10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 15 • 21.02.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Kiedy zaksięgować koszty ubezpieczenia

samochodu?

Zawarłem umowę ubezpieczenia AC i OC dotyczącą samochodu ujętego

w ewidencji środków trwałych. Umowa obejmuje okres od 1 lutego 2008 r.

do 31 stycznia 2009 r. Kiedy zaksięgować koszt ubezpieczenia w księdze

podatkowej?

W pytaniu nie wskazano według jakiej metody podatnik ewidencjonuje koszty

uzyskania przychodów w księdze podatkowej.

Koszty ubezpieczenia majątku należy ująć w księdze zgodnie z § 17 ust. 2 rozpo-

rządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów

i rozchodów (Dz. U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.). W myśl tego przepisu zapisów

dotyczących pozostałych wydatków (innych niż zakup materiałów podstawowych

i towarów handlowych) dokonuje się z uwzględnieniem zasad określonych w art. 22

ustawy o podatku dochodowym (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Oznacza

to, że uwzględnienia wymaga m.in. wybrana przez podatnika metoda ujmowania

kosztów w księdze.

Jeśli podatnik ewidencjonuje koszty według metody tzw. kasowej (uprosz-

czonej), określonej w art. 22 ust. 4 ustawy o pdof, koszty potrąca w momencie ich

poniesienia. Za dzień poniesienia kosztu w przypadku podatników prowadzących

podatkowe księgi przychodów i rozchodów uważa się dzień wystawienia faktury

(rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia)

kosztu. Stąd w takiej sytuacji koszty ubezpieczenia samochodu stanowiącego środek

trwały podatnik wpisze do księgi pod datą widniejącą na polisie ubezpieczeniowej.

Nie ma znaczenia jakiego okresu umowa dotyczy ani kiedy składki zostaną rzeczy-

wiście zapłacone.

Jeżeli podatnik wybrał metodę tzw. memoriałową ewidencji kosztów w księdze

podatkowej, którą określa art. 22 ust. 5-5c i 6 ustawy o pdof, koszty pośrednie, do

jakich zalicza się ubezpieczenie majątku, księgować powinien co do zasady w dacie

poniesienia. W przypadku jednak gdy koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok

podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podat-

kowego, stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu,

którego dotyczą. W sytuacji opisanej w pytaniu koszt ubezpieczenia dotyczy dwóch

lat podatkowych: 2008 i 2009. Dlatego część dotyczącą 2008 r. należy zaksięgować

w dacie poniesienia, czyli wystawienia polisy. Natomiast część dotyczącą 2009 r.

należy wpisać do księgi podatkowej w styczniu 2009 r.

Warto wiedzieć, że przepisy ustawy o pdof nie zobowiązują podatników prowa-

dzących księgi podatkowe do rozliczania kosztów pośrednich, dotyczących okresu

przekraczającego rok podatkowy, w okresach miesięcznych. Nie ma więc potrzeby

rozliczania kosztów ubezpieczenia dotyczących lat 2008 i 2009 na poszczególne

miesiące lat podatkowych, których dotyczą, wystarczy rozliczyć je na poszczególne

lata.

Koszty ubezpieczenia samochodu stanowiącego środek trwały w firmie należy

wpisać do księgi w kolumnie 13 „Pozostałe wydatki”. Trzeba przy tym pamiętać, że

nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie samo-

chodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji,

w jakiej pozostaje równowartość 20.000 euro, przeliczona na złote według kursu

sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpie-

czenia w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia (art. 23 ust. 1 pkt 47

ustawy o pdof).

Przykład

Podatnik prowadzi księgę podatkową ewidencjonując koszty zgodnie z metodą

memoriałową. Podatnik zawarł umowę ubezpieczenia samochodu ujętego w ewi-

dencji środków trwałych. Polisa datowana jest na 1 lutego 2008 r. i dotyczy okresu

od 1 lutego 2008 r. do 31 stycznia 2009 r. Koszt ubezpieczenia to 4.200 zł. Ponieważ

wydatek dotyczy okresu przekraczającego rok podatkowy, to podlega następującemu

rozliczeniu i ujęciu w księdze:

– pod datą 1 lutego 2008 r. podatnik wpisze do kolumny 13 kwotę 3.850 zł, która

wynika z obliczenia: (4.200 zł : 12 m-cy) × 11 m-cy,

– pod datą 1 stycznia 2009 r. podatnik wpisze do kolumny 13 kwotę 350 zł, która

dotyczy tego roku.

Dorota Przybyszewska

Kodeks spółek handlowych przewiduje możliwość wypłaty zaliczek na poczet dywi-

dendy w spółkach kapitałowych. Zagadnienie to uregulowane jest w przypadku spółki

z o.o. w art. 194 i art. 195 Kodeksu spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037

ze zm.), a w odniesieniu do spółki akcyjnej – w art. 349 K.s.h.

Zgodnie z wymienionymi przepisami umowa spółki (statut) może upoważniać zarząd

do wypłaty wspólnikom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy,

jeżeli:

– spółka posiada środki wystarczające na wypłatę,

– jej zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje

zysk.

Zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego

roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi

w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd oraz pomniejszonego o niepokryte

straty i udziały własne.

W świetle aktualnie obowiązujących przepisów ustawy o rachunkowości podział

wyniku finansowego możliwy jest dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego

przez organ zatwierdzający. W jednostkach, których sprawozdania finansowe podlegają

badaniu przez biegłego rewidenta w trybie art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, podział

wyniku może nastąpić dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego poprzedzo-

nego wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń

lub z zastrzeżeniami. Podział wyniku finansowego netto bez spełnienia tego warunku,

jest nieważny z mocy prawa. Wynika to z art. 53 ust. 3 i ust. 4 ustawy o rachunkowości

(Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).

