Choroba zwyrodnieniowa stawów epidemiologia i zapobieganie

Choroba

zwyrodnieniowa staw

zwyrodnieniowa stawó

ów

–– epidemiologia i

epidemiologia i

zapobieganie

Jacek A. Kopec

University of British Columbia

Co to jest choroba

zwyrodnieniow a staw

zwyrodnieniow a stawó

ów

(ChZS)?

•

Inne okreslenia : artroza, ang. osteoarthritis,
osteoarthrosis , degenerative joint disease

•

Zmiany w chrz

ąstce stawowej

•

Brak normalnej naprawy chrz

ąstki

•

Zmiany w ko

ściach i tkankach miękkich

Kryteria diagnostyczne ACR

––

staw kolanowy

ból kolana

osteofity w RTG

wiek >50 lat

lub

sztywno

ść poranna <30 min

lub

trzeszczenia w stawie

Kryteria diagnostyczne ACR

––

staw

staw biodrowy

biodrowy

ból w stawie biodrowym

osteofity w RTG

ęzenie szpary stawowej

w RTG

≤20

lub

ChZS w stawie kolanow ym

ęstość (%) of ChZS (b

ęstość (%) of ChZS (bó

ól +

l +

RTG) w populacji USA, 18+

3-9

5-19

5-14

Lawrence et al, Arthritis Rheum 2008

♀

♂

Ryzyko

Ryzyko (%) ChZS

(%) ChZS ((b

bó

ól

l + RTG)

+ RTG)

w ci

ąągu ca

gu ca

łłego

ego

żżycia (USA)

ycia (USA)

Murphy et al , Arthritis Rheum 2008

♀

♂

Zachorow alno

ść

Zachorow alno

ść na ChZS

na ChZS

wed

łług wieku (USA)

ug wieku (USA)

20-29

30-39

40-49

50-59

60-69

70-79

80-89

Incidence per 1000 p

-y

Age

Women

Men

Women

Men2

Staw biodrow y

Staw kolanow y

Etiologia ChZS

Lokalne

przeci

ążenia

Zmiany w

chrz

ąstce

Obci

ążenie

Podatno

ść

stawu

Budowa

śca

Waga cia

ła

Aktywno

ść

fizyczna

Urazy

Choroby

stawów

Inne

czynniki

Zaburzeni a

naprawy

Kontrola

ruchowa

Nadwaga a ChZS

•

Silniejszy zwi

ązek z ChZ stawu kolanowego niż

biodrowego

•

Im wy

ższy wskaznik BMI tym wyższe ryzyko

zachorowania

•

U osob oty

łych (BMI>30) ryzyko ChZS w stawie

kolanowym jest

2-3 razy

ższe niż u osob z

normalnym BMI, a w stawie biodrowym ok.

1,5-2

razy

ższe

Aktywno

śść fizyczna a ChZS

ć fizyczna a ChZS

•

Zwi

ązek między aktywnością fizyczną a ChZS jest

skomplikowany i niedok

ładnie zbadany

•

ługotrwała praca fizyczna (zawodowa lub domowa)

lub uprawianie sportu z przeci

ążeniami stawów

zwieksza

1,5-3-krotnie

ryzyko zachorowania na ChZS

stawu kolanowego i biodrowego

•

Zwi

ązek ten może byc częściowo wytłumaczony

zwi

ększonym ryzykiem drobnych urazów u os ób

bardzo aktywnych

•

Aktywno

ść fizyczna jest zalecana u os ób z ChZS i jest

elementem profilaktyki wtórnej (m.in. aby zwi

ększyć

łe mięśni)

Urazy a ChZS

•

Urazy kolana bardzo znacznie (

ok. 5-krotnie

)

zwi

ększają ryzyko ChZS.

