krwi bolesnej, ju¿ wie, ¿e nie doczeka

lecz jeszcze czeka

18 II 1968

278

TWARZ

Sk¹din¹d nam znajoma oszukuje twarz
– w³aœnie wyd³utowana w br¹zowym powietrzu
przez z³otnika co Œwiat³o mieni siebie sam – ;
twarz wreszcie nam jedynej osoby (jak Wenus

ociekaj¹cej pian¹ têsknot niemo¿liwych,
której nawet rój wa¿ek niewidzialnoskrzyd³ych
nie pomóg³, gdy j¹ wzroku – jak z litego œwiat³a –
na poligonie g³odu naszego – jak twarda

pa³eczka w tarczê werbla – dopada³y groty;
lecz o oszustwie:) chce nas, ¿e to twarz Gorgony
nie jest ale Madonny, przekonaæ sw¹ min¹.
– Lecz gdyby dos³ysza³a naszych j¹der chichot!...

279

ŒWIÊTE KROWY

K³osy traw puchn¹ jak i nasze ¿y³y
Rosn¹ nam piersi i wymiona krów
Jesteœmy œwiête krowy na pastwisku
Mi³oœci co siê nam jak ³¹ka widzi
I ciek³y upa³ w osobliwych w³osach
Naczyñ krwionoœnych ju¿ przesta³ byæ krwi¹
Wszystek nasieniem jest – mi³ym nam œwiat³em

I dalej pilnie jemy œwiêt¹ trawê
Ogromne zady obmacuje wiatr
Tak¿e brzemienny – wreszcie rodzi ptaka
Swym zaistnieniem nag³ym zdziwionego
Musi dopiero nauczyæ siê lataæ
Trawa osobno urodzi³a mrówkê
My rozmawiamy – ka¿da ze swym brzuchem

25 V 1968

280

W ŒMIERTELNEJ POTRZEBIE

Obrazy i wyrazy, ziemia i niebo, i jeszcze
Mózg i krew i nasienie, chleb, woda oraz powietrze,

Mê¿czyŸni i kobiety, ptaki, robaki, owady,
¯ydzi i Eskimosi, Murzyni i ludojady,

Karabiny, pociski a tak¿e miêso armatnie,
Nerwy, skurcze, postrza³y i nowotwory, zapaœcie,

Zbrodnie i filantropie, ob³êdy, sny, prostytutki,
Konstytucje, wiêzienia, s¹dy i cele, ogródki

Jordanowskie, ogródki dzia³kowe, kwietne ogrójce,
Redakcje i policje, portierzy, babki i stró¿e,

Poezje i liturgie, romanse i okólniki,
Kropki, przecinki, pauzy, ³zy, apostrofy, myœlniki,

Rymy i asonanse, brak rymów, rytmy i wiersze
Wszystko mi odmawia³o, bo nigdzie nie by³em pierwszy.

Wiêc, w œmiertelnej potrzebie nie wiedz¹c ju¿, gdzie siê zwróciæ,
Wymyœli³em Wojaczka i to w³aœnie jest mój wspólnik.

1969

281

POETA MÓWI JAK¯E IRONICZNIE

Mówiê do serca, ale do rêki
Tobie osobne s³owo jak pierœ
Albo poœladek k³adê, byœ je
Ze swoj¹ ¿¹dz¹ pobo¿nie zdŸwiêczy³.

Mówiê do ludu, lecz do proboszcza
Miêdzy wierszami przemycam g³os
Pewnej pobo¿nej niewiasty, co
Wyznaczy³a mu, gdzie ma j¹ spotkaæ.

Jak¿e zbli¿ony do sfer niebieskich
Jestem przeze mnie przemawia ju¿
Przestwór, któremu na imiê Bóg.

Ale zaprawdê, chc¹c siê spodobaæ
Œmierci, ja ci¹gle muszê fa³szowaæ
S³owa ogromnej tej zapowiedzi.

IX 1969

282

MOJA PIOSNKA

(A.D. 1969)

Moje s³owo, Twego s³owa pog³os
Jak¿e w¹t³y, przecie¿ sprzymierzony
Z wiernym rymem, rytmem wspomo¿ony,
Bywa czasem nie tylko ulotk¹.

Moja nêdza, Twojej nêdzy siostra
M³odsza, jeszcze jej sukienki nosi,
Lecz doprasza siê – pilnie podnosi –
Rêki, która by do szczêtu zwlok³a.

Moja wina, Twojej winy krewna
Biedna, jednak gdy okruch splendoru
Po³knie, wtedy, bior¹c siê na sposób,
Sama sobie na krzy¿ sk³ada drewna.

Moja wiara, Twojej wiary córka
– nie wiem: m¹dra czy g³upia; imienia
Nie przyzywa, milcz¹c siê uœmiecha,
Jakby tylko ³askota³a w³ócznia...

283

PIOSENKA ODWROTNEJ STRONY MEDALU

Wytnij mi na plecach imiê
Swoje œmierci¹ chrzczonym kijem

Ca³uj mnie w koœæ ogonow¹
Do wyssania mózgu z g³owy

Rozdrap mi kark paznokciami
W³osy wyrywaj garœciami

Z³am ³opatki Niech Ci bêdzie
GryŸ poœladki Z³oœæ Ci przejdzie

– Mój wspania³omyœlny goœciu
Dzisiaj nie przespa³eœ g³odu –

Wiêc pogrzebacz rozgrzej w piecu
Ból zadawaj nie obiecuj

Mo¿esz siê na mnie wyrzygaæ
Popió³ spod rusztu wysypaæ

Bierz ¿yletkê któr¹ pachy
Golê tnij i perfumami

Skrapiaj W œrodek krzy¿y kopnij
A¿ osypi¹ siê wnêtrznoœci

Na co tylko wzrok Ci padnie
Tym uderzaj gdzie popadnie

Co tylko u mnie dostrze¿esz
U¿yj dowolnym narzêdziem

Z sennym uœmiechem Na przyk³ad
Ig³y mi pod pachy wbijaj

284

Zmia¿d¿ w imadle g³upie ³okcie
I kilogramowym m³otkiem

Rozbij erotyczne piêty
Obcêgami wyrwij nerki

Z ³ydek zedrzyj skóry korê
Wystaj¹ce sêki kostek

Obciosaj tasakiem Psy
Wreszcie zwo³aj i ka¿ gryŸæ

Niech dogryz¹ siê do miêsa
Niech porozwlekaj¹ w strzêpach

I po k¹tach ¿r¹ byœ znów
Pieszczotliwie na mnie szczu³

Poty póki siê do koœci
To¿samoœci – do istnoœci

Nie wgryz¹ by œmieræ nasienie
Boskie mog³a siê nareszcie

Ze mnie zrodziæ œpiewnym p³odem
Ko³ysank¹ najpobo¿niej

Weseln¹ – a jak¿e – skoro
Ostatni¹ Wiêc roz¿arzon¹

Do bia³oœci pi³¹ krwi
Tnij – i sobie przy tym drwij

Papierosa wolno pal
Popió³ strz¹saj mi na kark

Piwo pij Z niesmakiem g³oœ
¯e Ciê ju¿ ogarnia md³oœæ

285

Natrz¹saj siê z moich chêci
Ale pilnuj mojej œmierci

– Sieroto bez ojca matki
Ich zabi³eœ dziœ mnie zabij –

Wiêc gdy nie bêdziesz móg³ sprostaæ
Wtedy u¿yj trzonka m³otka

Albo wepchnij niedopa³ek
Mo¿esz jeœli zechcesz zanieœæ

Do gazety anons: Puszczê
W pacht od zaraz tani¹ kurwê

Po czym g³odnym towarzyszom
Mnie odstêpuj Jedno tylko

Podaruj i Twojej czule
Zrymowanej z Twoim bólem

Nie ka¿ nigdy siê odwracaæ
Gdy przed lustrem stoi naga

286

KOBIECOŒÆ III

Nie wiem, czyœ Ty to dostrzeg³, ¿e s³owo „kobieta”
Oczywiœcie rymuje siê z s³owem „poeta”
Nie wiem, czyœ siê zamyœli³ nad t¹ rewelacj¹
Nie wiem, czy Tobie to siê objawi³o jasno
Wiem tylko tyle (w proste ujmê sylogizmy
Tê moj¹ wiedzê): znawc¹ nieœwie¿ej bielizny
Wszelkich brudów, rynsztoka i odwrotnej strony
Medalu œwiata kto jest, je¿eli nie ¿ony
Matki lub dochodz¹ce czy sta³e kochanki
(myœlê, ¿e prawid³owe wy³o¿ê przes³anki);
Kto, jeœli nie poeta, podgl¹da przez dziurki
Boga, aby zobaczyæ go w nocnej koszuli
Na nocniku; i komu nie wolno po tym straciæ
Wiary w swoje anielstwo; kto, ¿yj¹cy, karmi
Œmieræ regularnie swoj¹ ksiê¿ycow¹ krwi¹;
Kto po imieniu, chc¹c ¿yæ, musi nazywaæ j¹;
Komu uroda œwiata œmierdzi zje³cza³ym ³ojem;
Dla kogo ka¿de piêkno podmyte jest gnojem;
Dlatego siê uœmiecham, Ty moje du¿e dziecko
Kiedy mi czasem mówisz, ¿e chcia³byœ byæ kobiet¹

287

NIGDY ZGODA

Ty jesteœ mój mê¿czyzna Znam smak Twego nasienia
Bo kiedy z Ciebie pijê odbieram Ci ¿ycie
Nie wiem czy to jest mi³oœæ Ja siê mszczê

I przykro mi gdy Twój spazm jest s³abszy ni¿ zwykle
I dopytujê wiedz¹c: moja wina Lecz wiedz¹c
¯e Ty mi nie odwa¿ysz siê o tym powiedzieæ

Ja mog³abym powiedzieæ: ta delikatnoœæ jest
Tchórzostwem Lecz wiem: te¿ wiesz i wierzysz, ¿e nie powiem
Zyskiem wzajemna wdziêcznoœæ Mo¿e to jest mi³oœæ

Wiêc milczê Milcz¹c walczê o ¿ycie Bowiem Ty
Te¿ siê mœcisz i przypuszczam; za to, ¿eœ jest mój
Nie zgodzimy siê nawet pod wspóln¹ ko³dr¹ snu

288

NAGA RANO

Oto jest go³e w³ókno nieznanego jeszcze
œwiat³a w oczach; te sup³y k³êbów drgaj¹ dreszczem

platynowym spiralki, kiedy w niej napiêcie
z³o¿y swe d³onie; w kuli œwitu mlecznej chêtnie

jarzy siê jej zapachu biel: z otwartych porów
skóra poci siê mokrym œwiat³em i te g³odne

fale nagle sprawiaj¹, ¿e wychodz¹ z g³owy
na spotkanie widzeniu temu moje oczy.

II 1968

289

JEST BIEL

Jest biel, i znów wypija – czy to jesteœ Ty?
Ju¿ nie wiem, jak to nazwaæ, co ze mnie ubywa.
Nie bojê siê – a¿ tyle lub tylko tyle wyznaæ
Œmiem nie wiedz¹c, czy s³owa ju¿ ze mnie drwi¹ – ja z nich.

Wiem: biel – lecz co wypija, kiedy moja krew
Ju¿ ze mnie dziœ po koœæ wyparowa³a?
Teraz upada œniegiem – mróz gryzie koœæ; zegara
Nie nagl¹c, co zrobi³am, ¿e lipiec grudniem wszed³?

