Czym jest choroba
psychiczna?

(What is mental illness?)

Polish

2/6

Czym jest choroba
psychiczna?

Oko

ło jeden z pięciu Australijczyków

do

świadczy choroby psychicznej.

Wi

ększość z nas doświadczy problemu

ze zdrowiem psychicznym na pewnym
etapie

życia.

Choroba psychiczna to ogólny termin
odnosz

ącym się do grupy chorób, w taki

sam sposób, jak termin choroba serca
odnosi si

ę do grupy chorób i zaburzeń

serca.

Choroba psychiczna jest problemem
zdrowotnym, który ma znaczny wp

ływ

na samopoczucie, my

śli, zachowanie i

relacje z lud

źmi. Diagnoza o tej chorobie

jest stawiana wed

ług standaryzowanych

kryteriów. Okre

ślenie zaburzenie

psychiczne jest również używane
odno

śnie do tych problemów

zdrowotnych.

Problemy ze zdrowiem psychicznym
równie

ż ingerują w myśli, samopoczucie

i zachowanie, lecz w mniejszym stopniu
ni

ż choroba psychiczna. Problemy ze

zdrowiem psychicznym s

ą bardziej

powszechne i obejmuj

ą zły stan zdrowia

psychicznego, którego mo

żna

do

świadczyć przejściowo w wyniku

stresów

życiowych.

Problemy ze zdrowiem psychicznym s

ą

mniej powa

żne niż choroba psychiczna,

ale mog

ą się rozwinąć w chorobę

psychiczn

ą, jeśli nie są skutecznie

potraktowane.

Choroby psychiczne przynosz

ą dużo

cierpienia tym którzy ich doznaj

ą, jak

równie

ż ich rodzinie i przyjaciołom.

Ponadto, problemy te zdaj

ą się

wzrasta

ć. Według Światowej Organizacji

Zdrowia (WHO), depresja b

ędzie jednym

z najwi

ększych ogólnoświatowych

problemów zdrowia przed 2020 rokiem.

Rodzaje chorób psychicznych

Choroby psychiczne dziel

ą się na różne

rodzaje i stopnie ostro

ści. Niektóre z

g

łównych rodzajów to depresja, lęk,

schizofrenia, dwubiegunowe zaburzenie
nastroju, zaburzenie osobowo

ści i

zaburzenie

żywienia.

Najcz

ęściej występujące choroby

psychiczne to zaburzenia l

ękowe i

depresyjne. Ka

żdy czasami doświadcza

silnego poczucia napi

ęcia, lęku czy

smutku. Jednak

że choroba psychiczna

jest obecna, kiedy te poczucia staj

ą się

tak niepokoj

ące i obezwładniające, że

powoduj

ą poważne trudności z

radzeniem sobie w codziennych
czynno

ściach takich, jak praca,

korzystanie z czasu wolnego i
utrzymywaniu zwi

ązków towarzyskich.

W najbardziej ekstremalnych sytuacjach,
ludzie z zaburzeniem depresyjnym
mog

ą nie być w stanie wstać z łóżka lub

dba

ć o siebie fizycznie. Ludzie z

niektórymi rodzajami zaburze

ń lękowych

mog

ą nie być w stanie wyjść z domu, lub

maj

ą obsesyjne rytuały, które pomagają

im z

łagodzić ich obawy.

Rzadziej spotykane s

ą choroby

psychiczne zwi

ązane z psychozą takie,

jak schizofrenia i dwubiegunowe
zaburzenie nastroju. Osoby, które
do

świadczają ostrych napadów

psychozy, trac

ą kontakt z

rzeczywisto

ścią i ich postrzeganie świata

3/6

ró

żni się od normalnego. Ich zdolność

do zrozumienia w

łasnych myśli, uczuć i

świata wokół nich jest poważnie
upo

śledzona.

