26 maja 2008
Nanotechnologia i jej wpływ na
społeczeństwo
Rafał A
apczyński, gr. S1
Spis treści
Wprowadzenie ....................................................................................3
Definicja..............................................................................................3
Historia nanotechnologii.....................................................................4
Obecne zastosowania..........................................................................5
Komputery kwantowe.........................................................................6
Nanotechnologia w medycynie ..........................................................7
Perspektywy rozwoju..........................................................................8
Zagro\
enia ..........................................................................................9
Podsumowanie..................................................................................11
Bibliografia .......................................................................................12
Wprowadzenie
Człowiek poznaje świat pięcioma zmysłami. Jednym z nich jest wzrok. Niestety,
przedmiotów zbyt małych rozmiarów oko ludzkie nie jest w stanie dostrzec. Z natury
jesteśmy jednak bardzo ciekawi. Ciekawi nas między innymi to, z czego zbudowane są
otaczające nas rzeczy. Dlatego ju\
w XVII wieku powstały pierwsze mikroskopy optyczne.
Pozwalały one oglądać badane obiekty w znacznym powiększeniu. Mo\
liwe stało się
oglądanie organizmów na poziomie ich komórek. Osiągnięte rezultaty nie zaspokoiły jednak
badaczy. Dą\
yli oni do stworzenia narzędzia pozwalającego na obserwację podstawowej
jednostki materii, jaką jest atom. Udało się to w roku 1982, kiedy to powstał pierwszy
mikroskop elektronowy. Wykorzystuje on do  oświetlenia obiektu wiązkę elektronów, a nie
jak wcześniej, wiązkę światła widzialnego. Pozwoliło to na obserwację pojedynczych
molekuł. Co więcej, dzięki zastosowanym technologiom mo\
liwa stała się tak\
e manipulacja
tymi atomami na powierzchni materiału, na przykład przemieszczanie pojedynczych cząstek
z jednego miejsca na inne. Rozwój mikroskopów elektronowych pozwolił rozwinąć nową
dziedzinę nauki, jaką jest nanotechnologia.
Definicja
Jednoznacznej definicji tej gałęzi nauki nie udało się sformułować. Nanotechnologia
określana jest często jako  ogólna nazwa całego zestawu technik i sposobów tworzenia
rozmaitych struktur o rozmiarach nanometrycznych (od 0,1 do 100 nanometrów), czyli na
poziomie pojedynczych atomów i cząstek 1. Definicja taka jednak obejmuje bardzo szeroki
zakres wiedzy. Mo\
na by przecie\
przypisać do niej całą chemię. W końcu chemicy cały czas
wytwarzają mnóstwo nowych cząsteczek. Nieco inaczej myślał o nanotechnologii Richard
Feynman, niejako ojciec tej dziedziny nauki. W swoim wykładzie zatytułowanym "There's a
Plenty of Room at the Bottom" mówił o fabrykach, w których pracowałyby roboty składające
się z pojedynczych cząstek. Ich zadaniem miałoby być wytwarzanie zupełnie dowolnej
substancji czy materii o z góry zadanej strukturze molekularnej. Wprawdzie do powstania
nanomaszyn jeszcze daleka droga, ale ju\
teraz naukowcy są w stanie ingerować w uło\
enie
atomów na powierzchni ró\
nych substancji. Zatem rozumienie nanotechnologii przez
Feynmana nie wydaje się być bezpodstawne.
1
www.wikipedia.pl
Historia nanotechnologii
Za prekursora nanotechnologii uwa\
a się Richarda Feynmana. W latach
pięćdziesiątych ustanowił nagrody za rozwiązanie dwóch problemów: stworzenie silnika o
wymiarach nieprzekraczających 1/64 cala, oraz za zmniejszenie strony z ksią\
ki w skali
1:25 000. Pierwsze zadanie zostało rozwiązana dość szybko, bo ju\
w 1960 roku William H.
