{

Nauka o Policji

Dr hab. Janina Czapska, prof. UJ

Community policing !?



COMMUNITY POLICING !?



policja komunalna?



wykonywanie

zadań

policyjnych

zorientowane na zaspokajanie potrzeb
społeczności lokalnej?



filozofia sprawowania funkcji policyjnych,
realizująca ideę bliskiej współpracy policji
z przedstawicielami lokalnej społeczności?



Podstawowe cechy community policing

Wg D. H. Bayleya do podstawowych cech CP należą:



Konsultacje – systematyczne badania potrzeb
mieszkańców i ich oczekiwań wobec policji;



Adaptacja – zmiana dowodzenia w taki sposób, aby w
małych lokalnych jednostkach policji możliwe było
decydowanie o przesuwaniu środków i sił celem
zaspokojenia

specyficznych

potrzeb

konkretnej

wspólnoty



Mobilizacja

–

aktywne

zaangażowanie

ludzi

(mieszkańców) i instytucji do wspólnych działań
z policją celem poprawy bezpieczeństwa.



Rozwiązywanie problemów.



Szczegółowa charakterystyka cech community policing

a)

CP to filozofia (sposób myślenia) oraz strategia
organizacyjna (droga realizacji tego sposobu
myślenia).

b)

CP przedstawia filozofię całej policji, a nie jej
poszczególnych ogniw.

c)

CP

realizowane

jest

w

policji

jako

zdecentralizowanej

instytucji

w

służbie

społeczności lokalnej.



Szczegółowa charakterystyka cech community policing

d)

CP skierowana jest na rozwiązywanie problemów. Policja
ma działać aktywnie, a nie tylko reagować na przypadki
naruszenia prawa. Jest jedyną instytucją dostępną dla
obywateli przez 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu,
dlatego

musi

zachować

zdolność

reagowania

bezpośrednio na przestępstwa i kłopoty obywateli.

e)

Podstawę CP stanowią średnio- i długoterminowe
działania.

f)

CP opiera się na aktywnym współudziale lokalnych
wspólnot w zapewnianiu bezpieczeństwa. Między policją
i obywatelami powinien zostać nawiązany pewien rodzaj
umowy społecznej, opierającej się na obopólnym
zaufaniu.



Szczegółowa charakterystyka cech community policing

g)

Za bezpośrednie kontakty z obywatelami odpowiedzialni
są specjalni policjanci, którzy przez dłuższy czas
odpowiadają za określony obszar, gdzie są stale obecni,
widoczni i dostępni.

h)

Policjant jako lokalny “ombudsman” działa jako łącznik
w kontaktach z innymi prywatnymi i publicznymi
instytucjami, które mogą pomóc w konkretnej sytuacji.

i)

Policjant powinien dbać o intensywne bezpośrednie
relacje z obywatelami.



Szczegółowa charakterystyka cech community policing

j)

Policja w większym stopniu powinna nawiązywać
kontakty z ludźmi przestrzegającymi prawo.

k)

CP wspiera pracę policyjną na dwa sposoby: ułatwia
wykrywanie przestępstw, ponieważ policja zdobywa
dokładne informacje o lokalnych społecznościach; dzięki
strategii policyjnej skierowanej na rozwiązywanie
problemów

oraz

współpracę

ze

społeczeństwem

wzmacnia zaufanie i wsparcie społeczne dla policji.



Zgodnie z założeniami filozofii CP nie ma jednego
uniwersalnego zbioru form realizacji, ponieważ
każdorazowo

metody

działania

muszą

być

dostosowane do specyfiki i potrzeb konkretnej
społeczności.



Przykładowe formy realizacji CP:



powoływanie małych zdecentralizowanych jednostek policji,
odpowiadających za pełen serwis policyjny w określonym
rejonie, zlokalizowanych w dostępnych miejscach oraz
właściwie zaaranżowanych (np. tzw. szklane komisariaty w
Kanadzie);



konsultacje

policjantów

z

mieszkańcami

na

temat

najważniejszych problemów (badania opinii, skrzynki
kontaktowe, sąsiedzkie mityngi, rozmowy podczas patrolu);



Przykładowe formy realizacji CP:



różne metody zbliżenia policji i społeczeństwa –
specjalne patrole piesze, odwiedziny w domach,
„policyjne sklepy”, wyznaczanie dyżurów policjantów
poza komisariatem;



wspólne działania w zakresie prewencji kryminalnej,
przede wszystkim przez grupy sąsiedzkiej czujności czy
obywatelskie patrole;



partnerstwo z lokalnymi podmiotami w inicjowaniu
i koordynowaniu działań na rzecz bezpieczeństwa,
wspólne

ustalanie

priorytetów,

rozpoznawanie

kryminogennych warunków;



wprowadzenie metod sprawowania obywatelskiej
kontroli nad realizacją przez policję postulatów
mieszkańców.



Dzielnicowy jako podstawowe ogniwo
realizacji CP w Polsce – praktyka



Podstawowe źródła trudności w kształtowaniu
roli dzielnicowego zgodnie z założeniami CP
(„yeti” „my też chcemy lodowisko!”, „kosz na
wszystko”).



