1

ZASADY ORZEKANIA O CZASOWEJ

NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

reguluje ustawa z dnia 25 czerwca 1999
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 z późn. zm.).

2

ZUS

ZUS

upoważnia do wystawiania zaświadczeń

lekarskich lekarza, lekarza dentystę,

felczera i starszego felczera po złożeniu

przez niego pisemnego oświadczenia, że zobowiązuje
się do przestrzegania zasad orzekania o czasowej
niezdolności do pracy i wykonywania obowiązków
wynikających z przepisów ustawy.

Upoważnienie do wystawiania zaświadczeń lekarskich
jest bezterminowe i uprawnia do wystawiania
zaświadczeń lekarskich na obszarze całego kraju.

ZUS nie może upoważnić do wystawiania zaświadczeń
lekarskich lekarzy i lekarzy dentystów w okresie

odbywania stażu podyplomowego.

Zaświadczenie lekarskie o czasowej
niezdolności do pracy z powodu choroby
lub konieczności osobistego sprawowania
przez pracownika opieki nad chorym
członkiem rodziny, wystawia się wyłącznie
po przeprowadzeniu bezpośredniego badania
stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego
członka rodziny.

Przy wystawianiu zaświadczenia lekarskiego
o czasowej niezdolności do pracy z powodu
choroby należy brać pod uwagę stan zdrowia
ubezpieczonego, z uwzględnieniem rodzaju
i warunków pracy.

Wpis w dokumentacji medycznej, związanej
z wydanym zaświadczeniem lekarskim, powinien
zawierać:



datę badania,



wywiad chorobowy, dane o dotychczasowym

leczeniu oraz o przerwach w pracy

spowodowanych chorobą,



wynik badania przedmiotowego oraz wyniki

badań dodatkowych,



rozpoznanie choroby oraz jej numer

statystyczny,



zastosowane leczenie,



okres niezdolności do pracy
(w razie jej stwierdzenia),



wskazania lekarskie
(w tym o potrzebie rehabilitacji),



podpis i pieczątkę osoby wydającej orzeczenie.

Zaświadczenie lekarskie wystawia lekarz, lekarz
dentysta, starszy felczer lub felczer prowadzący
leczenie na okres, w którym ubezpieczony ze
względu na stan zdrowia powinien powstrzymać
się od pracy, jednak nie dłuższy niż do dnia,
w którym niezbędne jest przeprowadzenie
ponownego badania stanu zdrowia
ubezpieczonego.

Lekarz i lekarz dentysta mogą orzekać
przez cały okres zasiłkowy (182 dni, a jeżeli
niezdolność do pracy spowodowana została
gruźlicą albo przypada w okresie ciąży – 270 dni).

Starszy felczer lub felczer może orzekać do 14 dni
(w tym jednorazowo do 7 dni).

Zaświadczenie lekarskie wystawia się na okres
od dnia, w którym przeprowadzono badanie
lub od dnia bezpośrednio następującego
po dniu badania.

Zaświadczenie lekarskie może być wystawione
nie później niż 4 dni po dniu badania pacjenta,
jeżeli bezpośrednio po nim przypadają dni
wolne od pracy lub badanie jest przeprowadzane
w okresie wcześniej orzeczonej niezdolności
do pracy.

2

Zaświadczenie lekarskie może być wystawione
na okres wsteczny, nie dłuższy niż 3 dni
poprzedzające dzień, w którym przeprowadzono
badanie, jeśli jego wyniki wykazują,
że ubezpieczony w tym okresie niewątpliwie
był niezdolny do pracy.

Wyłącznie lekarz psychiatra może wystawić
zaświadczenie lekarskie na okres wcześniejszy
niż 3 dni poprzedzające dzień badania, w razie
stwierdzenia lub podejrzenia zaburzeń
psychicznych ograniczających zdolność
ubezpieczonego do oceny własnego
postępowania.

Zaświadczenie lekarskie stwierdzające pobyt
ubezpieczonego w stacjonarnym podmiocie
leczniczym (m.in. w szpitalu) wystawia się w dniu
wypisania ubezpieczonego z tego podmiotu.
Jednakże w razie dłuższego niż 14 dni pobytu
ubezpieczonego w podmiocie, zaświadczenie
lekarskie wystawia się co 14 dni w celu
umożliwienia wypłaty zasiłku chorobowego
lub wynagrodzenia za czas choroby.