Jest snem, co mnie po³yka – jeœliœ to jest Ty,
To czemu tamta gwiazda skóry snu ostrog¹
Nie przecieka, lecz kr¹¿y w oczach – bia³y go³¹b,
Kiedy ja o symbolach naprawdê ju¿ nie wiem nic?

30 VIII 1970

290

CELNIK

Bia³y zakrêt cia³a jest obietnic¹ cudu
Najbielszej ró¿y przezwanej Izrael

Id¹c przez kobietê zawsze na czworakach
Co m³ody ¯yd wie o przemycie

Ale go matka s³owiañska wspomina
Nieznane w³osy rosn¹ mu z jêzyka

Jak polskie babie lato lec¹ nad goœciñcem
Cia³a na koñcu którego jest grób

Orgazm jest gór¹ najwy¿sz¹ jak grób
Ale na tym zakrêcie tylko obietnica

Gdy droga najpierw rzek¹ staje siê – i morzem
Z nie zabliŸnionym jeszcze œladem suchej stopy

A to jest szlaban celnik chwyta w³osy
Gdy d³oñ mu pal¹ no¿yczkami kosi

1968

291

MIT O DAWNYM SZCZÊŒCIU

Anio³ przyszed³ do nas, ca³y czarny,
I powiedzia³: Wy Polacy – g³upcy!
A wygl¹da³ jakby zamiast twarzy
¯ywej kamieñ mia³, co siê nie skurczy

Przez œmiech albo choæby niemy wyraz
obrzydzenia na nasze cierpienie.
W rêku m¹dr¹ ró¿d¿kê pa³ki trzyma³
Marsz Szopena wygrywa³ na flecie

Policyjnie trzymanym – tak, gwizdek –
w marmurowo zaciœniêtych wargach,
– Nie wypsnê³a siê nikomu skarga,

Kiedy patrzy³ – nasze czo³a czyste
Odbija³y siê w kamiennych oczach.
I zawróci³ do niebieskich koszar.

292

VADEMECUM

Kto ma daæ czarnym bia³¹ kobietê dnia
Ten wszystko od pocz¹tku zacz¹æ musi jak ja

Komu królestwo œwiêtej zgody marzy siê
Ten œmieræ wpierw musi wynaleŸæ i zaufaæ jej

Zw³aszcza nie baæ siê no¿a który w okolicy
Pi¹tego ¿ebra têtno pilnie liczy

I nie lêkaæ siê ani drwiæ z owej prawdy
¯e narzêdziem jest wiernym a tak¿e powa¿nym

I nie kazaæ mu czekaæ bowiem rdz¹ zap³acze
Œniedzi¹ spleœnieje wykruszy siê z czasem

Ale musi go uj¹æ w religijn¹ d³oñ
l z niebywa³¹ si³¹ i radoœci¹ pchn¹æ

Gdy¿ na pocz¹tek z sob¹ musi zacz¹æ walczyæ
Kto – bieg³y w piœmie klêski – klêskê chce mieæ za nic

293

WYBACZCIE PIECHOCIE

Nie lubiê poezji, bo nie znoszê
Tego skurwysyna Wojaczka, poety,
Pijaka i darmozjada, którego
Dawno powinni byli zamkn¹æ

Na d³u¿ej, ni¿ zdolna by³aby wytrwaæ
Mi³oœæ tej biednej córki kupca
Zmar³ego przed czasem a którego
Zgonu uczciæ nie mog³a nawet

WstrzemiêŸliwoœci¹, bo nawet o rozpacz
Zazdrosne by³o samolubne bydlê.
A w koñcu i tak j¹ rzuci³,
Wykorzystawszy do cna jej m³odoœæ.

Teraz ona boleje w coraz lepszych
– powiadaj¹ mu – wierszach; on jak zwykle
Pije; o, w³aœnie do siebie wraca
Pieszo, a najczêœciej na czworakach.

1969

294

RANNY WIERSZ

Odbywaj¹c stosunki p³ciowe w miarê regularnie
Powiedzia³bym czêœciej nawet niŸli w jakiejœ
Nie ustanowionej zreszt¹, czy ja wiem, regule
W dodatku iloma¿ ¿e sposobami to robiê!
A gdy nie, to jako wspomnienie i zarazem
ZapowiedŸ ci¹gle w uszach s³yszê ten g³os
„Zobaczysz, jaki ja ci odstawiê numer!”

Wódkê pij¹c ju¿ ponad wszelk¹ miarê
Bêd¹c, mo¿na rzec, ju¿ zas³u¿onym
Weteranem pijackiego szlaku
Znaj¹c trunek wszelaki
Doceniaj¹c tak¿e wodê fryzjersk¹
Brzozow¹ ³opianow¹ oraz spirytus salicylowy
Który, mówi¹c po cichu, dobrze robi mi na ¿o³¹dek

Maj¹c za swoje stwierdzenie Pana Przybosia
¯e sztuka wiersza jest dŸwigni¹ poezji
Wiêc pilnie pracuj¹c nad doskonaleniem tej sztuki
Pisuj¹c wiersze chyba czêœciej dobre ni¿ z³e
Porz¹dnie zbudowane wyraziste
Mog¹c za³o¿yæ siê, ¿e kilka z nich, tak z piêæ
Mo¿e mierzyæ siê z najlepszymi w moim czasie

Jestem jednakowo¿ tak niezmiernie smutny
¯e a¿ Bogu smutno jak to powiedzia³ Norwid
Ale gdzie mi tam zachowywaæ królewskie milczenie
l oto w obliczu niebios co przez szyby dnieje
Wyjê, naprawdê wyjê jak skopany pies
Nie maj¹c na dodatek nawet tej tak marnej
Pewnoœci czy skoro wyjê, to ¿yjê?

1970

295

NOTATKI DO OPISU JANUSZA STYCZNIA

Janusz Styczeñ
imiê i nazwisko
ojciec i matka
zdaje siê tak¿e brat czy dwu dok³adnie
nie pamiêtam
spytam przy okazji
ukoñczone studia wy¿sze
wydzia³ humanistyczny
filologia polska
magister to brzmi nie najgorzej
choæ zdaje siê Janusz
o to nie stoi
mo¿e w skrytoœci
debiut prasowy 1960 „Odra” Wroc³aw
nak³adem Ossolineum
dwie ksi¹¿ki
1966 i 1969

tytu³y w Roczniku Bibliograficznym
autor w Zwi¹zku Literatów

Janusz Styczeñ
rocznik 1939
spod Strzelca
jednak
zdolnoœæ do s³u¿by wojskowej
¿adna albo
w wysokim stopniu
ograniczona

poeta
czy¿ nie brzmi to
niezdrowo

*ostatnio
1971
ju¿ trzecia

296

Janusz Styczeñ
wzrok s³aby
wzrost œredni
w³osy blond
oczom siê dobrze
nie przyjrza³em

dochody marne

od czasu do czasu
tu i ówdzie
zatrudniony

od czasu do czasu
tu recenzja
ówdzie wieczór autorski

Janusz Styczeñ
nie jest pijakiem
jak ja

Janusz Styczeñ
nie jest ³ajdakiem
jak ja
z³odziejem chuliganem

Janusz Styczeñ
mo¿e tylko kobiet¹
jest
jak ja

*Kiedyœ mnie podejrzewa³
¿e piszê wiersze
o nim
na drzwiach wychodka w empiku

oczywiœcie by³a to
nieprawda

297

Po¿ycza mi pieni¹dze
stawia kawê
du¿¹ z podwójnym cukrem
rozmawia ze mn¹
o tym
i owym
np. o Bogu

gdy jestem pijany
te¿ siê mnie nie wypiera
zreszt¹ nie wiem
nie pamiêtam

Janusz Styczeñ
którego fotografiê
ukrad³em
onegdaj z tableau
wystawionego z okazji

i postawi³em sobie na biurku
by gdy pracujê
przed oczami
zawsze mieæ obraz prawdziwego
pisarza

Janusz Styczeñ
imiê i nazwisko
duch
i dosyæ md³e cia³o
grube okulary

wyalienowany obecny

œmieszny poeta
– sam o sobie tak mówi –

298

œmieszny poeta gra³ ze mn¹
w ping-ponga
i wygra³

raz ja wygra³em

Styczeñ
Luty
Marzec
Kwiecieñ
Maj
Czerwiec
Lipiec
Sierpieñ
Wrzesieñ
PaŸdziernik
Listopad
Grudzieñ

i znowu Styczeñ

có¿
ju¿ wszyscy znaj¹ trzynastu
najlepszych
poetów Wroc³awia

Janusz Styczeñ
ten znakomity Styczeñ
zarzyga³ lokal
napisa³ reporta¿
og³osi³ opowiadanie
o ¿yciu intymnym wiem
ma³o

nieprawda¿ M. ¿e ma³o

299

Ewo
w jego raju
wewnêtrznym

kurwo
w jego wewnêtrznym
burdelu

Niech nikt
nie pyta
czy nie widzia³em gdzieœ
Stycznia

bowiem nadchodzi

uwaga
uwaga nadchodzi
Janusz Styczeñ

chwieje siê dyszel krwi

w d³ugim p³aszczu
w wysokiej futrzanej czapie
z teczk¹

nadchodzi

..............................
..............................

Czym by³by
bez niego
pejza¿

styczeñ 70

300

BO ŒMIERÆ TO JEST WIELKI KUNKTATOR.
POEMAT JEDNEJ ODWIL¯Y

uwaga: nie doœæ, ¿e rymy wulgarne, to jeszcze zakoñczenie proz¹

Gra¿ynie

Kiedy naprawdê ju¿ by³o dobrze
Wtedy zachodni wiatr wznieci³ wiosnê

(wiêc opowiem)

Jak¿e do twarzy by³o mi z œmierci¹
Z któr¹ le¿a³em w poœcieli œniegu

A ¿e nie by³a niedo¿ywiona
Przytulnie do niej by³o mi konaæ

I niczym Polak pod p³otem, na dnie
Z wolna stygn¹cej krwi umiera³em

Grzecznie, pos³uszny wyrokom zimy
Co sprawiedliwie s¹dzi³a winy

Których siê wcale nie wypiera³em
Lecz za zas³ugê w³aœnie je mia³em

Wiedz¹c, ¿e lepiej przynajmniej winnym
Byæ ani¿eli zupe³nie nikim

Wszak wtedy z win¹ nie sprzymierzony
Ju¿ przeciw sobie lecz pogodzony

Odjêty od Twojej ciep³ej piersi
Wziêty od sto³u i od butelki

Nag³ym pragnieniem, aby siê chy³kiem
Ju¿ od wszystkiego odwróciæ ty³kiem

301

Le¿a³em sobie i œmieræ mnie jad³a
Na deser – ros³a mi z oczu gwiazda

¯eby wypaliæ na skórze nieba
Kolejne signum – i tylko wzdêcia

I barborygmy wci¹¿ mnie mêczy³y
I idiotycznie uparte rymy

Lecz to zwyczajne

(Echolalia; patrz: T. Bilikiewicz „Psychiatria kliniczna”)

i ja tabliczkê

Mno¿enia sobie zmawia³em, by siê

Czymœ zaj¹æ; potem mi siê formu³ka
Ta nasunê³a, ¿e ¯ siê równa

Trzy P

(zainteresowanym i m³odym poetom wyjaœniam osobiœcie
– zg³aszaæ siê z be³tem w empiku, Cyganerii,
gdy cieplej za Pa³acem)

