10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 59 • 26.07.2010 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Koszty zakupu towarów obejmują zazwyczaj koszty ich transportu, załadunku i wy-

ładunku oraz ubezpieczenia w czasie transportu. Koszty te ujmuje się w księgach ra-

chunkowych według reguł przyjętych przez jednostkę, które powinny być zapisane w jej

dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę rachunkowości), o której mowa w art. 10

ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Koszty zakupu towarów wycenianych w cenach zakupu

Nabyte towary jednostka może wyceniać według cen zakupu bądź w cenach nabycia.

Jeżeli jednostka wycenia towary według cen zakupu, to w takim przypadku koszty ich

zakupu (np. transportu) zalicza się do kosztów działalności operacyjnej w okresie, którego

dotyczą. Koszty te ujmuje się w księgach rachunkowych na podstawie dowodów księgowych

dokumentujących ich poniesienie. W jednostce prowadzącej ewidencję kosztów na kontach

zespołu 4 i 5 ich ewidencja przebiegać może zapisami:

– Wn konto 40 „Koszty według rodzajów (w analityce: np. Usługi obce),

– Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”

oraz równolegle odniesienie tych kosztów na właściwe konto w zespole 5, np. na konto 52

„Koszty zakupu”

– Wn konto 52 „Koszt zakupu”,

– Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”.

Koszty zakupu towarów wycenianych w cenach nabycia

Jednostka może do wyceny zakupionych towarów stosować ceny nabycia. Definicję ceny

nabycia określa art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości. W myśl tego przepisu cena nabycia

to cena zakupu składnika aktywów obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podle-

gających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku

importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona

o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do

stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z:

– kosztami transportu,

– załadunku i wyładunku,

– składowania lub wprowadzenia do obrotu,

a obniżona o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia i odzyski.

W sytuacji gdy jednostka wycenia zakupione towary w cenach nabycia, to wartość towa-

rów wykazywaną w księgach rachunkowych zwiększają koszty ich zakupu. Jednostka może

koszty te wliczać bezpośrednio w cenę nabycia. Uwzględniane są one w takim przypadku

w wartości towarów ujmowanych na koncie 33 „Towary”. W praktyce ten sposób rzadko

jest stosowany, gdyż nie zawsze wartość tych kosztów znana jest w momencie dostawy

(przyjęcia towarów do magazynu). Faktury dotyczące przykładowo kosztów transportu,

wyładunku czy załadunku towarów wpłynąć mogą do jednostki w innym terminie niż

dostawa towarów. Ponadto dużą trudność mogłoby stwarzać przypisanie kosztów zakupu

do poszczególnego towaru, gdy dostawa jest wieloasortymentowa.

Dlatego też najczęściej stosowany jest inny sposób ewidencji kosztów zakupu. Polega

on na tym, że koszty te ujmuje się w trakcie miesiąca na koncie 52 „Koszty zakupu”, za-

pisem:

– Wn konto 40 „Koszty według rodzaju” (w analityce: Usługi obce),

– Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”

oraz równolegle

– Wn konto 52 „Koszty zakupu”,

– Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”.

Następnie na koniec każdego miesiąca koszty zakupu ujęte na koncie 52 przenoszone są

do rozliczenia w czasie, tj. na konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” zapisem:

– Wn konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,

– Ma konto 52 „Koszty zakupu”.

Na koniec miesiąca koszty zakupu rozliczane są proporcjonalnie na wartość towarów

sprzedanych i na zapas. Odbywa się to za pomocą wskaźnika narzutu kosztów zakupu

(Wnkz), który można obliczyć według wzoru:

Wnkz =

(Kzp + Kzb) ×100

Ztk + Rt

gdzie:

Kzp – koszty zakupu na początek okresu,

Kzb – koszty zakupu poniesione w bieżącym okresie,

Ztk – zapas towarów na koniec okresu,

Rt – rozchód towarów.

Na podstawie ustalonego wskaźnika narzutu kosztów zakupu (Wnkz) oblicza się kwotę

kosztów zakupu przypadającą na rozchód towarów i na zapas według wzoru:

a) narzut kosztów zakupu przypadających na rozchód towarów (Nkzr):

Nkzr = Rt × Wnkz

Ewidencja kosztów zakupu towarów

Obliczoną kwotę kosztów zakupu przypadającą na rozchód towarów (Nkzr) odnosi na

konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)” zapisem:

– Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”,

– Ma konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,

b) narzut kosztów zakupu przypadających na zapas towarów (Nkzz):

Nkzz = Ztk × Wnkz

Kwota kosztów zakupu przypadająca na zapas towarów nie podlega księgowaniu.

