NaszaGazeta











Czesław
Malewski

Rody
szlacheckie na Litwie (IX)

Wileńszczyzna była
prawdziwym ogrodem botanicznym szlachty i - jakiej szlachty! Siedzieli tu
od pogańskich czasów, bo od Mendoga - Jundziłłowie, Wismontowie, od
Giedymina - Dogilowie, Ejgirdowie, od Jagiełły i Witolda - Krupowiczowie,
Zapaśnikowie, Krupowiesowie, Wilbikowie, Mickiewiczowie, Koczanowie,
Dowgirdowie, Jodkowie, Bartoszewiczowie i inni. W samym lidzkim powiecie
(obecnie część rejonu solecznickiego) pod koniec XVIIIw. kwitło jakieś 600
nazwisk szlacheckich, a w tym kilkanaście rodzin o nazwisku, naszego
Wieszcza, Mickiewicz

Herb
Łabędź

W polu czerwonym
łabędź srebrny. W klejnocie nad hełmem w koronie taki sam łabędź.

Rozróżniamy wiele
odmian tego herbu. Na pierwszym miejscu wymienić należy herb ( monogram)
Piotra Dunina, który pierwszy przyniósł ten znak do Polski. Wyobraża on na
tarczy literę E obróconą w prawą stronę, a obok niej literę K złączoną z
literą poprzednią.
Łabędź na tarczy i na
hełmie przedstawiany jest w pozycji stojącej lub siedzącej, ze skrzydłami
podniesionymi lub opuszczonymi..
Ks. Kojałowicz
podaje, że na Litwie herb ten znany był już przed Unią Krewską,
wymieniając rodziny: Girskich, Kudrewiczów, Szemiotów,
Widejków.
Do Polski
przyniesiony ten herb został z Danii przez Piotra Dunina ok. 1124 roku za
czasów Bolesława Krzywoustego. Łabędziowie w XV wieku przyjęli nazwisko
Domin od Dominika podkomorzego koronnego, zmarłego w 1418 r., które to
imię z czasem ustalone w formę Dunin (łączone także z tradycją duńskiego
pochodzenia) przyjął za przydomek cały ród Łabędziów.
Wspomnieć należy, że
tym herbem pieczętował się znany heraldyk, autor m.in. ? Spisu nazwisk
szlachty polskiej? Seweryn Jerzy Dunin - Borkowski.
Na Litwie zaś tym
herbem pieczętował się możny ród Dowgirdów, jeden z przedstawicieli, to
Jan - wojewoda wileński za czasów Jagiełły.
( Nie podaję wykazu
nazwisk należących tego herbu, ponieważ zrobiłem to w V odcinku w czerwcu
br., a obecnie tylko uzupełniłem informację o herbie.)

Rodzina Kuncewicz h.
Łabędź

Bardzo stara rodzina
szlachecka zamieszkała na Litwie, otrzymała nobilitację w 1413 roku.
Według dokumentów archiwalnych, część tej rodziny zamieszkiwała na
początku XVIII wieku w powiecie lidzkim. W roku 1748 Michał i Józef
Kuncewicze otrzymali w spadku od swego ojca Konstantego majątki Wersoka,
Nowy Dwór, Poturze, które były w ich posiadaniu jeszcze w wieku XIX. Wielu
z nich było na służbie państwowej i wojskowej. Np. Konstanty był wojskim
lidzkim w roku 1711, a jego wnuk Jerzy był lidzkim pisarzewiczem
grodzkim.
Zamieszkiwali
przedstawiciele tej rodziny w XIX w. również w Noniszkach, Mejnaniszkach,
Koziczach, Zubiszkach.
Spokrewnieni z
Paszkiewiczami, Oskierkami, Akimowiczami i innymi otrzymali potwierdzenie
szlachectwa 29.X.1817 r.
Inna rodzina
Kuncewiczów również osiadła w powiecie lidzkim i mieszkająca w majątkach:
Karłowszczyzna, Skrzyplew pisała się Ginet - Kuncewicz. Protoplastą tego
rodu był Marcin Antoni Michał dziedzic majątku Olszany ( rok 1735),ciwun
Szewiowski. W połowie XIX w. posiadali również majątek Skrzyplewo w pow.
oszmiańskim.
Otrzymali
potwierdzenie szlachectwa 7.XII.1800 r., 12.V.1834 r.
Spokrewnieni z
Zacharewiczami, Pancewiczami, Wojszwiłłami i innymi rodzinami
szlacheckimi.




W ostatnim
dziesięcioleciu wzrosło zainteresowanie heraldyką, a jeszcze więcej
genealogią. Tu z pomocą przychodzą herbarze, w których możemy zasięgnąć
podstawowych informacji o herbie i poszukiwanej rodzinie
szlacheckiej.
Trzeba stwierdzić, że
figurowanie czyjegoś nazwiska w herbarzu nie stanowi jeszcze
wystarczającego dowodu szlachectwa. Nazwiska polskie są często własnością
wielu rodzin, reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej.
Np. Mickiewiczowie z powiatu lidzkiego, nowogródzkiego należeli do stanu
szlacheckiego, pieczętowali się wieloma herbami, o czym już pisałem w
?Naszej Gazecie?. Rodzinę włościańską (chłopską) o tym samym nazwisku
spotykamy w wieku XIX w powiecie wileńskim. Podobnie jest z popularnymi
nazwiskami Sienkiewiczów, Baranowskich itd.
Wiarygodnymi dowodami
są jedynie: urzędowe wywody szlachectwa ( tzw. legitymacje), nadania
królewskie i sejmowe, akty ziemskie i sądowe wypisy z Metryki Koronnej,
Litewskiej, metryki parafialne itp. dokumenty prawne.
Poza tym, osoba
której nazwisko znajduje się w herbarzu, nie musi być pochodzenia
szlacheckiego, jak i odwrotnie, osoba której nazwisko nie figuruje w
herbarzach, może pochodzić z rodziny szlacheckiej. Wszystkie bowiem
herbarze są jedynie wyborem mniej lub bardziej pełnym. Z powodu zagłady
wielu archiwów, zrekonstruowanie kompletnej listy szlacheckich rodzin jest
już niemożliwe.
Udzielam
konsultacji i pomocy z dziedziny genealogii i heraldyki. Tel. 8-286 52
2680

NG 37
(473)