Znaczenie

dzielnicowego

w

priorytetach

Komendanta Głównego Policji na lata 2007-2009
oraz 2010-2012.



Dzielnicowy jako podstawowe ogniwo realizacji CP w Polsce -
prawne podstawy działania:



Zadania dzielnicowego - §§ 8-18 zarządzenia Komendanta
Głównego Policji z 6 czerwca 2007 roku w sprawie form i metod
wykonywania zadań dzielnicowego i kierownika rewiru
dzielnicowych (Dz. Urz. Komendy Głównej Policji nr 12 z 2007
roku ze zmianami).



Najważniejsze zmiany w stosunku do poprzedniej regulacji
prawnej (Zarządzenie nr 15 Komendanta Głównego Policji z 23
września 1999 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań
przez dzielnicowego i kierownika rewiru dzielnicowych,
Dz.Urz. KG Policji nr 15 z 1999 r. ze zm.):



Zmiana czasu trwania i formy obchodu jako podstawowej formy
pełnienia służby dzielnicowego - w obu zarządzeniach § 5;



Określenie podstawowych kryteriów oceny pracy dzielnicowego –
d. § 20;



Podział na dzielnicowych pełniących służbę na terenach miejskich
oraz pozamiejskich - §§15,16 obowiązującego zarządzenia.



Rejonowy (dzielnicowy, rewirowy, osiedlowy)
strażnik miejski (gminny)



podstawa prawna powoływania (brak wyraźnej
podstawy ustawowej, powoływany art. 11 ust. 1 pkt
8 ustawy o strażach gminnych, z reguły podstawę
prawną stanowi zarządzenie komendanta wydane
na podstawie uchwały Rady Miasta o regulaminie
straży);



formy

działania

–

obchód,

rozwiązywanie

problemów społeczności lokalnych z lokalnymi
liderami, współpraca z samorządem terytorialnym,
koordynacja

działań

służących

utrzymaniu

porządku;



konkurencja

dla

dzielnicowego

czy

szansa

wzmocnienia CP w Polsce?



Podstawowe zarzuty wobec community policing:



CP to wyłącznie retoryczny zwrot, nie niesie ze sobą
żadnych nowych propozycji w zakresie wypełniania
policyjnych funkcji („stare wino w nowym bukłaku”).



Generalna niejasność koncepcji mimo 40 lat jej
implementacji.



Niejasność podstawowych pojęć, takich jak wspólnota
lokalna czy partnerstwo.



CP jest „miękka” wobec przestępczości i redukuje
możliwości walki z poważną przestępczością.



CP wywołuje zagrożenie upolitycznienia policji i
zwiększenia korupcji.



Czy społeczeństwo oczekuje takiej opiekuńczości ze strony
policji?



Czy rola policjanta opiekuna i pomocnika da się pogodzić
z legalistycznie ujętym egzekwowaniem prawa?



Trudności związane z implementacją CP:

a)

Problemy z aktywizowaniem zdezintegrowanych
społeczności lokalnych.

b)

Trudności z ustaleniem wspólnych priorytetów.

c)

Niechęć mieszkańców do osób podejmujących
współpracę z policją.

d)

Wykorzystywanie spotkań mieszkańców przez
przestępców przy bierności porządnych ludzi.

e)

Niski status policjantów pierwszego kontaktu
i trudności w ocenie ich pracy. Rozproszenie
odpowiedzialności. Brak systemowych zmian w
policji.

f)

Niewłaściwe formy ewaluacji.

g)

Trudności

ewaluacji

przy

niedookreśloności

strategii.



Czy w pracy policji można pogodzić realizację modeli
intelligence-led policing (ILP), problem-oriented policing
(POP) oraz community policing (CP)?
Cechy wspólne, pozwalające odróżnić te modele od
tradycyjnej pracy policyjnej:

a)

POP zakłada zwrócenie uwagi na zjawiska generujące
problemy zarówno istotne dla ILP, jak też ważne dla
CP.

b)

Wszystkie trzy modele uwzględniają szczególną rolę
wielokrotnych ofiar przestępstw.

c)

Zarówno w POP jak w ILP kładzie się nacisk na
częstsze korzystanie ze specjalistycznych analiz.

d)

POP jest traktowany jako jeden z kluczowych
elementów CP.

e)

Nie jest wykluczone, że poszczególne jednostki
organizacyjne w ramach jednej Policji mogą
koncentrować się na poszczególnych modelach.



Perspektywy

realizacji

trzech

analizowanych modeli w policyjnej pracy



Istnieją przesłanki pozwalające prognozować, że
dominującym podejściem do wykonywania zadań
policyjnych stanie się intelligence-led policing

(N. Tilley, op. cit.);



Wezwanie do „nowego profesjonalizmu” w USA
(por. D. A. Sklansky, The Persistent Pull Of Police
Professionalism, New Perspectives In Policing, Harvard
Kennedy School, NIJ, March 2011)

Dziękuję za uwagę 