Lekarz, lekarz dentysta, starszy felczer
lub felczer jest zobowiązany wystawić
zaświadczenie lekarskie na formularzu
ZUS ZLA.

Zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA wystawia się
z dwiema kopiami:



oryginał zaświadczenia lekarskiego wystawiający
zaświadczenie przesyła, w ciągu 7 dni od dnia
jego wystawienia do terenowej jednostki
organizacyjnej ZUS,



pierwszą kopię zaświadczenia lekarskiego
otrzymuje ubezpieczony,



drugą kopię wystawiający zaświadczenie
przechowuje przez okres 3 lat.

Zaświadczenie lekarskie jest dokumentem poufnym.

Druk zaświadczenia lekarskiego jest formularzem
ZUS, udostępnianym tylko lekarzom posiadającym
upoważnienie do wystawiania zaświadczeń.
Wydawane przez ZUS druki zaświadczeń lekarskich
są drukami ścisłego zarachowania.

Lekarze, lekarze dentyści, felczerzy i starsi
felczerzy mają obowiązek zawiadomienia
terenowej jednostki organizacyjnej ZUS, która
wydała druki zaświadczeń lekarskich, o każdym
przypadku zagubienia, zaginięcia lub kradzieży
tych druków.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi
rejestr wydanych zaświadczeń lekarskich.

KODY LITEROWE NA DRUKU ZUS ZLA:

A

– oznacza niezdolność powstałą po przerwie

nie przekraczającej 60 dni − spowodowaną tą samą
chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy
przed przerwą,

B

– oznacza niezdolność przypadającą w okresie ciąży,

C

–

oznacza niezdolność spowodowaną nadużyciem alkoholu,

D

–

oznacza niezdolność spowodowaną gruźlicą,

E

– oznacza niezdolność spowodowaną chorobą,

która powstała nie później niż w ciągu 3 miesięcy
od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego − w razie
choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy
niż 14 dni lub innej choroby, której objawy ujawniają się
po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Nie umieszcza się kodu B i D na pisemny wniosek
ubezpieczonego.

Kody literowe wpisuje się na oryginale
i obu kopiach zaświadczenia lekarskiego,
a numer statystyczny choroby, ustalony
według Międzynarodowej Statystycznej
Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych,
tylko na oryginale i na drugiej kopii.

3

W razie ubezpieczenia z dwóch lub więcej
tytułów, na wniosek ubezpieczonego wystawia
się odpowiednią liczbę zaświadczeń lekarskich.

Jeżeli w czasie badania pacjent nie poda
lekarzowi wszystkich płatników, lekarz może
wystawić dla kolejnego płatnika zasiłku
zaświadczenie potwierdzające wcześniej
orzeczoną niezdolność do pracy dla innego
płatnika, w późniejszym terminie.

W razie zagubienia zaświadczenia sporządza
się wypis z jego kopii.

Od 2016 r. lekarze mogą wystawiać
elektroniczne zwolnienia lekarskie; równolegle -
do końca 2017 r. - obowiązywać będą
dotychczasowe papierowe zwolnienia.

Wprowadzenie e-zwolnień ma poprawić m.in.:
efektywność obsługi zaświadczeń lekarskich,
skrócić czas ich wystawiania, znieść obowiązek
przekazywania zwolnienia do zakładu pracy
przez pracownika oraz przynieść wymierne
oszczędności.

Dzięki e-zwolnieniom ZUS ma mieć większą
możliwość kontrolowania prawidłowości
wykorzystywania zwolnień, zwłaszcza tych na
krótki termin.

Elektroniczne zwolnienia lekarskie, zwane e-ZLA
mogą wystawiać upoważnieni przez ZUS
lekarze, lekarze dentyści, starsi felczerzy i
felczerzy, którzy bezpłatnie założą profil
informacyjny na Platformie Usług
Elektronicznych ZUS, bądź będą posiadać
zintegrowaną z PUE ZUS aplikację gabinetową.

E-zwolnienia mogą być wystawiane również
podczas wizyt domowych przez mobilne
urządzenia posiadające dostęp do internetu.

Wystawienie e-zwolnienia ma zajmować mniej
czasu niż wypisanie w formie papierowej. Lekarz
uzyska bowiem dostęp do danych pacjenta, jego
pracodawców oraz członków jego rodziny - w
sytuacji, gdy zwolnienie wystawiane jest w celu
opieki nad nimi.