McLellan zbudował silnik spełniający wymagania Feynmana. Zawiodło to twórcę zadania,
gdy\
miał on nadzieję, \
e do osiągnięcie postawionych celów konieczne będzie odkrycie
nowych technologii. Do stworzenia miniaturowego silnika wystarczyła wiedza ówczesnej
mikroelektroniki. Więcej problemów nastręczyło drugie zadanie. Zostało ono rozwiązane
dopiero w 1985 roku. W tym przypadku rzeczywiście trzeba było posłu\
yć się nowszymi
rozwiązaniami. Thomas Newman z Uniwersytetu
Stanford wykorzystał wiązkę elektronów, dzięki
której odtworzył pierwszy akapit ksią\
ki Karola
Dickensa  Opowieści o dwóch miastach .
Okazało się, \
e tekst mo\
na
zapisać w jeszcze
Napis stworzony z 35 atomów ksenonu.
mniejszym rozmiarze.
W latach osiemdziesiątych
dwóch naukowców, wykorzystując zaledwie 35
atomów ksenonu, stworzyło napis  I B M .
Powstawały nie tylko napisy, ale tak\
e proste
grafiki. Przykładem mo\
e być ludek  narysowany
na powierzchni platyny przy pomocy cząsteczek
Postać wielkości
tlenku węgla. Dalsze badania doprowadzały do
kilku nanometrów
tworzenia i odkrywania coraz to nowych struktur.
Poznano między innymi fullereny, czyli trzecią odmianę alotropową
węgla. Ciekawymi właściwościami charakteryzuje się tak zwana
Nanorurka
nanorurka, czyli rurka o średnicy około 1,5nm i długości dochodzącej
nawet do kilku milimetrów, zbudowana z atomów węgla. W zale\
ności od
struktury mo\
e ona zachowywać się jak metal, lub jak półprzewodnik. Badania wykazały, \
e
nanorurki mają bardzo dobre właściwości jako półprzewodnik w temperaturze pokojowej.
Dzięki temu mo\
liwe stało się budowanie niezmiernie małych tranzystorów oraz układów
elektronicznych na nich opartych.
4
Obecne zastosowania
Nanorurki, nanoroboty, miniaturowe układy elektroniczne. Wszystko to brzmi
ciekawie, ale nasuwa się jedno, podstawowe pytanie: po co to wszystko? Czy komukolwiek to
jest w ogóle przydatne? Otó\
okazuje się, \
e nanotechnologia jest w naszym \
yciu ju\
teraz
i to w większym stopniu, ni\
mo\
na byłoby przypuszczać. Nanotechnologia zdą\
yła się ju\

dość znacznie rozwinąć w medycynie. Stało się to między innymi za przyczyną niezwykłych
właściwości srebra. Płytki tego metalu, składające się zaledwie z kilkudziesięciu atomów, po
rozpuszczeniu w wodzie zyskują właściwości bakteriobójcze. Powstały w ten sposób roztwór
jest nietoksyczny, nie wywołuje \
adnych efektów ubocznych. Co wa\
ne dla alergików, nie
wywołuje uczulenia. Po rozproszeniu go po mieszkaniu, mo\
na zlikwidować roztocza. O ile
prostsze mo\
e stać się dzięki temu \
ycie alergików?! Preparatem takim impregnuje się na
przykład skarpetki. Nanosrebro likwiduje bakterie powodujące nieprzyjemny zapach. Czy\
by
koniec problemów z przepoconymi stopami? Podobnie jak srebro zwalcza bakterie, tak
nanomiedz
wykazuje silne właściwości grzybobójcze. Mo\
na być ona na szeroką skalę
stosowana w gospodarstwie domowym.
Inną dziedziną \
ycia, do której zawitała nanotechnologia, jest budownictwo.
Okazuje się, \
e dzięki modyfikacjom pewnych substancji na poziomie ich budowy
molekularnej i dodaniu ich do betonu, mo\
na wyeliminować lub w znacznym stopniu
ograniczyć wiele niepo\
ądanych zjawisk występujących przy wszelkiego rodzaju
konstrukcjach budowlanych. Jednym z nich jest wnikanie wody w głąb budowli.