Nastêpnie wymyœli³em nowy sposób mi³osny
Oraz gwarantowany sposób drobnej kradzie¿y w sklepach
samoobs³ugowych
Oraz taki sposób obra¿ania w³adzy, by za nic w œwiecie
nie byæ poci¹ganym do odpowiedzialnoœci
Oraz pewn¹ niewielk¹ innowacjê formaln¹
Oraz dokona³em egzegezy jednego, notabene znakomitego
utworu poetyckiego Mojego Kolegi Janusza Stycznia; nie
mog¹c dociec tylko tego, czy autor, pisz¹c: „kursuje
autobus miedzy twoim jednym w³osem a drugim”, mia³ na
myœli, ¿e osoba, której siê to tyczy, jest ³ysa
Oraz obmyœli³em dwa listy do dyrektorów dwu ró¿nych wydawnictw,

302

z czystej bezinteresownoœci, bowiem nie przewidywa³em
ju¿ przecie¿ napisania ich oraz wys³ania
Oraz wyobrazi³em sobie, co Ty na to wszystko powiesz
Oraz westchn¹³em nad moj¹ biedn¹ matk¹
Oraz pomyœla³em o moim starszym bracie, ¿e gdyby
nim nie by³, na pewno by³by skurwysynem
Oraz skorygowa³em to mniemanie bior¹c poprawkê na fakt,
i¿ tak jak ja jest obci¹¿ony dziedziczn¹ (po babce od
strony ojca, pod³ug s³ów matki syfilitycznej kurwie)
schizofreni¹, natomiast nie pisze wierszy, przeto nie
dana mu jest ta mo¿liwoœæ autoterapii
Oraz obliczy³em, ile¿ to gotówki, któr¹ wobec okolicznoœci
¿e i tak j¹ przepi³em, przeznaczyæ mog³em na jakiœ
chwalebny a ma³o mnie obchodz¹cy cel
Oraz zastanowi³em siê z niejakim nawet zainteresowaniem
dla tematu, jak¹¿ to notk¹ uczczony bêdzie mój ma³o godziwy zgon
Oraz dokona³em na koniec podsumowania mojej drogi ¿yciowej,
co wyrazi³o siê jednym s³owem, krótkim i dobitnym,
w dodatku w obcym jêzyku

Wtedy zauwa¿y³em, ¿e nadesz³a odwil¿

styczeñ 1970

* Scheiss

303

BY£A POTRZEBA

By³a potrzeba ¿ycia, by³a œmierci potrzeba.
By³a potrzeba wiersza, potrzeba mi³oœci.
By³a potrzeba Ciebie i Królow¹ Polski
Nazywa³em Ciê wtedy na u¿ytek wiersza.
By³a potrzeba wódki i potrzeba œliny.
I pi³em i zarówno smakowa³em mydliny.
I gdy oszukiwa³em na u¿ytek potrzeby
¯ycia, z oszustwem zaraz rós³ rachunek œmierci.

1969

304

* * *

Kim jest ten, co przybywa, i z jakiego przestworu?
Zali odmierzonego czyj¹kolwiek ju¿ stop¹?

Kim jest ten, kogo widzieæ znów zaczynam w tumanie
Krwi, która zeñ paruje i dniem stawa siê jawnie?

Kim jest ten, który gada g³osem pierwszego ptaka?
Kim jest ten, co sposobi wiotk¹ ga³¹zkê pod nim?

Kim jest ten, co mi w oczach zasadza takie drzewo,
¯e ¿adn¹ nie wyr¹bie siekier¹ ni powiek¹?

Kim jest ten, co siê pas¹c na t³ustej ³¹ce mojej
Skóry w ka¿dy pór chciwie wciska ³akom¹ tr¹bkê?

Kim jest ten, co mi umie, kiedy nikt inny nie móg³,
Wypreparowaæ s³oñce z p³on¹cego krwiobiegu?

305

MOJE CIA£O

Oto jest moje cia³o kszta³t Twojej mi³oœci
Moje cia³o przedmiot nienawistnej têsknoty
Które mnie zawsze jak Ciebie zdumiewa
Które mnie zawsze jak Ciebie podnieca

Moje cia³o w lustrze Twego wzroku
Moje cia³o w sianie Twej pamiêci
W ciep³ej k¹pieli Twojego zachwytu
Lub w zimnej wodzie Twojego przesytu
Moje cia³o w poœcieli Twego snu

Moje cia³o w fotelu ginekologicznym
Rozdarte
Moje cia³o na stole operacyjnym
Uœpione
Moje cia³o cierpi¹ce biegunkê i krwawi¹ce

Moje cia³o instytucja
Ch³opiec do bicia
Moje cia³o ¿ona
Moje cia³o matka
Moje cia³o o³tarz
Moje cia³o rynsztok

Moje cia³o które jest rzek¹
Zawsze inn¹ dla Ciebie który siê k¹piesz
Moje cia³o które jest krzy¿em
Zawsze tym samym dla Ciebie który umierasz

R E S Z TA K R W I

1 9 9 9

306

Które jest gór¹ na ni¹ siê wspinasz
Które jest drzewem pod nim odpoczywasz

Jest chlebem który po¿ywasz
Jest wod¹ któr¹ pijesz
Jest oœci¹ któr¹ siê d³awisz
Jest nud¹ któr¹ rzygasz

Moje cia³o jest miejscem które wci¹¿ siê szerzy
Moje cia³o jest stacj¹ szczególn¹ Twojej mêki

III

Jest por¹ roku nad inne pory
Która siê nie koñczy
A ja umiem sprawiaæ byœ nie pamiêta³
Czy kiedykolwiek siê zaczê³a

Moje cia³o

Jest ¿ywio³em ponad ¿ywio³y
Który nie ma nazwy
A ja nie dajê Ci dojœæ do s³owa

Moje cia³o

Jest œmierci¹ której siê boisz
Ale której po¿¹dasz

Moje cia³o

Gdy¿ ona jedynie jest zdolna
Uprawomocniæ Twoje ¿ycie

307

Twoje cia³o

Które bez niej by³oby czyimkolwiek
Tak samo niepotrzebne

Twoje cia³o

308

SEZON II

Sezon tu jest pe³ny
niespodzianek

Zza wêg³a wyskoczy³ ktoœ
ale to by³a pomy³ka

Gdzieœ w k¹cie znaleziono zw³oki
tak, to by³a dobra œmieræ

Przy porannym zamiataniu ulic
mo¿na siê wiele nauczyæ

Nigdy nic nie wiadomo

Koñ kopn¹³ woŸnicê w g³owê ale
woŸnica mia³ mocn¹ g³owê

I znowu ktoœ zza wêg³a wyskoczy³
tym razem siê nie pomyli³

309

PO SEZONIE

Kiedy spad³ pierwszy œnieg
zasta³o nas w komórce
zamkniêtych z siostr¹ Teres¹

Œnieg znaczy koniec sezonu
wiêc z flag¹ o nas zapomniano
i przysypa³o nas ca³kiem

Nic dziwnego ¿e po pewnym czasie
zaczêliœmy siê rozk³adaæ
pierwsza roz³o¿y³a siê siostra Teresa
na wznak

Myœmy jeszcze zachowywali pozory
potem oddawaliœmy siê z³udzeniom
wreszcie i nas rozebra³o

Miêso od koœci
odesz³o bezboleœnie

listopad 1965

310

NOWY SEZON

Obudzi³em siê
Z kwaœnym smakiem
s³owa obcy
w ustach
i obojêtn¹ wiedz¹
ciemnych sezonów

Nie mogê
dobudziæ w sobie
¿adnych wzruszeñ
Nawet ¿alu
Wyznacza mnie cia³o
które wci¹¿ mam
a zakreœla skóra
która ¿e doœwiadczana by³a
o tyle wiem
ile palcami wyczuwam
zgrubienia blizn stygmatów

Przy mnie le¿y Strzelec
ze spalon¹ twarz¹
Nade mn¹ œwieci
druga twarz Strzelca

311

* * *

Twoje cia³o bolesne
rozdarte przez sny
okrutna nocna ró¿a
kiedy zmêczone
obojêtnie
le¿y w moim œnie

cia³o nie wstydzi siê siebie
mi³oœæ ma zapach cia³a

cia³o jest suche – p³omieñ
cia³o wilgotne – ¿ywio³
cia³o oddycha – œmieræ
mam tylko twoje cia³o

chcia³bym
ten wiersz jak twoje cia³o
nie taki
u³omny

16 V 1966

312

* * *

Drzewo hodowane w ciszy nawet liœci nie ma
Zdanie które kiedyœ napisa³em ale siê nie poczuwam
Przygl¹dam siê swoim odroœlom
wreszcie dajê ¿onie do potrzymania
bierze niechêtnie
Miasto K. Nie jest du¿e
Gdzie nauczycielka w swoim pokoju
Drut do robótek
Nie fiasko

Mêcz¹ mnie ci¹g³e wzdêcia
Sp³aci³em d³ug staremu

1966

313

WOLNY WIERSZ

Na przyk³ad
samogwa³t

W kuchni, przy zlewie
¿eby potem ³atwo spermê sp³ukaæ
Wytrzeæ siê œcierk¹
Zapi¹æ spodnie

Czy
jak pan uwa¿a
jest to w³aœciwy temat
nawet najwolniejszego wiersza
Pan mówi nie zna siê na tym
Pan nie uprawia

A czy ma pan brodawkê
Tak¹ œmieszn¹
obok tej w³aœciwej
dwa centymetry w lewo i trochê w dó³
która jest tylko podskórn¹ grudk¹ ³oju
i nie daje siê usun¹æ domowym sposobem

314

KROPLA

Kropla
Jej g³owy

Wytrawione
moje ¿ycie nieobecne
zawarte
w kropli Jej cia³a

Kropla, nareszcie
dobra ³za

25-30 IV 66

315

OWOC

Kiedy i Ty bêdziesz obca
Ja bêdê metalowy

Wtedy mnie roztopi¹
na alkohol
Suchy g³ód Pijaka

Kiedy cich¹ szklankê
bêdzie os³ania³ d³oñmi i mówi³ ju¿ dobrze

wtedy zadŸwiêczy o dno
gwiazda
póŸny owoc Twojej krwi

21 VIII 66

316

BY£EM, JESTEM

Teresie

By³em Jezusem jestem Twoim bratem
– znów ¯ydem.
Ty kupi³aœ moje cia³o i œmieræ
w nim wezbran¹ – prze¿y³aœ.

Jestem. Umiem moje oczy.
Odmierzam s³uch. Wys³uchujê trzewia.
Mój wiersz wiruje i koñczy siê ptakiem.
Moja nieœmiertelnoœæ jest krótka ale pewna.

Ostatni Chrystus jest reszk¹ mojego serca.
Moim ksiê¿ycem – gwiazd¹.
Jest zniekszta³cony przez odleg³oœæ.
Jest ju¿ tylko poœlednim zmys³em
orientuj¹cym bieguny.

III

Jestem. Mi³oœæ
zlizujê z Twoich warg.

Wrzesieñ 1966

317

ELEMENTY

W ³azience na piêtrze
Murzyn
pochylony nad sedesem
wpatrywa³ siê w swoje odchody

Drugi siedzia³ na parapecie
i wyd³ubywa³ glisty z nosa

Nad domem kr¹¿y³ ptaszek
by³a to chmurka
z której sypa³o siê confetti

Kwiaty w ogrodzie
wszystkie okaza³y siê zwarzone
Sprzeciw narasta³

Kiedy na scenê wszed³ Komendant
kopniakiem pozbawiono go mêskoœci

318

WIDZENIE

Zimno
Ja przy piecu

Odwiedzam pewn¹ instytucjê publiczn¹
Zasiadam na kolanach m³odej pani
i obojêtnie stwierdzam
¿e to mój ojciec
Delikatnie wprowadzam nó¿ w serce
Budzê siê z no¿em w zaciœniêtej d³oni
Narzekam na niespokojne sny
i ponownie zasypiam
Kiedy budzê siê
jestem bardzo stary
i widzê
¿e siê œmiejesz

319

FOTOGRAFIA

oto czasy Morderców

Rimbaud

Jak nos du¿y
to i genitalia.

