Cel ćwiczenia: 
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą mostkową pomiaru nieznanej wartości pojemności 
kondensatora oraz połączeń szeregowych i równoległych kondensatorów. 

Wprowadzenie teoretyczne: 

  Kondensator jest układem przewodników. Tworzą go dwa przewodniki o różnych kształtach i 

wymiarach. Bardzo często przewodniki te nazywamy okładkami kondensatora. Przewodniki te ładują 
się takim samym ładunkiem, ale o różnych znakach. 

  Napięcie jest tym większe im większy ładunek naniesiemy na jeden z przewodników. Stosunek tego 

ładunku do napięcia kondensatora jest stały i nazywa się go pojemnością kondensatora.           

 

  Łączenie kondensatorów.  Kondensatory możemy łączyć w baterie. Oznacza to budowanie układów 

kondensatorów, który to układ (ta bateria) ma swoją pojemność. Taką pojemność nazywamy 
pojemnością zastępczą. 

 

Łączenie szeregowe 

Łączenie równoległe 

 
 
 
 

Układ 

 

 

Ładunek 
Napięcie 

 

 

Pojemność 

zastępcza 

 

 

 
Połączenie mieszane to takie, w którym występuje łączenie równoległe i szeregowe. 

  Kondensator, przy przepływie prądu zmiennego, stanowi opór zależny od częstotliwości, który jest 

nazywany reaktancją pojemnościową (X

c

). 

 

  Opór czynny i bierny 



 

Opór elektryczny czynny (Rezystancja) – oznaczamy R, jest to stosunek różnicy 
potencjałów na końcach elementu elektrycznego do natężenia prądu przepływającego 

przez niego. Jest to, zatem miara oporu, jaki dany element stawia przepływowi 
ładunku elektrycznego.  



 

Opór elektryczny bierny (Reaktancja) – dla kondensatora oznaczamy X

c

 – jest to 

właściwość obwodu elektrycznego zawierającego pojemność elektryczną, która wraz 
z oporem czynnym tworzy opór elektryczny pozorny. Opór elektryczny pozorny Z 
jest dany wzorem 
 Z

2

 = R

2

 + X

2

,  

gdzie R jest oporem czynnym danego obwodu.  
Dla czystej pojemności C opór elektryczny bierny jest dany przez  
X

c

 = 1/(2fC) 

, gdzie f jest częstością prądu zmiennego.· 

 

  Mostek Wheatstone'a 

Zasada mostka pracującego w punkcie równowagi jest wykorzystana w mostku 

Wheatstone'a. Warunkiem równowagi dla takiego mostka jest:

  

 
 
 

 

Bezwzględnym błędem nieczułości mostka Δn nazywamy największy przyrost 

rezystancji mierzonej ΔR1, przy którym wskazanie galwanometru jest jeszcze równe zeru. To jest 
teoretyczne.  
W praktyce jest to przyrost rezystancji mierzonej ΔR1, wywołujący najmniejsze dostrzegalne 
przemieszczenie wskazówki galwanometru Δa. Przyjmuje się, że Δa=0,1mm. |Δn|=|ΔR1|, gdy Δa=0,1mm.  
Względnym błędem nieczułości mostka δn nazywamy iloraz: |δn|=|Δn/R1|. 
Mostek Wheatstone'a dzięki swojej budowie umożliwia pomiar rezystancji z wysoką dokładnością (od 1 Ω 
do 10 MΩ). Za pomocą trzech wewnętrznych rezystancji mostka (znając ich rezystancję), możemy policzyć 
rezystancję elementu podłączonego. 
 
 

1)  Wyniki pomiarów i obliczeń 

  Dla wszystkich kondensatorów 

 

L.p. 

Oznaczenie 

badanego 

kondensatora 

 

C [

    

 

d 

 _ 

d 

 

   𝐶𝑥 [  ]

 

     _ 

C

x

 [

 F] 

 

∆ C

x

[

 F] 

 

1. 

 

Mały brązowy 

0,118 

187 

 

187,6667 

0,0027 

 

0,003 

 

0,00222618 

0,118 

186 

0,0027 

0,118 

190 

0,0028 

 

2. 

 

Mały zielony 

0,118 

620 

 

611 

0,0192 

 

0,018 

 

0,001225 

0,118 

607 

0,0182 

0,118 

606 

0,0182 

 

3. 

 

Duży zielony 

0,118 

604 

 

603,6667 

0,0180 

 

0,018 

 

 

0,0001 

0,118 

603 

0,0179 

0,118 

604 

0,0180 

 

4. 

 

Duży żółty 

0,118 

894 

 

893 

0,9952 

 

0,985 

 

0,014568 

0,118 

892 

0,9746 

0,118 

893 

0,9848 

Mostek Wheatstone`a jest układem do pomiaru (porównywania) oporów. Tworzy go 
połączenie czterech oporów : Rx, R2, R3, R4 oraz galwanometru o oporze R5. Mostek 
jest zasilany z ogniwa galwanicznego lub zasilacza. 
  
Jeśli dana jest siła elektromotoryczna e oraz opory Rx, R2, R3, R4, R5, można znaleźć 
natężenia wszystkich prądów płynących w mostku. Metoda mostka Wheatstone`a 
polega na porównywaniu oporów na tzw. równoważeniu mostka, tzn. na takim 
dopasowaniu oporów, aby prąd I5 płynący przez galwanometr był równy zero 

 

  Dla połączeń szeregowych: 

L.p 

Oznaczenie 

badanego 

kondensatora 

 

C [

    

 

d 

_ 
d 

 

𝐶𝑥 [  ] 

_ 

C

x

 [

 F] 

 

∆ C

x

[

 F] 

 

1. 

 

Duży zielony 

Duży żółty 

0,118 

565 

 

566,66 

1,30 

 

1,306 

 

0,01304 

0,118 

566 

1,30 

0,118 

569 

1,32 

 

  Dla połączeń równoległych: 

L.p 

Oznaczenie 

badanego 

kondensatora 

 

C [

    

 

d 

_ 
d 

 

𝐶𝑥 [  ] 

_ 

C

x

 [

 F] 

 

∆ C

x

[

 F] 

 

1. 

 

Duzy zielony 

Duży żółty 

0,118 

912 

 

910 

10,36 

 

10,115 

 

0,44785 

0,118 

907 

9,75 

0,118 

911 

10,236 

 

0,118

894 0,995208
892 0,974593

893

893 0,984804 0,984868

 

 

 

 

 

2)  Obliczanie pojemności zastępczych mierzonych połączeń kondensatorów: 

  Dla połączenia szeregowego 

 

Podstawiając do wzoru pojemność zastępcza wynosi: 

 

     

 

 

     

 

 

     

 

 

     

        

  Dla połączenia równoległego: 

 

Podstawiając do wzoru pojemność zastępcza wynosi: