2011-10-29
OGÓLNA BUDOWA TKANEK
TKANKI
Tkanką nazywamy zespół komórek jednakowego
pochodzenia i budowy, spełniających tę samą
czynność.
Podział tkanek
Tkanka nablonkowa
Tkanka Tkanka Tkanka Tkanka
nabłonkowa łączna mięśniowa nerwowa
podporowa
właściwa
płynna: krew
limfa
Tkanka nabłonkowa Funkcje nabłonków
pokrywowo-ochronna (np. naskórek)
Zbudowana jest ze ściśle przylegających do siebie
komórek. Jest uboga w substancje resorpcyjna (wchłanianie, np. nabłonek jelitowy,
kanalików nerkowych)
międzykomórkową. Tworzy ciągłą warstwę.
wydzielnicza (gruczoły)
barierowa (regulacja transportu, np. śródbłonek
naczyń krwionośnych, nabłonek pęcherzyków
płucnych)
zmysłowa (rzadka, komórki kubków smakowych i
ucha wewnętrznego)
1
2011-10-29
Podział nabłonków
1. Ze względu na ich funkcję:
W zależności od dalszego losu wydzieliny rozróżnia się
Powierzchniowe (okrywające i wyścielające)
wydzielanie
Zmysłowe (receptorowe) np. kubki smakowe, błona Zewnętrzne (egzokrynowe)  wydzielina dostaje się
na zewnątrz narządu (sekrecja) np. do światła przewodu
węchowa nosa, nabłonek ucha wewnętrznego)
pokarmowego
Gruczołowe
Wewnętrzne (endokrynowe)  dokrewne (inkrecja)
 wydzielina trafia bezpośrednio do krwi i chłonki.
Gruczoły takie nie mają przewodów wyprowadzających.
Budowa gruczołów
Większość gruczołów ma budowę zrazikową tzn.
są to większe lub mniejsze skupienia tkanki
gruczołowej, które mogą tworzyć skupienia w
postaci:
Cewek  gruczoły cewkowe np. w jelicie cienkim
Pęcherzyków  gruczoły pęcherzykowe np.
pęcherzyki nasienne
Mieszane  cewkowo-pęcherzykowe np.
gruczoł krokowy
Sposoby wydzielania komórkowego
2. apokrynowe  polega na
oderwaniu szczytowej
Nabłonek spełnia jednocześnie kilka funkcji, na przykład części komórki wraz z
nabłonki pokrywające zawierają bardzo często komórki wydzieliną; uszkodzone
gruczołowe. Wydzielanie zsyntetyzowanych związków komórki regenerują się
może się odbywać w trojaki sposób: merokrynowo,
apokrynowo lub holokrynowo
1. merokrynowe  polega na dyfuzji
3. holokrynowe  polega na
cząsteczek substancji ze
zniszczeniu całej komórki,
szczytowej części komórki, co nie
której cała zawartość niejako
doprowadza do jej uszkodzenia
zamienia się w wydzielinę
2
2011-10-29
Podział nabłonków - ze względu na liczbę warstw:
Podział nabłonków
3. W zależności od kształtu komórek wyróżniamy
Jednowarstwowe 
występują wszędzie tam, nabłonek:
gdzie zachodzi dyfuzja,
Płaski
wydzielanie, wydalanie,
Sześcienny
wchłanianie
Walcowaty
Przejściowy
Wielowarstwowe -
ułożony w kilku
warstwach,
Jednowarstwowy płaski Jednowarstwowy sześcienny
" Budują go spłaszczone, wieloboczne komórki,
których jądra położone są centralnie. Budują go komórki równościenne,
" W organizmie człowieka spotykane są przypominające swoim kształtem
wszędzie tam, gdzie warstwa oddzielająca nie kostki do gry, w których jądra
powinna utrudniać transportu niezbędnych umieszczone są centralnie.
substancji. U człowieka nabłonek ten
" Występuje w: opłucnej, otrzewnej, występuje w kanalikach
pęcherzykach płucnych, naczyniach nerkowych i końcowych
krwionośnych, torebce Bowmana. odcinkach gruczołów.
Jednowarstwowy walcowaty: Jednowarstwowy wielorzędowy:
Budują go wysokie komórki o
kształcie nieregularnych
budują go wysokie komórki
graniastosłupów. Ich jądra znajdują
przypominając powyginane
się w spodniej warstwie
graniastosłupy, z których część jest
cytoplazmy, niewiele ponad błoną
klinowata i nie dochodzi do wolniej
podstawną.
powierzchni nabłonka. Jądra są
umieszczone w komórkach na
U człowieka ten typ nabłonka
różnych wysokościach (w wielu
występuje w przewodzie
rzędach), przez co w czasie
pokarmowym od żołądka do
obserwacji mikroskopowych
odbytnicy.
powstaje wrażenie
W jelicie cienkim dodatkowo
wielowarstwowości. Nabłonek
występuje tzw. "rąbek
wielorzędowy występuje w
szczoteczkowy" - na wolnej
drogach oddechowych (jamie
powierzchni komórki nabłonka
nosowej, krtani, tchawicy i
posiadają dużą ilość cieniutkich
oskrzelach).
"paluszkowatych" wypustek
Na wolnej powierzchni komórek
cytoplazmatycznych, nazywanych
tego nabłonka często występują
mikrokosmkami, które zwiększają
liczne rzęski pomagające usuwać
wielokrotnie powierzchnię
zanieczyszczenia, np. pyłowe.
wchłaniania, w jajowodzie  rąbek
migawkowy ułatwia przesuwanie
się komórki jajowej do macicy.
3
2011-10-29
Wielowarstwowy płaski: Wielowarstwowy przejściowy:
Zbudowany jest zwykle z kilku warstw
ten typ nabłonka zaliczany
komórek, z których zewnętrzne są
jest do szczególnych,
spłaszczone. Intensywne podziały w
ponieważ komórki
głębszych warstwach (tzw. rozrodczych)
najbardziej zewnętrznej
umożliwiają stałe złuszczanie się warstw
wierzchnich i odnawianie całego nabłonka. spośród 3-5 warstw
budulcowych nie mają
Nabłonek wielowarstwowy płaski występuje
w jamie ustnej do przełyku włącznie,
stałego kształtu. Zwykle są
w pochwie i na przedniej powierzchni
duże, baldaszkowate i
rogówki.
pokrywają kilka
Jeśli wierzchnie warstwy rogowacieją i
sąsiednich komórek
obumierają, tworzą elastyczną, odnawialną
leżących pod nimi. U
powłokę ochronną pokrywającą u
wszystkich owodniowców
wszystkich kręgowców skórę (nabłonek
wielowarstwowy płaski rogowaciejący to ten typ nabłonka
naskórek.
wyściela moczowody.
4