Pochodzenie i budowa mszaków na przykładzie mchu płonnika

1. Systematyka:

Typ: Mszaki

Gromada: Porostnicowe – gametofit w postaci płatowatej plechy o skomplikowanej
budowie wewnętrznej, pokryty skórką z aparatem szparkowym; np. porostnica
wielokształtna.
Gromada: Jungermaniowe – gametofit w postaci ulistnionej, płożącej się łodyżki;
np. usznica spłaszczona.
Gromada: Mchy, np. mech płonnik.

2. Budowa morfologiczna i anatomiczna mchu płonnika:

a) łodyżka gametofitu – prosta, nierozgałęziona, ma wysokość kilkunastu

centymetrów, pokryta dość dużymi listkami. W łodyżce można wyróżnić skórkę,
korę pierwotną oraz centralną wiązkę przewodzącą. Jest sztywna, odporna na
działanie wiatru i opadów atmosferycznych; utrzymuje listki, transportuje wodę,
sole mineralne i asymilaty (związki organiczne powstałe podczas fotosyntezy),
magazynuje skrobię.

W

ąt

ro

bo

wc

e

zarodnia zamknięta wieczkiem,
a całość jest przykryta
czepkiem, który powstaje z
górnej części rodni.

bezlistna łodyżka (seta)

stopa

ulistniona łodyżka

chwytniki (jednokomórkowe)

S

P

OR

OF

IT

2n

GA

M

E

T

OF

IT

n

Przekrój przez łodyżkę gametofitu:

b) listki gametofitu – wielowarstwowe (w przeciwieństwie do większości mchów),

mają luźne blaszki na górnej stronie liścia, które pełnią funkcje asymilacyjne
(fotosynteza), czyli są asymilatorami, i są elementem zatrzymującym wilgoć, brak
skórki i aparatów szparkowych; funkcje: pochłanianie i magazynowanie wody,
oddychanie i transpiracja (parowanie); ułożone skrętolegle, gęsto, z każdej strony
kontakt z powietrzem i dobrze oświetlone.

Przekrój przez listek gametofitu:

c) chwytniki – cienkie wyrostki na końcu łodyżki, przytwierdzają mech do podłoża,

są wielokomórkowe; funkcje: pobieranie wody i soli mineralnych.

d) gametangia:

(Gametofit płonnika jest DWUPIENNY, tzn. na jednym osobniku powstają rodnie
lub plemnie.)



rodnia:

skórka

tkanka wzmacniająca

tkanka miękiszowa

leptoidy – żywe komórki
transportujące produkty
fotosyntezy

warstwa skrobionośna

hydroidy – martwe komórki
transportujące wodę i sole
mineralne

ko

ra

pi

er

wo

tn

a

w

ią

zk

a

pr

ze

wo

dz

ąc

a

miękisz asymilacyjny =
asymilatory (fotosynteza)

żeberko (tkanka miękiszowa
przewodząca i wzmacniająca)



plemnia:

e) zarodnia = sporangium:

czepek

puszka zarodni

ozębnia (perystom), obwódka
puszki zarodnikowej, na skutek
ruchów higroskopijnych
(zależnych od wilgotności
powietrza) jego ząbki odginają
się po wyschnięciu i umożliwiają
rozsianie zarodników.

ściana
zarodni

wieczko
zarodni