Oczy s¹ po to
¿eby je zamykaæ.

Akwitania to tylko dobrze brzmi
a ksi¹¿ê umar³ i trzeba go
retuszowaæ.

Proporcje s¹ najwa¿niejsze

1966

320

JU¯ WYSZ£A Z POKOJU

Ju¿ wysz³a z pokoju
a jeszcze ty³ wcisnê³a w niedomkniête drzwi
i zasmrodzi³a na ostatek

Dupa
s³owo ca³kiem smaczne
bli¿sze cia³u ni¿ ró¿a

To ja powiedzia³em a kuku
Ojciec le¿a³ na drugim ³ó¿ku
i nie ¿y³
Ko³drê mia³ podci¹gniêt¹ pod brodê
i rêce pod ko³dr¹
Moczy³ siê przez sen
albo sny nie dawa³y mu spaæ

Kiedy wsta³em otworzy³em okno
wygl¹daj¹c znaku na niebie
ojciec wyfrun¹³
i powietrze nie takie ciê¿kie

321

MUSZÊ BYÆ BARDZO SKUPIONY

Muszê byæ bardzo skupiony
Twarz w widzeniu
a w s³oju genitalia ¯yda
Ja te¿ jestem naznaczony wiêc ostro¿ny

Bo ten g³adki z w¹sikiem
on znowu ¿¹da by t³umaczyæ mu sen:
To siê powtarza rytmicznie jak period
mówi to jest k³êbek skrwawionej waty
wciskany w usta
ale bez rêki

marzec 66

322

SANATORIUM

Pani przysz³a i zosta³a przyjêta
Doktór w³aœnie my³ rêce
a siostra sta³a przy nim z rêcznikiem

Potem siostra zamieni³a siê
Tu role nie by³y dok³adnie przypisane do osób
ka¿dy bra³ co mu wygodnie
Doktór mia³ dziurê w kieszeni i d³ugo siê drapa³
z zamkniêtymi oczami
Na dzwonek tylko ja zwróci³em uwagê

Pani le¿a³a na kozetce
i te¿ mia³a oczy zamkniête
rozebrana
Doktór znudzony odwróci³ siê
i w¹cha³ palec
Na dzwonek tylko ja zwróci³em uwagê

Nikt nie zwraca³ uwagi
na to ¿e rzecz odbywa siê
przy podniesionej zas³onie
Czy to niedopatrzenie czy co
Ale ja spa³em i jeœli mówi³em co
to do siebie
Pani otwar³a oczy i szczelnie zamknê³a usta
Œmierdzia³o jej z ust ale tylko ona
wiedzia³a o tym
No i ja

W³aœciwie nikt siê jeszcze nie ujawni³
Je¿eli mówi³ kto
to tylko ja
ale doktór kiwa³ g³ow¹
Pani zdaje siê nic ju¿ nie brakowa³o
Siostra zjawi³a siê tylko na chwilê

323

wynios³a jakieœ resztki w miednicy
zmieni³a zakrwawione przeœcierad³o
i znów by³o cicho

Na dzwonek tylko ja zwróci³em uwagê

324

Nie bój siê komediantów
Dobry aktor zawsze jest kobiet¹
a przecie¿ ty nie jesteœ ów ¯ydek

¯ydek mia³ trzynaœcie lat
Urodzony w obcej prowincji
nigdy nie widzia³ nagiego ksiêcia
wiêc uciek³
Teraz pisze wiersze
choæ nie ma w³asnej twarzy

Ale ty siê nie boisz
Spójrz na gwiazdy jaka jest ich p³eæ
Nie musisz rozstrzygaæ sam

Zdaj siê na nich:
stoj¹ wokó³ ciebie nie proœ o litoœæ
tylko siê oœmieszysz
Nie targuj siê o poca³unek
Nie targuj siê o ¿ycie

27/28 III 66

325

NOTATKI Z CELI ŒMIERCI

Jeœli bowiem cz³owiek jest winny
Jest nieskoñczenie winny
Kierkegaard

EKLOGA

Noc. Gor¹czka
jakbym by³ w³asnym oddechem
Bezradnie le¿ê na wznak
i tylko os³aniam podbrzusze

Z bia³¹ twarz¹ przynosi wiadomoœæ
nie ma dziecka Powtarzam
nie ma ¿ywego Dziecka

Liczê

ja jestem ty jesteœ
I liczê spadaj¹ce kroki

JASE£KA

S³yszê: hejna³
Ironia opada na dno krwi
Odwrócona krew od okna
Czas cofniêty do zegara

Ja niewinny – nios¹ dary
T³ocz¹ siê na parapecie
kto pierwszy, krzycz¹:
Lulaj¿e Jezuniu, my siê pogodzimy

326

MARCHE FUNEBRE

Ja jestem przemoc, ale gnijê
Serce jest plamk¹ na mózgu
Powietrze gnije jak krew

Jestem niewyraŸny jak napluty
Wykonujê takie gesty jakbym gra³ na skrzypcach
Zawsze chcia³em byæ ¯ydem

Znalaz³em w œmieciach X 70
napisane 1966?

327

JAK JA TERAZ ŒNIÊ

Ten ból
jak ja teraz œniê
to jest mit

a jeszcze wczoraj
krzycza³em precz z Chiñczykiem
– przez sen
udaje ¿e mnie nie zna

(ale ja go znam
jemu zwisa
taki ma³y kutasik
s³odki
ale siê nie przyznaje
ta pani co z nim jest

za to pan z drugiej strony
zwraca siê troskliwie:
czy aby naprawdê
w³o¿y³em g³owê
we w³aœciwy otwór)

luty 1966

328

EKLOGA II

Matka czeka na syna
I jest noc ruchoma
I biali posnêli
Pokotem pod jêzykiem

Matka widzi Murzynów
Ledwie gestem poprosi
Aby siê odwrócili
Kiedy potrzeba

Murzyni widz¹ matkê
Pilnuj¹ jej brzucha
Noc mówi do nich
W ich w³asnym jêzyku

329

RIMBAUD

Œni³ mi siê Rimbaud. Siedzia³
w krzeœle z porêczami, ty³em do kominka.
I nawet bym nie wiedzia³, ¿e to Rimbaud,
tylko nad kominkiem, w kamiennej wst¹¿ce
by³o wyryte: RIMBAUD

Siedzia³ swobodnie
rêce na porêczach
nogi luŸno rzucone
Przet³uszczone w³osy
mia³ zaczesane na czo³o
Czo³o za szerokie
pieñ odarty z kory
A jakby ³ysia³, wstydliwe zatoki
Grube wargi, uœmieszek
Patrzy³ prosto w obiektyw
i dalej.

A potem

Sen

Zacz¹³ siê oddalaæ ode mnie
jak Ziemia.
By³em coraz spadaj¹cy.
I ten g³os przez megafon, czy mo¿e ja mówi³em...
Charleville to spisek kartografów
Charleville to spisek kartografów

330

* * *

Teresie

Jej cia³o
spadnie jak gwiazda W nim
dojrza³a moja œmieræ
zwyczajna jak oddech
moja pamiêæ
do koñca
wyœwietlona w œnie

Jej cia³o
zgaœnie jak gwiazda W uroczystym
porz¹dku wygasania
mój czu³y upór
jeszcze
powoduje œwiat³o

Lecz cia³o minie jak gwiazda
I ja zakrywam twarz
przyznajê w³asn¹ œmieræ

15 V 66

331

PIOSENKA

Gdy przychodzê do Ciebie
Ju¿ od wejœcia Ci œpiewam
Ulubione preludium
Zdejmowanej sukienki

Staccato prêdkich gestów
Stopniowanie zatrzasków
By wreszcie pe³nym g³osem
Zaœpiewa³ go³y brzuch

Œpiewam Tobie duetem
Nabrzmiewaj¹cych piersi
Œpiewam d³ug¹ sekwencjê
Obna¿onych ud

Cia³em œpiewam pobudkê
Twojemu rdzeniowi
I Twoj¹ krew zapraszam
Aby wtórowa³a

Moim szczêœciem jest nagoœæ
Œpiewam Ci moje szczêœcie
Spazm jest najwy¿sz¹ nut¹
Twoj¹ œmierci¹ jest s³uchaæ

332

APOKRYF

Po dwudziestu czterech latach
Wprawiania siê w swym dziewictwie
Opuœci³am wreszcie ciszê
Domu wiedz¹c ju¿ co prawda

I w dziewictwie zatwardzia³a
Bez ironii najpobo¿niej
Ka¿dej napotkanej Polce
Moj¹ prawdê objawia³am

Rewolucjonizowa³am
Lecz za mn¹ ju¿ Twoja mi³oœæ
Jak policja za szkodliw¹
Herezj¹ siê ugania³a

Dziœ na krzy¿u ³ó¿ka naga
Ocet Twojej œliny pijê
Czekam kiedy znów przybijesz
Dr¿¹c ¿e mo¿esz siê zawahaæ

333

DAJMY ¯YÆ KOBIECIE

Naga, na wznak jak po³o¿nica, le¿y
Z nogami tak¿e doœæ rozszerzonymi
Pod przeœcierad³em niew¹skim jak ca³un
I, zaciskaj¹c pi¹stki, rodzi œmieræ.

Materac spod niej co raz siê usuwa
Wiêc plecami siê wpiera czyni¹c ciê¿k¹
I na œmieræ, która robaczkowym ruchem
W¹sk¹ alejk¹ trzewi idzie, prze.

Le¿y nogami do okna, za które
Nogami naprzód za chwilê wyleci.
– nagle znajomy zapach – nie ma œmierci! –
Spod przeœcierad³a s³odko ³echce wêch.

334

IMPERATYW MI£OŒCI

Na moje przyjœcie zmieniasz przeœcierad³o.
Po moim wyjœciu zmieniasz przeœcierad³o.
Potem z mi³oœci naszej sprawozdania
Czyta patronka skrupulatna – praczka.

Ona nad nami zawsze szczerze p³acze:
Z bólu i z³oœci, kiedy j¹ krzy¿ ³amie
Zgiêt¹ nad bali¹, gdy tego pisania
Nie widaæ koñca. Lecz przecie¿ ciekawa.

Bo ona t¹ jest, która powieœæ tworzy
Naszej mi³oœci ustn¹ – w swym kantorze
Przekazuje j¹ pilnym jej s³uchaczom:
Sta³ej klienteli, goœciom i s¹siadkom.

I wierzê: to jest w³aœnie imperatyw.
Bo skoro teraz s³u¿ymy ju¿ SPRAWIE –
Gdy nasza mi³oœæ gwoli po¿ytkowi
Jest publicznemu – nie mo¿e siê skoñczyæ

335

MYJ¥CA SIÊ

Ona siê myje. Mówi: nie patrz. Nie wie: woda

skuteczniej j¹ podgl¹da
ni¿ ja bym móg³: kaleczy

g³êbiej; gdy siê nad misk¹ rozkraczy – bezbronna.