W założeniu, gdy lekarz wpisze numer PESEL
pacjenta, to pozostałe dane identyfikacyjne
zostaną automatycznie uzupełnione przez
system; z kolei np. adres pacjenta czy dane
płatnika lekarz będzie wybierał z wyświetlonej
listy. System będzie weryfikował datę początku
okresu niezdolności z zasadami wystawiania
zwolnień określonymi w przepisach oraz z
ostatnim wystawionym zwolnieniem. Podpowie
również kod literowy A i D oraz numer
statystyczny choroby, np. po wpisaniu fragmentu
jej nazwy.

Pracownik nie będzie musiał dostarczać
zwolnienia, bo zostanie ono automatycznie
przekazane do ZUS, a stamtąd do pracodawcy
na jego profil informacyjny.

W przypadku e-zwolnienia na czas opieki nad
chorym dzieckiem, pracownik, tak jak
dotychczas, będzie musiał złożyć wniosek - w
formie elektronicznej lub papierowej - niezbędny
do ustalenia prawa i wypłaty zasiłku
opiekuńczego.

Obok e-zwolnienia funkcjonuje też jego wydruk.
Dla ważności tego dokumentu konieczny jest
podpis i pieczątka wystawiającego.
Sporządzenie wydruku jest możliwe tylko po
wystawieniu zaświadczenia lekarskiego w
postaci elektronicznej.
Lekarz musi wydrukować zaświadczenie, jeśli
poprosi o to chory.
Na chorym ubezpieczonym ciąży obowiązek
wystąpienia z żądaniem wydruku, jeśli płatnik
składek nie jest zobowiązany do założenia
swojego profilu informacyjnego. Jest to platforma
elektroniczna, na którą ZUS przesyła
pracodawcom zwolnienia lekarskie otrzymywane
od lekarzy.

4

Forma pisemna zaświadczenia lekarskiego
przewidziana jest dla sytuacji awaryjnych, np.
gdy nie będzie połączenia z internetem, np.
w trakcie wizyty domowej.
Wówczas lekarz winien skorzystać z blankietów,
które uprzednio wydrukuje.

Po 30 dniach niezdolności do pracy
prowadzący leczenie ocenia, czy stan zdrowia
ubezpieczonego uzasadnia potrzebę
przeprowadzenia rehabilitacji leczniczej
(w razie potrzeby wypełnia wniosek
o rehabilitację).

Nie później niż na 60 dni przed zakończeniem
okresu zasiłkowego lekarz leczący
przeprowadza badanie i ocenia, czy stan
zdrowia ubezpieczonego uzasadnia:

1.

zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa

do świadczenia rehabilitacyjnego

2.

zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa

do renty z tytułu niezdolności do pracy

21

Kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności
do pracy z powodu choroby oraz wystawiania
zaświadczeń lekarskich wykonują lekarze orzecznicy ZUS,
którzy mogą:

1.

przeprowadzić badania lekarskie ubezpieczonego

(w wyznaczonym miejscu lub w miejscu pobytu

ubezpieczonego),

2.

skierować ubezpieczonego na badania

specjalistyczne do lekarz konsultanta ZUS,

3.

zażądać od wystawiającego zaświadczenie

lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej
stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia
lub udzielenia wyjaśnień i informacji,

4.

ustalić wcześniejszą datę ustania niezdolności
do pracy niż orzeczona na zaświadczeniu lekarskim
(na podstawie punktów 1,2 lub 3).

W przypadku stwierdzenia:

1)

nieprawidłowości wystawiania zaświadczeń

lekarskich, szczególnie gdy wystawiono je:

a)

bez przeprowadzenia bezpośredniego

badania pacjenta,

b)

bez udokumentowania rozpoznania

ZUS może cofnąć lekarzowi upoważnienie
do wystawiania zaświadczeń na okres
nieprzekraczający 12 miesięcy.

2)

powtarzającego się naruszenia zasad dotyczących:

a)

wpisywania na druku zaświadczenia kodów

literowych (A, B, C, D, E),

b)

przekazania oryginału zaświadczenia do ZUS

w ciągu 7 dni od dnia wystawienia zaświadczenia

ZUS może cofnąć lekarzowi upoważnienie do wystawiania
zaświadczeń na okres nieprzekraczający 3 miesięcy.

