NaszaGazeta











Czesław
Malewski

Rody
szlacheckie na Litwie (VIII)

Wileńszczyzna była
prawdziwym ogrodem botanicznym szlachty i - jakiej szlachty! Siedzieli tu
od pogańskich czasów, bo od Mendoga - Jundziłłowie, Wismontowie, od
Giedymina - Dogilowie, Ejgirdowie, od Jagiełły i Witolda - Krupowiczowie,
Zapaśnikowie, Krupowiesowie, Wilbikowie, Mickiewiczowie, Koczanowie,
Dowgirdowie, Jodkowie, Bartoszewiczowie i inni. W samym lidzkim powiecie
(obecnie część rejonu solecznickiego) pod koniec XVIIIw. kwitło jakieś 600
nazwisk szlacheckich, a w tym kilkanaście rodzin o nazwisku, naszego
Wieszcza, Mickiewicz

Herb
Nowina

W polu błękitnym
białe ucho kotłowe końcami skierowane ku górze, między nimi miecz
odtłuczony ( dawniej krzyż) rękojeścią prosto do góry, końcem w dół. W
klejnocie nad herbem noga zbrojna złota, w kolanie zgięta (niby klęcząca)
stopą w lewo skierowana.
Powstanie tego herbu
opisują następująco: W przegranej bitwie hetman i jego rotmistrz herbu
Nowina dostali się do niewoli, gdzie skuto ich razem kajdankami; prawa
noga jednego, z lewą drugiego. W więziennym lochu - rotmistrz z miłości ku
ojczyźnie, wiedząc jak bardzo krajowi zależy na mądrym i walecznym
hetmanie, uciął sobie nogę i przywiązał uciętą goleń do nogi hetmana, aby
nie przeszkadzała mu w ucieczce. Bez skargi leżał Nowina w lochu dając
czas do ucieczki hetmanowi.
Gdy się o tym król, u
którego był ów rotmistrz w więzieniu, dowiedział, nie tylko go należycie
wyleczył i wolnością obdarzył, ale też złotą mu goleń w nagrodę podarował
i w herbie nosić ją pozwolił. Historię tę opisał w " Poczcie Herbów
Szlachty Korony Polskiej i W. Ks. Litewskiego" (1696) Wacław z Potocka
Potocki na stronach 448 - 490.
Aktem unii
horodelskiej herb ten został przeniesiony na Litwę. Ród Nowinów
reprezentował Mikołaj z Sepna, do rodu został odoptowany bojar litewski
Mikołaj Bejnar.
Używały go
następujące rodziny: Abulewicz, Bilanowski, Borkowski, Bogusławski,
Boruta, Brzostowski, Bzowski, Chmielewski, Chrzanowski, Dackiewicz,
Dobrowolski, Faliński, Gizbert - Studnicki, Giżewski, Grabowski,
Grajewski, Hryszkiewicz, Hulewicz, Ignatowicz, Jankowski, Krasuski,
Krowicki, Konopacki, Konopka, Kowalewski, Kozakiewicz, Kwiatkowski,
Lewicki, Lisowski, Łuszczewski, Makowski, Moczydłowski, Narębski,
Nowakowski, Nowicki, Nowokuński, Nowowiejski, Orlikowski, Przybylski,
Radwanowski, Rajski, Sawicki, Sokolnicki, Taszycki, Wilkowski, Wolski,
Złotnicki, Żeromski i inni... Razem przeszło 150 rodzin.

Rodzina
Nowokuńskich

Znane są dwa rody
zamieszkałe na Wileńszczyźnie Nowokuńskich . Jedna pieczętowała się herbem
Nowina inna zaś herbem Strzemię.
Herbarz Uruskiego
wymienia tylko rodzinę Nowokuńskich pieczętujących się herbem Strzemię i
podaje następującą skąpą informację: Na Litwie. Aleksander z pow.
Oszmiańskim podpisał pospolite ruszenie 1698 r. Karol, syn Franciszka,
zapisany do ksiąg Szlachty gub. Wileńskiej 1800 r. Kacper, syn Mateusza,
sędzia pow. Lidzkiego 1865 r. (Herbarz Uruskiego s. 193, T - XII Warszawa
1915 r.). Wertując metryki kościelne stwierdzamy, że zamieszkiwali w
okolicach Nowokuńce, Bujwidy, Honcewicze, Jurszyszki, Karmaniszki,
Żemojtele, Żałobiszki. Spokrewnieni z rodzinami szlacheckimi:
Baranowskich, Biernackich, Gadomskich, Jundziłłów, Kalinowskich,
Kuncewiczów, Nosewiczów, Połukordów, Siemaszków, Wołochowiczów i innymi.

W spisach rodów
szlacheckich znajdujemy, że potwierdzenie szlachectwa 26.V.1800 r.
otrzymali: Franciszek, Marcin, Mateusz synowie Szymona, a 25.VII.1832 r.
synowie Franciszka: Michał i Józef ( LVIA F 391-4-1692 Spis rodów
szlacheckich z powiatu lidzkiego. Rok 1855 nr 156).
Pierwszą informację o
rodzinie Nowokuńskich herbu Nowina znajdujemy na Litwie już w 1738 r.
(LVIA F 391-8-2573 Rody szlacheckie na literę "N").

Herb
Strzemię

W polu czerwonym
strzemię złote. W klejnocie nad hełmem w koronie pięć piór strusich.
Początki tego znaku sięgają prawdopodobnie czasów króla BolesławaŚmiałego,
a pieczętujący się nim - mieli być mężami gniewnymi i okrutnymi. Używany
był przez wiele rodów. Były to następujące rodziny: Bodzęta, Brzostowski,
Burzyński, Chwalibóg, Czyżowski, Garlicki, Gołkowski, Janowski, Jeżowski,
Kleczkowski, Kurowski, Nowokuński, Pieczkowski, Strojnowski, Sulikowski,
Taszycki, Wysocki, Zaborowski i inni.

NG 32
(468)