1

Od września 1997 roku obowiązują zmienione

zasady orzekania o stałej niezdolności do pracy

wprowadzone ustawą z dn. 28 czerwca 1996 roku

o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu

emerytalnym i ubezpieczeniu społecznym

Nawiązuje do uregulowań przedwojennych - ustawy z 28 marca 1933r.
o ubezpieczeniu społecznym

Rezygnuje z terminu „inwalida” na rzecz stwierdzenia „ niezdolności
do pracy”

Niezdolność do pracy

• Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która

całkowicie

lub częściowo utraciła zdolność

do pracy zarobkowej z powodu naruszenia
sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania
zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

• Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która

utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek
pracy.

• Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która

utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy
zgodnej z posiadanym przez nią poziomem
kwalifikacji.

Niezdolność do pracy

• Trwałą – orzeka się jeżeli według wiedzy medycznej

nie ma rokowań co do odzyskania zdolności do pracy

• Okresową – orzeka się jeżeli według wiedzy

medycznej istnieją rokowania co do odzyskania
zdolności do pracy

• Zachowanie zdolności do pracy w warunkach

specjalnych, określonych w przepisach o zatrudnieniu
i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych

• Niezdolność do samodzielnej egzystencji – orzeka się

w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności
organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej
lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby
w zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych

Oceny niezdolności do pracy dokonuje
w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS

• Ocenia on niezdolność do pracy, jej stopień,

a także dokonuje ustaleń dotyczących:

• daty powstania niezdolności do pracy,
• trwałości lub przewidywanego okresu trwania

niezdolności do pracy,

• związku przyczynowego niezdolności do pracy

lub śmierci z określonymi okolicznościami,

• niezdolności do samodzielnej egzystencji,
• celowości przekwalifikowania zawodowego.

Od orzeczenia wydanego przez lekarz orzecznika

przysługuje odwołanie.

Stanowi ono podstawę dla organu rentowego

do wydania decyzji w sprawie świadczeń

uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy.

Prawo do renty z tytułu niezdolności
do pracy przysługuje ubezpieczonemu,
który spełnia łącznie następujące warunki:

• jest niezdolny do pracy,

• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

• niezdolność do pracy powstała w czasie ściśle

określonym w ustawie, np. w okresie
ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku
dla bezrobotnych, pobierania zasiłków
z ubezpieczenia społecznego (chorobowego
lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu
18 miesięcy od ustania tych okresów.

Rodzaje rent

• Renta stała – przysługuje osobie, której

niezdolność do pracy została uznana za trwałą.

• Renta okresowa – jeśli niezdolność do pracy

ma charakter czasowy. Przysługuje przez okres
wskazany w decyzji organu rentowego.

• Renta szkoleniowa – jeśli ubezpieczony spełni

warunki wymagane do przyznania renty i uzyska
orzeczenie o celowości przekwalifikowania
zawodowego ze względu na niezdolność do pracy
w dotychczasowym zawodzie.

2

Renta szkoleniowa

•

Jest przyznawana na 6 miesięcy z możliwością
przedłużenia o 30 miesięcy na wniosek starosty.

•

W razie orzeczenia o celowości przekwalifikowania
zawodowego organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu
renty szkoleniowej na okres 6 miesięcy i kieruje
zainteresowanego do powiatowego urzędu pracy
w celu poddania przekwalifikowaniu zawodowemu.

•

Na wniosek starosty organ rentowy wydaje decyzję
o przedłużeniu prawa do renty szkoleniowej na okres
wskazany w tym wniosku.

•

Organ rentowy ponownie kieruje zainteresowanego
do lekarza orzecznika, jeżeli starosta zawiadomi
o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu.

•

Renta szkoleniowa stanowi 75% podstawy wymiaru renty.

Pracownikowi, który wskutek wypadku
w pracy lub choroby zawodowej stał się
niezdolny do pracy przysługuje:

• Renta stała
• Renta okresowa
• Renta szkoleniowa

Gdy niezdolność do pracy jest skutkiem wypadku
w pracy lub choroby zawodowej świadczenie
rentowe wynosi 100% podstawy wymiaru.

Staż ubezpieczeniowy

•

1 rok – jeśli niezdolność powstała przed ukończeniem 20 lat,

•

2 lata – jeśli niezdolność powstała w wieku od 20 do 22 lat,

•

3 lata – jeśli niezdolność powstała w wieku od 22 do 25 lat,

•

4 lata – jeśli niezdolność powstała w wieku od 25 do 30 lat,

•

5 lat – jeśli niezdolność powstała w wieku powyżej 30 lat.

•

Okres wymaganych 5 lat w odniesieniu do osób powyżej
30 roku życia musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia
przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę, a jeżeli zainteresowany
w chwili złożenia wniosku nie pozostaje w zatrudnieniu – przed
dniem powstania niezdolności do pracy.

•

Jeżeli pracownik nie osiągnął wymaganego okresu zatrudnienia
warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się
za spełniony, gdy podjął zatrudnienie przed osiągnięciem 18 lat,
albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole
ponadpodstawowej lub w szkole wyższej oraz pozostawał
w zatrudnieniu do dnia powstania niezdolności bez przerwy
lub z przerwami nie przekraczającymi 6 miesięcy.