RACHUNKOWOŚĆ BUDŻETOWA

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY

PRACOWNIKÓW

SEKTORA

PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ,

JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

NADGODZINY

PRACOWNIKÓW

SEKTORA

PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ,

JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

2

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Spis treści

• Nadgodzinypracownikówsamorządowych .....................................................................3

–Ustalenierozkładuczasupracy..................................................................................3

–Zastosowaniesystemówczasupracy............................................................................4

–Dopuszczalnośćpracywnadgodzinach.........................................................................5

–Warunkiwykonywaniapracywnadgodzinach.Polecenieprzełożonego....................................5

–Rekompensatapracywgodzinachnadliczbowych–czaswolny.............................................6

–Pracawgodzinachnadliczbowychwniedzielęlubświęto....................................................7

–Rekompensatapracywgodzinachnadliczbowych–wynagradzanie........................................8

–Sposóbobliczaniadodatkówzanadgodziny...................................................................9

• Nadgodzinywsłużbiecywilnej...................................................................................11

–ozkładyczasupracywsłużbiecywilnej ......................................................................11

–Uprawnieniaztytułupracywnadgodzinach–czaswolny..................................................12

–Czaswolnywsłużbiecywilnej..................................................................................12

–Wynagrodzeniezanadgodziny.................................................................................13

• Instytucjekultury...................................................................................................13

• Służbymundurowe...............................................................................................14

–Policja .............................................................................................................14

–Rekompensowaniesłużbyponadwymiarowej ................................................................16

–Strażpożarna.....................................................................................................16

Autor

Michał Culepa

specjalista ds. prawa pracy

KierownikCentrumWydawniczego

Ewa Marmurska-Karpińska

Wydawca

Dorota Liebchen

Redakcja

Karol Zawadzki

Korekta

Zespół

CBP 353ISBN978-83-269-0036-5

Copyright©byWydawnictwoWiedzaiPraktykasp.zo.o.

Warszawa2010

WydawnictwoWiedzaiPraktykasp.zo.o.

03-918Warszawa,ul.Łotewska9a,

www.wip.pl

tel.[phone],faks0226176010

Praktycznyraport„Nadgodzinypracownikówjednosteksektorafinansówpublicznych”chronionyjest

prawemautorskim.Przedrukmateriałówopublikowanychwraporcie„Nadgodzinypracownikówjednostek

sektorafinansówpublicznych”–bezzgodywydawcy–jestzabroniony.Zakazniedotyczycytowania

publikacjizpowołaniemsięnaźródło.Niniejszyraportzostałprzygotowanyzzachowaniemnajwyższej

starannościiwykorzystaniemwysokichkwalifikacji,wiedzyidoświadczenia.Zaproponowanewraporcie

„Nadgodzinypracownikówjednosteksektorafinansówpublicznych”wskazówki,poradyiinterpretacje

dotycząsytuacjitypowych.Ichzastosowaniewkonkretnymprzypadkumożewymagaćdodatkowych,

pogłębionychkonsultacji.Publikowanerozwiązanianiemogąbyćtraktowanejakooficjalnestanowisko

organówiurzędówpaństwowych.

Wzwiązkuzpowyższymredakcjaniemożeponosićodpowiedzialnościprawnejzazastosowaniezawar-

tychwraporcie„Nadgodzinypracownikówjednosteksektorafinansówpublicznych”wskazówek,przy-

kładów,informacjiitp.dokonkretnychprzypadków.

3

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Według definicji czasu pracy, jest to czas w którym pracownik pozostaje w dyspozycji praco-

dawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Granice okresu wykonywania obowiązków służbowych wyznacza określona liczba godzin

w danym okresie albo wymiar zadań służbowych do wykonania. Przekroczenie norm, czyli

praca poza normalnymi godzinami lub ponad wyznaczone zakresy zadań służbowych, z reguły

jest związane z określonymi rekompensatami dla zatrudnionego.

Warto zatem, abyś wiedział, jakie obowiązki ciążą na Tobie jako osobie rozliczającej pracowni-

ków jednostki sektora finansów publicznych.

Przeczytaj e-booka i dowiedz się m.in:

•

Jak rozliczyć czas pracy pracowników samorządowych,

•

Jak obliczyć dodatki za nadgodziny w służbie cywilnej i w instytucjach kultury,

•

Jak rekompensować czas pracy w ramach ponadwymiarowej służby mundurowej.

Michał Culepa

specjalista ds. prawa pracy

Nadgodziny pracowników samorządowych

Pracownicysamorządowipodlegająwramachstosunkupracydwómzasadniczymregulacjom–usta-

wiez21listopada2008r.opracownikachsamorządowych(Dz.U.nr223,poz.1458)i–napodsta-

wiejejart.43ust.1–przepisomKodeksupracywzakresienieuregulowanymprzezprzepisyustawy

pragmatycznej.

Obecnieczaspracypracownikówsamorządowychjesttylkowniewielkiejczęściuregulowanywsamej

ustawieopracownikachsamorządowych.Wpozostałymzakresiestosujesięzatemprzepisykodeksowe.

Ustalenie rozkładu czasu pracy

Zasadniczosystemyirozkładyczasupracyorazprzyjęteokresyrozliczenioweczasupracyustalasię

wukładziezbiorowympracylubwregulaminiepracyalbowobwieszczeniu,jeżelipracodawcanie

jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy

(art. 150 § 1Kodeksupracy).

Niektóre systemy czasu pracy, np. weekendowy lub system skróconego tygodnia pracy określone

wart.143–144ww.ustawy,wprowadzasięwsamejumowieopracę.Wprzypadkupracodawców

samorządowychmożliwośćregulacjirozkładuczasupracyjestustalonaniejako„zgóry”.

Jeżelibowiemniezawartoukładuzbiorowegopracywramachdanejjednostkisamorządowej,wów-

czaskażdypracodawcasamorządowy,bezwzględunaliczbęzatrudnionychpracowników,jestzobli-

gowanydowydaniaregulaminupracy.Wregulaminietymmazostaćokreślonyporządekwewnętrzny

irozkładczasupracywsposóbzapewniającyobywatelomzałatwianiesprawwdogodnymdlanich

czasie(art.42ust.1ustawyopracownikachsamorządowych).

Rozkładyczasupracyisystemyczasupracydlaposzczególnychpracownikówicałejjednostkiokreśla

więckażdajednostkabędącapracodawcąsamorządowymzosobna.

4

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

PRZYKŁAD

Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w D. jest jednostką organizacyjną gminy D. Zgodnie ze statutem

gminy ma on status odrębnej jednostki budżetowej gminy, a jego dyrektor wykonuje obowiązki pra-

codawcy wobec zatrudnionego tam personelu. GOSiR zatrudnia łącznie 26 osób, z czego 15 osób

jest zatrudnionych na podstawie umów o pracę, a pozostali zatrudnieni są na podstawie umów zle-

cenia. Zgodnie z art. 104 § 2 Kodeksu pracy regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli u pracodawcy

obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pra-

cowników. Jednak GOSiR, jako jednostka gminna ma obowiązek wprowadzić swój regulamin pracy

na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych.

Rozkładyczasupracyisystemyczasupracydlaposzczególnychpracownikówicałejjednostkiokreśla

więckażdajednostkabędącapracodawcąsamorządowymzosobna.Żadnajednostkanadrzędna

wsensieorganizacyjnymaniorgannadzorującyniemająkompetencjidoustalaniaposzczególnympra-

codawcomsamorządowymczasupracy.Wprzeciwieństwiedojednostekadministracjipaństwowej

równieżRadaMinistrówaniżadenzresortówniemająuprawnieńdowydawaniaogólnychprzepisów

odnośnieczasupracyjednosteksamorządowych.Podtymwzględemkażdajednostkaustalagodzin

pracywedługwłasnegouznaniaipotrzeb.