Epizod psychozy mo

że zawierać

z

łudzenia, takie jak fałszywe poczucie

prze

śladowania, winy czy wspaniałości.

Mo

że też zawierać omamy podczas,

których osoba widzi, s

łyszy, czuje lub

smakuje rzeczy nieobecne.

Epizody psychotyczne mog

ą wywołać

strach i zak

łopotanie u innych ludzi.

Ludziom, którzy nie s

ą obeznani z takim

zachowaniem jest je trudno zrozumie

ć.

Leczenie choroby psychicznej

Wi

ększość chorób psychicznych może

by

ć skutecznie leczona. Ważne jest

rozpoznanie wczesnych oznak i
objawów choroby psychicznej oraz
dost

ęp do efektywnego leczenia. Czym

wcze

śniej rozpoczynie się leczenie, tym

lepszy wynik.

Epizody choroby psychicznej mog

ą

przychodzi

ć i odchodzić w różnych

okresach

życia. Niektórzy ludzie

do

świadczają choroby tylko raz i

ca

łkowicie wracają do zdrowia. U

innych, choroba powraca przez ca

łe

życie.

Efektywne leczenie mo

że włączać leki,

psychoterapie kognitywne i
behawioralne, wsparcie psychiczno-
socjalne, rehabilitacj

ę psychiatrycznych

upo

śledzeń, unikanie ryzykownych

czynników takich, jak nadu

żywanie

alkoholu lub innych narkotyków, nauka
radzenia sobie.

Rzadko zdarza si

ę, aby osoba cierpiąca

na chorob

ę psychiczną mogła pokonać

te objawy sam

ą siłą woli. Takie sugestje

nie s

ą pomocne.

Ludzie z chorob

ą psychiczną potrzebują

takiego samego zrozumienia i wsparcia,
jakiego udziela si

ę ludziom z chorobą

fizyczn

ą. Choroba psychiczna nie różni

si

ę – nie należy za nią nikogo winić.

Ludzie z chorob

ą psychiczną mogą być

nara

żeni na nadużywanie alkoholu i

innych narkotyków. To utrudnia leczenie i
wa

żne jest efektywne opanowanie

alkoholu i innych narkotyków.

Ryzyko samobójstwa jest zwi

ększone u

ludzi z pewnymi chorobami
psychicznymi, zw

łaszcza wkrótce po

rozpoznaniu lub wyj

ściu ze szpitala.

Mity, nieporozumienia i
fakty dotycz

ące choroby

psychicznej

Chorob

ę psychiczną otaczają mity,

nieporozumienia, negatywne stereotypy
i nastawienia. Wynika z tego pi

ętno,

dyskryminacja i izolacja ludzi z chorob

ą

psychiczn

ą oraz ich rodzin i opiekunów.

Powszechne pytania o chorobie
psychicznej:

Czy choroby psychiczne s

ą formą

upo

śledzenia umysłowego lub

uszkodzenia mózgu?

Nie. Są to choroby takie, jak każda inna,
na przyk

ład choroba serca, cukrzyca czy

astma. Jednak

że tradycyjne

wspó

łczucie, wsparcie i kwiaty dawane

osobom z chorobami fizycznymi s

ą

cz

ęsto odmawiane osobom z chorobą

psychiczn

ą.

4/6

Czy choroby psychiczne s

ą

nieuleczalne i na ca

łe życie?

Nie. Dzięki odpowiedniemu i
wczesnemu leczeniu wiele ludzi
ca

łkowicie wraca do zdrowia i nie ma

dalszych epizodów choroby. U innych,
choroby psychiczne mog

ą nawracać

przez ca

łe życie i wymagać

nieustannego leczenia. Jest to podobne
do wielu chorób fizycznych, takich jak
cukrzyca i choroba serca. Tak jak w
innych przewlek

łych chorobach, choroba

psychiczna mo

że być opanowana tak,

aby osoba chora mog

ła żyć pełnią życia.