RODZAJE ZASIŁKÓW:

1.

Zasiłek chorobowy

2.

Świadczenie rehabilitacyjne

3.

Zasiłek wyrównawczy

4.

Zasiłek macierzyński

5.

Zasiłek opiekuńczy

Ubezpieczony nabywa prawo

do zasiłku chorobowego po upływie

okresu wyczekiwania. Okres ten jest

zróżnicowany w zależności od charakteru

ubezpieczenia.

Osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu
obowiązkowo ma prawo do zasiłku chorobowego po upływie
30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Osoba podlegająca temu ubezpieczeniu dobrowolnie,
prawo do zasiłku nabywa po upływie 90 dni nieprzerwanego
ubezpieczenia.

Do okresu ubezpieczenia zalicza się poprzednie okresy
ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu
nie przekracza 30 dni albo jest spowodowana urlopem
wychowawczym lub bezpłatnym.

5

Bez okresu wyczekiwania zasiłek

chorobowy przysługuje:



absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci

ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili

do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia
ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia
studiów wyższych,



ubezpieczonym, których niezdolność do pracy
spowodowana została chorobą zawodową lub wypadkiem
w pracy albo wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,



ubezpieczonym obowiązkowo, którzy legitymują się

co najmniej 10-letnim okresem obowiązkowego
ubezpieczenia chorobowego,



posłom i senatorom, którzy przystąpią do ubezpieczenia

chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Zasiłek chorobowy przysługuje

ubezpieczonemu, który stał się

niezdolny do pracy z powodu choroby

w czasie trwania ubezpieczenia

chorobowego.

Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby
traktuje się niemożność wykonywania pracy:



w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ
albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów
o chorobach zakaźnych i zakażeniach,



z powodu przebywania w stacjonarnym podmiocie
lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia
alkoholowego lub w stacjonarnym podmiocie leczniczym
w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub
substancji psychotropowych,



z powodu poddania się niezbędnym badaniom lekarskim
przewidzianym dla dawców komórek, tkanek i narządów.

Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się
niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia
chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy
co najmniej 30 dni i powstała:



nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu

ubezpieczenia chorobowego albo



nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu

ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej,

której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej

choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie

dłuższym niż 14 dni od początku choroby (kod E).

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres

trwania niezdolności do pracy z powodu

choroby, nie dłużej jednak niż przez

182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy

spowodowana została gruźlicą (kod D)

albo przypada w okresie ciąży, nie dłużej

niż 270 dni. Jest to tzw. okres zasiłkowy.

Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy
nieprzerwanej niezdolności do pracy.

W przypadku gdy między poszczególnymi okresami
niezdolności do pracy nie ma przerw, okresy te są sumowane
do jednego okresu zasiłkowego nawet wówczas, gdy
niezdolność do pracy spowodowana jest różnymi chorobami.
Do okresu zasiłkowego wlicza się także okresy poprzedniej
niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli
przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem
ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni (kod A).

Zasiłek przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:



Pracownikom − od 34 dnia niezdolności do pracy w roku

kalendarzowym, a jeśli ukończyli 50 rok życia − od 15 dnia,



osobom wykonującym pracę nakładczą − od 34 dnia

niezdolności do pracy w roku kalendarzowym (>50 r. ż. − od 15 dnia),

Przez pierwsze 33 dni (lub 14 dni w przypadku ukończenia 50 roku życia)
pracownik otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie za czas choroby
(80% podstawy wymiaru lub 70% w okresie hospitalizacji).



członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni

kółek rolniczych,



osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej

lub umowy zlecenia oraz osobom z nimi współpracującym,



osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom

z nimi współpracującym,



osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania

do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności
lub tymczasowego aresztowania,



duchownym.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu jeśli:



jest odsunięty od pracy z tytułu nosicielstwa choroby

zakaźnej i nie podjął proponowanej mu innej pracy

nie zabronionej takim osobom,



niezdolność do pracy spowodowana została w wyniku

umyślnego przestępstwa lub wykroczenia (prawomocne

orzeczenie sądu),



niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem

alkoholu (nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni) - kod C.

6

Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru
zasiłku. Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu
w szpitalu wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Miesięczny zasiłek wynosi 100% podstawy jego wymiaru
jeżeli niezdolność do pracy:



przypada w okresie ciąży (kod B),



powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy,



powstała wskutek wypadku w pracy albo choroby
zawodowej,



powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom
lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców
komórek, tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi
pobrania komórek, tkanek i narządów.

