NaszaGazeta











Czesław Malewski

Rody szlacheckie na
Litwie

Do redakcji zwrócili się nasi Czytelnicy Zdzisław
Korkuć z Łodzi oraz Zdzisław Krupowies z Wilna z prośbą o informację o
rodach szlacheckich Korkuciów i Krupowiesów oraz o herby, jakimi się
pieczętowali ich przodkowie.
Wileńszczyzna była prawdziwym ogrodem botanicznym szlachty
i - jakiej szlachty! Siedzieli tu od pogańskich czasów, bo od Mendoga -
Jundziłłowie, Wismontowie, od Giedymina - Dogilowie, Ejgirdowie, od
Jagiełły i Witolda - Krupowiczowie, Zapaśnikowie, Krupowiesowie,
Wilbikowie, Mickiewiczowie, Koczanowie, Dowgirdowie, Jodkowie,
Bartoszewiczowie i inni. W samym lidzkim powiecie (obecnie część rejonu
solecznickiego) pod koniec XVIII w. kwitło jakieś 600 nazwisk
szlacheckich, a w tym kilkanaście rodzin o nazwisku, naszego Wieszcza,
Mickiewicz.

Herb Lubicz

I. W polu błękitnym podkowa srebrna z krzyżem
kawalerskim złotym zaćwieczonym w barku i takim samym krzyżem luzem w
środku. W klejnocie nad hełmem w koronie trzy pióra strusie.
II. W polu błękitnym podkowa srebrna z krzyżem
kawalerskim srebrnym luzem w środku. W klejnocie nad hełmem w koronie trzy
pióra strusie.
III. W polu błękitnym podkowa srebrna z dwoma
krzyżami kawalerskimi srebrnymi w słup luzem w środku. W klejnocie nad
hełmem w koronie trzy pióra strusie.
Najbardziej rozpowszechniony w ziemi brzeskiej,
lubelskiej, poznańskiej, sandomierskiej, sieradzkiej i
wileńskiej.
Herbem Lubicz posługiwały się następujące rodziny
zamieszkałe na Wileńszczyźnie: Abramowicz, Algimintowicz, Bajkowski,
Bartoszewicz, Biesiekierski, Bogdanowicz, Bohdanowicz, Borkowski,
Borowski, Brzozowski, Dąbrowski, Dawidowicz, Doweyko, Dybowski, Gliński,
Grużewski, Gryniewicz, Hlebowicz, Holszański, Hrehorowicz, Hryncewicz,
Jacewicz, Jankowski, Januszkiewicz, Kochański, Konarski, Kozłowski,
Krasowski, Krupowies,Krzyżanowski, Lipski, Lisowski, Łopaciński,
Mackiewicz, Markiewicz, Milewski, Mogilnicki, Niewierowski, Nowicki,
Orłowski, Pachowski, Radziwiłowicz, Romanowicz, Rudnicki, Rymkiewicz,
Sadowski, Sawicki, Sławiński, Stogniew, Szpakowski, Świrski,
Wierzbicki,Wincza, Wisigierd, Wróblewski, Zakrzewski, Zaleski,
Zygadłowicz, Żyliński.
Podstawową informację o rodzinie nasi Czytelnicy mogą
zasięgnąć w Herbarzu Uruskiego, który ukazał się na początku XX wieku oraz
przed dwoma laty ponownie wydany w Warszawie. W tym dziele czytamy:
"KRUPOWIES herbu LUBICZ Antoni, Dominik i Wincenty, synowie Jakuba,
Aloizy, Karol i Onufry, synowie Ignacego, oraz Michał i Marcin, synowie
Stanisława,potomkowie Stefana, dziedzica dóbr Sawaciszki, w pow.Trockim,
zapisani do ksiąg szlachty gub. Wileńskiej. Kazimierz, prawnuk,Feliks,
wnuk, i Jan, syn Marcina, wylegitymowani w Cesarstwie 1854 r. i zapisani
do ksiąg szlachty gub. Wileńskiej".
O rodzinie szlacheckiej Krupowiesów dużo informacji można
znaleźć w Historycznym Archiwum w Wilnie na Dobrej Radzie, gdzie są
dokumenty potwierdzające szlachectwo z 1799, 1832 roku. Szczególnie
licznie Krupowiesowie zamieszkiwali powiat lidzki w okolicach
szlacheckich, jak Honckiewicze, Marcinkiszki i inne, gdzie byli
spokrewnieni ze szlacheckimi rodzinami Połukordów, Monkiewiczów,