Nie stanowią więc podziału wyniku finansowego wypłacone w 2007 r. zaliczki na

poczet dywidendy. Dlatego w księgach rachunkowych wypłacone zaliczki ujmuje się

na koncie 24 „Pozostałe rozrachunki”. W ewidencji analitycznej prowadzonej do tego

konta wskazane jest ujmować wypłacone zaliczki na imiennych kontach poszczególnych

wspólników (akcjonariuszy).

W bilansie sporządzonym na koniec roku wypłacone zaliczki na poczet dywidendy

wykazuje się po stronie aktywów w poz. B.II.2 lit. c) jako inne należności krótkotermi-

nowe. W spółkach kapitałowych pozycja pasywów A.IX „Odpisy z zysku netto w ciągu

roku obrotowego (wielkość ujemna)” powinna pozostać niewypełniona.

W sytuacji gdy w sprawozdaniu za dany rok obrotowy zostanie wykazany zysk netto

w kwocie niższej od wypłaconej zaliczki (lub też spółka poniesie stratę na działalności),

to w takim przypadku wspólnicy, którzy otrzymali zaliczkę na poczet przewidywanej

dywidendy mogą być obowiązani do jej zwrotu – w części przewyższającej osiągnięty

zysk spółki lub też w całości w przypadku wystąpienia straty.

Warto wspomnieć, że w uchwalonej przez Sejm ustawie z dnia 23 stycznia 2008 r.

o zmianie ustawy o rachunkowości wprowadzono nowy przepis (do art. 53 ustawy o ra-

chunkowości dodano ust. 5). Zgodnie z jego treścią odpisy z wyniku finansowego bieżą-

cego roku obrotowego, w tym także wpłaty z zysku, dokonywane na podstawie odrębnych

przepisów uznaje się za śródroczny podział wyniku finansowego netto jednostek w ciągu

roku obrotowego. Uchwalone zmiany będą miały zastosowanie dopiero do sprawozdań

finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2009 r. Wówczas

w momencie wypłaty zaliczki na poczet dywidendy będzie można je odnieść na konto 82

„Rozliczenie wyniku finansowego”, a w bilansie wykazać w pasywach w pozycji A.IX

„Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)”.

Spółki kapitałowe (z o.o. i akcyjne) wypłacając zaliczki na poczet dywidendy powinny

uwzględnić przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz od osób

fizycznych. Jak wynika z przepisów tych ustaw spółka z o.o., jako płatnik, jest zobowiązana

w dniu wypłaty zaliczki pobrać zryczałtowany 19% podatek dochodowy. Podatku tego nie

pobiera się, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 22 ust. 4, ust. 4a i ust. 4b ustawy

o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.).

Przykład

Założenia

1. Zarząd spółki z o.o. w listopadzie 2007 r. podjął uchwałę o wypłacie zaliczki na poczet

przewidywanej dywidendy za rok obrotowy 2007 w kwocie 80.000 zł, gdyż:

– umowa spółki upoważnia zarząd do wypłaty zaliczki na poczet dywidendy,

– za 11 miesięcy 2007 r. zysk netto wynosił 250.000 zł,

– spółka posiada wystarczające środki na wypłatę zaliczki na poczet dywidendy.

2. Udziałowcami spółki są osoby fizyczne.

3. Spółka z o.o. w dniu 10 grudnia 2007 r. wypłaciła wspólnikom zaliczkę na poczet

dywidendy potrącając zryczałtowany podatek dochodowy w łącznej kwocie 15.200 zł

(80.000 zł × 19%).

4. Sprawozdanie finansowe za 2007 r. wykazało zysk netto w kwocie 150.000 zł.

W lutym 2008 r. zwyczajne zgromadzenie wspólników zatwierdziło sprawozdanie

finansowe spółki za 2007 r. i podjęło uchwałę o przeznaczeniu zysku netto w całości

na wypłatę dywidendy.

Dekretacja w księgach 2007 r.

1. Wypłata zaliczki na poczet dywidendy za 2007 r.:

a) kwota brutto

80.000 zł

–

Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Imienne konta wspólników),

b) potrącenie podatku dochodowego (80.000 zł × 19%) =

15.200 zł

–

Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: Zryczałtowany podatek dochodowy),

c) wypłata netto zaliczki na poczet dywidendy

64.800 zł

–

Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

2. WB – zapłata pobranej zaliczki na podatek:

15.200 zł

–

Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: Zryczałtowany podatek dochodowy),

–

Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

Wypłacone zaliczki na poczet dywidendy spółka wykaże w bilansie w aktywach w pozycji

B.II.2 lit. c) jako inne należności krótkoterminowe.

Dekretacja w księgach 2008 r.

1. PK – dywidenda należna wspólnikom za rok 2007 w kwocie brutto: 150.000 zł

–

Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”

(w analityce: Zysk netto roku 2007),

Zaliczki na poczet zysku wypłacone w 2007 r.

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Imienne konta wspólników).

2. Rozliczenie dywidendy za 2007 r.:

a) potrącenie podatku dochodowego

(150.000 zł – 80.000 zł) × 19% =

13.300 zł

–

Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Imienne konta wspólników),

–

Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: Zryczałtowany podatek dochodowy);

b) WB – wypłacenie wspólnikom dywidendy za 2007 r.

(150.000 zł – 80.000 zł – 13.300 zł) =

56.700 zł

–

Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Imienne konta wspólnika),

–

Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

3. WB – zapłata podatku od kwoty wypłaconej dywidendy:

13.300 zł

–

Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: Zryczałtowany podatek dochodowy),

–

Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

Ewa Gruchot