Zastosowanie systemów czasu pracy

Obecnieobowiązująceprzepisyustawyopracowniachsamorządowychnieokreślajądopuszczalnych

normczasupracyanimożliwychdozastosowaniasystemówczasupracy.Wzwiązkuztymzastoso-

waniemająodpowiednieprzepisyKodeksupracy.Tymsamymmożnauznać,żewjednostkachsamo-

rządowychmogąbyćzastosowanewszystkiesystemyokreślonekodeksowo,oileoczywiściebędzie

tomożliwezewzględunaorganizacjępracywdanejjednostce.Ponadtodyrektywądlazastosowa-

nia danego systemu czasu pracy będzie zasada zapewnienia obywatelom możliwości załatwiania

sprawwdogodnymdlanichczasie.

Wsamorządziemożnazatemzastosowaćsystem:

1) podstawowy(art.129Kodeksupracy),zgodniezktórym:

•

czaspracyniemożeprzekraczać8godzinnadobęiprzeciętnie40godzintygodniowo,

•

pracapowinnabyćwykonywanawprzeciętnie5-dniowymtygodniupracy,

•

przyjętyokresrozliczeniowyniemożeprzekraczać4miesięcy,

2) równoważny(art.135iart.136–137Kodeksupracy)zmożliwościąprzedłużeniawymiaruczasu

pracywjednejdobiedo:

•

12godzin(okresrozliczeniowyniemożeprzekraczać1miesiąca,awuzasadnionychwypad-

kach–3miesięcy),

•

16godzin–wyłączniewstosunkudozatrudnionychprzydozorzeurządzeńlubzwiązanych

zczęściowympozostawaniemwpogotowiudopracy,

•

24godzin–wyłączniewstosunkudozatrudnionychprzypilnowaniumienialubochronie

osób(strażnicy,pracownicyochrony),

3) przerywanego czasu pracy(art.139Kodeksupracy),oilezostałzawartyukładzbiorowypracy,

4) zadaniowy.

Przykażdymzpowyższychsystemówczasupracy(pozazadaniowym,gdzietopracownikdecyduje

o godzinach wykonywania pracy na podstawie uzgodnienia z pracodawcą zadań do wykonania

wokreślonymterminie)możnazastosować

system pracy zmianowej(art.146Kodeksupracy).

5

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Dopuszczalność pracy w nadgodzinach

Pracawykonywanaponadobowiązującepracownikanormyczasupracy,atakżepracawykonywana

ponadprzedłużonydobowywymiarczasupracy,wynikającyzobowiązującegopracownikasystemu

irozkładuczasupracy,stanowipracęwgodzinachnadliczbowych(art. 151 § 1Kodeksupracy).

Ustawaopracownikachsamorządowychprzewidujemożliwośćzatrudnianiapracownikówsamorzą-

dowychpozanormalnymigodzinamipracy,czylipozagodzinamiwyznaczonymiwregulaminiepracy,

jakogodzinypracydlaposzczególnychpracowników.

Należypamiętać,żejednostkisamorządowe,codozasady,niepowinnywykonywaćpracywniedziele

iświęta(tj.wdniustawowowolneodpracy)–zawyjątkiemzakładówusługowych,jednostekpomocy

społecznej oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych, oraz zakładów prowadzących działalność

wzakresiekultury,oświaty,turystykiiwypoczynku.Azatempracownicyurzędówibiur,codozasady,

niepowinniwięcwykonywaćpracęwdniustawowowolneodpracy.Jeżelijednakwymagajątego

potrzebyjednostki,wktórejpracowniksamorządowyjestzatrudniony,napolecenieprzełożonego

możeonwykonywaćpracęwgodzinachnadliczbowych,wtymwwyjątkowychprzypadkachtakże

wporzenocnejorazwniedzieleiświęta.Zasadataniemazastosowaniado:

•

kobietwciąży,

•

pracownikówsprawującychpieczęnadosobamiwymagającymistałejopieki(dorosłymilubmało-

letnimi),

•

opiekującychsiędziećmiwwiekudo8lat.

Wprzypadkukobietwciążyzatrudnionychwsamorządzieistniejebezwzględnyzakazpracywnad-

godzinach.Pozostaliwymienienipracownicyopiekującysiędziećmilubinnymiosobamimogąpra-

cowaćpogodzinachtylkopowyrażeniunatozgody.Wskazanesprawowanieopiekiniedotyczywy-

łącznieczłonkówrodziny,gdyżprzepiswspominatylkoogólnieoosobachwymagającychstałejopieki.

Abyskorzystaćzewskazanegouprawnienia,urzędnikmusizatemzłożyćstosowneoświadczenie,

wskazującenakoniecznośćsprawowaniaopiekinadkonkretną,imienniewskazanąosobą,któratej

opiekipotrzebuje.

Przełożonyikierownikjednostkizatrudniającejniepowinnijednakżądaćwykazania,jakiestosunki

osobistewiążąurzędnikazewskazanąosobą,którąsięopiekuje.Wystarczy,abypracownikwykazał,

żetakaopiekajestkonieczna(np.zewzględunachorobęczystanpociężkimwypadku).

Wspomniećteżnależyojeszczejednejkategoriipracowników,którychdotyczyzakazpracywnad-

godzinach.Sątoniepełnosprawni.Niepełnosprawnyurzędnik,niezależnieodstopnianiepełnospraw-

nościniemożebyćzatrudnionypozagodzinamianiwnocy–takstanowiogólnazasadaokreślona

wart.15ust.3ustawyorehabilitacjizawodowejispołecznejorazzatrudnianiuosóbniepełnosprawnych.

Warunki wykonywania pracy w nadgodzinach. Polecenie przełożonego

Wprzypadkupracownikówsamorządowychustawanieposługujesięterminem„szczególnychpotrzeb

pracodawcy”.Wskazanesątylkodwawarunkiuzasadniającepracępozanormalnymigodzinamipracy:

•

potrzebyjednostkii

•

polecenieprzełożonego.

Oznaczato,żewkażdymwypadku,gdyzaistniejeuzasadnionakoniecznośćdłuższejpracy,przełożonypra-

cownikasamorządowego(należyuznać,żetakżekierownikjednostki)możenakazaćpozostaniewpracy.

WprzeciwieństwiedoKodeksupracyustawaopracownikachsamorządowychwprowadzaobowiąz-

kowąkategoriępoleceniaprzełożonego,jakodrugiejpodstawywykonywaniapracywgodzinach

6

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

nadliczbowych(pierwsząsą–jakjużwcześniejwykazano–potrzebyjednostki,niekoniecznie„szcze-

gólne”).Tymsamymnależyuznać,żeniepowinnowystępowaćwadministracjipublicznejwykony-

waniepracypozagodzinamibezpolecenia,zsamejinicjatywypracownika.

Rekompensata pracy w godzinach nadliczbowych – czas wolny

Pracownikowisamorządowemuzapracęwykonywanąnapolecenieprzełożonegowgodzinachnad-

liczbowychprzysługujewedługjegowyboru:

•

wynagrodzeniealbo

•

czaswolnywtymsamymwymiarze,ztymżewolnyczas,nawniosekpracownika,możebyć

udzielonywokresiebezpośredniopoprzedzającymurlopwypoczynkowylubpojegozakończe-

niu(art.42ust.4ustawyopracownikachsamorządowych).

Przepistenwykluczazatemmożliwośćudzieleniaczasuwolnegozapracęwnadgodzinachwzwięk-

szonymwymiarze,bezwnioskupracownika,nazasadachokreślonychwart.151

2

§2Kodeksupracy.

Pracowniksamorządowymoże„odebrać”czaswolnyzapracęwnadgodzinachtylkowwymiarze

równymliczbienadgodzin.Możetonastąpićwterminiewskazanymwewniosku,awięcpozaokre-

semrozliczeniowym.

Pracownikowisamorządowemuzapracęwykonywanąnapolecenieprzełożonegowgodzinachnad-

liczbowychprzysługuje,wedługjegowyboru,wynagrodzeniealboczaswolnywtymsamymwymiarze,

ztymżewolnyczas,nawniosekpracownika,możebyćudzielonywokresiebezpośredniopoprze-

dzającymurlopwypoczynkowylubpojegozakończeniu(art.42ust.4ustawyopracownikachsamo-

rządowych).Przepistenoznacza,żepracowniksamorządowymożeskorzystaćtylkozdwóchrodza-

jówrekompensatyzapracęwnadgodzinach:

•

czasuwolnego,

•

wynagrodzenia.

Przepistenwykluczazatemmożliwośćudzieleniaczasuwolnegozapracęwnadgodzinachwzwięk-

szonymwymiarze,bezwnioskupracownika,nazasadachokreślonychwart.151

2

§2KodeksPracy.

Pracowniksamorządowymoże„odebrać”czaswolnyzapracęwnadgodzinachtylkowwymiarze

równym liczbie nadgodzin. Zarazem odbiór może nastąpić w terminie wskazanym we wniosku,

awięcpozaokresemrozliczeniowym.

PRZYKŁAD

Marek P., zatrudniony na stanowisku inspektora w urzędzie miasta przepracował w marcu łącznie 10 godzin

nadliczbowych. Pracuje w podstawowym systemie czasu pracy. Okres rozliczeniowy czasu pracy

w urzędzie jest zasadniczo 3-miesięczny i rozpoczyna się w styczniu każdego roku, bieżący okres

kończy się zatem w marcu. Marek P. ma zaplanowany urlop w dniach 6–19 września. W tej sytuacji

ma on prawo złożenia wniosku o odbiór nadgodzin w dniach 2–3 września lub 20–21 września. Bur-

mistrz – jako pracodawca – ma wówczas obowiązek uwzględnienia takiego wniosku.

NajlepsiekspercizajmąsięTwoimproblemem,udzielającCiindywidualnejporady

www.SerwisRB.pl

Portalspecjalniedlaksięgowychsferybudżetowej.

7

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Praca w godzinach nadliczbowych w niedzielę lub święto

Wprzypadkupracywgodzinachnadliczbowychwniedzielęlubświęto,bezwzględunaliczbęprze-

pracowanychgodzin,pracodawcazobowiązanyjestdozapewnieniainnegodniawolnegoodpracy:

•

wzamianzapracęwniedzielę–wokresie6dnikalendarzowychpoprzedzającychlubnastępują-

cychpotakiejniedzieli,ajeżeliniemożnagoudzielićwtymterminie–dokońcaokresurozlicze-

niowego,

•

wzamianzapracęwświęto–wciągudanegookresurozliczeniowego.

Niecopodobnasytuacjadotyczypracywdniuwolnymodpracywynikającymz5-dniowegotygodnia

pracy.Tradycyjniedniemtakimjestnajczęściejsobota(tzw.wolnasobota),przyczymjaknajbardziej

dopuszczalnejestokreślenieinnegodniajakowolnego(np.możetobyćponiedziałek,lubinnypo-

wszednidzieńtygodnia).

Zapracęwdniuwolnymwynikającymz5-dniowegotygodniapracyprzysługujerównieżcałydzień

wolny,udzielonywterminieuzgodnionymzpracownikiem,dokońcadanegookresurozliczeniowego

(art.151

3

Kodeksupracy).

WedługstanowiskaGłównegoInspektoratuPracy(pismonrGPP-249-4560-52/09/PE/RP,b.daty,praca

dniuwolnym,wynikającymzprzeciętniepięciodniowegotygodniapracy(np.wsobotę)powinnabyć

zrekompensowanaudzielenieminnegodniawolnego,niepóźniejniżdokońcaokresurozliczenio-

wego.Uprawnienietopowstajeniezależnieodliczbygodzinzatrudnieniawdniuwolnymwynikają-

cymzrozkładu.Nawetjeżelipracabyławykonywanakrótko,np.przez3godziny,pracownikmoże

domagaćsiępełnegodniawolnegowzamian.Należypodkreślić,żepracodawcaniemaprawawyboru

sposoburekompensowaniapracywdniuwolnym,wynikającymzprzeciętniepięciodniowegotygod-

niapracy.Ustawowoprzewidzianąformąjestudzielenieinnegodniawolnegoodpracy–art.151

3

Kodeksupracy.nieprzewidujemożliwościwypłatyżadnegododatkowegowynagrodzenia.Nieudzie-

leniedniawolnego,októrymmowawprzepisieart.151

3

Kodeksupracy,jestwykroczeniemprzeciwko

prawompracownika,określonymwart.281pkt5Kodeksupracy,zagrożonymkarągrzywnywwyso-

koścido30tys.zł.

PRZYKŁAD

Anna M., zatrudniona w starostwie powiatowym E. w wydziale zarządzania kryzysowego, w związku

z rosnącym zagrożeniem powodziowym w 4 gminach tego powiatu, otrzymała – podobnie jak inny

pracownicy wydziału – polecenie naczelnika stawienia się do pracy w sobotę 6 marca. Od początku

miesiąca cały wydział przeszedł na system pracy całodobowej, 7 dni w tygodniu. Pracownicy mieli

przychodzić do pracy według grafiku, przy czym w sytuacjach nagłych poszczególni pracownicy byli

wzywani do pracy po godzinach. W sobotę i niedzielę 6–7 marca Anna M. miała wyznaczone dni

wolne wg grafiku. W sobotę przyszła do pracy w urzędzie, jednak alarm – wobec polepszenia się wa-

runków pogodowych – odwołano. Anna M. pracowała w sobotę tylko 4,5 godziny. W tej sytuacji

przysługuje jej cały dzień wolny od pracy w zamian za pracę w wolną sobotę. W urzędzie stosowany

jest 4-miesięczny okres rozliczeniowy i pracodawca, po uzgodnieniu z pracownicą, wyznaczył dzień

wolny do odbioru za pracę w wolną sobotę na dzień 6 kwietnia.

Udzielającczasuwolnego,należypamiętać,żeniemożeonzastępowaćurlopuwypoczynkowego.

Jeżelizatemurlopzostałzaplanowanywokreślonymterminie,wówczasgodzinywolnemogąbyć

wykorzystanejedynie„obok”tegourlopu,jakojegoswoisteprzedłużenie.Bezznaczeniajesttuter-

minwykorzystaniawolnychgodzin–możeonnastąpićwkażdymdniudanegorokukalendarzowego.

Wartozwrócićuwagę,żeobydwaprzepisyprzewidująjedyniemożliwośćudzieleniaczasuwolnego

„obok”urlopu.Należyzatemuznać,żekierownikjednostkimożeuwzględnićwniosekpracownika,

alemożetakżeodmówićudzieleniaczasuwolnegowewskazanymterminie.Uzasadnienieodmowy

niejestkonieczne,gdyżnieprzewidujątegoprzepisy.

8

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Rekompensata pracy w godzinach nadliczbowych – wynagradzanie

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi samorządowemu przysługuje alternatywnie:

czaswolnylubwynagrodzenie.Problempojawiłsięwzwiązkuzużyciempojęcia„wynagrodzenie”

wtymprzepisie.Oilewprzypadkusamegowynagrodzenia„normalnego”sprawajestoczywista–za

czasprzepracowanytakiewynagrodzeniepracownikowizawszeprzysługuje,otyleproblememsta-

łysiędodatkizapracęwnadgodzinach.Kwestiaprawadotychdodatkówdlapracownikówsamo-

rządowychjestobecniesporna.

Przez„normalnewynagrodzenie”należyrozumiećtakiewynagrodzenie,którepracownikotrzymuje
staleisystematycznie,awięcobejmującezarównowynagrodzeniezasadniczewynikającezestawki
osobistegozaszeregowania,jakidodatkoweskładnikiwynagrodzeniaocharakterzestałym,jeżelina
podstawieobowiązującychwzakładziepracyprzepisówpłacowychpracownikmaprawodotakich
dodatkowychskładników(wyrokSąduNajwyższegoz3czerwca1986r.,sygn.aktIPRN40/86).