Rozpuszczone w niej sole mineralne, głównie chlorki, powodują korodowanie stalowego
zbrojenia. W wyniku tego procesu wytrzymałość konstrukcji spada z biegiem lat.
Zastosowanie materiałów nanotechnologicznych pozwala w znacznym stopniu ograniczyć
szkodliwe działanie środowiska, dzięki czemu budowle będą mogły być eksploatowane przez
wieki. Ograniczenie wnikania wody zwiększa odporność substancji na skutki niskich
temperatur. Wykorzystanie takiego rozwiązania mogłoby zwiększyć \
ywotność dróg. Któ\

nie marzył o tym, aby kilka lat po wybudowaniu nowej drogi, ta nie była pokryta pęknięciami
i dziurami? Prostsze wydaje się tak\
e stać \
ycie gospodyń domowych. Dodatki
nanosurowców do farb powodują wzrost ich odporności na ścieranie, zmniejszają mo\
liwość
przywierania brudu. Wytwarza się tak zwana powłoka easy-to-clean. Potrafi ona nawet
zabezpieczyć zewnętrzne ściany budynków przed graffiti.
5
Komputery kwantowe
Pierwszy komputer, zbudowany w 1945 roku, wa\
ył prawie 30 ton i zajmował
powierzchnię około 140 m2. Jednym z jego głównych elementów była lampa elektronowa.
Nieco póz
niej zastąpiono ją znacznie mniejszym tranzystorem, co pozwoliło ograniczyć
rozmiary komputerów. Dalsza miniaturyzacja sprawiła, \
e dzisiejsze komputery mo\
na
zmieścić w kieszeni. Coraz mniejsze rozmiary tranzystorów sprawiły, \
e mo\
na było zmieścić
ich coraz więcej na takiej samej powierzchni. Dzięki temu komputery mogły stawać się nie
tylko coraz mniejsze, ale i coraz szybsze. Jednak proces miniaturyzacji nie mo\
e postępować
w nieskończoność. Przy odpowiednio wąskiej ście\
ce, znaczenie zaczynają mieć efekty
kwantowe. Jednym z pomysłów na poradzenie sobie z tym problemem jest zrównoleglenie
obliczeń. Inne rozwiązanie zakłada zbudowania komputera w oparciu o nanotechnologię.
Maszyna taka stworzona byłaby z pojedynczych cząsteczek. Wykorzystane byłyby zupełnie
inne prawa rządzące światem kwantowym. Między innymi odpowiednikiem bitu byłby bit
kwantowy, tak zwany qubit. Zapisany byłby on na pojedynczym atomie! Mo\
liwe stało się to
dzięki osiągnięciom naukowców z firmy IBM, którzy stworzyli technologię umo\
liwiającą
zmierzenie anizotropii magnetycznej pojedynczej molekuły. Skoro mo\
na sprawdzić stan
magnetyczny atomu, mo\
na więc zapisywać na nim informacje.  W przyszłości mo\
liwe
będzie wykorzystanie niewielkich atomowych matryc lub pojedynczych atomów do
składowania danych. Naukowcy IBM-a wyliczają, \
e dzięki ich odkryciu urządzenie
wielkości iPoda byłoby w stanie przechowywać całą zawartość serwisu YouTube czy te\
30
000 pełnometra\
owych filmów. Miniaturowe urządzenie przechowujące olbrzymie ilości
danych mogłyby znalez
ć zastosowania na nieznanych nam jeszcze polach 2. Podtrzymane
byłoby zatem, a prawdopodobnie nawet znacznie zwiększone, tempo rozwoju informatyki
i wzrost szybkości procesorów. Mo\
liwe stałoby się natychmiastowe wykonywanie
skomplikowanych obliczeń, nad którymi dzisiejsze komputery muszą pracować bardzo długi
czas. Rozwój fizyki, chemii, biologii znacznie by przyspieszył. Modelowanie cząsteczek
nowych związków chemicznych, białek czy DNA trwałby znacznie krótszy czas, a co za tym
idzie, mo\
na byłoby przeprowadzić znacznie więcej podobnych badań.