Niektórzy ludzie staj

ą się

niepe

łnosprawni w wyniku przewlekłej

choroby psychicznej. Jednak

że wiele

ludzi doznaj

ących nawet bardzo

powa

żnych epizodów choroby prowadzi

pe

łne i wydajne życie.

Czy ludzie rodz

ą się z chorobą

psychiczn

ą?

Nie. Podatność na niektóre choroby
psychiczne takie, jak dwubiegunowe
zaburzenie nastroju, mo

że być

dziedziczna. Jednak

że można nabawić

si

ę choroby psychicznej bez historii

choroby w rodzinie.

Wiele czynników przyczynia si

ę do

powstania choroby psychicznej.
Obejmuj

ą one stres, żałobę, rozpad

zwi

ązku, fizyczne i seksualne znęcanie

si

ę, bezrobocie, izolację towarzyską i

powa

żną fizyczną chorobę czy

upo

śledzenie. Wciąż wzrasta

zrozumienie przyczyn choroby
psychicznej.

Czy ka

żdy może zapaść na chorobę

psychiczn

ą?

Tak. Faktycznie aż jeden na pięciu
Australijczyków mo

że zapaść na

chorob

ę psychiczną na jakimś etapie

życia. Wszyscy są podatni na problemy
zdrowiem psychicznym.

Wiele ludzi bardziej akceptuje poj

ęcie

za

łamania nerwowego niż chorobę

psychiczn

ą. Ważne są otwarte rozmowy

o chorobie psychicznej, poniewa

ż

zmniejsza to pi

ętno i pomaga ludziom w

staraniu si

ę o wczesne leczenie.

Czy ludzie z chorob

ą psychiczną są

zazwyczaj niebezpieczni?

Nie. Ta fałszywa percepcja leży u
pod

łoża niektórych z najbardziej

szkodliwych stereotypów. Ludzie z
chorob

ą psychiczną są rzadko

niebezpieczni. Nawet ludzie z bardzo
powa

żną chorobą psychiczną są rzadko

niebezpieczni, je

śli otrzymują stosowne

leczenie i wsparcie.

Czy ludzie z chorob

ą psychiczną

powinni by

ć izolowani od

spo

łeczeństwa?

Nie. Większość ludzi z chorobą
psychiczn

ą szybko powraca do zdrowia i

nawet nie potrzebuje opieki w szpitalu.
Inni s

ą leczeni w szpitalu przez krótki

okres. Dzi

ęki postępom w leczeniu w

ci

ągu ostatnich dekad większość ludzi

żyje w swoim środowisku i nie ma
potrzeby ich zamyka

ć i izolować tak, jak

w przesz

łości.

Bardzo ma

ła liczba ludzi z chorobą

psychiczn

ą wymaga opieki w szpitalu,

czasami wbrew w

łasnej woli. Dzięki

5/6

post

ępom w leczeniu jest to coraz mniej

spotykane i mniej ni

ż jedna osoba na

1000 jest leczona w ten sposób.

Czy pi

ętno jest jednym z

najwi

ększych problemów dla ludzi z

chorob

ą psychiczną?

Tak. Konfrontacja z negatywnym
nastawieniem innych ludzi to jedna z
najwi

ększych przeszkód dla ludzi

wracaj

ących do zdrowia po chorobie

psychicznej. Ludzi z chorob

ą psychiczną

cz

ęsto spotyka izolacja i dyskryminacja

tylko dlatego,

że są chorzy.

Pozytywne i pe

łne nadziei nastawienie

do chorych psychicznie od rodziny,
przyjació

ł, usługodawców, pracodawców

i innych cz

łonków społeczeństwa jest

krytyczne dla zapewnienia jako

ści życia

ludziom z chorob

ą psychiczną i dla

wsparcia w powrocie do zdrowia.

Co mo

żna zrobić w

sprawie pi

ętna choroby

psychicznej?