Wynagrodzenietomożeobejmowaćrównieżdodatekfunkcyjny,dodatekzastażpracy,jakrównież
dodatekzapracęszkodliwądlazdrowiaczyinnedodatki,bowiemstałe,dodatkoweskładnikiwyna-
grodzeniamającharakterwynagrodzenianormalnego.SądNajwyższystwierdziłponadto,iżwskład
normalnegowynagrodzeniapracownikamożewchodzićtakżepremia,jeżelimaonacharakterstały
i niejestuzależnionaoduzyskaniaokreślonychkonkretnychosiągnięćwpracy,nieobjętychzadania-
miwykonywanymiwgodzinachnadliczbowych.Stanowiskotojestjednakkwestionowane.

Kwestia,czypracownikomsamorządowymnależąsiędodatkizanadgodzinystanowiproblem,gdyż

pojawiłysiępoglądyoszczególnymcharakterzenormyart.42ust.4ustawyopracownikachsamo-

rządowych,którazastępujeprzepisyonadgodzinachokreślonewKodeksiepracy.Wefekciemożna

uznać,żepracownikomsamorządowymnienależąsięwogóledodatkizanadgodziny,atylkonor-

malnewynagrodzenie.Opinietebudząjednakpoważnekontrowersjewśródspecjalistów.Jednakże

wydajesię,żezgodniezzasadądziałaniaprzepisówprawapracy,wszczególnościzakładowegopra-

wapracy(wtym:regulaminuwynagradzania)nakorzyśćpracownikówmożnauznać,żewskazane

wpytaniuprzepisyregulaminowemogąrozszerzaćuprawnieniapracownikówsamorządowychwtym

zakresie.Wpraktyceoznaczato,żepracodawcasamorządowy–nawetmimoobowiązującegoprze-

pisuart.42ust.4ww.ustawy–możepoprzezodpowiednizapisregulaminuwynagradzaniazapewnić

pracownikomstosownedodatki.

PRZYKŁAD

Przykładowy zapis regulaminu wynagradzania jednostki samorządowej w zakresie dotyczącym do-

datków za nadgodziny:

㤠...

1. Pracownicy urzędu mogą wykonywać zadania służbowe poza normalnymi godzinami pracy.

2. Za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje pracownikowi wynagrodzenie lub czas wolny

na zasadach określonych w przepisach ustawy o pracownikach samorządowych.

3. Poza wynagrodzeniem za pracę, o którym mowa w ust. 2 pracownikom urzędu za każdą godzinę

pracy nadliczbowej przysługuje dodatek.

4. Prawo do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych oraz jego wysokość są ustalane według

zasad określonych w przepisach Kodeksu pracy.

5. W przypadku, gdy pracownik na swój wniosek korzysta z czasu wolnego za pracę w godzinach

nadliczbowych, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych nie przysługuje”.

9

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Sposób obliczania dodatków za nadgodziny

Jeżelipracownikowisamorządowemuzostanąprzyznanedodatkizapracęwnadgodzinach(czyto

wwynikukorzystnejwykładniprzepisówustawowych,czyteżwzwiązkuzobowiązującymiwjed-

nostceprzepisamipłacowymi),należywówczasustalićichwysokość.

Pracawykonywanawgodzinachnadliczbowychpowinnabyćtaksamoopłacona,jakpracawykonana

wnormalnychgodzinach.Zasadąjest,żewynagrodzenieprzysługujezapracęwykonaną(art. 80Kodeksu

pracy).Pracownikowiprzysługujewówczasnormalnewynagrodzeniezapracę.Powinienjeotrzymać

zawszezatakąpracę–udzielenieprzezpracodawcęczasuwolnegoskutkujetylkotym,żepracow-

nikowinieprzysługujądodatkizapracęwnadgodzinach(por.stanowiskoDepartamentuPrawnego

GłównegoInspektoratuPracyz2005r.,nrGNP–367–4560/05/PE).

Codozasadypodstawęobliczeniadodatkustanowiwynagrodzeniepracownikawynikającezestawki

osobistegozaszeregowaniaokreślonegostawkągodzinowąlubmiesięczną.Jeżelitakiegoskładnika

niemaokreślonego–przyjmujesięwówczaskwotę60%wynagrodzenia(art.151

1

§3Kodeksupracy).

Przepisy kodeksowe nie definiują stawki osobistego zaszeregowania. Należy jednak zauważyć, że

wprowadzenietakiegopojęciaiodróżnieniegood„normalnegowynagrodzeniazapracę”powoduje,

żebędzietoczęśćwynagrodzeniaustalanawinnysposób.NarozróżnienietozwróciłuwagęjużSąd

Najwyższywwyrokuz3czerwca1986r.(IPRN40/86,OSNC1987/9/140)wktórymstwierdził,że

przez„normalnewynagrodzenie”należyrozumiećtakiewynagrodzenie,którepracownikotrzymuje

staleisystematycznie,awięcobejmującezarównowynagrodzeniezasadniczewynikającezestawki

osobistegozaszeregowania,jakidodatkoweskładnikiwynagrodzeniaocharakterzestałym,jeżelina

podstawieobowiązującychwzakładziepracyprzepisówpłacowychpracownikmaprawodotakich

dodatkowychskładników.

Stosunkowołatwojestustalićnależnośćzagodzinynadliczbowe,gdypracownikowiprzysługujejedy-

niewynagrodzeniezasadnicze.Wtakimwypadkuwystarczyustalićstawkęgodzinowąwynagrodze-

niaidokonaćstosownegoprzeliczeniatejstawkinaokreślonydodatek.

Wceluobliczenianależnościzajednągodzinę(§4ust.2rozporządzeniaMinistraPracyiPolitykiSocjal-

nejzdnia29maja1996r.wsprawiesposobuustalaniawynagrodzeniawokresieniewykonywania

pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków

wyrównawczychdowynagrodzeniaorazinnychnależnościprzewidzianychwKodeksiepracy(Dz.U.

nr62,poz.289,zezm.):

•

gdyskładnikiwynagrodzeniaokreślonesąwstawcemiesięcznejwstałejwysokości–należytę

stawkępodzielićprzezliczbęgodzinpracyprzypadającychdoprzepracowaniawdanymmiesiącu;

•

gdyzaśskładnikiwynagrodzeniasązmienne–wynagrodzeniedzielisięprzezliczbęgodzinprze-

pracowanychprzezpracownikawokresie,zktóregoustalasiętowynagrodzenie.

Przepisyustawyopracownikachustalająwieloskładnikowewynagrodzeniezapracę.Wtejsytuacji

należywpierwszejkolejnościustalić,jakieelementywynagrodzenianależywziąćpoduwagęprzy

obliczaniudodatkówzanadgodziny.

Pierwsząwskazówkędoustaleniapodstawywymiarudodatkuzanadgodzinymożnaodnaleźćwdwóch

wcześniejszychorzeczeniachSN–wwyrokuz25kwietnia1985r.(IPRN28/85,OSNCP1986/1–2/19)

orazwuchwalez30grudnia1986r.(IIIPZP42/86,OSNCP1987/8/106),SądNajwyższywyraziłstano-

wisko,żewystępującewprzepisachprawapracyokreślenie„wynagrodzeniepracownikawynikające

zosobistegozaszeregowania”obejmujeopróczwynagrodzeniazasadniczegorównieżdodatekfunkcyjny.

Wwieluzakładachpracyutrwaliłasięnatomiastpraktykaustalaniadodatkuzanadgodzinyodpeł-

nejkwotywynagrodzenia,obejmującejnietylkowynagrodzeniezasadniczealerównieżwszystkie

10

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

pozostałeskładnikiwynagrodzenia,wynikającezprzepisówpłacowych(np.dodatkistażowe,zatrudne

warunkipracy,różnegotypudodatkispecjalne,anawetpremieregulaminowe).