Ilcewiczów. Z tej rodziny, Adam Krupowies był uczestnikiem powstania 1863
roku w oddziale Ludwika Narbutta.
Najprawdopodobniej pierwotną osadą tej rodziny w tym
powiecie była okolica Krupowiesy w parafii Koleśnickiej, mieszkali również
w okolicy Honckiewicze, Chomicze, Marcinkiszki, Lubkiszki i innych w
obecnym rejonie solecznickim.
W polu czerwonym chusta srebrna w krąg związana u dołu. W
klejnocie nad hełmem w koronie panna w sukni czerwonej z przepaską srebrną
na głowie, oburącz trzymająca się rogów jelenich.
Pochodzenie tego herbu, na pewno czysto polskie, różnie
heraldycy opisują. Według pierwszej wersji Mieszko I w czasie chrztu
Gniewomira (Dzierżykraja) chrzestną chustę z głowy jego zdjąwszy za herb
mu ją nadał. Według drugiej - Bolesław Chrobry trzymając do chrztu
Gniewomira, zasłoną którą Chrystus na krzyżu był nakryty, na pamiątkę
chrztu za herb nadał.
W 1413 roku Aktem unii horodelskiej herb został
przeniesiony na Litwę. Ród Nałęczów reprezentowali: Sędziwój z Ostroga,
wojewoda poznański i Mikołaj z Czarnkowa, sędzia poznański; do rodu został
adoptowany bojar litewski Koczan.
Herbem Nałęcz pieczętują się m. in.: Baranowski, Bojarski,
Bortkowicz, Chmiel, Chodakowski, Ciechanowicz, Czech, Dąbrowski,
Dobrowolski, Dwornicki, Dzierżykraj, Gasperowicz, Gimbutowicz, Górski,
Jamontt, Janowski, Kłonowski, Koczan, Komorowski, Korkuć, Lipka,
Łęcki,Łuszczewski, Majewski, Małachowski, Mickiewicz, Mitraszewski,
Morawski, Mroczkowski, Nałęcz, Nienieński, Nowodworski, Osiński,
Parczewski, Pietraszkiewicz, Rogalski, Rostworowski, Rudnicki, Sławiński,
Sosnowski, Strumiłło, Wierzbowski, Winiecki, Woyno, Wolski, Wojnicz,
Zajączkowski, Zakrzewski.
Rodzina Korkuciów - polska szlachta od dawna zamieszkała
na Wileńszczyźnie pieczętująca się herbem Nałęcz.
Za zasługi wojenne w walce przeciwko Turkom w okresie
panowania Jana III Sobieskiego Jan - Samuel otrzymał wieś Posolcze w
powiecie lidzkim - odnotowano w Metryce Litewskiej. W Herbarzu Uruskiego
czytamy: "Korkuć herbu Nałęcz. Jan - Samuel, horodniczy lidzki, i Jerzy z
woj. Wileńskiego podpisali elekcję 1697 roku. Józef, pisarz grodzki lidzki
1712 roku, jego syn Kazimierz, deputat na Trybunał z pow. Lidzkiego 1738
r. Kazimierz syn Jana z synami: Janem i Romualdem wylegitymowani w
Cesarstwie 1861 r. i zapisani do ksiąg szlachty gub.
Wileńskiej."
Herbarz podaje, niestety, tylko nazwę glejtu, którym
pieczętowała się rodzina i wybiórcze informacje o podtwierdzeniu
szlachectwa. Badając dzieje rodzinne powinniśmy zasięgnąć informacji z
archiwum.
Gniazdem rodowym tej rodziny są Korkuciany parafii
ejszyskiej. W XIX wieku rodzina ta mieszkała również w okolicach, jak
Girki, Tietiańce, Niewoniańce, Dowgiały, Łunki, Podbubicze. Obecnie
rozsiana po świecie.
Spokrewniona z rodzinami szlacheckimi: Scypio del Campo,
Nosewiczami, Billewiczami, Dowgiałłami i innymi.
Przedstawiciele tej rodziny na różnych frontach walczyli o
Rzeczpospolitą. Wojciech syn Antoniego Korkuć w Armii Polskiej gen. Józefa
Hallera na Zachodzie, jego bratanek Kazimierz w AK na Wileńszczyźnie,
gdzie podczas II wojny światowej uratował 70 Żydów.
Od redakcji: przygotowywane są dane o herbach i
rodzinach Monkiewiczów i Nosewiczów.

NG 12 (448)