Przede mn¹ by gotowa uciec do mnie: rêcznik

wreszcie porywa, œmieszna:
cienki naskórek ciep³a

jej nagoœæ teraz lepiej os³ania ni¿ deska

trumny, sk¹d j¹ wy³uska dobra pamiêæ. Ale

ona o tym siê zdaje
ju¿ wiedzieæ, skoro myje

ty³ek, przy tym nie dbaj¹c o mnie wcale. W szparê

zadowolon¹ miêdzy poœladkami palec

wk³ada i maca – czyste
czy hemoroidy – wyjœcie

z kiszki. Woda z niej bystrze wyp³ukuje ¿ycie.

336

OSTATNIA NOC

Jest jeszcze cia³o bia³e jak leukemia
Md³y zapach œluzu z pêkniêtego krocza
Gdy nad nim stoi œmieræ: gwiazda najm³odsza
Teraz szukam dla niego usprawiedliwienia

Bo by³o chlebem najlepszym i wszystkim
Do chleba: sol¹ mas³em i modlitw¹
I siebie teraz nazywam przyczyn¹
Kiedy s³yszê ¿e œpiewa œmieræ ju¿ w Tobie: krzyczysz

A przecie¿ pi³em najmocniejsz¹ wódkê
Szczêœliw¹ œlinê lêk zmieszany z potem
Lecz có¿: kiedy nam tak ju¿ przeznaczone
Nie targuj siê o ¿ycie i o poca³unek

337

ODDANIE

Moje dziewictwo d³ugo hodowane
W skrytej donicy ¿yznego podbrzusza
Pilnie strze¿one przed zmian¹ klimatu
(Zim¹ nosi³am zawsze ciep³e majtki)

I moje piersi szorstk¹ g¹bk¹ myte
Z grzybkami sutków nabrzmiewaj¹cymi
Piêty pumeksem szklanym szorowane
Pachy pachn¹ce jakby wnêtrze ró¿y

Biodra powoli mi okr¹glej¹ce
Brzuch miêdzy nimi p³aski bez fa³d t³uszczu
Uroda jakby musuj¹ce wino

Moja jedynoœæ czule wypieszczona
Wreszcie siê zda³a na mêsk¹ potrzebê
Mog³abym le¿eæ z Tob¹ nawet w œniegu

338

NIEDZIELA

Moje morze – œród cia³a zawsze wierne
Gêste od soli – okresowy ból
Wzruszone do dna wahad³em ksiê¿yca
Najwy¿sza fala owocuje che³bi¹
Lepk¹ i czarn¹ co po nogach cieknie
Kiedy nad œpi¹cym mê¿em siê rozkraczam
Przez sen nakarmiam jego g³ód zmys³owy
Przy moim brzegu gdy œpi – syta ryba –
Zakotwiczony pewnie w moich w³osach
To ja dla niego jestem w³aœnie Polska
Na tej planecie któr¹ wywiód³ z g³odu
Sam¹ têsknot¹ – poniewa¿ jest Bogiem –
Sennym pomys³em

Dzisiaj odpoczywa

W dwudziesty ósmy dzieñ swego stworzenia

339

CHWILA PRZED ODJAZDEM

Z pok³adu swego cia³a powiewa chusteczk¹
ostatniego spojrzenia, odje¿d¿aj¹c w inne
¿ycie do œmierci innej, œmierci do innego
nieba, które siê prosi o inn¹ modlitwê.

Jej w³osy ju¿ mieszkaj¹ za granic¹ moich
zmys³ów, chudych przekupek, co w straganie cia³a
nawet zysk mi zliczy³a na stratê: lecz nogi
jeszcze otwarte dla mnie i miêdzy nie wrasta

moja chciwa chêæ, ¿eby umrzeæ po¿ytecznie.
Ona rzêsami jeszcze ko³ysze powietrze,
a¿ trze siê o mnie grzbietem elektrycznym pod w³os.

I ja³owe nasienie, z którego nie mog³o
powstaæ ju¿ nic innego, tylko plemiê istot
niewidzialnych, nabiera znów szczêœliwej mocy.

340

BRULION

Lega przy nas kobieta swoim cia³em œmierci
¯ywej: spokojna si³a, której, jeœli chcemy
Sprostaæ, musimy najpierw na nowo zaufaæ.

(Ju¿ nasza schizofrenia poddaje rym: trumna,
Z czego wykpiæ nale¿y siê choæby pierdniêciem
– kto pierdzi w swoje ³ó¿ko, temu to odpuszcz¹.)

I ju¿ mo¿emy wtuliæ siê w kobietê t³ust¹
Czu³oœci¹, która umie nasz¹ œmieszn¹ niemoc
Tak mimochodem jakby zamieniæ nam w zysk.

I wstajemy znów silni od po¿ywnej krwi,
Witaminowej œliny i nad ni¹, ju¿ senn¹,
Schylaj¹c siê

7 XII 68

341

LATOMIA

Robaczek promyk
W jej pêpku
Oczko puszczone
Przez u³amek lusterka co wypad³o z r¹k
Id¹cej wczoraj
Gdy siê potknê³a o próg

Ale nie mogê powiedzieæ
Znam proceder przechodzenia przez ten próg
Choæ od tego tu jestem
Nic o niej nie wiem
Ani czemu dziœ naga ani czemu nagle kucnê³a
Aha s³yszê siusia

Z lêku opró¿ni³a pêcherz
W jej pêpku
Robaczek igra znów
Kiedy oddycha jakby po mêsku przepon¹
W go³ym w³óknie jej cia³a
Inne napiêcie d³onie sk³ada ju¿

Robaczek promyk
Bez jej wiedzy coraz g³êbiej
Wgryza siê w pêpek
Ale wiem nie przegryzie ju¿
Z dna w¹wozu
Widzê s³yszy

Z d³ug¹ szyj¹ robi krok
Zas³uchana mija piêtra
Kamienne i ja
Wiedz¹c ¿e jej siê œniê bojê siê znów
Gdy siê obudzi za wczeœnie
Nie bêdê wiedzia³ co dalej

342

TRZECIE OKO

W tym pokoju Gdzie okno noc zamalowa³a
Tak ¿e najmniejszej nawet nie ma szpary gwiazdki

Troje masz oczu Ale tylko jedno widzi
Mnie nag¹ To przekrwione oko Twojej p³ci

343

ROZPISA£EM KONKURS NA SPOSÓB POCHWYCENIA CIÊ

Przychodzi pora kiedy s³yszê Twoje kroki
Chodnik mojego s³uchu stukot Twych pantofli

Kto te pantofle tak misternie ku³
Na rozmiar Twoich niewidzialnych stóp

Przychodzi pora kiedy czujê Twe dotkniêcie
Skóra mej wra¿liwoœci Twoje palce zrêczne

Kto tej czu³oœci móg³ nauczyæ Ciê
Skoro nikomu nie jawisz siê w œnie

Przychodzi pora kiedy mojej d³oni ka¿esz
Zadrwiæ z prawdziwych kobiet ¿mudnym samogwa³tem

Kto Ciê wysy³a do mnie po to by
Móg³ mnie oskar¿aæ niepoczêty syn

344

WIERSZOWI ROSN¥ PIERSI

Gra¿ynowatej

Znów nie umiem napisaæ, jak do Ciebie jestem.
Ale czy nie inaczej to wyra¿am – gestem
Nieopanowanego snu, co Twój sen p³osz¹c
W œrodku tej nocy – Ciebie wydaje jej na ³up?

A ta wiedŸma jest wilkiem i zaczyna od stóp.

Wiêc tylko bardzo proszê: miej stopy – pod ko³dr¹!

27 XII 69

345

PIERWSZY DZIEÑ WOLNOŒCI

Goœcie przychodz¹ do cia³a kobiety
Litoœæ otwarta dla wszystkich co leczy
Od wojny zadawnionej robaczywej rany
W j¹drach pamiêci p³ucach wyobraŸni
Wchodz¹ w ni¹ jakby gwa³towne roœliny
Co w cia³o œwiat³a wypuszczaj¹ listki
Tak niewidzialne jêzyki w niej pas¹
Czerniej¹ od jej krwi jakby od kwasu
Ju¿ niewidzialne cia³a powoli jawnoœci¹
Nasi¹kaj¹ ju¿ któryœ cierpi pierwsze md³oœci
Obrzyguje j¹ nadmiar mi³osierdzia
Rozdziera komuœ delikatne trzewia
Wychowane na pobo¿nych ersatzach
£aski pe³na ich ³aski musi siê dopraszaæ

346

WINA

Ilekroæ ca³ym cia³em niezrêcznie siê wciskasz
W objêcia moich kolan, nie wiem, czym zawini³am

Jaka moja niezrêcznoœæ mog³a Ciê rozgniewaæ
Tak, ¿e mi brzuch rozdzierasz nie mówi¹c nawet: Przebacz

Kiedy ca³ujesz moje cia³o a¿ do koœci
Nie rozumiem, co Ciebie tak ci¹gle mo¿e z³oœciæ

Wci¹¿ pe³no ciebie w ustach, zamieszkujesz pêpek
Sk¹d ta Twoja nienawiœæ, wci¹¿ pytam sam¹ siebie

I jaki wyrzut ka¿e mi Ciê obejmowaæ
Jaki wstyd ka¿e mi siê w Twoich z³ych d³oniach chowaæ

347

MIT

Cia³o ju¿ by³o jak cia³o kobiety

Lecz tylko „jak” Bo chocia¿ zwyczajnie krwawi³o

Chocia¿ musia³o byæ karmione myte

Bêd¹c moim to cia³o mnie tylko siê œni³o

Nie mia³o wagi prawdziwej Poœladki

Nigdy nie wycisnê³y œladu w materacu

We œnie fruwa³o No tak By³o ptakiem

Ja sama nie umia³am przydaæ mu ciê¿aru

A potem przyszed³ Strzelec i mnie z³owi³

W³o¿y³ obr¹czkê Drasn¹³ i poczu³am ciê¿ar

Gdy t³ustym mlekiem nasienia napoi³

Ciê¿kie d³onie po³o¿y³ mi na go³ych piersiach

348

CZARNA RÓ¯A

Oko co gwiazdê rodzi ka¿dego wieczoru
i krew która w gnieŸdzie tak odlegle mieszka.
Ja, który oficyn¹ jestem swojej krwi
d³oñ osobn¹ i lekk¹ posy³am tobie jakby list.

Lecz twoja d³oñ nie pozna smaku mojej d³oni.
Tamta gwiazda ju¿ spada: przygwa¿d¿a do ziemi.
Widzê: przejrzysta jak cieñ rêkawiczki.
Gwiazda dopala siê na linii ¿ycia.

Wiem, le¿¹c w koleinie poziomego cia³a,
czujesz jak mróz ci skuwa Wschód z Zachodem cia³a.
Jeszcze d³oni¹ sprzed oczu odsuniesz powiekê
nieba i ujrzysz czarn¹ ró¿ê swojej œmierci.