2
binboy.sphere.pl
6
Nanotechnologia w medycynie
Medycyna ju\
w chwili obecnej korzysta z rozwiązań nanotechnologicznych.
Mo\
liwości rozwoju są jednak nadal bardzo rozległe. Najbli\
sze wprowadzeniu wydają się
zastosowania w transplantologii. Stosowane obecnie implanty, na przykład stawów, nie
przylegają dokładnie do przeszczepianych powierzchni. Wolne przestrzenie mo\
na wypełnić
na przykład nanorurkami. Są one obojętne dla człowieka, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko
odrzucenia przeszczepu przez organizm. Dodatkowo do ich wnętrza mo\
na wprowadzić
cząstki aktywnego srebra, które dzięki swoim bakteriobójczym właściwościom zapobiegnie
powstawaniu infekcji w miejscu przeszczepu, nie ingerując w resztę organizmu.
Badania wykazują, \
e nanorurki mogą niez
le nadawać się do wypełniania ubytków
w tkankach. Prace nad tym zagadnieniem prowadził Samuel Strupp z Norhwestern
University. Wstrzykiwanie przez niego nanorurek w miejscu na przykład złamania kości
w znacznym stopniu przyspieszało proces leczenia. Struktura nanorurek sprawiała, \
e
komórki kościotwórcze osadzały się na nich, odbudowując uszkodzoną tkankę. Znacznie
wa\
niejszym osiągnięciem naukowca było odbudowanie uszkodzonego rdzenia kręgowego
myszy. Wszczepienie odpowiednio zaprojektowanego nanomateriału spowodowało, \
e po
sześciu tygodniach zwierzę odzyskało władzę w kończynach. Dzięki samoczynnemu łączeniu
się wprowadzonego materiału w większe struktury, pozostałe komórki nerwowe mogły się
powielać, zapoczątkowując proces odbudowy rdzenia. Na razie takie eksperymenty
przeprowadzano jedynie na myszach. Jednak pozytywne wyniki pozwalają wierzyć, \
e
w przyszłości będzie mo\
liwe odbudowywanie uszkodzonych rdzeni kręgowych u ludzi.
Pozwoliłoby to wielu ludziom na oderwanie się od wózka inwalidzkiego i prowadzenie
normalnego \
ycia. Mo\
liwe stałoby się zapewne tak\
e odbudowywanie ka\
dego innego
uszkodzonego narządu. Przeszczep na przykład zniszczonej alkoholem wątroby nie byłby ju\

potrzebny, skoro mo\
na zregenerować pacjentowi jego własny organ. Naprawiając trzustkę
mo\
na wyleczyć chorego z cukrzycy. Wiele innych nieuleczalnych dziś chorób przestałoby
stanowić jakikolwiek problem.
Oprócz nanorurek, zastosowanie w medycynie znajdują tak\
e fullereny, czyli
odmiany alotropowe węgla, składające się najczęściej z 60 atomów, przypominające piłkę
futbolową. W ich wnętrzu mo\
na umieścić wiele ró\
nych substancji, na przykład insulinę.
Spreparowana w ten sposób substancja mo\
e być dostarczana do krwioobiegu przez układ
oddechowy. Jest to bli\
szy realizacji pomysł, ni\
samoregenerująca się trzustka. Du\
o
wygodniejsze i zupełnie bezbolesne stałoby się przyjmowanie tego leku przez cukrzyków.
7
Zamiast insuliny, w fullerenowych kapsułkach mogą być wprowadzane do organizmu tak\
e
inne substancje. Przykładem niech będą leki stosowane podczas chemioterapii. Obecnie ten
sposób leczenia wyniszcza cały organizm, bowiem stosowane substancje uszkadzają nie tylko
komórki nowotworowe, ale tak\
e zdrowe tkanki. Zastosowanie  nanobaloników
fullerenowych do dostarczania medykamentów jedynie w zaatakowane przez nowotwór
miejsca mogłoby w znacznym stopniu ograniczyć liczne powikłania związane ze
stosowaniem chemioterapeutyków.