NA PODSTAWIE PONIŻSZYCH DANYCH PROSZĘ

WYPEŁNIĆ DRUK ZUS ZLA

Jan Kowalski zamieszkały w: 88-430 Chrzanowie,
ul. Reja 15, PESEL 61081401345, pracujący
w Zakładzie Tapicerskim „Krogulec”
(NIP 5932205962), przebywał w Szpitalu Powiatowym
w Chrzanowie pod opieką doktora Krzysztofa
Rosińskiego (numer rejestracyjny 5953582) w dniach:
05.09 – 17.09.2013 (13 dni) z powodu kamicy
nerkowej (N20); okres niezdolności do pracy
po pobycie w szpitalu: 18.09 – 04.10.2013 (17 dni).
Na druku należy umieścić adnotację, że pacjent
powinien leżeć. Pacjent był poprzednio
hospitalizowany z tego samego powodu - kamica
nerkowa (N20) w dniach 19.08 – 27.08.2013 (9 dni).

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje
ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku
chorobowego jest nadal niezdolny do pracy,
a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują
odzyskanie zdolności do pracy.

Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia
zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez
12 miesięcy.

O wymienionych okolicznościach orzeka lekarz
orzecznik ZUS. Od jego orzeczenia ubezpieczonemu
przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS.

Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy
wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych
3 miesięcy (90 dni), 75% tej podstawy za pozostały
okres. Jeżeli niezdolność do pracy przypada
w okresie ciąży albo niezdolność do pracy powstała
wskutek wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej – 100% podstawy wymiaru.

Dokumentem niezbędnym do ustalenia prawa
do świadczenia jest wniosek o świadczenie
rehabilitacyjne

Zasiłek wyrównawczy przysługuje
ubezpieczonemu będącemu pracownikiem

ze zmniejszoną sprawnością do pracy,
wykonującemu pracę:

– w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku

rehabilitacji zawodowej,

– u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku

pracy, dostosowanym do potrzeb adaptacji lub
przyuczenia do określonej pracy,

jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane
podczas rehabilitacji jest niższe od przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia osiąganego
poprzednio.

Zasiłek wyrównawczy przysługuje wówczas
przez okres rehabilitacji zawodowej, nie dłużej
jednak niż przez 24 miesiące.

Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między
przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem
z okresu 6 lub 12 miesięcy poprzedzających
rehabilitację a wynagrodzeniem miesięcznym
osiąganym podczas pracy w ramach rehabilitacji
zawodowej.

O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji
zawodowej orzekają wojewódzkie ośrodki
medycyny pracy lub lekarze orzecznicy ZUS.

7

Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej,
która w okresie ubezpieczenia chorobowego
lub w okresie urlopu wychowawczego:



urodziła dziecko,



przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia,

a w przypadku dziecka wobec którego podjęto
decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego,
w wieku do 10 roku życia na wychowanie
i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie
jego przysposobienia,



przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia,

a w przypadku dziecka wobec którego podjęto
decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego,
w wieku do 10 roku życia na wychowanie
w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem
rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej
z dzieckiem.

Zasiłek macierzyński przysługuje również
w razie urodzenia dziecka po ustaniu
ubezpieczenia chorobowego, jeżeli
ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży
wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji
pracodawcy albo z naruszeniem przepisów
prawa, jeżeli zostało to stwierdzone
prawomocnym orzeczeniem sądu.

Zasiłek macierzyński przysługuje także
pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy
o pracę na czas określony lub na czas
wykonania określonej pracy, z którą umowa
o pracę została przedłużona do dnia porodu.

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński
w wymiarze uzależnionym od liczby dzieci urodzonych
podczas jednego porodu a czas jego trwania wynosi:



20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,



31 tygodni kiedy kobieta rodzi dwoje dzieci,



33 tygodnie w przypadku urodzenia trojaczków,



35 tygodni przy urodzeniu czwórki dzieci,



37 tygodni kiedy rodzi się piątka lub więcej dzieci.

Nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego może
przypadać przed przewidywaną datą porodu.

Po porodzie przysługuje urlop macierzyński
nie wykorzystany przed porodem, aż do wyczerpania
przysługującego wymiaru urlopu.