•

My

śleć o chorobie psychicznej tak jak

o ka

żdej innej chorobie i otwarcie o

niej mówi

ć.

•

Otwarcie i ze wszystkimi mówi

ć o

chorobie psychicznej– jest
zadziwiaj

ące ile ludzi jest dotkniętych

chorob

ą psychiczną, szczególnie tymi

najbardziej powszechnymi jak
zaburzenia depresji i l

ęku.

•

Uczy

ć społeczeństwo pokonania

negatywnych stereotypów opartych
na nieporozumieniach.

•

Propagowa

ć zdrowie psychiczne i

zdrowe podej

ście od dzieciństwa po

życie dorosłe.

•

Popiera

ć rozwój odporności życiowej:

naucz si

ę sposobów dawania sobie

rady ze stresem w zwi

ązkach,

sytuacjach i wydarzeniach.

•

Pomaga

ć przyjaciołom i rodzinie z

chorob

ą psychiczną otrzymać opiekę i

leczenie jak najwcze

śniej.

•

Postara

ć się, aby wysokiej jakości

wsparcie i leczenie by

ły udzielane

ludziom z chorob

ą psychiczną w celu

powrotu do zdrowia.

•

Aktywnie wspiera

ć rodziny i

opiekunów ludzi z chorob

ą

psychiczn

ą, ponieważ oni również

do

świadczają zagubienia, stresu i

pi

ętna, które mogą towarzyszyć

chorobie psychicznej.

•

Stawia

ć czoło dyskryminacji w każdej

dziedzinie

życia włącznie z

zatrudnieniem, edukacj

ą i

zaopatrywaniem w dobra, us

ługi i

udogodnienia.

•

Wspiera

ć badania naukowe w

dziedzinie choroby psychicznej w celu
zrozumienia, jak te choroby wp

ływają

na ludzi i jak mo

żna im zapopiegać i

skutecznie leczy

ć.

Gdzie uda

ć się po

pomoc

• Lekarz

ogólny.

• Rejonowy

o

środek zdrowia.

• Rejonowy

o

środek zdrowia

psychicznego

W celu uzyskania informacji o us

ługach

nale

ży sprawdzić numery telefoniczne

Community Help and Welfare Services i
numery 24-ro godzinnych us

ług

pomocniczych w lokalnej ksi

ążce

telefonicznej.

Je

śli potrzebujesz tłumacza, skontaktuj się

telefonicznie z (TIS) na

13 14 50

Po natychmiastow

ą pomoc i poradę,

skontaktuj si

ę z Lifeline pod numerem

13 11 14. Lifeline może również podać Ci
kontakty, dalsze informacje i pomoc.

Wi

ęcej informacji jest dostępne:

www.auseinet.com
www.healthinsite.gov.au
www.mifa.org.au
www.ranzcp.org
www.sane.org
www.mmha.org.au

O tej broszurze

Ta broszura jest cz

ęścią serii o chorobach

psychicznych i jest finansowana przez Rz

ąd

Australijski w ramach Narodowej Strategii
Zdrowia Psychicznego (National Mental
Health Strategy).

Inne broszury w tej serii to:

• Czym jest zaburzenie l

ękowe?

• Czym jest dwubiegunowe zaburzenie

nastroju?

• Czym jest zaburzenie depresyjne?

• Czym jest zaburzenie

żywienia?

• Czym jest zaburzenie osobowe?

• Czym jest schizofrenia?

Bezp

łatne kopie wszystkich tych broszur

mo

żna otrzymać od Mental Health and

Workforce Division of the Australian
Government Department of Health and
Ageing:

GPO Box 9848
CANBERRA ACT 2601

Tel [phone]
Fax [phone]
www.health.gov.au/mentalhealth

Kopie w innych j

ęzykach można otrzymać z

Multicultural Mental Health Australia, tel:
[phone]

www.mmha.org.au

Insert your local details here

Version 1 November 2007

6/6