Plany dotyczące nanomedycyny posuwają się znacznie dalej. Najbardziej odległym
wydaje się pomysł stworzenia własnego nanolekarza. Stanowiłaby go miniaturowa łódz

wprowadzana do krwioobiegu pacjenta. Uzbrojona w odpowiednie przeciwciała mogłaby
lokalizować z
ródła chorób czy zaka\
eń. Gdyby potrafiła niszczyć lub neutralizować
szkodliwe drobnoustroje, wtedy niemal zupełnie niepotrzebne okazałoby się leczenie
farmakologiczne. Stanowiłaby bowiem potę\
ne wspomaganie dla naszych naturalnych
leukocytów. Dzięki odpowiedniemu zaprogramowaniu potrafiłaby sobie poradzić
z chorobami, wobec których nasz organizm jest bezradny, na przykład HIV, czy AIDS. To
dzięki niej mo\
liwe stałoby się opisane wcześniej regenerowanie narządów. Obawę mogą
jednak wzbudzać inne ni\
leczenie sposoby wykorzystania nanorobota. Skoro miałby on
mo\
liwość dobudowywania do naszego organizmu nowych tkanek, to zapewne ktoś
spróbowałby kazać mu doło\
yć sobie nieco dodatkowych mięśni. Osoba taka mogłaby mieć
nadludzką siłę i to bez wizyty na siłowni. Ogromna moc w rękach nieodpowiedzialnego
człowieka nie wró\
yłaby jednak nic dobrego. Lepszym pomysłem byłoby raczej dokładanie
sobie nowych komórek mózgowych i tworzenie coraz większej liczby połączeń nerwowych.
Wzrost inteligencji ograniczałaby tylko pojemność czaszki. Jednak czy to nadal byłby ten sam
człowiek? O ile w ogóle mo\
na by nazwać go człowiekiem&
Perspektywy rozwoju
Gdzie, oprócz medycyny, nanotechnologia mo\
e znalez
ć wa\
ne zastosowanie?
Okazuje się, \
e niemal wszędzie da się wykorzystać osiągnięcia tej nauki. Plany rozwoju są
bardzo rozległe. Wspomniany wcześniej Richard Feynman wyobra\
ał sobie, \
e będziemy
w stanie zbudować nanorobota. Maszyna taka miałaby za zadanie ingerować w strukturę
molekularną dowolnej substancji, tworząc materiał o ściśle określonej budowie. Co więcej,
robot mógłby zbudować dowolny przedmiot. Wystarczyłaby mu do tego odpowiednia ilość
8
atomów niezbędnych pierwiastków oraz  plan
budowy , czyli z góry zadane uło\
enie molekuł
względem siebie w wynikowym materiale. Skoro tak,
to mógłby zbudować tak\
e dokładną kopię samego
siebie, tworząc w ten sposób niezliczoną armię
nanorobotów, zdolnych współpracować ze sobą w
procesie kreowania świata. Ju\
dziś trwają prace nad
tworzeniem podzespołów do takich maszyn.
Konstruowane są między innymi ło\
yska czy
przekładnie. Projekt ło\
yska według Erica Drexlera i Projekt ło\
yska według Drexlera
i Merkla
Ralpha Merkla składa się z dwóch cząsteczek o
wzorach C782H136O204N204S102 i C736H184O276N184, co łącznie daje 2808 atomów.
Do czego mogłyby nam posłu\
yć takie nanoroboty? Sposobów na wykorzystanie
jest mnóstwo. Podstawową zaletą wydaje się mo\
liwość tworzenia dzięki nim w szybki,
prosty i tani sposób wszelkich potrzebnych nanomateriałów, choćby tych, których ju\
obecnie
u\
ywamy. Dzięki mo\
liwości przetwarzania molekularnego materii, moglibyśmy uzyskać
substancje bez jakichkolwiek niepo\
ądanych dodatków, domieszek, czy zanieczyszczeń.