•

Ryzyko jest wy

ższe po poważnych urazach, takich jak

zerwanie wi

ęzadła krzyżowego przedniego lub

uszkodzenia

łękotki (wg. Lohmandera, takie urazy

”postarzają staw kolanowy o 30 lat ”

)

•

Nie wiadomo czy sposób leczenia uraz ów kolana lub
aktywno

ść fizyczna po leczeniu wp ływają na ryzyko

ChZS

•

Urazy stawu biodrowego mog

ą zwiekszać ryzyko

ChZS (dane s

ą niewystarczaj ące)

Arthritis Research Centre of

Canada w Vancouver (ARC)

•

Badania kliniczne i epidemiologiczne oraz badania
nad opiek

ą zdrowotną w chorobach stawów

•

18 pracownik ów naukowych

•

Dyscypliny naukowe: reumatologia , chirurgia
ortopedyczna, fyzykoterapia, terapia zaj

ęciowa,

ekonomia, farmakologia, epidemiologia, statystyka

•

Infrastruktura ARC wspierana przez
Stowarzyszenie Zwalczania Chorób Stawów w
Kanadzie (The Arthritis Society)

Przyk

łłady badań

ady bada

ń nad ChZS

nad ChZS

prowadzonych przez ARC

•

Wczesna diagnostyka ChZS przy pomocy
rezonansu magnetycznego

•

Rola biomarkerów rozpadu i syntezy kolagenu w
ChZS

•

Obustronne wyst

ępowanie ChZS w stawach

kolanowych i biodrowych

•

Wykrywanie ChZS przy pomocy kwestionariuszy

•

Trend w zachorowalno

ści na ChZS

•

Symulacyjne modelowanie komputerowe ChZS w
populacji Kanady

•

Konflikt udowo-panewkowy a ChZS

Prace doktorskie

•

Efekt glukozaminy w ChZS

– randomizowane

badanie kontrolowane

•

Zwiazek miedzy skumulowanymi obci

ążeniami

stawów a ChZS

•

Porównanie rehabilitacji w domu i szpitalu po
operacji za

łożenia endoprotezy stawu biodrowego

•

Oszacowanie kosztów zwi

ązanych z leczeniem i

niezdolno

ścią do pracy w ChZS

•

Zwi

ązek między ChZS a umieralno ścią i

zachorowalno

ścią na choroby serca, cukrzycę i

osteoporoz

Model symulacyjn y ChZS

Model symulacyjn y ChZS w

populacji Kanady

0,02

0,04

0,06

0,08

0,1

0,12

0,14

0,16

0,18

0,2

Prevalence

All

Women

Men

ływ

ływ skumulow anych

skumulow anych

obci

ąż

obci

ążeń na ryzyko ChZS

ń na ryzyko ChZS

2nd Quintile

3rd Quintile

4th Quintile

5th Quintile

Hazard

Ratio (95% CI)

Cumulative Peak Force Index

Hip - Men and Women

Ratzlaff C. Osteoarthri tis Cartilage, 2011

Konflikt

Konflikt udowo

udowo--panewkowy

panewkowy

(KUP)

KUP typu krzywkowego

ękojeść pistoletu)

Konflikt udow o

Konflikt udow o--panewkowy

panewkowy

––

cele badania

•

Oszacowanie cz

ęstości występowania konfliktu

udowo-panewkowego (KUP) w 3 grupach
etnicznych - pochodzenia europejskiego,
chi

ńskiego i indiańskiego (wiek 20-50 lat)

•

Ocena zwi

ązku między KUP i aktywnością

fizyczn

ą a bólami stawu biodrowego

•

Zbadanie dynamiki KUP przy u

życiu rezonansu

magnetycznego w pozycji stoj

ącej

•

Zapocz

ątkowanie badania kohortowego z

planowan

ą wieloletnią obserwacją w kierunku

wyst

ępowania ChZS

Rezonans

Rezonans magnetyczny

magnetyczny w

pozycji

pozycji stoj

stoj

ąącej

cej

Canada

’s first vertical

open weight-bearing MRI for

research

Podsumow anie

•

10-20% spo

łeczeństwa cierpi na ChZS stawu

kolanowego lub biodrowego, ponad 50% w ci

ągu

życia, więcej kobiet

•

Przewiduje si

ę dalszy wzrost zachorowalno ści

•

Etiologia: nadmierne obci

ążenia i podatność stawu

•

Prewencja:1) zapobieganie i leczenie oty

łosci 2)

zapobieganie urazom

•

Rola aktywno

ści fizycznej w ChZS wymaga

dalszych bada

– Jaka aktywność jest szkodliwa, a jaka korzystna
– Jakie cechy/czynniki modyfikuja efekt aktywności

Dzi

ękuję

Dzi

ękuję bardzo za

bardzo za

uwag