Pracodawcajednakniemusistosowaćsiędotakiejmetodyustalaniastawkiosobistegozaszerego-

wania.SądNajwyższywuzasadnieniuuchwałyz3kwietnia2007r.(IIPZP4/07,OSNP2007/21–22/307)

stwierdził,żepojęciewynagrodzeniapracownikawynikającegozjegoosobistegozaszeregowania,

określonegostawkągodzinowąlubmiesięczną,odnosisiędostawkiwynagrodzeniazasadniczego

ustalonejprzezstronywumowieopracęlubinnymakciebędącympodstawąstosunkupracy,zara-

zemwskazując,żezasadnejestdalszewliczaniedostawkiosobistegozaszeregowaniatakżedodatku

funkcyjnego.

PRZYKŁAD

Martyna N. jest zatrudniona w Urzędzie Miasta na stanowisku głównego specjalisty. Zgodnie z obowią-

zującymi przepisami o wynagradzaniu pracowników samorządowych, przysługuje jej wynagrodzenie

zasadnicze, dodatki: stażowy, funkcyjny, a także, od stycznia– dodatek specjalny w związku z prze-

jęciem części obowiązków w zastępstwie koleżanki, która przebywa na urlopie macierzyńskim.

Jej płaca zasadnicza wynosi 3000 zł, dodatek stażowy za 10 lat pracy (10% wynagrodzenia zasadniczego)

– 300 zł, dodatek funkcyjny – 500 zł, dodatek specjalny (30% sumy wynagrodzenia zasadniczego

i dodatku funkcyjnego) – 1050 zł. Łącznie pobiera wynagrodzenie miesięczne w kwocie 4850 zł.

W dniach 23, 24 i 25 marca wykonywała pracę po godzinach urzędowania (8.00–16.00), odpowiednio

do 19.30 (3,5 godz.), do 18.30 (2,5 godz.) i do 17.00 (1 godz.), przepracowując tym samym 7 godzin

nadliczbowych.

Za tę pracę przysługiwać będzie normalne wynagrodzenie z dodatkiem 50%.

Normalne wynagrodzenie będzie liczone od pełnej kwoty płacy miesięcznej, tj. od 4850 zł z uwzględ-

nieniem liczby godzin do przepracowania w marcu tj. 184 i wyniesie za 1 godz. pracy: 4850 zł : 184 godz.

= 26,36 zł

Dodatek za nadgodziny powinien być obliczony co najmniej od sumy wynagrodzenia zasadniczego

i dodatku funkcyjnego tj. od kwoty 3500 zł i wyniesie za 1 godzinę: (3500 zł : 184 godz.) × 50% = 9,51 zł

Za 1 godz. nadliczbową wynagrodzenie powinno wynieść 35,87 zł, a za 7 godz. nadliczbowych –

łącznie 251,09 zł.

Wartojednakpamiętać,żesposóbobliczaniadodatkówzanadgodzinyuwzględniającywszystkie

składnikiwynagrodzenianiejestsprzecznyzprzepisamiprawapracy,gdyżpracodawcadziałanie-

wątpliwienakorzyśćpracownika.Pracodawcasamorządowymożetakżeustalićinnysposóboblicza-

niadodatkówwregulaminiewynagradzania.

Bądź na bieżąco z przepisami

Skorzystajzportaluprzeznaczonegodlaksięgowychsferybudżetowej

Wejdźna

www.SerwisRB.pl

11

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Nadgodziny w służbie cywilnej

Ustawazdnia21listopada2008r.osłużbiecywilnej(Dz.U.nr227,poz.1505)wprowadzawsto-

sunkudoczłonkówkorpususłużbycywilnej(zarównopracownikówzatrudnionychnapodstawie

umówopracę,jakiurzędnikówmianowanych)odrębnenormyczasupracy.Sąonewprawdziezbli-

żonedokodeksowych,jednakzawierająpewneodrębności.Itak:

•

jakopodstawowysystemczasupracyobowiązujeczłonkówkorpususłużbycywilnejczaspracy

wynoszącymaksymalnie8godzinnadobęiśrednio40godzintygodniowowprzyjętymokresie

rozliczeniowymniedłuższymniż8tygodni;

•

w przypadkach uzasadnionych dopuszczalne jest zastosowanie równoważnego systemu czasu

pracy,przymożliwymprzedłużeniuczasupracydo12godzinnadobę,niewięcejjednakniżśred-

nio40godzinnatydzieńwprzyjętymokresierozliczeniowymniedłuższymniż12tygodni.

Wprowadzanieinnychsystemówczasupracydlaczłonkówkorpususłużbycywilnejniejestwięcdo-

puszczalne.

Rozkłady czasu pracy w służbie cywilnej

Inaczej przedstawia się sprawa w urzędach państwowych (administracji rządowej), obsadzanych

przezczłonkówkorpususłużbycywilnejluburzędnikówpaństwowychokreślonychwustawyopra-

cownikachurzędówpaństwowych.TuzasadniczyrozkładczasupracyokreślarozporządzeniePrezesa

RadyMinistrówzdnia25kwietnia2007r.wsprawieczasupracypracownikówurzędówadministracji

rządowej(Dz.U.nr76,poz.505zezm.–dalejr.c.p.u.).

Podstawowezasadysąnastępujące:

•

pracazasadniczopowinnabyćwykonywanaodponiedziałkudopiątkuwgodzinachmiędzy8.15

a16.15;

•

możliwejestustalenieinnychgodzinpracywprzedzialemiędzy7.00a18.00,jeżelijesttouza-

sadnionekoniecznościązapewnieniasprawnejpracyurzęduizróżnicowanymcharakteremwyko-

nywanychzadań;

•

wurzędach,wktórychsąwykonywanezadaniazwiązanezobsługąinteresantów,rozkładiwy-

miarczasupracypracownikówpowinienbyćustalonywtakisposób,abyconajmniejwjednym

dniutygodniazadaniatebyływykonywanewgodzinachmiędzy8.00a18.00;

•

dopuszczasię–wszczególnychprzypadkach–pracęzmianowąwurzędzie,pomiędzygodz.6.00

jednegodniaagodz.6.00następnegodniawsystemieczasupracyustalonymdladanegopra-

cownikaczystanowiska;

•

wszczególnychprzypadkachmożnaustalićpracęwdzieńtygodnianiebędącydniempracywurzę-

dzie,jeżelijesttouzasadnionepotrzebamiurzędu(chodzituprzedewszystkimostałyrozkład

przewidującypracęwwolnesobotyatakżeniedzielelubświęta);

•

dopuszczalnejestustalenie,jakodniawolnegoodpracydlapracowników,dniapowszedniego

przypadającegomiędzydniamiwolnymiodpracy,wtakimwypadkuwyznaczasięsobotęjako

dzieńpracy(np.12czerwca–piątekjakodzieńwolnypomiędzy11czerwca–BożeCiało,a13–14

czerwca–weekend).

Równieżiterozkładyczasupracymusząuwzględniaćunormowaniazawartewart.128§3Kodeksu

pracyodnoszącesiędodobypracowniczej.Podobnieuwzględniaćpowinnyrównieżobowiązkowe

okresyodpoczynkudobowegoitygodniowego,októrychmowawart.132i133Kodeksupracy.

WopiniiMinisterstwaPracyiPolitykiSpołecznej(pismoDepartamentuPrawaPracyMPiPSnrDPR-

III-079-575/TW/07, niedatowane) równoważny okres odpoczynku powinien być udzielany bezpo-

średniopoostatnimokresiewykonywaniapracywdanejdobie(któranaruszaodpoczynekdobowy)

wwymiarze,którydopełniokresodpoczynkupozakończeniupracydo11godzin.