Problemu nie stanowiłoby na przykład uzdatnianie wody do picia pochodzącej z dowolnego
z
ródła. Wysypiska śmieci, zamiast problemu, mogłyby stanowić niewyczerpalne z
ródło
pierwiastków do tworzenia nowych rzeczy. Mo\
na by spróbować produkować \
ywność.
Czy\
by rozwiązanie problemu głodu na świecie?
Inny ciekawy projekt zakłada wykorzystanie nanorobotów jako pasów
bezpieczeństwa w samochodach. Wnętrze pojazdu wypełnione miałoby być mnóstwem
nanorobotów wyposa\
onych w haczyki. W razie wypadku, roboty chwytałyby się siebie,
tworząc gęstą zawiesinę, która łagodziłaby skutki zderzenia. Z pewnością zmniejszyłoby to
ilość śmiertelnych wypadków na drogach.
Zagro\
enia
Nanotechnologia wydaje się być wspaniałą dziedzina nauki. Niesie ze sobą
niesamowite mo\
liwości. Jednak jak wszystko, co nowe i nie do końca poznane, skrywa
równie\
wiele niebezpieczeństw. Problemem mo\
e okazać się niekontrolowane wydostawanie
się nanomateriałów do środowiska. Okazuje się, \
e na przykład nanosrebro u\
ywane do
9
zabezpieczania tkanin przed bakteriami, mo\
e podczas prania przedostawać się do wody.
 Ostatnie badania toksykologiczne pokazują, \
e wolne nanocząsteczki uwalniane na przykład
w procesach technologicznych mogą być niebezpieczne dla człowieka .3 Badano tak\
e wpływ
nanorurek występujących w naturalnych ekosystemach. Okazuje się, \
e są one wchłaniane
przez pewnego rodzaju orzęski odpowiedzialnych za regulację ilości bakterii w wodzie
i proces jej oczyszczania.  Pochłanianie nanorurek węglowych powoduje równie\
skłonność
orzęsków do tworzenia skupisk, co wpływa hamująco na ich zdolność do \
erowania i
pobierania pokarmu bakteryjnego, jednak jak zauwa\
ają naukowcy mo\
na równie\

wykorzystać nanorurki do podniesienia sprawności oczyszczania ścieków .4
Innym problemem mo\
e okazać się nanoterroryzm. Dostęp grup terrorystycznych do
nanotechnologii okazałby się zapewne tragiczny w skutkach. Nanosensory, kamery i podobne
urządzenia pozwalałyby terrorystom na nieograniczony dostęp do tajnych informacji. Bardzo
niebezpieczne mogłoby się okazać stworzenie wirusa na poziomie molekularnym. Byłby on
zapewne znacznie groz
niejszy od wszystkich dotychczas znanych mikroorganizmów.
Co mogłoby się stać, gdyby udało nam się stworzyć nanoroboty, ale te wymknęłyby
się nam spod kontroli? Miałyby one mo\
liwość samodzielnego  rozmna\
ania się . Mogłyby
zatem stworzyć niezliczone armie nanorobotów wykorzystując do swojej produkcji dosłownie
wszystko, co spotkają na swojej drodze. Pomysłem na obronę przed taką sytuacją jest
umieszczanie w robotach pewnego rodzaju bezpieczników, dzięki którym mo\
liwa byłoby
większa kontrola nad nimi. Jeśli jednak uzbroimy je w sztuczną inteligencję, to czy
problemem będzie dla nich ominięcie zabezpieczeń?