II 68

349

GRANICA

Trzy razy ucieka³em do Azji wróci³em
Siedzê nad Odr¹ myjê genitalia
Przychodz¹ odchodz¹
ludzie kamienni ludzi kres

Zjedzmy swoje matki biali ludzie
Przyjdzie jeszcze epoka dobrych harnych ludzi
Jestem impotencj¹ Boga wo³am

Strzelec wychodzi z mózgu z nadziej¹
œwiec¹c¹ na koñcu ró¿d¿ki, idzie
d³ugi g³ód Teresy z drugiej strony
gdzie œmieræ siê koñczy i zaczyna Ziemia

350

BAJKA

Trzymaj¹cy siê za rêce, niepodlegli
Przeci¹gowi, który zepchn¹æ chcia³by z dzia³ki
Ziemskiej, oni j¹ nazwali sobie dom

Gdy podnieœli grube œciany, okna wat¹
Opatrzyli, zas³onili firankami
Drzwi zamknêli, rozpalili dobrze piec

I kupili sobie ciep³e kapcie: oto
Za³o¿yli, gdy poczuli ¿e ich w stopy
Od pod³ogi gdzieœ id¹cy k¹sa ch³ód

Na zbawienie ju¿ nie musz¹ czekaæ: wiedz¹
¯e zbawieni s¹ zawczasu: gdy pojê³a
Siê na mê¿a i na ¿onê mi³oœæ ich

Nie s¹ nadzy, ¿adn¹ ¿¹dz¹ nie pa³aj¹
W wolnych rêkach maj¹ kubki z mlekiem, nios¹
Gestem dobrze odmierzonym a¿ do ust

Uœmiechaj¹c siê do swoich wspólnych wspomnieñ
Nic nie musz¹ mówiæ kiedy oswojony
Czas w zegara klatce do snu œpiewa im

Wiêc po¿ycz¹ sobie wzajem: gdy godzina
Minie pó³noc od zegara siê odwróc¹
I do ³ó¿ka pójd¹ z Nowym Rokiem spaæ

XII 1968

351

* * *

Pszczo³y innego rzêdu robotnice mi³oœci
S³odk¹ œlinê nanosz¹ na plastry naszych cia³
Ju¿ kwiaty dooko³a wyssane wszystkie zwiêd³y
Wiosenna jab³oñ stoi jakby w³asna parodia
One choæ ju¿ wypi³y krew z wszelkiego cz³owieka
Poza nami piêknymi grubymi od s³odyczy
To ich ³echc¹ce tr¹bki niezmordowanie wêsz¹
I pracowite trzewia skutecznie przerabiaj¹
Nawet koñskie odchody nawet padlinê psa
Na nasz¹ chwa³ê s³odk¹ jak p¹czki na ostatki
Ju¿eœmy próbowali czo³gaæ siê tam gdzie morze
Sprawi³oby nam k¹piel w swej nieskoñczonej ³aŸni
Lecz jesteœmy tak ciê¿ko nas³odzeni – ju¿ tylko
Nadzieja nas orzeŸwia ¿e przyjdzie dobry niedŸwiedŸ

352

BIA£A RÓ¯A

(fraszka)

Przysz³oœæ rysuje siê nie ró¿owo – bia³o.
Cia³o przysz³oœci w kolorze mojej myœli.
Mój mózg, który dzisiaj œniegowi siê przyœni³,
Ju¿ jutro bêdzie zlodowacia³¹ zasp¹

Lub bia³ym niedŸwiedziem – psem Królewny Œnie¿ki,
Którego bêdzie ze sob¹ braæ do ³ó¿ka.
– Kto na œliskiej drodze na g³owê w œnieg upad³,
Temu nie trudno w bia³¹ ró¿ê uwierzyæ!

353

ELEGIA

Jedno zosta³o nam i to jest ¿al
Byæ mo¿e nudny – ale uroczysty,
Co ³un¹ niezapaln¹ powsta³ w nas
I z porów skóry i z oczu dymi.

Szepczemy: matka – do nas nie przychodzi.
Mówimy: ojciec – nie zjawia siê. Nikt.
Kiedy krzyczymy: Polska! – znów w oczy
Drwi¹cy wiatr ciska piek¹cy py³.

Wiêc znów k³adziemy siê w mokrym rowie
Dawnych okopów i, przykryci snem
Pod brodê tylko jak za krótkim kocem,

Z g³owami bezsennymi jak nasz lêk,
Z oczami wydanymi na ³up gwiazdom,
Zwierzamy sobie Maryni cia³o.

354

PIEŒÑ ŒMIERTELNA BOHATERA

Pamiêci Murzyna, Kundla
przejechanego przez auto

Zjawa starej kobiety, siedz¹cej na piecu
I b¿d¿¹cej weñ.
I jak siê nie powiesiæ, mój ma³y czarny piesku,
Aby przespaæ ten sen.

Mój ma³y czarny piesku, co dawno nie ¿yjesz,
Czemu nie szczekasz?
Ach, ty dawno nie ¿yjesz, dlatego nie szczekasz,
A ja tu czekam.

Zjawa starej kobiety, uparcie b¿d¿¹cej w piec,
Nie znika jednak.
Nie by³by mi potrzebny dobrego sznurka metr,
Gdybyœ choæ raz zaszczeka³.

Czyje z sufitu patrzy tak nieludzkie oko,
Czy Pana Boga?
I czemu pod³oga
Jest ukoœn¹ drabin¹, co wiedzie wysoko?
Czemu œciany nie sztywne ale wiotkie ruchem
Chmur siê ko³ysz¹?
Wy³¹cz siê, wy³¹cz
G³osie, coœ tak zaw³adn¹³ moim s³uchem, duchem!

...................................................

Lecz gdzie jest Wenus, moja krew?

355

SERCE

Znów po orbitach serca na oœlep biegn¹ planety

k³uj¹ce: ciê¿kolite ³zy skostnia³ej lawy

– kiedyœ krwi, dziœ martwe,

ciekn¹ce jak przez sto³y rulety monety

¿etonów: i ju¿ Krupier nasz liczy i obojêtnie

przesuwa do ka¿dego z nas pod³ug zas³ugi

straty, któr¹ kupi³

w kasie przy wejœciu (nam ju¿ przy wejœciu odjêto

razem z macic¹ matki i prawo wyboru miejsca

innego); wiêc nas ilu ¿yje z tego serca

tylu, gdyby by³o

mo¿na je rozflancowaæ, dosta³oby kilo

sercowiny i adieu – lub po naszemu: spierdalaj!

Lecz serce, Kosmos czy, te¿ niepodzielna, resztka

Ojcowizny: ¿adna

Tu nie wytyczy miedzy – kilku! – geometria.

356

DO POLSKIEGO POETY

Wyszed³ na jaw z miedzianego snu tamtej planety
– któr¹ przodkowie twojej krwi ju¿ zwali Wenus
Kiedy przez ca³¹ noc i rano i znów pod wieczór
Po lewej stronie skóry spacerowa³a naga

I ani siê podrapaæ –

I bez widzialnej krzywdy po brzytwie granicy snu
Okrakiem zje¿d¿a prosto na morgê pla¿y
Naprêdce pomyœlan¹ nad wod¹ tego wiersza
– s³oñce serca wychynê³o ju¿ zza chmury krwi –

Innych kobiet ród

Byœ z ka¿d¹ z nich pobo¿nie zrymowany sp³odzi³
..........................................................................
– jednak musi byæ wina w tym ¿e tylko polski
Rym umiesz sk³adaæ – czyni¹ ramionami gest

Mów sobie

I depc¹ bosy piasek nieznanymi stopami
– nagie linijki tchu nie mog¹cego z³apaæ wiersza –
W twarz chcesz im patrzeæ lecz odwracaj¹ twarze
Dzwoni¹ piersiami i to jest metrum tego wiersza

Coraz bardziej ¿a³obne

1968

357

PIOSENKA BOHATERÓW VI

¯e chcieliœmy byæ m¹drzy zostaliœmy sami
Ponad syt¹ g³upot¹ mis¹ Ziemi – g³odni
Bezdomni, lecz bezdomni ¿e a¿ Kosmos nami
Wzgardzi³ i wyplu³ za kr¹g swej nieskoñczonoœci

Ale widaæ jeszczeœmy niedoœæ s¹ ubodzy
Widaæ wci¹¿ jeszcze nêdza nasza zak³amana
Nie przeznaczaj¹c na to tylko pewnych godzin
Widaæ wci¹¿ jeszcze myœli o nas jakaœ matka

Widaæ wci¹¿ jeszcze jakieœ nas dochodz¹ listy
Chocia¿ nie napisane przecie¿ magnetycznie
Na wa³ku mózgu pilnie siê rejestruj¹ce

Bowiem dziwna serdecznoœæ czasem w nas powstaje
Gdy nasza wiedza osch³a jak mróz nagle staje
Przez inne ni¿ to zimne roztopiona s³oñce

1969, 2 wrzeœnia

358

KWESTIE GRUDNIOWE

Czy to co widzê jest tym co widzê?
Czy to co s³yszê jest tym co s³yszê?
Czy to co pada jest œniegiem czy krwi¹
Wyparowan¹ ze mnie kiedyœ a¿ po koœæ?

I czy niewiedza moja jest nierozumnoœci¹?
I czy nie powinienem wiêcej ni¿ napomkn¹æ
W pierwszej zwrotce o lipcu – dziœ, gdy mróz gryzie koœæ?
Lecz mróz czy mrozem jest? Koœci¹ koœæ?

¯e grudzieñ cia³o trwoni – jeszcze ¿ywiê.
Lecz cia³o cia³em czy jeszcze jest – czy nie?
Czy chleb jest chlebem czy mo¿e ju¿ Bogiem?
(Tyle co do g³odu) I wreszcie koñczê:

Czy rym jest rymem chocia¿ mi siê k³ania?
Czy wiersz jest wierszem chocia¿ mi siê sk³ada?

1969

359

* * *

Osoby zwierz¹t wspania³ych jak prawdziwi ¯ydzi
W ka¿dej serdecznej chwili dogania mnie osoba
Samicy uroczystej ¿ydowskiej ksiê¿niczki
Ruchoma jak wzbieraj¹ca œwiat³em woda
Ju¿ jest obezw³adniaj¹c¹ ³un¹
Jakby ogromny ksiê¿yc zas³oni³ twarz nieba
I z siebie zwierzaæ zaczyna mi siê g³uch¹
Nibypieœni¹ jak warkot psa teraz szczeka
Wierszem niemi³osiernym jak ka¿dy wiersz dobry
Bezwiednie akcentuj¹c œliski œmiech na spadkach
W tej chwili gdybym móg³ to bym do Polski
Uciek³ na koniu mojej krwi

Komu ty jedziesz spytaliby
Gdyby Polska jeszcze istnia³a

360

BALLADA O GÓWNIE

Siedzê na skwerze

Mogê, nie?

Mêcz¹ mnie wzdêcia

Mog¹!

Któryœ jest

Przechodniu Kolejarzu w czapce Nauczycielu
Inteligentnie wygl¹daj¹cy starszy obywatelu

Kobieto brzemienna co usta masz
By ci je krzyk rozkraczy³: Aaaa

Panie plutonowy Ksiê¿e proboszczu Ty
Kurwisynku Robotniku I
Ch³opie

I listonoszko

I przyjacielu

I towarzyszu

Oraz kolesiu Przodowniku pracy ¯ydzie
Drogi ojcze Kochana mamo Bracie

Siostro prze³o¿ona Panie redaktorze
Studentko w spodniach której poci siê krocze

Siedzê na skwerze

Mogê, nie?

Mêcz¹ mnie wzdêcia

Mog¹!

Wiêc mówiê do was jak Polak do ludzi:

361

Jestem kupa gówna
Jestem kupa gówna

CZOMOLUNGMA

Stanis³awowi Stanleyowi Œcierskiemu
28 IV 69 we Wroc³awiu

362

DWIE STROFKI DO M£ODEGO POETY

Kto jeszcze pisaæ œmie wiersze?
Poemat to nó¿ w plecy
W³asne Siekiera w skroñ
Rozprucie sobie brzucha

Bo wtedy ju¿ niczego
Nie da siê zaokr¹gliæ
Jak zaokr¹glasz wiersz
Gdyœ s³aby czy siê przestraszysz

1969

363

BAJKA JESIENNA

Ptaki, co na po³udnie odlatuj¹, lec¹c
nagle grzêz³y w rozmok³ym jesiennym powietrzu.
Wilgoæ rdz¹ odk³ada³a siê na Strzelca broni,
on d³ug¹ rêk¹ chwyta³ i wk³ada³ do torby.

