NaszaGazeta











Czesław
Malewski

Rody
i herby szlacheckie na Litwie (X)

Wileńszczyzna była prawdziwym ogrodem botanicznym szlachty i -
jakiej szlachty! Siedzieli tu od pogańskich czasów, bo od Mendoga -
Jundziłłowie, Wismontowie, od Giedymina - Dogilowie, Ejgirdowie, od
Jagiełły i Witolda - Krupowiczowie, Zapaśnikowie, Krupowiesowie,
Wilbikowie, Mickiewiczowie, Koczanowie, Dowgirdowie, Jodkowie,
Bartoszewiczowie i inni. W samym lidzkim powiecie (obecnie część rejonu
solecznickiego) pod koniec XVIIIw. kwitło jakieś 600 nazwisk szlacheckich,
a w tym kilkanaście rodzin o nazwisku, naszego Wieszcza,
Mickiewicz

Herb
Trąby

W polu srebrnym trzy
trąby czarne 2, 1, złączone ustnikami, z czterema sztrefami złotymi i
zawiniętymi sznurami. W klejnocie nad hełmem pięć piór
strusich.
Najstarsza pieczęć z
1385 roku. W źródłach pisanych pojawia się pierwszy raz w 1388
roku.
Aktem unii
horodelskiej herb ten został przeniesiony na Litwę. Ze strony polskiej ród
reprezentował Mikołaj Trąba, arcybiskup gnieznieński, do rodu został
adoptowany Krystyn Ościk z Kiernowa.
Ród ten zamieszkiwał
głównie w ziemiach: krakowskiej, łęczyckiej, przemyskiej, ruskiej i na
Wileńszczyźnie.
Należały do niego
następujące rody: Amfor, Błeszyński, Brzeziński, Chwalczewski,
Chwaliszewski, Ciarnowski, Ciążyński, Ciborowski, Cyryna, Czaśnicki,
Czaszawski, Czaszyński, Dawidowicz, Dewicz, Dobiński,Doliński, Dołuski,
Dowgielt, Dowiakowski, Dyakowski, Dziewałtowski, Dziokowski, Falczewski,
Gorzkowski, Grobicki, Horoch, Hryczyny, Iskrzycki, Iwaszkiewicz, Jaskold,
Jaszczold, Jonakowski, Jordan, Kiełkiewicz, Kierdej, Kirklewski,
Klichowski, Kolecki, Kolnicki, Kołek, Komajewski, Konkowski, Kosmowski,
Kownicki, Kownacki, Kowzan, Krąkowski, Krzykawski, Kumanowski, Kumorowski,
Listowski, Łukaszewicz, Michnowski, Miękicki, Miłakowski, Możejko, Narbutt
( nobilitowany w 1413 roku, podtwierdzenie szlachectwa w guberni
wileńskiej 31 sierpnia 1820 roku), Niewier, Odyniec, Ościk,
Ościkowski,Ośniałowski, Ostyk, Oticz, Otwinowski, Pakoszewski, Piecek,
Pietkiewicz, Płowiński, Pszonka, Radziwiłł, Roguski, Rokosz, Rozwadowski,
Rudomina, Russagowski, Rustejko, Russanowski, Rzeczkowski, Sadkowski,
Schecking, Syrewicz, Skop, Sobocki, Sośnicki, Stanczykiewicz, Stecher,
Stojowski, Sokoł, Stanilewicz, Światorzęcki, Świerszczowski, Świętorzecki,
Syruć, Szalowski, Tokara, Tokarzewski, Trąba, Walewski, Warzycki,
Wierszułk, Wincza, Winiarski, Włoczewski, Wnorowski, Wolda, Wołk, Woyna,
Woyniusz, Wrzeszcz, Wyczołkowski, Wylam, Zbrawski, Żagiel, Żurawski.


Rodzina Narbuttów*


Dzieje tej rodziny sięgają bardzo odległych czasów. Nobilitację
Narbuttowie otrzymali w 1413 roku w Horodle. Familia ta jest na trwałe
zapisana w historii Rzeczypospolitej Obojga Narodów za swe trudy oddane
Ojczyźnie. Spotykamy przedstawicieli tego rodu jako wojskowych, polityków,
pisarzy i historyków.
Zamieszkiwali powiat
lidzki już w wieku XVII, gdzie posiadali majątki: Szawry, Andruszowce,
Janowszczyzna, Karbowce, Stary Dwór, Woronicze, Radziwoniszki,Sukurcze,
Narbutyszki, Balkupy i folwarki: Wierszuliszki, Pigosza, Szczurkiszki,
Biłłaty, Byliniszki, Lewkiszki i inne.
Spokrewnieni z
rodzinami szlacheckimi Noniewiczów, Ryłłów, Żabów, Moraczewskich,
Bartoszewiczów, Sobańskich, Grudzińskich i innych.
Wspomnę niektóre
najbardziej zasłużone osoby reprezentujące rodzinę Narbuttów.
Tadeusz Narbutt podkomorzy Lidzki, poseł na Sejm walny 1776 r.,
który nie podpisał się pod ratyfikacją I rozbioru i za to był
prześladowany.
Wojciech Narbutt
szambelan króla Stanisława Augusta, poseł na Sejm Wielki - uczestniczył w
ustanowieniu Konstytucji 3 Maja.
Najbardziej znaną
postacią w historii Litwy jest Teodor Narbutt (*1784 ? 1864) syn Joachima,
wojskowy inżynier w stopniu kapitana, historyk, bibliofil, badacz dziejów
dawnej Litwy. Napisał " Dzieje starożytne narodu litewskiego" ( t. 1-9, w
latach 1835 - 1841), wydał "Pomniki do dziejów litewskich..." w 1846 r.
oraz zaprojektował i wybudował kościół w Ejszyszkach w 1852 roku pod
wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego. Kawaler orderu św. Włodzimierza 4
stopnia, św. Anny 4 stopnia oraz za zbudowanie twierdzy w Bobrujsku w 1809
roku orderu św. Anny 2 stopnia. Za zasługi literackie (napisanie historii
litewskiej Rusi ) z ręki cara Mikołaja I otrzymał pamiątkowy sygnet.