Po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez
okres co najmniej14 tygodni, ubezpieczona może
zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego
za pozostały okres.

W takim przypadku niewykorzystany okres wypłaty
zasiłku macierzyńskiego przysługuje
ubezpieczonemu – ojcu dziecka w okresie
przypadającym bezpośrednio po terminie rezygnacji
z zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną.

W razie śmierci ubezpieczonej, jej pobytu w

szpitalu lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek
macierzyński przysługuje ubezpieczonemu – ojcu
dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi
najbliższej rodziny, jeżeli przerwą zatrudnienie lub
inną działalność zarobkową w celu sprawowania
osobistej opieki nad dzieckiem.

W razie urodzenia martwego dziecka
lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni
życia, urlop macierzyński przysługuje
w wymiarze 8 tygodni po porodzie,
nie krócej jednak niż przez okres
7 dni od dnia zgonu dziecka.

Pracownicy, która urodziła więcej
niż jedno dziecko przy jednym porodzie,
przysługuje w takim przypadku (zgon dziecka)
urlop macierzyński w wymiarze stosownym
do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

W razie zgonu dziecka po upływie
8 tygodni życia, pracownica zachowuje
prawo do urlopu macierzyńskiego przez
okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

8

Ubezpieczonemu – ojcu dziecka przysługuje zasiłek
opiekuńczy w wymiarze do 56 dni, w okresie
korzystania przez pracownicę z urlopu
macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie
i jest wypłacany z tytułu osobistego sprawowania
opieki nad nowonarodzonym dzieckiem, którego
matka przebywa w szpitalu.

Dodatkowym warunkiem jest przerwanie zatrudnienia
lub innej działalności zarobkowej w celu
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

W przypadku, gdy ubezpieczona wymaga opieki
szpitalnej, po wykorzystaniu przez nią zasiłku
macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni
po porodzie, może ona przerwać pobieranie
zasiłku macierzyńskiego. Natomiast ubezpieczony
– ojciec dziecka ma prawo do części zasiłku
macierzyńskiego odpowiadającej okresowi pobytu
ubezpieczonej w szpitalu.

Matka, po przedłożeniu zaświadczenia lekarskiego
na druku ZUS ZLA ma za ten okres prawo
do zasiłku chorobowego na zasadach ogólnych.

Łączny wymiar zasiłku macierzyńskiego
wykorzystanego przez ubezpieczoną matkę
dziecka i ubezpieczonego ojca dziecka nie może
jednak przekraczać wymiaru określonego
przepisami Kodeksu pracy.

•

Urlop rodzicielski przysługuje w wymiarze

32 tygodni

z tytułu urodzenia dziecka

lub przyjęcia dziecka na wychowanie, bądź

34

tygodni

w przypadku porodu mnogiego lub przyjęcia

na wychowanie więcej niż jednego dziecka.

•

Urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek

złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni przed
rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

•

Pracodawca nie może odmówić rodzicowi urlopu

ani zwolnić rodzica w jego trakcie.

•

Urlop rodzicielski można wykorzystać w

maksymalnie 4 częściach. Rodzice mogą go
wykorzystać aż do zakończenia roku kalendarzowego,
w którym dziecko ukończy 6 lat.

Dodatkowo, do 16 tygodni urlopu można
wykorzystać w dogodnym dla rodziców czasie,
który nie przypada bezpośrednio po
poprzedniej części urlopu.



Uprawnieniami do urlopu rodzicielskiego
rodzice mogą się dzielić albo korzystać z nich
jednocześnie. Mogą również łączyć korzystanie
z urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze nie
wyższym niż połowa wymiaru czasu pracy.
W takiej sytuacji urlop zostanie proporcjonalnie
wydłużony, nawet do 64 tygodni. Jeśli rodzic
łączy pracę z urlopem np. przez 8 tygodni, to
de facto wykorzystuje w tym czasie tylko
połowę urlopu. Jego urlop zostanie więc
wydłużony o dodatkowe 4 tygodnie.



Dzielenie się uprawnieniami do urlopu jest
także możliwe, gdy jedno z rodziców jest
zatrudnione na etacie, a drugie ma prawo do
zasiłku z tytułu opłacania składek (np. mama
prowadzi działalność gospodarczą a tata jest
pracownikiem etatowym).