Odchodzi³. To jest prolog bajki. W rozwiniêciu
wraca³ do swej zagrody i stawa³ siê wieczór.
A potem noc, pó³nocna wiêc d³uga jak lista
obelg na ustrój. (Strzelec to rewizjonista)

Wyjmowa³ ptaki z torby, jeszcze ¿ywe choæ
jak œniêtym rybom z oczu ju¿ im patrzy³ zgon.
W tej narkozie ³agodnie ob³upia³ je z piórek.

Czas ju¿ na kulminacjê. Gdy stawa³ siê œwit,
go³e jakby pisklêta ptaki sz³y do drzwi
i przez podwórze, dalej pieszo, na po³udnie.

1968

364

RESZTA KRWI

Widzisz
to jest Ziemia
Wygl¹da jak gwiazda
na dnie
³zy

Moja kochana nie wiem
co tam œwieci, to pewnie
bo¿a krówka

Mój kochany powiem:
to reszta naszej krwi
glob

przeœwieca

17 luty 1967

365

GWIAZDA; ZASYPANI

Pójdziemy uliczk¹ ciasn¹ ale jawn¹.
Myœlimy: ten owoc ju¿ dojrza³y, gwiazda.
A¿ do skórki pe³en chêci, by siê nagle
– swêdzenie w szypu³ce – oderwaæ z wyssanej.

Ju¿ do cna ga³¹zki. Gwiazda prosi nas:
Myœlcie o mnie mocno, nie myœlcie o drzewie
– niebo jest s³abe ju¿: kiedy jeszcze raz
roz¿arzê siê w sobie to odpadnê wreszcie.

I pójdziemy ciasn¹ uliczk¹ lecz jawn¹,
Wytopion¹ w zaspie zmarz³ego powietrza
– w niej siedzimy z g³odu wzajem siê zjadaj¹c,
patrz¹c w strop, czy ostrze gwiazdy ju¿ siê wwierca.

366

DWUG£OS

g³os kobiecy

Niebywa³e cia³o moje, to rozleg³e niebo
Kto nie boi siê przemierzaæ, musi byæ poet¹

g³os mêski

Tak, gdy¿ umieæ „Nie” powiedzieæ swemu obrzydzeniu
Ten tylko potrafi, który dobrze ¿y³ na Ziemi

1969

367

JU¯ NIE JESTEM POET¥

Ju¿ tylko nieskoñczonoœæ
widzê z wszystkich okien
Baudelaire

Pierœ jak mêska tylko wyraŸniej rozdwojona
I jest kobieta a to œlepa znaczy

I ka¿da ziemia jej mi³¹ ojczyzn¹
Kiedy by³em kobiet¹ zna³em smak rynsztoka

Kiedy by³em kobiet¹ wtedy by³em poet¹
Atrament i alkohol jednakowo pi³em

I by³em niewyraŸny jakby mnie napluto
Dziœ mogê naszczaæ w ka¿dy k¹t wszechœwiata

Jestem œwiat³o i wszyscy ¯ydzi mi zazdroszcz¹
Œwiat³o jedynej gwiazdy – s³oñca matki brzucha

A po ojcu ja biorê rozpaczliw¹ dumê
Tym co pisywa³ – czasem listy do mnie

Tak ja dziœ piszê ten ostatni list
Promieniem po¿yczonym na chwilê od s³oñca

1968

368

PIEŒÑ OSTATECZNA

Niczego ju¿ nie prosz¹c ni spodziewaj¹c siê
Rozpoczynam tê ostateczn¹ pieœñ

Tak¿e przeciwko sobie ju¿ nie sprzymierzony
Z s¹dem czy tam z policj¹ ale pogodzony

Odjêty od matczynej piersi, Anny piersi
Odstawiony od sto³u oraz od butelki

Wypisany z Europy a nie zapisany
Do Antarktydy ni do Afryki czy Azji

I wiedz¹c, ¿e zas³ug¹ ¿adn¹ jest brak winy
Maj¹cy za zas³ugê sobie, ¿em jest winny

Nie boj¹c siê, bo przecie¿ czegó¿ siê mo¿e baæ
Ten, co zazna³ wszystkiego, co tylko mo¿na zaznaæ

Niczym Polak pod p³otem, le¿¹c tak¿e na dnie
Zwolna krzepn¹cej krwi i umieraj¹c marnie

1969

369

370

Bogus³aw Kierc

Prawdziwy bohater bawi siê sam

Chodzi³em do szkó³, dorasta³em w bibliotekach, na dworcach
kolejowych, w domach cudzych i mniej cudzych, w barach lepszej
i gorszej kategorii, w jeszcze innych miejscach. P³ywa³em po
rzekach, jeziorach i po wielkiej wodzie tak¿e.

Tak uj¹³ swoje zwiedzanie Polski dobrze wychowany, oczytany,
wra¿liwy m³odzieniec, okazawszy siê sobowtórem Tego skurwysyna
Wojaczka, poety/ Pijaka i darmozjada, którego/ Dawno powinni
byli zamkn¹æ.

By³y do tego podstawy. Przeœlicznie je sformu³owa³ pewien recenzent
partyjnego dziennika:

Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e krytyka literacka powinna wyraŸnie i nie-
dwuznacznie dezawuowaæ tego rodzaju identyfikacje. Nasuwaj¹ one
bowiem powa¿ne niebezpieczeñstwo: siêgaj¹ bezzasadnych prób
przeciwstawiania „dobrej” moralnoœci, panuj¹cej wœród ludzi oddalo-
nych od spo³eczeñstwa – rzekomo „z³ej” moralnoœci ogólnospo³ecznej.

No to go zamykali od czasu do czasu, bo rozbija³ szyby i szczêki.
Lubili te¿ zamykaæ jego rówieœników. Za przekonania i dzia³ania
politycznie naganne. Ale on pod cel¹ kompromitowa³ „doœwiadczenie
pokoleniowe”, obni¿a³ jego ton.

Nie odsiadywa³ pokuty za obrzydzanie urody realnego socjalizmu.
Brzydzi³ go œwiat nie dlatego, ¿e by³ pod niebem splamionym przez
pot komunizmu (jak opisa³ to Allen Ginsberg), ale dlatego, ¿e ten
œwiat by³. Koszmarny, pozbawiony sensu i boleœnie nudny.

Dziel¹c los Pokolenia 1968, nie solidaryzowa³ siê z poetami Nowej Fali,
choæ – bez patosu i inteligenckiej ironii – w codziennym doœwiadczeniu
(w swoim byciu cia³em) uprawia³ nieskruszon¹ mi³oœæ ojczyzny:

371

(...) I klniemy tê niewczesn¹ mi³oœæ,
Pilniejsz¹ od stra¿nika i regulaminu.
Jeden siada na kiblu.

Drugi wtuli³ siê w siennik, trzeci sobie drwin¹
Radzi, a ja, starannie wy³uskuj¹c z krocza

Wszy, nucê „Jeszcze Polska...”

Banalnemu skojarzeniu ojczyzna-matka przywróci³ niemal bluŸniercz¹
konkretnoœæ (jak w wierszu „Ojczyzna” z 1968 roku).

Na swoje dwudziestolecie Rafa³ Miko³aj, syn Edwarda i El¿biety
z domu Sobeckiej, urodzony w Miko³owie 6 grudnia 1945 roku, móg³
siê ju¿ identyfikowaæ z autorem debiutuj¹cym w pierwszym numerze
nowego miesiêcznika „Poezja”, w którym rekomendacja Tymoteusza
Karpowicza gwarantowa³a mu odrêbnoœæ – wyraŸn¹ i, jak siê okaza³o,
wyj¹tkowo trwa³¹.

W po³owie tego, ca³kiem nieŸle koñcz¹cego siê roku, zagro¿ony silnymi
stanami lêkowymi, leczy³ siê we wroc³awskiej Klinice Psychiatrycznej.
Przyjecha³ do Wroc³awia rok wczeœniej, po pierwszym (nie zaliczonym
– z ³aciny) semestrze na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu
Jagielloñskiego.

We Wroc³awiu uczy³ siê œmierci w niebie mu pisanej/ Gwiazdami;
wreszcie ujrza³ k¹pi¹c¹ siê w niebie. 11 maja 1971 roku.

By³ spadkobierc¹ i utracjuszem tradycji romantycznej. Wierny zdaniu
Baudelaire’a: Prawdziwy bohater bawi siê sam.

I samotnoœæ i regu³y tej zabawy okaza³y siê zabójcze. Ale to bohaterstwo
wyprawy w Alpy Œwiat³a, do jakiej czu³ siê wezwany, wymusi³o na
nim (wydusi³o z niego) tak¹ cenê. Cenê ¿ycia. Ca³ego.

372

373

IIIII

S E Z O N

Wydawnictwo Literackie, Kraków 1969

M A R T W Y S E Z O N
Sezon

Martwy sezon

Piszê wiersz

Pewna sytuacja

* * * (Ludzie k³ad¹ siê spaæ )

Nasza pani

Mit rodzinny

Erotyk

Martwy jêzyk

Nigdy nie otwieraæ okna

P I S Z Ê M I £ O Œ Æ
* * * (dla ciebie piszê mi³oœæ )

* * * (znów widzê Ciê ¿yw¹ )

Ja: Kafka

¯ydówka

Która zmêczona œpi

Imiê

cia³o

Mówiê do ciebie cicho

Ona mówi, ¿e j¹ mi³oœæ boli

Mojej bolesnej

Œ M I E R T E L N Y W I E R S Z
* * * (Uspokój siê, mój œnie, jej nie ma )

* * * (Bojê siê ciebie, œlepy wierszu )

Okno

Zrenica

Umiem

byæ

cisz¹

374

G W I A Z D A
Rozstanie

Ekloga

Gwiazda

Prolegomena do innej bajki

L I S T D O K R Ó L O W E J P O L S K I
List do Królowej Polski

List spod celi

List spod celi II

P O D Œ C I A N ¥
Antyczne

Pod

œcian¹

Piosenka

bohaterów

P TA K , O K T Ó R Y M T R O C H Ê W I E M
Wspomnienie

Urywek

Damski klub

Ptak, o którym trochê wiem

Kochanka powieszonego

Pierwsza gwiazda

Dobranoc

T R Z E B A B Y £ O R O Z S T R Z E L A Æ P O E T Ê
Katalog

Wybrze¿e

Trzeba by³o rozstrzelaæ poetê

I N N A B A J K A

Ossolineum, Wroc³aw 1970

G E N E T Y C Z N E
Geneza

Inicjacja

375

Czy wiersz mo¿e nie byæ kobiet¹

Muzyczne

Na nucie najwy¿szej

Mówiê, dziwiê siê

* * * (Ta rzeka mo¿e nieœmia³o przypomina Odrê )