Ludwik Narbutt (*1832
- 1863), syn Teodora i chłopki pańszczyźnianej Krystyny z Sadowskich,
przywódca Powstania Styczniowego w powiecie lidzkim. Za udział w
konspiracji w 1850 roku aresztowany w Wilnie i karnie w marcu 1851 roku
wcielony do wojska rosyjskiego, uczestniczył w walkach na Kaukazie,gdzie
został odznaczony za odwagę orderem św. Anny 4 stopnia. Na Litwę wrócił w
1860 roku w stopniu podporucznika. W 1861 r. ożenił się z młodą wdową
Amelią z Kuncewiczów Siedlikowską. Zamieszkał w Sierbieniszkach
poświęcając się gospodarstwu. Bronisław Narbutt pisał w swoim pamiętniku o
nim: "Widziałem go w 1860 roku w Lidzie. Był niewielkiego wzrostu,
szczupły, blondyn, nieco łysy, z melancholijnym wyrazem na twarzy; wielki
zdrowy rozsądek, uczciwość, miłość dla ludzi - to były główne jego zalety;
małomówiący, skromny w ułożeniu, chętny zawsze dla każdego z pomocą" . Po
wybuchu powstania zorganizował oddział partyzancki ( w którym walczył
również znany malarz Elwiro Andriolli ), stoczył szereg potyczek z
wojskami carskimi, okazując bohaterską odwagę i zadając nieprzyjacielowi
dotkliwe straty. Poległ 4 maja 1863 r. w walce z wojskami carskimi pod
Dubiczami.
Bolesław Narbutt
(*1843 - 1889) syn Teodora za udział w powstaniu zmuszony przez władze
carskie do osiedlenia się w Rosji. Po kilkunastu latach wrócił z
nadszarpniętym zdrowiem do rodzinnych Szawr.
Teodora Monczuńska z
Narbuttów (*1839), córka Teodora, za udział w powstaniu zmuszona była
wyjechać za granicę ( zaocznie przez władze carskie skazana na katorgę).

Krystyna Narbutt z
Sadowskich ( *1813 - 1899 ) żona Teodora ( córka żołnierza
kościuszkowskiego, pochodząca z rodziny włościańskiej) za wspieranie
powstańców wysłana w głąb Rosji w 1864, skąd wróciła do Szawr w 1871,
gdzie i zmarła.
Daniel Kazimierz
Narbutt (*1738 - 1807) syn Kazimierza, ukończył studia w Rzymie,ksiądz,
opat paradyjski,profesor w kolegiach pijarskich, profesor Collegium
Nobilium w Wilnie. Członek Komisji Edukacji Narodowej. Autor pierwszej
Logiki polskiej "Logika czyli rozważania i rozsądzania rzeczy nauką,
według której każdy ma we wszystkiem prawdy dochodzić i strzec się fałszu"
(Wilno 1769 r.). Sekretarz u Michała księcia Czartoryskiego, Kanclerza
W.X. Litewskiego w Warszawie. Za zasługi dla kraju i nauki otrzymał od
króla Stanisława Augusta w 1793 roku order św. Stanisława. W wolnych
chwilach pisał wiersze, które zamieszczał w "Monitorze" i "Zabawach". Pod
koniec życia wrócił na Wileńszczyznę, mieszkał w majątku ( Radziwoniszki )
swego brata Dominika, gdzie 17 marca 1807 roku zmarł i został pochowany.

Justyn Narbutt (*1776
- 1845) syn Józefa, pułkownik wojsk polskich, historyk. Ogłosił drukiem "
Rys pierwiastków narodu litewskiego" w 1818 r. oraz "Dzieje wewnętrzne
narodu litewskiego z czasów Jana Sobieskiego i Augusta II w 1842 roku."
Zmarł w dziedzicznym majątku w Jurszyszkach na Wileńszczyźnie.
Aleksander Narbutt
(*1773) syn Ignacego, starosta pielawski, marszałek powiatu lidzkiego,
generał - major według przywileju z 26 11 1793 r. Stanisława Augusta,
kawaler orderu św. Włodzimierza 4 stopnia.
Józef Narbutt (*1777
) syn Dominika - pułkownik wojsk polskich, starosta Trabski.
Aleksander Narbutt
(*1763 - 1833) syn Ignacego - marszałek powiatu lidzkiego.
Wincenty Narbutt
(*1812 - 1883), historyk, długoletni pracownik Archiwum Akt Dawnych
Trybunału W.X. Litewskiego w Wilnie, paleograf języków
słowiańskich

NG 1
(490)