12

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Oznaczato,żepracownikbędziemógłpodjąćpracęwnastępnejdobiedopieropoupływiekolejnych

11godzinodzakończeniapracywpoprzedniejdobie.Wwyjątkowychsytuacjach,gdyniejestmożliwe

udzielenierównoważnegookresuodpoczynkubezpośredniopookresiewykonywaniapracy,dopusz-

czalnejestudzielenierównoważnegookresuodpoczynkuwinnejdobiejakododatkowyokresnieza-

leżnyodokresuodpoczynkuwtejdobie.Wówczasjegowymiarbędzieodpowiadałliczbiegodzin,

ojakąnaruszonodobowyokresodpoczynku.Otęliczbęgodzinzostaniewówczasobniżonywymiar

czasupracywdanejdobie.

Udzielenierównoważnegookresuodpoczynku(zarównowprzypadkujegoudzieleniabezpośrednio

pozakończeniupracywdanejdobie,jakiwówczas,gdyjestonudzielanywinnejdobie)możepole-

gaćwyłącznienaobniżeniuczasupracywtakiejdobie.Równoważnyokresodpoczynkuspowoduje

zatemzwiększenieokresuodpoczynkuprzewidzianegowrozkładzieczasupracypracownikawinnej

dobiepracowniczej.

Uprawnienia z tytułu pracy w nadgodzinach – czas wolny

Gdydojdziejużdopracywgodzinachnadliczbowych,urzędnicymająprawodoczasuwolnegolub

wynagrodzenia,przyczymwybórtenniedotyczyczłonkówkorpususłużbycywilnej.Możliwośćwy-

borumająwgruncierzeczyjedyniepracownicysamorządowiorazurzędnicypaństwowizatrudnieni

napodstawieustawyopracownikachurzędówpaństwowych.

Art.30ust.2tejżeustawyprzewiduje,żezapracęwykonywanąnapolecenieprzełożonegowgodzi-

nachnadliczbowychprzysługuje,wedługjegowyboru,wynagrodzeniealboczaswolnywtymsamym

wymiarze,ztymżewolnyczas,nawniosekpracownika,możebyćudzielonywokresiebezpośrednio

poprzedzającymurlopwypoczynkowylubpojegozakończeniu.

Przywołane uregulowania wykluczają zatem zastosowanie art. 151

2

§ 2 Kodeksu pracy, zgodnie

zktórymudzielenieczasuwolnegowzamianzaczasprzepracowanywgodzinachnadliczbowych

możenastąpićtakżebezwnioskupracownika,wwymiarzeopołowęwyższymniżliczbaprzepraco-

wanychgodzinnadliczbowych.

Urzędnicypaństwowi,podobniejaksamorządowcy,majązatemprawodo„odbioru”godzinnadlicz-

bowychjedynienawniosekorazwwymiarzetakimsamymjakliczbanadgodzinprzepracowanych.

Zasadniczoczaswolnypowinienbyćwykorzystanywdanymokresierozliczeniowym.Wprzypadku

urzędników państwowych dopuszcza się jednak wprost możliwość wykorzystania czasu wolnego

wokresiebezpośredniopoprzedzającymurlopwypoczynkowylubpojegozakończeniu.Udzielenie

wtymterminienastępujetakżenawniosekurzędnika.

Czas wolny w służbie cywilnej

Członkowiekorpususłużbycywilnejmająregulacjęznacznieróżniącąsięodpowyższej.Wedługmyśl

art.97ust.6i9ustawyosłużbiecywilnejpracownikowisłużbycywilnejzapracęwykonywanąna

polecenieprzełożonegowgodzinachnadliczbowychprzysługujeczaswolnywtymsamymwymiarze,

który–nawniosek–możebyćudzielonywokresiebezpośredniopoprzedzającymurlopwypoczyn-

kowylubpojegozakończeniu.Przepistendotyczytylkopracownikówsłużbycywilnej,czylipracow-

nikówurzędówadministracjirządowejzatrudnionychnapodstawieumówopracę.

Urzędnicymianowanisłużbycywilnejtakiegouprawnienianieotrzymali.Oznaczato,żemająoni

obowiązek pracy w godzinach nadliczbowych wyłącznie za wynagrodzeniem. Nie przysługuje im

więcalternatywneuprawnieniedoczasuwolnegozanadgodziny.

13

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Wynagrodzenie za nadgodziny

Zasadniczoztytułupracywgodzinachnadliczbowych,zawszewprzypadkugdypracownikowinie

udzielonoczasuwolnego,przysługujewynagrodzenie.Nawynagrodzeniezanadgodzinyskładają

siędwaelementy:

•

normalnewynagrodzeniezapracę,obejmującezarównopłacęzasadniczą,jakiwszystkieinne

składniki(awięcdodatkinp.stażowy,funkcyjny,specjalnyitp.),

•

dodatekzapracęwnadgodzinach.

Wodniesieniudourzędnikówpaństwowychorazczłonkówkorpususłużbycywilnejsytuacjawydaje

siębardzopodobna.Przyjmujesiębowiem,żeobydwiegrupyurzędnikówmająprawowyłączniedo

„normalnego”wynagrodzeniazapracęwykonaną,niemajązaśprawadododatków.

WykładniętąprzedstawiłaKancelariaPrezesaRadyMinistrówwpiśmiezdnia28lipca2009r.Według

PrezesaRMprzepisyustawyosłużbiecywilnejprzewidująrekompensatędlaurzędnikasłużbycywil-

nejzapracęwgodzinachnadliczbowychwykonywanąwporzenocnejorazwniedzielęiświęto.

Przepisytejsamejustawynieprzewidująnatomiastrekompensatydlaurzędnikasłużbycywilnejza

pracęwgodzinachnadliczbowychwykonywanąwporzeinnejniżnocnaorazwdniuinnymniżnie-

dzielaiświęto.

Należypodkreślić,żejesttowynikiemświadomegodziałaniaustawodawcy,którywziąłpoduwagę

szczególnystatusurzędnikasłużbycywilnej(dodateksłużbycywilnejztytułuposiadanegostopnia

służbowegoorazdodatkowyurlopwypoczynkowy–elementyrekompensującezwiększoneobowiązki

urzędnikasłużbycywilnej).

Instytucje kultury

Instytucjekulturyzasadniczopodlegająregulacjomkodeksowy.Istniejąjednakpewneróżnice,rzutu-

jącenasposóbrozliczaniaczasupracy.

Zasadniczeokresyrozliczenioweczasupracyobowiązującewinstytucjachkulturysątakiesamejak

dlainnychpracodawców–wyznaczajebowiemKodekspracy.Ichmaksymalnadługośćwynosi:

•

4 miesiące–wsystemach:

1) podstawowym,

2) równoważnym,dlapracuzależnionychodwarunkówatmosferycznych,

•

3 miesiące–wsystemierównoważnegoczasupracy,wprowadzonywszczególnieuzasadnio-

nychprzypadkach,

•

1 miesiąc–wsystemach:

3) równoważnegoczasupracy,

4) weekendowegoczasupracy,

5) skróconegoczasupracy.

W instytucjach kultury możliwe jest jednak przedłużenie okresu rozliczeniowego do

12 miesięcy

(art. 26bust.1ustawyoorganizowaniuiprowadzeniudziałalnościkulturalnej).Wprowadzenietak

długiegookresujestdopuszczalnepodwarunkiem:

•

istnieniauzasadnionychprzyczyndotyczącychorganizacjipracy,

•

przestrzeganiaogólnychzasaddotyczącychbezpieczeństwaiochronyzdrowiapracowników.

Ustalenieprzedłużonegookresurozliczeniowegomożenastąpićnapodstawie:

•

układuzbiorowegopracy,jeżelizostałzawartywdanejinstytucjikultury,albo

•

porozumieniazawartegopomiędzypracodawcąipracownikami,wtrybieprzyjętymudanego

pracodawcy,pouprzednimzawiadomieniuwłaściwegoinspektorapracy.