Pozwala ona natomiast sprawdzić prawidłowość obliczeń, gdyż:

Kzp + Kzb = Nkzr + Nkzz

Obliczony narzut kosztów zakupu przypadających na zapas towarów (Nkzz) powinien

być zgodny z kwotą kosztów pozostającą na koniec okresu na koncie 64 (jako saldo Wn

tego konta).

Na koniec roku obrotowego koszty zakupu towarów stanowiące saldo Wn konta 64

zwiększają wartość stanu zapasów towarów wykazywanych w aktywach bilansu w pozycji

B.I.4 „Towary”.

Przykład

Założenia

1. Z dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości wynika, że do

wyceny towarów jednostka stosuje ceny nabycia, a koszty zakupu ujmowane są z chwilą

poniesienia na koncie 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” i rozliczane na koniec

każdego miesiąca proporcjonalnie do sprzedanych towarów.

2. Na dzień 1 lipca 2010 r. stan zapasów towarów (saldo Wn konta 33) wynosił 20.000 zł,

a kwota kosztów zakupu towarów (saldo Wn konta 64) wynosiła 3.000 zł.

3. W lipcu 2010 r. jednostka zakupiła towary o wartości netto 40.000 zł plus podatek

VAT 8.800 zł.

4. Koszty transportu tych towarów w lipcu 2010 r. wyniosły netto 6.000 zł plus podatek

VAT 1.320 zł.

5. Wartość sprzedanych towarów w lipcu wyniosła według cen ewidencyjnych ogółem

50.000 zł.

6. Zapas towarów na koniec lipca 2010 r. wynosi: 10.000 zł (20.000 zł + 40.000 zł

– 50.000 zł).

7. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5.

Dekretacja

Opis operacji

Kwota

Konto

Wn

Ma

1. Faktura VAT – zakup towarów:

a)wartość netto

b)VAT naliczony podlegający odliczeniu

c)zobowiązanie ogółem

40.000 zł

8.800 zł

48.800 zł

30

22-2

21-1

2. Pz – przyjęcie towarów do magazynu:

40.000 zł

33

30

3. Faktura VAT – transport towarów:

a) wartość netto

b) VAT naliczony podlegający odliczenia

c) wartość brutto usługi

d) zaliczenie kosztów zakupu do kosztów działalności operacyjnej

oraz równolegle

6.000 zł

1.320 zł

7.320 zł

6.000 zł
6.000 zł

30

22-2

40
52

21-2

30
49

4. PK – przeniesienie kosztów zakupu do rozliczenia w czasie:

6.000 zł

64

52

5. Wz – rozchód sprzedanych towarów:

50.000 zł 73-1

33

6. PK – rozliczenie kosztów zakupu przypadających na sprzedane towary:

a) obliczenie wskaźnika narzutu kosztów zakupu (Wnkz)

Wnkz =

(3.000 zł + 6.000 zł) × 100

= 15%

(10.000 zł + 50.000 zł)

b) narzut kosztów zakupu przypadających na rozchód towarów

Nkzr = (50.000 zł × 15%) =

c) narzut kosztów zakupu przypadających na zapas towarów:

Nkzz = (10.000 zł × 15%) = 1.500 zł

(kwota 1.500 zł nie podlega księgowaniu; jest ona zgodna z saldem
Wn konta 64 i tym samym potwierdza prawidłowość dokonanych i obliczeń)

7.500 zł 73-1

64

Księgowania

Konto 21-1 „Rozrachunki

z dostawcami” (w analityce:

Sprzedawca towarów)

Konto 21-2 „Rozrachunki z do-

stawcami” (w analityce: Firma

transportowa)

Konto 22-2 „VAT naliczony

i jego rozliczenie”

48.800 (1c

7.320 (3c

1b) 8.800
3b) 1.320

Konto 30 „Rozliczenie

zakupu”

Konto 33 „Towary”

Konto 40 „Koszty według

rodzajów”

1a) 40.000

40.000 (2

S.p.) 20.000

50.000 (5

3d) 6.000

3a) 6.000

6.000 (3d

2) 40.000
S.k.) 10.000

Konto 49 „Rozliczenie

kosztów”

Konto 52 „Koszty zakupu”

Konto 64 „Rozliczenia

międzyokresowe kosztów”

6.000 (3d

3d) 6.000

6.000 (4

S.p.) 3.000

7.500 (6b

4) 6.000
9.000

7.500

S.k.) 1.500

Konto 73-1 „Wartość

sprzedanych towarów

w cenach zakupu (nabycia)”

5) 50.000
6b) 7.500

Z przykładu wynika, że na dzień 31 lipca 2010 r. wartość zapasu towarów w cenie na-

bycia wynosi ogółem: 11.150 zł. Na tę wartość składa się suma sald następujących kont

bilansowych:

– saldo Wn konta 33 „Towary”:

10.000 zł,

– saldo Wn konta 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”:

1.500 zł.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.).

Ewa Kowalska