Wprowadzenie nanorobota do organizmu człowieka, choć obiecujące, tak\
e wią\
e
się z ogromnym ryzykiem. Jego zadaniem będzie w końcu operowanie na \
ywych komórkach
ludzkich. Niejednokrotnie znajdzie się on w obszarze mózgu, gdzie niewielkie zmiany mogą
spowodować powa\
ne, nieodwracalne skutki. Co się stanie, jeśli coś nie zadziała tak, jak
powinno? Albo gdy przez pewien czas robot będzie spełniał swe funkcje, a po pewnym czasie
się zepsuje? Mógłby, zamiast na przykład niszczyć komórki rakowe, atakować zdrowe tkanki.
Konieczna byłaby ciągła kontrola poło\
enia i postępowania robota oraz mo\
liwość całkowitej
kontroli nad nim.
Kolejny problem stanowi mo\
liwość nieetycznego wykorzystania nanotechnologii.
Dzięki konstrukcji nanosensorów, kamer, mo\
liwa stanie się całkowicie niezauwa\
alne
3
www.nanonet.pl
4
Tam\
e
10
inwigilowanie ka\
dego w dowolnym miejscu i czasie. Zebrane informacje mogłyby być
wykorzystane przez organizacje rządowe, terrorystyczne, czy przez osoby prywatne.
Wyobraz
my sobie jeszcze, co się stanie, gdy uda się wyprodukować pierwszego
nanorobota. Skoro będzie on umiał powielać samego siebie, to ze względu na jego liczebność,
cena zapewne z biegiem czasu stanie się osiągalna dla przeciętnego przedsiębiorcy. Praca
takiego nanopracownika byłaby du\
o tańsza, ni\
koszt zatrudnienia człowieka. Który
przedsiębiorca pozostałby wtedy przy tradycyjnej sile roboczej? Jak du\
e stałoby się wtedy
bezrobocie? Jakie skutki społeczne mógłby wywołać taki efekt? Wystarczy przypomnieć
sobie, co się stało, gdy Niemczech po pierwszej wojnie światowej nastąpił nagły, gwałtowny
wzrost bezrobocia.
Wyprodukowanie nanorobotów mogłoby się okazać katastrofalne w skutkach w
wielu bran\
ach przemysłu. Co by się stało na przykład z potentatami naftowymi? Przecie\

moglibyśmy wytworzyć dowolny produkt, więc po co wydobywać go z ziemi? Wystarczy
wykorzystać nieu\
yteczne surowce czy odpady, pozyskać z nich niezbędne atomy i tworzyć
to, czego akurat potrzebujemy.
Podsumowanie
O znaczeniu nanotechnologii mo\
e świadczyć stopień zaanga\
owania się w ich
rozwój takich państw jak USA czy Wielka Brytania. Pierwsze z nich, na trzyletni program
badawczy przeznaczyło 20mln dolarów. Drugie umieściło nanotechnologię w rządowym
programie LINK, którego zadaniem jest wspieranie i rozwój najwa\
niejszych technologii.
Prym wiedzie Japonia, gdzie w ciągu dziesięciu lat rozwój nanotechnologii ma pochłonąć
200mln dolarów. To jednak nie dotacje państwowe, ale inwestycje sektora prywatnego
świadczą o mo\
liwościach wykorzystania danej dziedziny nauki.  Obecnie prywatne
fundusze znacznie przewy\
szają inwestycje publiczne w dziedzinie nanotechnologii i wydaje
się, \
e trend ten będzie utrzymywał się. Wskazuje to zatem na długoterminową obecność
nanotechnologii. 5 Mo\
na więc zaryzykować stwierdzenie, \
e stanie się ona jedną
z najwa\
niejszych dziedzin nauki w dwudziestym pierwszym wieku.
5
www.controlengpolska.com
11
Bibliografia
1. B. Dręczewski, A. Herman, P. Wroczyński, Nanotechnologia: stan obecny i
perspektywy, Gdańsk 1997
2. www.nanonet.pl
3. www.wikipedia.pl
4. www.fizyka.net.pl
5. www.nano-tech.pl
6. binboy.sphere.pl
7. www.sprawozdania.info
8. www.controlengpolska.com
12