14

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Mimodopuszczalnościstosowaniaokresurozliczeniowegoprzedłużonegodo12miesięcy,instytucja

kulturymusirozkładczasupracy(harmonogramy)ustalaćnabieżąco–naokresyniekrótszeniż2tygodnie

(art.26bust.3ustawyoorganizowaniuiprowadzeniudziałalnościkulturalnej).Jesttobezwzględny

nakazustawowy,przyczymnależymiećnauwadze,żedotyczyonprzedłużonegookresurozlicze-

niowego,ustalonegowtrybieart.26bustawyoorganizowaniuiprowadzeniudziałalnościkulturalnej.

Tooznacza,że2-tygodniowerozkładyczasupracypowinnybyćsporządzanetylkodlatychpracow-

ników,którzypracująwprzedłużonymokresierozliczeniowym,przekraczającymdopuszczalnemak-

symalneokresyrozliczeniowe,ustalonewKodeksiepracy.

Przedłużenieokresurozliczeniowegomaprzedewszystkimtenskutek,żemożliwejestustalaniedłu-

gichokresówpracyprzekraczających40godzinpracytygodniowo,anastępnieskracanieczasupracy

(nawetdo„0”godzin,czyliudzielanietzw.harmonogramowowolnychdniodpracy)wkolejnych

okresach.Wynikatozprzeciętnej40-godzinnejnormywtygodniuroboczym.Wefekcieniebędzie

dochodziłodoprzekroczeniatejnormyipowstaniatzw.nadgodzinśredniotygodniowych,czyligodzin

nadliczbowych wynikających z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. Ustawa

dopuszczanawetkumulacjętakichdniwolnychiudzielanieichłączniezurlopemwypoczynkowym

(art. 26dustawyoorganizowaniuiprowadzeniudziałalnościkulturalnej).

Pracownicyinstytucjikulturymogąpracowaćtakżewniedzieleiświęta.Zatednipracodawcaobo-

wiązanyjestudzielićiminnegodniawolnego,przyczymnieobowiązujetutajkodeksowazasada,

zgodniezktórąpracownikpracującywniedzielepowinienkorzystaćconajmniejrazna4tygodnie

zniedzieliwolnejodpracy(art.26eustawyoorganizowaniuiprowadzeniudziałalnościkulturalnej

wzwiązkuzart. 151

12

Kodeksupracy).

WpozostałymzakresieobowiązująwinstytucjachkulturyprzepisyKodeksupracy,takwzakresie

„oddawanianadgodzin”,jakiustalaniaorazwypłatywynagrodzeniaidodatkówzapracęwgodzi-

nachnadliczbowych.

Służby mundurowe

Wstosunkudozatrudnionychwsłużbachmundurowych,przepisyzazwyczajnieprzewidująinstytucji

godzinnadliczbowych.Pełnieniesłużbyniejestnajczęściejobwarowaneścisłymiregułamiczasowymi

jak w przypadku zatrudnienia „zwykłych” pracowników, czy nawet urzędników samorządowych,

państwowychiczłonkówkorpususłużbycywilnej.Niejesttobowiemstosunekpracy,alestosunek

służbowyiwżadnymzakresieniemogątumiećzastosowanieprzepisyKodeksupracy.Stądznaczą-

caodrębnośćwuregulowaniuczasupełnieniasłużbyprzezfunkcjonariuszy.

Policja

Wprzypadkufunkcjonariuszypolicji,ustawaopolicjinieokreślaścisłej,dobowejnormyczasusłużby.

Czaspełnieniasłużbypolicjantajestokreślonywymiaremjegoobowiązków,zuwzględnieniemprawa

dowypoczynku(art.33ust.1ww.ustawy).Zarazemustalonajestgeneralnanormaczasusłużby

wwymiarzetygodniowym.Zadaniasłużbowepolicjantapowinnybyćustalonewsposóbpozwalający

naichwykonaniewramach40-godzinnegotygodniasłużby,w3-miesięcznymokresierozliczenio-

wym(art.33ust.2ww.ustawy).

Wsytuacji,gdyczassłużbyprzekroczynormęokreślonąwyżej,wzamianzaczasponadnormatyw-

nejsłużbypolicjantowiudzielasięczasuwolnegoodsłużbywtymsamymwymiarze.Alternatywnie

–zamiastczasuwolnego–policjantowimożebyćprzyznanarekompensatapieniężna,przyczym

liczba godzin służby ponadnormatywnej, za którą przyznano rekompensatę pieniężną, nie może

15

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

przekraczać1/4tygodniowegowymiaruczasusłużbypolicjantaw3-miesięcznymokresierozlicze-

niowym.

Szczegółowe zasady ustalania wymiaru służby określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrz-

nychiAdministracjiwsprawierozkładuczasusłużbypolicjantów.Rozporządzenietookreślatakże

zasadyrekompensowaniasłużbyponadnormatywnej.Zgodniez§3tegorozporządzenia,wpolicji

obowiązująnastępującerozkładyczasusłużby:

1)

zmianowy–nastanowiskachsłużbowych,naktórychwymagasiępełnieniasłużbywsystemie

zmianowymlubwsposóbciągły;

2)

podstawowy–napozostałychstanowiskachsłużbowych.

Zasadniczosłużbawpolicjipełnionajestwsystemiezmianowym,wktórymkażdazmianatrwa8godzin.

Wszczególnieuzasadnionychprzypadkachprzełożonywłaściwywsprawachosobowychmożewpro-

wadzićpełnieniesłużbynazmianytrwającepo12godzinnadobę.

Godzinyrozpoczęciaizakończeniasłużbywzmianowymrozkładzieczasusłużbyustalaprzełożony

właściwywsprawachosobowych.Czasuwolnegowwymiarzeminimum10godz.udzielasiępo

8 godzinach służby. Natomiast po 5 kolejnych służbach pełnionych w porze nocnej policjantowi

udziela się 48 godzin czasu wolnego. W uzasadnionych przypadkach jedna zmiana służby może

trwaćdo12godzin.Wtakimwypadkuczaswolnyudzielanyjestwwymiarze24godziny,ajeżelipoli-

cjantpełniłsłużbęwporzenocnej,udzielasię48godzinczasuwolnego.

Policjant,doktóregoobowiązkównależykierowaniepojazdemsamochodowym,możepełnićsłużbę

do12godzinnadobę,wtymkierowaćpojazdemniewięcejniż10godzin.Doczasusłużbywlicza

sięprzerwytrwające:

•

20minut,

•

45 minut (dla policjanta pełniącego służbę 12-godzinną, albo pełniącego służbę 8-godzinną

wtrudnychwarunkachatmosferycznych),

•

60minut(dlapolicjantapełniącegosłużbę12-godzinnąwtrudnychwarunkachatmosferycznych).

Wpodstawowymsystemieczasusłużbypolicjantpełnisłużbęprzez8godzindziennieodponiedział-

kudopiątku,wgodzinachod8.15do16.15.Mogązostaćjednakwprowadzoneinnegodzinypeł-

nieniasłużbywsystemiepodstawowym,jeżeliwymagategocharakterzadańlubwarunkilokalowe.

Wszczególnychprzypadkachmożenastąpićprzedłużenieczasusłużbypolicjanta(§ 8ust. 1rozpo-

rządzenia)napoleceniekierownikakomórkiorganizacyjnej,wktórejpolicjantpełnisłużbę.Owyda-

nympoleceniukierownikzawiadamiaprzełożonegowłaściwegowsprawachosobowych.

Jako użytkownik portalu Serwis RB:

•

będziesz mógł zadawać pytania ekspertom i otrzymasz indywidualną, fachową

odpowiedź,

•

zyskaszbłyskawicznydostępdocodziennieaktualizowanejbazyporadiwskazówek,

•

będzieszzawszenabieżącozezmianamiwprawie,

•

będzieszmógłkorzystaćzbazynarzędzidlaksięgowychjsfp,

•

będzieszmógłkorzystaćzkalendarzaksięgowegosferybudżetowejiprzydatnych

bazadresowychorazotrzymywaćserwisemailowy.