Wie¿a

Wstêp do nauki o barwach czyli Malarz maluj¹cy noc¹

Inna bajka

Polonia restituta

To nie fraszka

Ballada bezbo¿na

Ballada o prawdziwej krwi

Poeta

Wzgórze albo bohater narodowy

Nasza Syberia

Nowy œwiat

D Y D A K T Y C Z N E
Kwiat zrywaj¹c, ciebie bior¹c

Genealogia bohaterów

Finis Poloniae

Piosenka bohaterów II

Nieznane plemiê

Dydaktyczne

Na jednym rymie

Dotkn¹æ

Piosenka bohaterów V

Na brzegu wielkiej wody

Pewna komoda, czyli

Gwiazda

Œwiate³ko

Zawsze dojrzali

Zdumiewa siê m¹droœci¹

By³a wiosna, by³o lato

List do nie wiadomo kogo

Zapis z podziemia

376

N I E S K O Ñ C Z O N A K R U C J ATA

Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972

B³yskawica

P I O S E N K A O P O E C I E
Pocz¹tek poezji

Zakon

Na pokój i na wojnê

Proœba

Piosenka o poecie

List do nieznanego poety

Œwiadectwo

Na odwrocie starego wiersza

* * * (Mój szerokostopy mózg )

Gdy pies ksiê¿yca

100

Piêæ zdañ o w³osach

102

Rêkopis

103

S³owa do piosenki na ostatni dzieñ roku

104

Piosenka o poecie II

106

Próba ostatniego wiersza

107

Wiêcej ni¿ s³owa

108

Piosenka z najwy¿szej wie¿y

109

R Ó ¯ E
Na imieniny Rafa³a Wojaczka

110

Ró¿e

111

W podwójnej osobie

112

Koniec pieœni

114

Ojczyzna

116

* * * (Ciemnoœæ ciemnieje )

117

Hodujê ten ból

118

Prawdziwe ¿ycie bohatera

119

Powieszony

120

Mimikra

121

377

B A L L A D A O B S C E N I C Z N A
Rêkopis

122

* * * (twoje cia³o, moje dzie³o )

123

Musisz siê zawsze ró¿y baæ

124

Dwoje

125

Ten trzeci

126

* * * (jeszcze w ni¹ nie wszed³ )

127

Ballada obsceniczna

128

P R O L E G O M E N A D O S Z T U K I W Y Z W O L O N E J
Znów muzyka

129

Kartka

130

Zwiastowanie

131

Prolegomena do sztuki wyzwolonej

132

Ekloga

133

Apokryf

134

P I O S E N K A U L I C Z N A
Twarz

135

Piosenka uliczna

136

Piosenka innej ulicy

138

* * * (¯ycie roi siê od szyb )

141

Pewna wiedza

142

Odjazd

143

Groteska odjazdu

144

Bar „Piekie³ko”

145

G £ O S K O B I E C Y (Z N I E Z N A N E J P O E T K I)
Gwa³t

146

Studium

147

Proœba

148

Zdrój

149

Hymn

150

Krzy¿

151

Kobiecoœæ

152

* * * (Jeszcze jestem kobiet¹)

153

Kochajmy siê

154

378

P O E M AT M O J E J M E L A N C H O L I I
¯eñskie rymy nocy lipcowej

155

Okno

156

Próba poematu

158

Piosenka starego ksiê¿yca

160

Poemat mojej melancholii

161

Pocz¹tek wiersza

165

Bez przecinka

166

Koniec poezji

168

Rymy na przednówku

169

Fuga

170

Czy to ju¿...

171

Próba nowego œwiata

172

N I E S K O Ñ C Z O N A K R U C J ATA
Koniec œwiata

174

Ob³ok

175

* * * (Oto ju¿ siê zaczyna )

176

Ballada o lêku

177

Scherzo

178

Czemu nie ma tancerki

179

Te dziewczynki

180

Ogieñ

181

Nasze ¿ony

182

Ich prawem by³a w³asna œmieræ

183

Chichot

184

Pochodnie

185

Inny zakon

186

Nie skoñczona krucjata

187

K T Ó R E G O N I E B Y £ O

Ossolineum, Wroc³aw 1972

Modlitwa bohaterów

188

Da³ siê nabraæ na jêzyk, którego nie by³o

189

379

N O TAT K I Z J E D N E J Œ M I E R C I
* * * (¿yjê nie widuj¹c gwiazd )

191

Musi byæ ktoœ

192

* * * (Marii krwi koby³a )

193

* * * (z³odziej nadziei )

194

* * * (Niebo na piersi k³adzie mi )

195

Œmieræ nie znalaz³a jeszcze w³aœciwego wyrazu

196

¯e lampa, ¿e kr¹g œwiat³a

197

Powieœæ nocy zimowej

198

Senna ballada na temat, co kobiety wiedz¹ o wierszach 199
Jaka bym ci chcia³a siê napisaæ

200

Babilon

201

B¹dŸ mi

202

Czy ja mog³am w w¹t³ych ustach unieœæ tak¹ mi³oœæ

203

Nawet nie muszê zamykaæ oczu

205

* * * (Mów – a ja z twoich s³ów kolczyki zrobiê )

206

Mój s³ownik

207

S³owo z Twych ust

208

Wierszyk Mironowi Bia³oszewskiemu

209

* * * (W³osy senne senna suknia Lesbia senna)

210

Ulica

211

Pytanie bardzo kobiece

212

Sto piêædziesi¹ty dowód na twoje istnienie

213

Zmierzch ³agodnie rozsup³a³

214

* * * (Sutki stwardnia³y )

215

Czy œpi¹c¹ mo¿na zbudziæ grzecznie

216

Pewniki

217

Bajka zimowego poranka

218

Czyœ wiedzia³...

219

G³os kobiecy

220

* * * (Kochankowie moi )

221

380

W I E R S Z E S P O Z A Z B I O R Ó W

u³o¿onych b¹dŸ przygotowanych do wydania przez

Rafa³a Wojaczka, oraz usuniête z tomów przez cenzurê

Pierwszy znak na tej karcie

222

* * * (Kim jest ten, co mi siê jawi w lustrze )

223

Wiem kto to jest

224

Wyrok

225

Mój pies bardzo przyjemny

226

Wiesz jest ma³a radoœæ

227

W powiecie

228

Sezon IV

229

Klub

230

Wspólnie u³o¿yliœmy list do niej

231

Marsz ¿a³obny

232

Piotruœ wariat

233

Siostry syjamskie

234

Wieczna aktualnoœæ najwy¿sz¹ cnot¹ sztuki

235

Dziewczynka

236

Ostatnia

237

Podwójna elegia

238

Zród³o

239

Jeszcze Polska

240

* * * (co ja o rzece wiem )

241

Jak dowiem siê jej prawdziwego imienia

242

Bohater

243

Mesjasz

244

Ogólniki

245

Mit

246

S³owo do jednego

247

Trzy wiersze religijne

248

Ja: ksi¹¿ê Pepi

250

Ostatnia modlitwa bohaterów

251

Piosenka bohaterów VII

253

Piosenka bohaterów VIII

254

Lament bohaterów

255

Piosenka bohaterów III (na dworcu g³ównym)

256

381

* * * (Sól w nasze rany )

257

Komentarz do pewnej fotografii

258

Modlitwa szarego cz³owieka

259

Pewne rymy

260

Poemat o domu wielce smutnym

261

Kolêda

263

Lament

265

Ten ruch

266

Piosenka bohaterów III

267

Bezdomni musz¹ zamieszkiwaæ œwiat³o

268

Dialog

269

Inna bajka

270

Piosenka z najwy¿szej wie¿y

272

Chodzê i pytam

274

Mapa

275

Ró¿a

276

Chwila

277

Twarz

278

Œwiête krowy

279

W œmiertelnej potrzebie

280

Poeta mówi jak¿e ironicznie

281

Moja piosnka (A.D. 1969)

282

Piosenka odwrotnej strony medalu

283

Kobiecoœæ III

286

Nigdy zgoda

287

Naga rano

288

Jest biel

289

Celnik

290

Mit o dawnym szczêœciu

291

Vademecum

292

Wybaczcie piechocie

293

Ranny wiersz

294

Notatki do opisu Janusza Stycznia

295

Bo œmieræ to jest wielki Kunktator. Poemat jednej odwil¿y 300
By³a potrzeba

303

Kim jest ten, co przybywa

304

382

R E S Z TA K RW I

Instytut Miko³owski, Miko³ów 1999

Moje cia³o

305

Sezon II

308

Po sezonie

309

Nowy sezon

310

* * * (Twoje cia³o bolesne )

311

* * * (Drzewo hodowane w ciszy )

312

Wolny wiersz

313

Kropla

314

Owoc

315

By³em, jestem

316

Elementy

317

Widzenie

318

Fotografia

319

Ju¿ wysz³a z pokoju

320

Muszê byæ bardzo skupiony

321

Sanatorium

322

324

Notatki z celi œmierci

325

Jak ja teraz œniê

327

Ekloga II

328

Rimbaud

329

* * * (Jej cia³o )

330

Piosenka

331

Apokryf

332

Dajmy ¿yæ kobiecie

333

Imperatyw mi³oœci

334

Myj¹ca siê

335

Ostatnia noc

336

Oddanie

337

Niedziela

338

Chwila przed odjazdem

339

383

Brulion

340

Latomia

341

Trzecie oko

342

Rozpisa³em konkurs

343

Wierszowi rosn¹ piersi

344

Pierwszy dzieñ wolnoœci

345

Wina

346

Mit

347

Czarna ró¿a

348

Granica

349

Bajka

350

* * * (Pszczo³y innego rzêdu )

351

Bia³a ró¿a

352

Elegia

353

Pieœñ œmiertelna bohatera

354

Serce

356

Do polskiego poety

357

Piosenka bohaterów VI

358

Kwestie grudniowe

359

* * * (Osoby zwierz¹t wspania³ych )

360

Ballada o gównie

361

Dwie strofki do m³odego poety

362

Bajka jesienna

363

Reszta krwi

364

Gwiazda; zasypani

365

Dwug³os

366

Ju¿ nie jestem poet¹

367

Pieœñ ostateczna

368

Prawdziwy bohater bawi siê sam

370

384

Seria „Zebra”, tom 2

Rafa³ Wojaczek: Wiersze zebrane
© Rafa³ Wojaczek & Biuro Literackie 2005
wydawca: Biuro Literackie, Plac Teatralny 5
50-051 Wroc³aw, poczta@biuroliterackie.pl
redakcja zbioru: Bogus³aw Kierc
redakcja serii, uk³ad typograficzny i sk³ad: Artur Burszta
fotografie autora: niepublikowane wczeœniej zdjêcia
pochodz¹ce z rodzinnych zbiorów Haliny i Andrzeja Wojaczków
korekta: Ewa Mucha
druk: Drukarnia Wydawnictw Naukowych SA

Podziêkowania za pomoc w wydaniu ksi¹¿ki zechc¹ przyj¹æ:
Miasto Wroc³aw oraz Miejska Biblioteka Publiczna we Wroc³awiu

I S B N 8 3 - 8 8 5 1 5 - 7 1 - 3

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rafał Wojaczek Wiersze spoza zbiorów
Rafal Wojaczek Wiersze
Rafał Wojaczek Wiersze spoza zbiorów
Wiersze zebrane 02
Rafał Wojaczek tomik poezji Sezon (m76)
RAFAŁ WOJACZEK 2
Rafał Wojaczek cechy twórczości, cytaty z utworów
Rafał Wojaczek Tomik poezji, którego nie było
Rafał Wojaczek
Makuszyński Kornel Wiersze zebrane
Rafał Wojaczek Bądź mi
Rafał Wojaczek – poezja
Rafał Wojaczek
Jerzy Stępniewicz wiersze zebrane
Rafał Wojaczek List do nieznanego poety
Dobranoc Rafał Wojaczek
Wiersze zebrane
A Wiersze zebrane
Rafał Wojaczek Kobiecość

więcej podobnych podstron