Liczba dzieci

urodzonych w trakcie

porodu

Urlop macierzyński

Urlop rodzicielski

Łącznie urlop macierzyński

oraz urlop rodzicielski

Jedno dziecko przy

jednym porodzie

20 tygodni

32 tygodnie

52 tygodnie

Dwoje dzieci przy

jednym porodzie

31 tygodni

34 tygodnie

65 tygodni

Troje dzieci przy
jednym porodzie

33 tygodni

34 tygodnie

67 tygodni

Czworo dzieci przy

jednym porodzie

35 tygodni

34 tygodnie

69 tygodni

Pięcioro i więcej

dzieci przy jednym

porodzie

37 tygodni

34 tygodnie

71 tygodni

9

Ojciec wychowujący dziecko ma prawo do

urlopu ojcowskiego

w wymiarze

2 tygodni.

Jest on niezależny od urlopu macierzyńskiego
przysługującego matce dziecka.

Z urlopu ojcowskiego mogą skorzystać
ojcowie, którzy w ciągu 24 miesięcy
od urodzenia dziecka zgłoszą pracodawcy
pisemny wniosek w terminie nie krótszym
niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania
z tego urlopu. Pracodawca nie może odmówić
udzielenia urlopu pracownikowi – ojcu dziecka.
Można go podzielić na 2 części i skorzystać z
nich w dowolnie wybranym przez siebie
momencie.

Zasiłek z tytułu urlopu macierzyńskiego oraz
pierwszych 6 tygodni (w przypadku porodu
pojedynczego) lub 8 tygodni (w przypadku
porodu mnogiego) urlopu rodzicielskiego
wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Natomiast za pozostałe 26 tygodni urlopu
rodzicielskiego wynosi on 60%.

Dla osób, które nie mogą skorzystać z urlopów
dla rodziców (np. bezrobotnych, studentek)
zagwarantowana jest minimalna miesięczna
wysokość zasiłku macierzyńskiego, nie niższa
niż 1 tys. złotych, zwana świadczeniem
rodzicielskim.

Dokumentem wymaganym do wypłaty
zasiłku macierzyńskiego jest zaświadczenie
o przewidywanej dacie porodu wystawione
przez lekarza na zwykłym druku
lub skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Do wypłaty tego zasiłku w przypadku
przyjęcia dziecka na wychowanie wymagane
jest zaświadczenie o wystąpieniu do sądu
z wnioskiem o wszczęcie postępowania
w sprawie przysposobienia dziecka
lub przyjęcia dziecka na wychowanie.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje
ubezpieczonemu, będącemu pracownikiem,
zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu
konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat
w przypadku:

a)

nieprzewidzianego zamknięcia żłobka,
przedszkola lub szkoły

b)

porodu lub choroby małżonka
ubezpieczonego, stale opiekującego się
dzieckiem

c)

pobytu małżonka ubezpieczonego, stale
opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym
zakładzie opieki zdrowotnej

(dokumentem stanowiącym podstawę do wypłaty zasiłku jest
zaświadczenie:

a)

z placówki opiekuńczej,

b)

i

c)

od lekarza)

Zasiłek opiekuńczy przysługuje
ubezpieczonemu, będącemu pracownikiem,
zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu
konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat

innym chorym członkiem rodziny

(małżonek,

rodzice, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo
oraz dzieci w wieku ponad 14 lat – jeżeli pozostają
we wspólnym gospodarstwie z ubezpieczonym
w okresie sprawowania opieki)

(

dokumentem stanowiącym podstawę do wypłaty

zasiłku jest zaświadczenie lekarskie na druku
ZUS ZLA)

Zasiłek opiekuńczy przysługuje nie dłużej
niż przez okres:



60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka
sprawowana jest nad dziećmi w wieku do
ukończenia 14 lat



14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka
sprawowana jest nad innym chorym członkiem
rodziny.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie
na opiekę nad dziećmi i innymi chorymi członkami
rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku
kalendarzowym, niezależnie od liczby członków
rodziny uprawnionych do zasiłku oraz bez względu
na liczbę dzieci i innych członków rodziny
wymagających opieki.

10

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza
ubezpieczonym są inni członkowie rodziny
pozostający we wspólnym gospodarstwie
domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku
lub choremu członkowi rodziny.

Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej
nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80%
podstawy wymiaru zasiłku.