Zyskajpewnośćpodejmowanychdecyzji,dziękiznajomościprzepisówiichinterpretacji!

Sprawdź:

www.SerwisRB.pl

16

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Rekompensowanie służby ponadwymiarowej

Rekompensowaniesłużbyponadwymiarowejczasemwolnymodbywasięwsposóbnastępujący:

•

każde8godzinprzekraczającenormęjestrównoważne1dniowiwolnemu;

•

wzamianzasłużbępełnionąwdniuwolnymodsłużbypolicjantotrzymujedzieńwolnywinnym

dniutygodnia;

•

nawniosekpolicjantaczaswolnymożebyćudzielonywokresiebezpośredniopoprzedzającym

urlopwypoczynkowylubpojegozakończeniu.

Czaswolnywzamianzasłużbępełnionąpozarozkłademczasusłużbypolicjantjestobowiązanywy-

korzystaćdodniazwolnieniazesłużby,aprzełożonywłaściwywsprawachosobowychmaobowiązek

mutozapewnić(§9ust.5rozporządzenia).Rekompensatapieniężnaprzysługujezasadniczopoli-

cjantom,którzypełniąponadwymiarowąsłużbę,wkomendachpowiatowych(miejskich)ikomisa-

riatach,realizujączadaniazzakresusłużbyprewencyjnej,naktóreprzekazująśrodkiwłaściwesamo-

rządypowiatowe,miejskielubgminne.Rekompensatapieniężnaprzysługujepolicjantowizakażdą

pełnągodzinęsłużbyponadnormatywnej.Stawkęgodzinowąrekompensatyustalasię,dzielącłączną

kwotęśrodkówfinansowychprzewidzianychnarekompensatyprzezłącznąliczbęgodzinsłużby,do

pełnieniaktórejzobowiązujeporozumieniemiędzykomendantempolicjiasamorządem.Stawkagodzi-

nowamożebyćteżokreślonawsamymporozumieniuwinnysposób.Rekompensatatanienależy

sięjednakpolicjantom,którzymająprawodododatkufunkcyjnego.Wtakimwypadkuzaponadnor-

matywnąsłużbęmogąoniotrzymaćtylkoczaswolny.

Straż pożarna

StrażacyPaństwowejStrażyPożarnej(PSP)pełniąsłużbęrównieżwdwóchsystemach:zmianowym

icodziennym,zgodniezart.35ust.3ustawyzdnia24sierpnia1991r.oPaństwowejStrażyPożar-

nej(Dz.U.z2009r.nr12,poz.68).

Systemzmianowyobowiązujenastanowiskachnaktórychwykonywaniezadańwymagazachowa-

niaciągłościsłużby.Systemcodziennyobowiązujenawszystkichpozostałychstanowiskach.

Systemcodziennyprzewidujewykonywaniezadańsłużbowychpo8godzindziennieodponiedziałku

dopiątku.

Systemzmianowyoznaczawykonywaniezadańsłużbowychipełnieniedyżurówprzezmaksymalnie

24godziny.Pookresiesłużbyidyżurustrażakowiprzysługujerównoważny24-godzinnyodpoczynek

(czaswolnyodsłużby).

GeneralnanormaczasupracydlawszystkichstanowiskwPSPokreślonajestwart. 35ust. 1ustawy

oPSP,zgodniezktórym czassłużbystrażakaniemożeprzekraczaćprzeciętnie40godzintygodniowo

wprzyjętymokresierozliczeniowym,nieprzekraczającym6miesięcy.

UstawaoPSPprzewidujenastępująceprzypadkiprzedłużeniasłużbyponadpowyższąnormę:

a) zwykłeprzedłużenie,wsytuacjijeżelijesttouzasadnionekoniecznościązapewnieniaciągłości

służby,wtakimwypadkumożezostaćokressłużbyprzedłużonydo48godz.tygodniowow6-mie-

sięcznymokresierozliczeniowym;

b) wprzypadkuwprowadzeniapodwyższonejgotowościoperacyjnejwPSP,przedłużenietomoże

przekraczać48godz.tygodniowo,niematugórnejgranicyprzedłużenia.

Wrazieprzedłużeniawsytuacjipodwyższonejgotowościoperacyjnej,wzamianzaczassłużbystra-

żakowiprzysługujeczaswolnyodsłużbywtymsamymwymiarze.

17

www.SerwisRB.pl

NADGODZINY PRACOWNIKÓW SEKTORA PUBLICZNEGO

SPRAWDŹ, JAK JE POPRAWNIE ROZLICZYĆ

Przedłużenieczasusłużbystrażakamożeuzasadniaćkonieczność:

1) dokończeniarozpoczętychczynności,jeżeliniemogązostaćprzerwane,orazwykonaniaczynności

niecierpiącychzwłoki;

2) utrzymaniaminimalnejobsadyosobowejkażdejzmianynapoziomieod50do70%stanuetato-

wegozmiany.

Zgodniez§6ust.5rozporządzeniaMinistraSprawWewnętrznychiAdministracjizdnia29grudnia

2005r.wsprawiepełnieniasłużbyprzezstrażakówPaństwowejStrażyPożarnej(Dz.U.nr266,poz.2247

ze zm.) przedłużenie czasu służby strażaka ponad 40 godzin tygodniowo nie może przekroczyć

wsześciomiesięcznymokresierozliczeniowym:

1) 8przypadkówtrwającego24godzinywykonywaniazadańsłużbowychipełnieniadyżuru,nie

więcejjednakniż2razywmiesiącu;

2) 16przypadkówtrwającego12godzinwykonywaniazadańsłużbowychipełnieniadyżuru,nie

więcejjednakniż3razywmiesiącu.

Wzamianzaczassłużbyponadnormatywnejstrażakowiudzielasięczasuwolnego.Możeonbyć

udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego ukończeniu

(§10rozporządzenia).Wartozauważyć,żewprzypadkustrażakówPSPjedynąformąrekompensatyza

służbęponadnormatywnąjesttylkoczaswolnyodpowiadającyokresowisłużbyponadnormatywnej.

AniustawaoPSPanicyt.wyżejrozporządzenienieprzewidujebowiemrekompensatypieniężnej.

Podstawa prawna:

•

Ustawaz26czerwca1974r.–Kodekspracy(tekstjedn.:Dz.U.z1998r.nr21,poz.94).

•

Ustawaz21listopada2008r.opracownikachsamorządowych(Dz.U.nr223,poz.1458).

•

Ustawaz27sierpnia1997r.orehabilitacjizawodowejispołecznejorazzatrudnianiuosóbnie-

pełnosprawnych(Dz.U.z2008r.nr14,poz.92zezm.).

•

Ustawaz24sierpnia1991r.oPaństwowejStrażyPożarnej(Dz.U.z2009r.nr12,poz.68).

•

RozporządzenieMinistraSprawWewnętrznychiAdministracjiz29grudnia2005r.wsprawie

pełnieniasłużbyprzezstrażakówPaństwowejStrażyPożarnej(Dz.U.nr266,poz.2247zezm.).

•

Ustawaz21listopada2008r.osłużbiecywilnej(Dz.U.nr227,poz.1505).

•

Ustawaz25października1991r.oorganizowaniuiprowadzeniudziałalnościkulturalnej(Dz.U.

2001r.nr13,poz.123zezm.).

•

Ustawaz6kwietnia1990r.oPolicji(Dz.U.z2007r.nr43,poz.277zezm.).

•

RozporządzenieMinistraSprawWewnętrznychiAdministracjiz18października2001r.wspra-

wierozkładuczasusłużbypolicjantów(Dz.U.nr131,poz.1471).